Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 20, 19 May 1888 — HE MOOLELO NO Lonoikamakahiki KA Pua Alii Kiekie na Kalani. Ke Alii Nui o Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Lonoikamakahiki KA Pua Alii Kiekie na Kalani.

Ke Alii Nui o Hawaii.

U XQ XA NUP*PA K.UOK.OA. |

A no keia wai ula hoi o Waimea ka mea i holo i ke mele e hooheno mau ia nei: Ike i ka wai ula iliahi o Waimea He wai ula na ke kiu waiahulu, Ke apa la i ka poli o ka pohaku Mehana mai la i ka houpo o ke kai, I ke anapanapa i ke one o Luhi E luhi auanei oe i ka mee Ina iho ke aloha la he ai liliha Ua ike a. Ma keia wahi oka 3aua kakele olelo ana, ua olelo aku la ke kamaaina i ka aialihmi. E hooluolu paha kaua ia kaua iho, me he mea la ua luhi oe i ka pii ana mai nti i keia alanui loa au i naku hele mai nei. A i ka pau ana o ka laua kalai olelo ana a ke keiki kamaaina o ua uka waokele la, ke hoolai la ua keiki hookalakupua nei o ke kai au no e ka mea heluheln i ike iho ai i kona ano, me kana mau hana hookalakupua ma o kona hoololi ana i kona inoa o Kanakaokai. E kuu poe heluhelu, ke īke ae la no kakou i kana mau hana he like me ka puhi palemo, ka pahee inuia a i hope. a o ka laua hana mau ia e kukai olelo mau al He maikai wale no ia ī ka kakou olali, i ka lohe pono i ka nani o ia aina mal kona kamaaina mai, a ua like no hoi ia me ka mea ua puni o Kauai, ka aina i ka mole o ka ama. Pane hou ae no ke kamaaina i kona hoa:

j. E kuu hoa noho o kahi mehameha kanaka ole, aia no ia wahi nani e walea r t i o ke kula o Mana, noho aku oe na!na ia Waimea, o ka wai kupanaha a j Limaloa ke alii kupua o ia wahi, a oia ke kanaka kukulu hale o ua kaha la nana i kahiko ia kula panoa me ka wai wai kupanaha mai ka la mai, a he mea oiaio no nae ia i ka ike a ka maka, eia nae he mea ole Oia hoi keia nani ke kukulu hale a Limaloa, e hoike ana i kona nani, a e kuhi ana no ka malihini hele o ke alanui he hale io, eia ka he hale kupua, a he nalowa'e koke ke hiki ae ke aweawea ana o ka la, a huna koke no ia kanaka i kona inau haie 'kamala.' Au no hoi e ka mea heluhelu e hooheno ae ai ma keia wahi; • Ako Mana i ka hale a ka ohai Ka aina a ka ha'e la, hoopunipuni i ka malihini, Puni hoi au c. Pane hou aku no kona hoa noho kamaaina a ia no ia wahi kekahi mea nam no a ua kanak* U o ka wailiula i ke kula o Mani. Ia oe e ka malihini e hele aku ai mai Waimea aku a ke alanui he awakea ia manawa e loaa ana no ia oe ka nani o ua kaha la. O na opu weuweu o ua kula la, he uuku kau e ike aku ke kokoke aku oe, aka nae, i kahi mamao oe e ike aku ai, ualike me na laau loloa, hele kela a oni i ka lewa luna. la oe e ka wai alohi bn», Kahuli aiohi i ka lewa. Maikai ka hana o ke kupa Kahiko i ke kula pilipilL Pili ia e ka la hiki ola, Ola ai ke kini noho kaha, Limaloa 1 ke kula ohal

Aia hou aku no ia mea nani, o ke one kani o Nohili, he one ka raca i ho ikeia ma na hoonanea o kakou o na au i hala. A ike aku au i ke one kani o Nohili Kapakahi lua i ka iiihualala, Hoio ae i ka bla a i ka muku, A ua ike maka no ka mea e kakau nei i ka hana kupanaha a ua one !a, aole ma na wahi e aku ke kani o kela one, he inau anana wak no, aole ma o aku, a e ike no ka m?a heluhelu i ke ano o ke one, ma ka ninau ana i ke kamaaina o ia kaha, m*u e kuhikuhi nei mi keia mookla A pau ia pane hoj aku ta no ke kamaaina: Aia ho« aku no ia mea maikai o ka

eahapoha lei o Polihale, kahi t>ooa ka pohapaha aole e make a mae loa, he oU no ke hoekome ia aku iloko o ka wai a hot hoa no a Uke me kena wa i lawe ia mai ai mai ke kai mai ka makamaka hou. I ka pao ana o keia snaa *ehe«ehe | ana a Kapaihialni, he otu «ale no ka ta nei he vai ko lalo» a ua eani wak no ia i ke keiki o ke kal Ua noho aku no laua nt i he wa lo ihi loa mai ka wa he wahi apeu lo n% hope, a he wahi uhi ko luna o ke kino, a aoho wak iho U no lau3, a ua hume laua i ka ma!o taau a laua i hana '.imi kane ai a pa u ia i ka m3l-j lau i o ka nahele, a e ike ana no auanei kakou |ma ka hapa hope o keia moolelo i na mea i loohia i keia mau kanaka a alii hoi ka mea nona keia nanea, i ko !aua wa e hui ai na kino i Hawaii. Ia laua e ana me keia mau ano o na piiikia i ioaa ia laua ma ka mauna hani iaua i ka ai me ka manio ole ae h; kino aiii la hoi, ua hui like bua ma na ano a pau a like ke ano o ka hana ake kanaka, ka loohia la uie na popilikia a pau. Hele kino i ke kuku kapa, malo, huli i i-a na lana e noho ai, kanu i ka ai na laua e ola ai, kahu imu na lau?, a pela aku. Ua ku aloha laua kekahi i kekahi, a hiki ole ke hoonele ia o Kapaihilani i ka hoomanao ana no Kanakaokai, ke alii a kakou, ka ihi, ke kapu o Kalani o Hawaii. Ia Kanakaokai e hana ana i kekahi la, ulu mai la ke aloha iloko ona no kona aina hanau, kona ohana alii, kona mau makaainana, kona aupuni me kona mau kahu. A pane aku la oia i kona hoa noho i keia mau huaalelo: £ ! auhea oe e ua hoa nei, uoho ae nei hoi kaua a he wa loihi loa, a hu ae la ia'u ke aloha no ka ohana, ka aina, na makaainana, a ke inanao nei au e hoi i ka aina, a e noho no hoi oe. {Aole t pau.)