Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 20, 19 May 1888 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

LEI,O HOOLAHA NO NA LUNA O KEIA PEPA, A ME KA

POE LAWE PEPA.

            Mahope aku o ka la 30 o lune, aole hooana ia ke KUOKOA i ka poe e no@ aie ana no ka h@pa mua o keia ma@hi@. E makaala na luna a me ka oe 'awe pepa i keia o nele auanei ke@hi hapa o lakou.

 

Kela me Keia

            E nana ae e na makamaka i ka @akoa hoolaha i na poe lawe nupepa.

            Ua make iho nei o D. L. Apa, ka @ke unuhiolelo o ka Aha Kiekie.

            Ua hoopau ua ae nei kekahi mau @ahina kakauolelo o ka Hale Dote, @ ma ko lakou nui.

            O ka i@kaele wale no ka mea i koe o o ka mokumahu kolomoku kahiko @le, mahope o ka wawahi @a ana iho @ei.

            @ie 25 mau ilio i ki ou ma ka Hale@ ke ahiahi Poakolu nei no ke kaa @e on a auhau. @ia no ke paa nei he @ mau ilio.

            @a kahea ae nei ke Kuhina Kalaaia @ na nupepa namu i na kohokoho o ka hana ana i lua hookio wai hou a ik@ o ke Awaawa o Nuuanu.

            Ke nui mai nei na poe hoomaamaa, @ lehia nui ma ka hana kakele lio, i @ malama ana i ko lakou mau welo @ no ka la heihei lio o Iune ae nei.

            O ka Vanadalia me ka mokukaua ao pana, o laua wale no na molu e ku ei ma ka laina o na mokukaua maloko ke awa. E@a ako nae a ku mai i na pokole ho mau kauna mokukaua o@.

            E ike i a no kekahi kii i pena inika @l@le ia o ka Lunakanawai A. Fornander i make ma ka halekuai o na hoahanau Kini, alanui Hotele. Na kekahi @ea pena kii o Kapalakiko i hana, mai kekahi kii hooleleaka a Mr. U@ama.

            Ua lono ia e kululo aku ana o Mr. @epekela i hale hotele ma keia kulana kaahale, a i ole, ma Waikiki paha. Ma@li h@ i o ka uhi pili hou ia o kaupoku a me na hana hoomaemae e ae i kona hale ma Punahou, ua hooi lao ia aku ka hilinai ia o keia lono.

            E@a ke lawehele ia nei iwaena o na haole he palapala hoopii i ka Ahaolelo no ka nupepa puka mahina "ka Paredaiso o ka Pakipika," no kekahi haawina kokua hoi, a eia ke kakau inoa nui ia nei e na haole kalepa, on a mahiko, a pela ako.

            Ma kahi noho o Mr. D. Manaku i malama ia ai kekahi papaaina hoomanao no ka la hanau o kana keiki hiapo. He nui na kamaaina o kakou i hiki ae, a ua hoolala ia ka manawa ma na launa aloha ana a hala loa aku i na hora aumoe.

            Ua lono ia aia ke hana ia la ma Piledelepia, he moku hao lawe ukana o 600 tona, no ka hui mokumahu o Waila. E hoohalike ia ana na kia me he moku kuna la, a me ka enekini mahu, he kokua hoi no ka wa makani ole.

            I keia pale iho nei ua haalele mai keia mau mokukaua i ke awa o Kou a au aku la i ka hohonu o ka moana no keia mau awa: Ka moku R@kini Razb@ynik no Nagasaki; ka moku Amerika Adamu ho Samoa; ka moku Beritania Kom@rana no na awa o Maui me Hawaii.

            Ua hana ia iho nei he alahele pohaku hou ma ke alo iho o ka halekuai o T. H. Davies ma, a he nani maoli no. Eia no hoi ke hana ia nei ma ke alo iho o ka halekuai o ka hui lako hao Pakipika, o@a hoi ka halekuai o Dilinahama ma alanui Papu.

            Ma ka halawai o ka oihana kinai ahi helu i o ke ahiahi Poaha nei, ua koho @a na poe malo nei i mau hoa no na lun nui o ka oihana e koho ia aku ana i keia mahina ae. C. B. Wilson, Luna Nui, C. Hustace, Kokua Mua; J. F. Morgan, Kokua Elua.

            I ke ahiahi nei ma ka rumi kaawai Hol@ @ oa malama ae na hoa o ka Puali Pahi Ohe i kekahi anaina hooaulea, no ke ku ana o ka lakou hui i k@k@lo ai he hookahi makahiki a me ka loa@ ana o kekahi pomaikai ma ka holliili ana e hoahu ma ka waiho o ka hui i kekahi p@u dala.

            Ua lilo ae nei i ke kuai ia ka oihana kuai bipi a W. McCandless ma Ulakoheo, ika hui hanai holoholona Kawailoa o Waialua, i on a ia e J. H. Paty, M. Dickson, a me J. G. Spencer, i hui p@ aku hoi me ka hui hanai holoholona a Kauka Berodi ma Halemano. E lawelawe ia aku ana ka hana malalo o ka anoa hui o ka hui makeke Honolulu.

            O ka la apopo, oia ka ia hoano o ka Penetekota, ke kanalima hoi o na la mahope mai o ke ola hou ana o ka Haku. Me la hoomanao i a no ka iho ana mai o ka Uhane Hemolele a @oho maluna o na Aposeto'e, me he mau @lelo ahi la. E hoomanao ia ana ka la ma na luakini o Sana Anaru a mo Mali@ikamalu.

            Mahope iho o ka hora a o ka auwina la Poakol@ nei, i manele ia aku ai ke kino kupapau o Mr. D. L. Aphart, a ma ka ilina Pake ma Pauoa kahi i kanu ia ai, Ua hoohanohano ia ka hoolewa e ka Hui Kaawai Kina Helu 5, oi ai he hoa a he luna nui mua @a no ia hui, a me elima nau opio o ka Hui Kaawai Hawaii Helu 4 O ka Poali Puhi Ohe Ala mamua loa o ka huakai, a ma kekahi mau kaa mahope aku o ke kaa kupapau he puali Pake me ka lako@ mau mea hana k@li. Ua lehulehu no na poe i hele aku i ka hoolewa, o na Pake no nae ka oi: a me he la, ua 30 paha na kaa moloko a ka h@akai.

 

 

KAKAUOLELO A KA PAPA HAWAII

 

            Inehinei i holo aku ai o Rev. A. O. Forbes no Amerika, maluna o ka mokupea Mary Wikeleman, no kana huakai hoolanalana mai i na ea oluolu o ka moana a hiki i ka aina. Ua ukali p@ aku ma kana kuakai kana kaikamahine Haki, a o laua elua ia i holo pu aku la e hoohala i kekahi mau la ma Cororado Springs, no eha a @lima paha mahina.

            Ma kona holo ana aku la, ua lilo ae nei ia Rev. J. Bikanele ka malama ana i kana oihana Kakauolelo o ka Papa Hawaii, a iaia hoi na hooponopono a pau e pili ana i na leta a me na hana a pau e pili ana i ka Papa.

 

HE MAU PAUAHI.

            Ua pau loa ka hale noho o Mr. Gor, ham ma Waikiki i ke ahi i ke a@iahi poel@ele o ka Poalua nei, a he hookahi pahu lole i pakele mai.

            He pauahi ma Kalihi-kai mahope iho o ka h@ra @ o ka auwina la o nehinei. Ua loaa mai ka lono, aole nae i hookani ia ka @ele kikowaena o ka Oihana Kinaiahi. O ka hale o Akoni Ricard ka i pau aku i ke ahi, ma Ewa aku o ke alahaka, oia kela hale kiekie mauka o ke alanui Moi nei. Mai kekahi mau puu opala mai ke ahi o ka hoomaka ua a ia a pau kekahi mau hale liilii ma ke kua aku, a @a hahani loa ae ke alelo o ke ahi a pau loa ana o luna o ka hale noho kiekie mai. Ua holo aku no ke kaawai mahu helu 2 a mao aku no o N@helewai ua huli hoi hou mai. Mamuli o ka ikaika o ka makani e pa ana i kela wa, ua ania aku ka wela i na hale e kokoke mai ana ma ia wahi, a au pakele aku no kekahi poe kauhale mai ka p@ino mai.

 

            KE ALAHAO HUKI LIO O HOLULU.

            Ma ke ala mai o Kikane ma ka mokuahi Alameda o kela mau pule aku nei, i hiki mai ai na lako hao no ka ho omoe ana aku ma na alanui o Honolulu nei, he alanui hao kaa e huki ia ai e ka ikaika o ka lio. O G. W. Makapolena ka agena nana i hooikaika keia mau hana, a ua holo aku oia i Enelani no keia misiona o ka loaa a hoala i ke kumuwaiwai o ke alahao huki ho no Honolulu nei.

            I keia pule iho nei, ua hoohikihiki ia ae ua mau lako hao la a ke waiho nei ma ke kuea o ka halealii, me ka makaukau no ka hoohana aku ma na ala nui iloko o keia mau la pokole. E ho amoe ia ana ke alahao ma ke alanui Moi a holo iwaho o Kapiolani Paka a me Kapalama, a e loaa ana i ko laila mau poe hana ke kaa oluolu loa o ka auhau no ke kau ana. Ua lohe mai makou, ina aole e loaa kekahi mau kuia nana e hoemi mai i ka hana ana, ua manao ia, e paa no na hana ana a pau iloko o ka mahina o Sepatemaba ae nei. O kekahi keia o na mea hou@loko o ko kakou mau moolelo, ka la mua loa e hoomaka ia ai ka hana no ka pomaikai o na ona o keia ahahui hoomoe alahao.

 

            HOOLAHA LIPINE BOLU.

            I na Ahahui Lipine Bolu a puni ka Pae Aina, Aloha oukou.

            No ka mea, ke kokohe mai nei ka manawa o ka halawai makahiki o ka Ahahui E@anelio ma Honolulu, ke manao nei au he mea pono oukou e koho i hookahi Elele no ka halawai makahiki o ka Ahahui Lipi@e Bolu. E hookaawaleia ana kekahi po iloko o ka hebedoma no kakou, a e malama ia ka hookahakaha ana i ka la 11 o Iune 1888.

            E naue mai holo mua ka hoole wai on a.        A.F. JUDD, Peresidena.

 

I NA POE LAWE PEPA.

E ka Nupepa KUOKOA, Aloha oe:

            E oluolu oe e kuhea nui aku i ko kaua mau makamaka e iawe ana i kou kino lahilahi, mai ka hau oki kololio o Maihi, a hui mai me na boys o ka iliili nehe o Keauhou, a loaa aku na keiki o ka wai puka iki o Helani, ka makani wehe lau niu o Ka@alun.

            Ke kau leo ia aku nei oukou e hookaa mai i ka uku pepa o ka hapa hope i ka la mua o Iune ae; in a o ka mea e hoole i keia e hoonele ia no oia i ka pepa ole.

            Nolaila, o ka lohe a malama i ike hou i na ooo a ka puu e momoni ai a he ole ka lohe pepeiao,

            Me ka mahalo.            KAHOIWAI,

                                                            Luna nupepa. Keauhou, N. Kona, Mei 11, 1888.

 

NA MAKAI KIU

Amerika a me Europa.

HE LEI DAIMAN I AIHUE IA ME KE AKAMAI LOA.

            I KEKAHI wa i hala ae ne, ua hoea ae ma ke kulanakauhale o Napela, Italia, kekahi keonimana kulana hanohano me kekahi kaikamahine ui nohea, a ma ka Hotele de Geneve ko laua wahi o ka noho ana. O ke @eonimana ua ano aco, ma kahi paha o ke 55 on a mau makahiki, a o ke kaikamahine opio ma kahi o ka 24 makahiki. O kekahi keia o na kaikamahine e hiki @e olelo ia ae, ma ka "awihi iki ana mai o na maka e h@i e malule o lalo" i kau a mea o ka ui.

            Oiai laua e noho ana ma ka hotele i hai ia ae la, ua hai aku la laua i na poe i hookamaaina mai o Enalani ko laua one hanau, a he mau Pelekane laua. He hiki i keia mau mea ke kamailio ma ka olelo Italia me ka maikai loa, a i ka poe i hookamaaina loa aku ua ike lakou ma ke ano o ka laua kamailio ana me he la he mau olelo e laua aohe Pelekane. He mea maa mau i ka lede opio ka hoao ana i na wa a pau e hoikeike i kona akamai ma ke kamailio ana i na olelo he nui wale, a i na wa a pau ana e maalo ae ai ma ka rumi o ke kupakako o @a hotele nei e ku aku ana oia e hoohala i kekahi manawa ma ke kamailio ana me ke kupakako ma ka olelo Farani, a he kahaha mau ka manao o ua kupakako nei i ka lohe ana i keia l@de Pelekane e kamailio ana i ka olelo Farani me ka hemahema ole, a me ka ho@ke ole mai i ke kau wahi pahemahema iki.

            He mau la wale no ko laua noho ana malaila ua @lo ae la laua i punahele i na mea a pau o ua hotele nei, mamuli o ka hiehie a me ka maikai o ko laua kulana a me ka oluolu waipahe o ko laua ano i na mea a pau e halawai mai ana me laua. Ma ka himeni a me ka hookani piano he akamai loa ke kaikamahine, a he mea hoonanea nui loa hoi ia i na poe a pau e noho ana ma ua hotele la. Mawaena o ko laua mau ukana i hiki ae ai kekahi mau pahu nunui eha, a mai loko mai o ua mau pahu nei i wehe ia ae ai kakahi mau ahu ume nunui olua-he mau pahu ume keia i like loa ke ano me ko na pahu ume a na aliikoa e kaahele pu ai ma ke kahua kaua.

            He ekolu o laua mau rumi m aua hotele nei, he olua mau rumi moe a hookahi rumi hookipa, hookahi nae o keia mau rumi moe he puka kona e hamama pono ana iloko o ka rumi hoo kipa, a o ka rumi ia o ke keonimana e moe ai. Hooponopono ia ae la ua mau rumi nei a maikai, kukulu ia na pahu ume, he hookahi iloko o ka rumi hookipa, ma ka aoao o ka puka e komo aku ai iloko o ka rumi moe o ke keonimana, a he hookahi maloko mai o ua rumi moe nei, mahope pono o ka pahu ume e ku nei iloko o ka rumi hookipa, a o ka paia kahi o keia mau pahu ume i hoopili ia aku la he lahilahi loa.

            I keia manawa he maikai wale no na mea a pau i ike ia no laua, a no ka lohe @a ana o ka Haku Sheffield keia o Enelani me kana kaikamahine, ua hooi loa ia ko laua p@lama lea ia ana aku, a ke kamailio ia ae kekahi mea e pili ana no ke keonimana o "kuu haku" wale no ka huaolelo e pane ia ae ai a maopopo aku la no ua Haku Sheffield nei ia inoa, a pela no hoi me ko ke kaikamehine. He mau mea uhauha ole keia, aole hoi e like me ko kekahi poe e ae o iaa kulana hookahi, aka, he lokomai kai, o ka mea hoomaopopo loa ia a laua e hana mau ai, oia ko "kuu haku" m@kiala mau ma ke noi ana i ko laua @ila aie, a i ka manawa no e hoouna ia mai ai o ka uku koke ia aku la no ia.

            I ka hala ana o kekahi mau l@, haalele iho la laua i ka hotele no ka hele makaikai ana i ka halekuai o kekahi kanaka nona ka inoa o Signor Amalfi, he hale hana g@la hoonani keia o na ano a pau, a o ka helu @kahi no hoi ia o na hale o ia ano ma ia kulanakauhale. Ma keia hele ana he mau wahi mea liilii wale no ka laua i kuai ai, a i ka manawa a "kuu haku" e uku ana no ia mau mea a laua i kuai aku la aole oia i hoohunahuna iho i na @ala maloko o kona pakeke, ua hele no hoi ka pakeke a piha i na dala pepa, a he mea hoowalewale loa ia i ka manao o ka mea nona ka halekuai.

            I ka ike ana o ka mea nona ka halekuai i keia mau mea, onoonou loa mai la oia i na mea kuai maikai loa o kela a me keia ano, a iloko no hoi o ia nui onoonou a me ka hook@kina a ke kaikamahine, he uuku wale no na mea i kuai ia e "kuu haku," me ka uku ia nae a oi o ia mau mea i kuai ia aku la.

            He hookahi mahina mahope iho o keia, hele hookahi aku la "kuu haku" ma ua halekuai nei, a mahope iho o ka hoohala ana i kekahi manawa ma ke kuai ana i ke kau mau wahi mea liilii a me ka nana ana mao a maanei o ka halekuai, hai aku la oia i k@ mea nona ka halekuai, hai aku la oia i k@ mea nona ka halekuai  @ mare ana ke kaikamahine ana, a e manao ana oia e hoo@na i Parisa no kekahi mau mea hoonani da@mana ana i manao ai e haawi makana aku i ke kaikamahine ana i kona po e mare ai, a o kooa makemake ia wa e hai mai ka mea halekuai iaia i ka inoa o ka halekuai helu ekabi o ia ano ma Parisa, i hiki ai iaia ke hoouna aku ilaila, me ka olelo p@ aku aohe ona makemake e lohe e ke kaikamahine ana i keia wa, oiai he makemake kona e ike ole kana kaikamahine a @iki i kona po e mare ai, alaila, haawi aku iaia.     (Aole i pau.)

 

HE MOOLELO NO

Lonoikamakahiki

KA

Pua Alii Kiekie na Kalani.

 

Ke Alii Nui o Hawaii.

(KAKAU LA NO KA NUPEPA KUOKOA)

            A no keia wai ula hoi o Waimea ka mea i holo i ke mele e hooheno mau ia nei:

            Ike i ka wai ula iliahi o Waimea

            He wai ula nake kiu waiahulu,

            Ke apa la i ka poli o ka pohaku

            Mehana mai la i ka houpo o ke kai,

            I ke anapanapa i ke one o Luhi

            E luhi auanei oe i ka moe

            Ina iho ke aloha la he ai liliha

            Ua ike a.

 

            Me keia wahi o ka laua kakele olelo ana, ua olelo aku la ke kamaaina ika malihini.

            E hool@olu paha kaua ia kaua iho, me he mea la ua luhi oe i ka pii ana mai nei i keia alanui loa au i naku hele mai nei.

            A i ka pau ana o ka laua kalai olelo ana a ke keiki kamaaina o ua uka waokele la, ke hoolai la ua keiki hookala kupua nei o ke kai au no e ka mea hel@hel@ i ike iho ai i kona ano, me kana mau hana hookalakupua ma o kona hoololi ana i kona inoa o Kanakaokai.

            He maikai wale no ia i ka kakou olali, i ka lohe pono i ka nani o ia aina mal kona kamaaina mai, a ua like no hoi ia me ka mea ua puni o Kauai, ka aina i ka mole o ka aina.

            Pane hou ae no ke kamaaina i kona hoa:

            E kuu hoa noho o kahi mehameha kanaka ole, aia no ia wahi nani e walea ai o ke kula o Mana, noho aku oe nana ia Waimea, o ka wai kupanaha a Limaloa ke alii kupua o ia wahi, a oia ke kanaka kukulu hale o ua kaha la nana i kahiko ia kula panoa me ka wai wa kupanaha mai ka la mai, a he mea oiaio no nae ia i ka ike a ka maka, eia nae he mea ole.

            Oia hoi keia nani ke kukulu hale a Limaloa, e hoikee ana i kona nani, a e kuhi ana no ka malihini hele o ke alanui he hale io, eia ka he hale kupua, a he nalowale koke ke hiki ae ke aweawea ana o ka la, a huna koke no ia kanaka i kona mau hale 'kamala'.

            Au no hoi e ka mea heluhelu e hooheno ae ai ma keia wahi;

            Ako Mana i ka hale a ka ohai

            Ka aina a ka hale la, hoopunipuni i ka malihini,

            Puni hoi au e.

            Pane hou aku no kona hoa noho kamaaina a ia no ia wahi kekahi mea nani no a ua kanaka la o ka wailula i ke kula o Mana.

            Ia oe e ka malihini e hele aku ai mai Waimea aku a ke alanui he awakea ia manawa e loaa ana no ia oe ka nani o ua kaha la.

            O na opu weaweu o ua kula la, he uuku kau e ike aku ke kokoke aku oe, aka nae, i kahi mamao oe e ike aku ai, ua like me na laau loloa, hele kala a oni i ka lewa luna.

            Ia oe e ka wai alohi lani,

            Kahuli alohi i ka lewa.

            Maikai ka hana o ke kupo

            Kahiko i ke kula pilipili

            Pili ia e ka la hiki ola,

            Ola ai ke kini noho kaha.

            Limaloa i ke kula ohai.

 

            Aia hou aku no ia mea nani, o ke one kana o Nohili, he one ka mea i hoikeia ma na hoonanea o kakou o na au i hala.

            A ike aku au i ke one kani o Nohili

            Kapahikahi lua i ka ilihualala,

            Holo ae i ka lala a i ka muku.

 

            A ua ike maka no ka mea e kakau nei i ka hana kupanaha a ua one la, aole ma na wahi e aku ke kani o kela one, he mau anana wale no, aole ma o aku, a e ike no ka mea heluhelu i ke ano o ke one, ma ka ninau ana i ke kamaaina o ia kaha, a'u e kuhikuhi nei ma keia moolelo.

            A pau ia pane hou aku la no ke kamaaina:

            Aia hou aku no ia mea maikai o ka pahapaha lei o Polihale, kahi nona ka pahapaha aole e make a mae loa, he ola no ke hookomo ia aku iloko o ka wai a  hoi hoa no a like me kona wa i lawe ia mai ai mai ke kai mai ka makamaka hoa.

            I ka pau ana o keia mao wehewehe ana a Kapaihialni, he olu wale no ka ia nei he wai ko lalo, a ua nani wale no ia i ke keiki o ke kal.

            Ua noho aku no laua nei he wa loihi loa mai ka wa he wahi apea ko na hope, a he wahi uhi ko luna o ke kin@, a noho wale iho la no laua, a ua hume laua i ka malo iaau a laua i hana lima kane ai a pa u ia ka malo lau i o ka nahele, a e ike ana no auanei kakou ma ka hapa hope i keia moolelo in a mea i koohia i keia mau kanak a alii hoe ka mea nona keia nanea, i ko laua wa e hui ai no kino i Hawaii.

            Ia laua e noho ana me keia mau ano o na pilikia i loaa ia laua ma ka mauna hana laua i ka ai me ka manao ole ae he kino aiii la hoi, ua hui like la@a ma na ano a pau a like ke ano o ka hana a ke kanaka, ka loohia ia we na popilikia a pau.

            Hele kino ike kuku kapa, malo, huli i i-a na lana e noho ai, kanu i ka ai na laua e ola ai, kahu imu na laua, a pela aku.

            Ua ku aloha laua kekahi i kekahi, a hiki ole ke hoonela ia o Kapaihilani i ka hoomanao ana no Kanakaokai, ke alii a kakou, ka ihi, ke kapu o Kalani o Hawaii.

            Ia Kanakaokai e hana ana i kekahi la, ulu mai la ke aloha iloko on a no kona aina hanau, kona ohana alii, ko na mau makaainana, kona aupuni me kona mau kahu.

            A pane aku la oia i kona hoa noho i keia mau huaalelo:

            E! auhe oe e ua hoa nei, noho ae nei hoi kaua a he wa loihi loa, a hu ae la ia'u ke aloha no ka ohana, ka aina, na makaainana, a ke manao nei au e hoi i ka aina, a e noho no hoi oe.          (Aole @ pau)

 

NA MEA HOU O MAUI

 

            Ma ka la 6 o Mei nei oia ka la Sabati, ua hipuu ia ae iloko o ka mare he mau opio no laua no inoa o Auwailoa Haaheo me Molowa Kukahiko ma kahi noho o ka wahine ma Makena, Honuaulu, Maui.

            Na J. Kapohakumoehewa laua i mare ma ko makou luakini, a ua nui no hoi na makamaka i hiki ae e ike i na paa mare. Mahope o ka mare ana, ua kono ia na makamaka o ka ohana o na paa mare e naeu e paina i na mea i hoomakaukau ia. E mahalo ia ka mare no na mea a pau.

            Ma ka la 2 ua puni ae he mau mano akule ma Keoneoio, Honuaula malalo o ka hookele ana a ko laila mau keiki lawaia; a ma ka lohe mai o kou mea e kakau nei ua nui hewahewa ka ia, a ua hookuu hou ia kekahi mau ia, a ma ke kuai ia ana, mai hookahi a ka elua dala o ka la@.

            Nui io aku la ka ia, ola na makapehu ia, ina pela ke kumukuai.

            E aloha auanei na keiki ulele hua o kou keena hana. KAUANAULU.

 

KE KULA HANAI O HILO

 

            I na Hawaii Ponoi i manaolana no ka pono a me ka pomaikai o ka lahui o keia mua aku, Aloha nui.

            I ka wa a ka Makua Laimana i ike ai, he mea pono laia ke waiho i ke ao ana i keia kula, ua lohe ia na leo k@ pinai mai o a o o keia Mokupini: "E nalo ae ana ke Kula Hanai ke ole na hooponopono ana a ka Makua Laimana." Aka, ua mau no kona holomua.

            I ka wa i kohoia mai nei o Mr. Oleson no kekahi hana hou, ua pae hou mai no na leo hopohopo no ka make ana o ua Kula Makuaine nei. Aka, aole i make iki; ke pii mau ae nei no oia me he hoku alohi la, e hoomalamalama ana i na opio ou e Hawaii, ma na ike lehulehu i oi ae i na au @ hala aku. Aole makou e kaena ae ana ua loaa ike kula @e mau kumu oi ae, a i ole ma ke kulana ohohia.

 

EIA KO MAKOU MANAO

            Ma ka lokomaikai wale mai o ka Makua Lani, ua oi ae ka pomaikai a me ka holomua o na haumana i ko na au i hala. He mea hauoli ia makou ke pahola aku imua o kou hanohano: eia ke ku nei he.

 

HALE AO HANA LIMA

            Ilaila e ao ia ai na keiki a paa i na lala ano nui o ka ike. (ia hoi:          He rumi kamana, aia pu ma ia rumi he huila wai (turbine), he makana keia na Alex Young, a na keia huila e hookaa i n@ mea hana o ua hale kamana nei.

            He rumi pai palapala e pili koke ana, maila e ao ia ai na haumana i ka hoonohonoho hua metala.

            O keia le@a ia oe e ka makamaka, na kekahi haumana i pai, oiai he mau malama wale no o ke ao ana.

            E hele mai i ke Kula Hanai nei, a nau e koho nou iho. Malia o hooholo oe e hoo@na mai i kau mau keiki, ka makana makamae a ke Akua ia oe, i ke Kula Hanai, no ka $25 wale no o ka makahiki. E hele mai e lohe i na leo hone, nahe, o na keiki a me ka Bana Puhi Ohe o ke Kula Hanai.     A.W. BURT, Kumu Nui.

 

HALAWAI MISIONA MA KALAUAO, EWA.

E ka Nupepa KUOKOA, Aloha @:

            Ma ke ahiahi Sabati la @. ua weheia he halawai ma ka hale halawa o Kalamao: Ewa, no ka n@noo ana i kekahi kumuhana ano nui a kekahi makamaka i upu ai, oia o J.W. Kapahau, ua hiki ae oia ma ia halawai, a he mea e ka hauoli a me ka iini o ka manao no ke ake e lohe i kekahi mau ao ana, a me na paipai ana mai @a makamaka maikai nei.

            He nui na hoaloha a me na makamaka i hiki ae ma ua halawai la, a ua weheia ke poolelo ma Kinohi: "Ka hoowalewaleia ana o Adamu a me Ewa e ka nabesa."

            Paipai mai o Kapahau, a ua loaa he mea e mahalo ai na ka manao.

            Ka manao nui o kana manao paipai oia keia, E nonoi aku keia lahui mai o a o o ko kakou nei mau paemoku i ka Ahaolelo e hiki mai ana o ke aupuni e hooliloia kekahi la i la e hoomanao ai ka lahul holookoa i ke Akua, a e hoomama mai i ka laha nui ana o ka mai lepera iwaena o keia lahui.

            Kokua ikaika loa mai o David Malo Esq. no keia mea, wahi ana, he mea pono loa e hookomoia ke kumuhana ano nui iloko o na @hahui euanelio a me na ahahui opiopio a me lipine bolu, e nonoi aku ke Akua e hoopau loa ae i ka laha nui ana o ka mai lepera i ko kakou nei lahui.

            No ka mea, ua ike na Kauka naauao loa aole laau e ola ai keia mai, a ma aole Kauka e ola'i, wahi ana, "E hookeia ka lahui Hawaii mai o a o ma kekahi la i manao ia e ke aupuni, ina he mea pono ia i ko ke  aupuni manao ma ka nonoi ana i ke Akua me ka mihi io. Malia o oluolu mai kela, a palekana kakou a pau mai kela pe'a a i keia pe'a ou e Hawaii, mamua o ke kau ana o na laau lapaau, o@ai, ua loheia ae la aole ola i na Kauka naauao keia ano mai.

            Ke waiho aku nei au i ko'u aloha nui imua o ko 'ka ia hamau leo', ho aku imua ma ka hana, malia o oluolu mai ka Ahaolelo e hooko ia ko oukoa iini@a pomaikai kakou.     T. S. K. NAKANELUA.                    Honolulu, May 14, 1888.

 

OLELO HOOLAHA NO KA O LIMA

            E ike auanei na mea na mea a pau, ua makaukau ka Papa Ola e haawi i ka o lima ana me ka uku ole i na mea a pau i o ole ia, a ke kauoha ia aku nei na makua a mea paha e paa ana i ke keiki e like me ia i kuhikuhi ia e na pauku 311 a me 312 o ke Kanawai Kivila, e hele mai ma ka Hale Haawi Laau o ka Papa Ola wa Kapamoo, ma alanui Hotele, ma na hora hana o ke Kauka Aupuni i hai ia malalo iho nei:

            Hora Hana ( Mai ka hora 8, a ka hora 10 kakahiaka.)                        N. B. EMERSON, Pelekikena o ka Papa Ola.     jn 6-6m

 

FRANK GERTZ,

103 Alanui Papu

UA @ WEHE AE NEI AU I NA KAHIKO AULII O NA

Kamaa o na Ano a Pau

No na Wahine, na Kane a me na Keiki i wae pono ia e Mr. Gertz iloko o Amerika.

 

HE OLUOLU KE KUMUKUAI MA KE KU IKE

E loaa mau mai ana na waiwai ma na mokuahi a pau.  m@ 31: in

 

Pahu Hale Leta 351.   Bele Telepone 274.

KA AGENA OIHANA HAWAII.

No.68 ALANUI PAPU KIHI O ALANUI KALEPA, HONOLULU, H. I.

HE AGENA OIHANA, A ME AGENA OHI DALA NO NA BILA A PAU.

KEENA OIHANA.

            Na Waiwai paa-- kuai a hoolilo aku, a me auhau uku ana. Na Hale hoolimalima, Rumi, Keena, Aina e hoolimalima, a aelike e ohi i na uku hoolinalima o na ano a pau. Na Moraki e ae ia ma na ano waiwai a pau. Na pepa kuleana aina, e kakau o hooponopono ia me na Pepa a pau e pili ana ma ke kanawai. Kope a me ka Unuhiolelo ma na olelo a pau iloko o keia aupuni. Na Panihakahaka ola, Hale, a me na waiwai o na ano a pau i na Ahahui Panihakahaka helu ekahi. Na Malama ana i na Buke a me ka hooponopono ana. E haawi ia no ka mikiala no na Ohi aie ana. Na Gula, Kala me na Bila kikoo dala, kuai a hoolilo. Na Hooponopono Hale D@te e pili ana i na waiwai mai ko na aina e mai. Na Ukana o kela a me keia ano, e kuai a hoolilo aku. Na Kauoha o na Mokupuni, e hooko ia no me ka eleu.

            O na hana a pau a na makamaka e haawi mai ana @o ka hooko aku i ke kauoha, e hooko ia no me ka eleu a me ka mikiala.             Agena Oihana Hawaii. @170 @yr. Mar.3.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI

            MAMULI o kekahi mana kuai i hoike ia maloko o kekahi palapala moraki i hana ia mawaena o Marie Grant a me James B. Grant o Kohala, Mokupuni o Hawaii o ka aoao mua, a me Elizabeth J. M@sarrat o ka aoao elua, ma ka la 26 o Novemaba@ 1888, i kaka@ kope ia ma ke Keena o ka Luna Kakau Kope ma ka Buke 103. aoao 77-8-9 a mamuli o ka @haiia ana o na kumu aelike o kela moraki, oia hoi ka uku ole i ke kumup@a me ka ukupanee, @olaila, ke hoolaha ia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o @a moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai, a ma ia hooko ana, e k@dala akea ana ia i ka aina i hoike ia ma ia moraki, e like me na @oakaka ana malalo iho, ma ka POAKOLU. @ 6 o IUNE, 1888, me ke keena kualala o J. F. Morgan, ma Honolulu, Mokupuni o Oahu@ ma ka hora 12 o ke awakea o ia la.

            No na mea i koe, @ ninau ia J. M. Monsarrat, Loio ma ke Kanawai.            ELIZABETH @. MONSARRAT. Mea Moraki Mai. Honolulu, Mei 12th, 1888.

 

            O ka anana aina e kudala ia ana oia no ke kulena i mahele ole ia o na mea ma ka aoao mea ola hoi 40 2-7 Eka i mahele ole ia iloko o kela ap@ha aina e waiho la ma Kukuiopae @ Kona ilema, Mokupuni o Hawaii i olelo ia, a oia no ka Apana Aina i hoakaka ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 197@ o@a no ke kuleana i hoolilo ia ia Marie Grant i olelo ia e J. W. Maele, ma ka palapala kuai i hana ia ma ka la o o Aperila 1888, a i Kope ia ma ke Keena o ka Luna Kakau Kope i olelo ia ma ka Buke 64, @ 101-2.       2180-41

 

PACIFIC HARDWARE COMPANY

Na hope o Dilinahama Ma.

Mau Mea Kuai Lako Hao

Alanui Papu, Honolulu.

 

MRS. THOMAS LACK,

MELU 81, ALANUI PAPU.

MEA KUAI A LAWELAWE I

NA

@ikini Humuhum@ na Aa@o a nui wale Aku

HE AGENA KUAI NO NA MIKINA

White, New Home, Davis, Crown, Howe, Me Florence, Na Kui Mikini o na ano a pau a Howard, Na pepa ana lole o na ano a pau, a me kela keia mea

 

NA LOPI MIKINA A KALAKA.

HE AGENA KUAI I NA

Pu Raifela, Pu Panapana, Pu ki manu, na Poka, Lu, Pa@da, Kukaepele.

 

NA KAPUAHI AILA MAHU

Mai ke nui a ka liilii

            Ma ka lawelawe nui ana o'u i ka hanu lima akamai o ka oihana hana pu a pela aku, @a makaukau au e hooko kaulua ole i na kauoha a pau.

            O na kauoha mai na mokupuni e hooko@nia             2082-tf.