Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 21, 26 May 1888 — HE MOOLELO NO Lonoikamakahiki KA Pua Alii Kiekie na Kalani. Ke Alii Nui o Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Lonoikamakahiki KA Pua Alii Kiekie na Kalani.

Ke Alii Nui o Hawaii.

[kakau ia no ka NUPEPA KUOKOA-I Ua lilo ia manawa he wa no laua e e kuwiliwili ai o ni manao kekahi me kekahi, a ua ae mai no kona hoa iaia e hoi, a ua noi mai la no oia ia Kanakaiokai o Kiua pu no ke iho pu a hoi aku |oe e alo i na ale ahiu o ka moana, a hoi mii 110 hoi au t kahi o kaua, a na'u no hoi ta e hoomanawanui ae i na ino 0 kahi a kaua i noho ai, a o ka uhi wale iho no hoi ko2 0 ka o kuu aini malnna o kaua, eia ka e hailele mai ana oe ia'u, a i ka pili a kaua. Hemo ka pili hookoo ia loko Xo loko ka manao hana nuī, Haha hewa ana au ia oe Ao!e ana paha oe. Ua hoohala no hoi laua ia mau li a ka wa pono, ua liuliu iho U hua no ka iho ana, a e ike hou ana hoi ka kakou milimili i ka nahele o Alakai, kahi ana 1 alo hookahi ai. A hiki i ka b e iho ai o laua, ua kalae ka !ewa a ui piihi ka ui hele aoU he mvi al\Ui no k% huakii hele a ke alii, hoomanio kahi o o ka iho ana no kahi e ai ai, kamau ae kahi o»«na. 4 ka makaukau ana o ka huakai hele ua kaleie aku la na lima o ua alii nei ina ka hakala o ka hale a kani iho la

ke a pane ae la h>i nei au, aloha !kv»'u wahi e moe ai, aloha ke ani o ka |nahele. al>ha ka a: na ia aloha oua ! nahele nei. I ka pau ana o na kaleoleo ana a ua alii nei, a huliu laua no ka hele ana, a 0 ka hoomaka aku U no ia olaua e iho 1 kai oka aina, a ke mku bele la i ka nahele loloa o ia wahl I ka wa a laua e kaialupe ia la e na keiikoi a ke aloha, ua lilo i mea pono pono ole i ke keiki o Kauai, ua nui ka hoomanao ana iloko ona no ke keiki 0 Hawaii a pane aku la oia ia Kanakaokai: He mea ehaeha no'u ka hoomanao ana ae nou ke kaawale aku oe, a noho iho hoi au i ka hale o kaua, aole nae e pau na hoomanao nou. Ae ku mai aoa paha ia'u na kahoaka i na wa a pau e kuu hoa make o keia uka waokele a kaua i noho hoomanawanui ai i ke anu me ke koekoe, a hookahi no kanaka o ka leo hone o na manu, a hookahi kapa e mehana ai 0 ke ahi. A ua ola kaua i ka ai lauoho loloa o ka nahele, 1 ka laulele wale aku no i kahi o ka pono, a e ola ai na kino 0 kaun. Aloha no hoi oe, aloha no hoi au, a aloha no hoi oe i ka au hookahi ana mai i k? moanakai uli kai li]>olipo a pae i ka aina nei. Aia 1 ka wa a ke keiki 0 Kauai e kaukau nei i ka mea nona keia moolelo, ke hanini la no na waimaka, a au pauhia loa īa laua ia manawa i ka hoo* nipo a ke aloha, e lauwili ana i na aahuki a ka manao. Pane aku la o Kanakaokai i kona hoanoho o ua uka la: E noho no oe i kou aina nei, a i noho no hoi oe a manao ae e huli ia'u ua h'iki no, aia ko'u aina la i ka hikina a ka la i Hawaii. Pau ae la ke kaukau ana a ke keiki 0 Kauai no kona hoa, ua ae aku la oia 1 na kuhikuhi a kona hoa, a ina e loaa he manawa e huli aku no oia mahope 0 kona hoa noho nahele o Alakai, a aia ia manao iloko ona kahi 1 nu ai, a na ke au 0 ka manawa e hoike mai ia kakou e na hoa. Ua liuliu ae ia laua i ka iho ana i kai ma ke ala a Kanakaokai i hele mai ai Ua kamali iho la laua a iho aku la ma ia alahele no i hele a hihipea i na laau, e hihi ana kaunaoa ka laau hihi o Kahihikolo. Lalau aku la ka kakou kamahele i ka lau 0 ke koa a lei ae la, a i ka paa loa ana huli ae la ia i hope a nana aku la 1 ka lele mai 0 ka wai 0 Namalokama ika pali, a hooheno malie ae la oia ]>enei: Aloha wale ae la au i ka wai o Namalokama i ka pali Aloha Alakai 1 ke ala nahele a Malio ea Mahea la ke aloha i noho si E hai mai ana ke kuko me ke halia Pehea la wau e ike aku ai Ia nahela aala i ka palai? I ka pau a īa o keia walii lalam mele ua nana ae la oia ma o a maanei o ka aina, a ike aku la eii 1 Va waiho kahela mai a Waioli, a me he ao opua la hoi na haia o Naue e ku hao inai ana i ke kai. Hoolei pau aku ia ka lena ike a kona maka i na pali hauliuli 0 ua aina malihmi la, a hoomanao ae la oia i ka pali o Kalalau e ku hoolai mai ana. e hai mai ana eia ka nani ia nei. a no'u ka hooheno ana ma ke mele o Hiiaka 1 ka poli o Pele: A Kalalau a ke-e-e, A ka pali au i Haena, E peahi mai ana ka bwakua ia u U-e peahi, E peahi mai ana ka liwakua ia'u la e peah;. A j ae la keia o ka waiho kahelahela enai o na ohia ku makua o Pihanakala qi, e kahiko ia mai ana e ke awa o ka mauna: pau ka ia nei nana ana malaila, huli aku ia keia nana ia kai, ma kahi a kona waa i hekauai, a hoomanao ae !a oia i kona hoi a'e a!e o ka au ana mai, a puana ae !a oia i kahi olelo kahiko o Hawaii nei: 'Haalele koa kanaka i koa waa.' A hoomaka hou aku la laua e iho a hiki i kahi o ke kumu o ke koa kaulana oia hoi ke koa o Kahihikolo, aole ke kumu oka pua wale no, a me ka lau e hihi ana. v Aloha wale oe e ka b»« ha*ideo ka hihikolo,

Hookolo ia aku a leoa. o Kupakoih. A pau kana kanaenie ana, ua htlc aku la hua a kahi o kona wai e waiho ana, o Kalihi wu ka inoa o ka aina, lalau aku la o» i kona waa a e waiho nuū ana no ruc ka maikai i ka malu o ka hau, a huki mai la oia a lana ana i ke kai, a noho iho U laua me n* kipoe&a a ke iloha e hoike pakahi am maluna o laua.

I ka pau ana o na kukai aloha ana a laua, ua kau aku la o Kanakaokai iluna o kona waa a huli hoi aku la oU ma kona alehele i holo mai ai ma na Koolau a kupono oia mawaho o Wailua, e kilohi ana i ka nani o ka laula o Kapaa. A huii hoi mai la no hoi keia no na ale haaupanupa oka moaoa a e paio mau ana aona wahi waa me na ohuku ale, a kokoke ana keia i ka lae o Kaena, aia no ka la i ka ilikai. Aoie oia nei pilipili aina aku, a ke heie moana ia no keia mawaho o Wai* alua, ke heie Kooiau ia no keia a ao ia po, kau ana ko ia nei waa i ka iae haia o Kahuku: ' Ia la no hoi a malu ka la i na paii, ! pae ana keia i uka o ka aina kahi a ke aiii o Oahu e noho ana me kana keiki hookama. Pae ka waa i uka hele loa aku ia keia a hiki i ka hale, a ike mai la iakou, ohaoha mai ia kamaaina noho hale t ka mea nona ka iwi koko a imi hale no hoi. Ua noho iho la oia me kona mau kahu a hala kekahi mau ia loihi i ka aua no a ke alii o Oahu e noho e ai i ko aina, hoole aku no keia, aole ae e noho, e hoi ana no au i ko'u aina a me kuu lahuikanaka. Ua loihi no na la o ka noho ana e hooponopono ana i ke aupuni no kana keiki, a ua nui no ka harta no keia manao he hoole mai. A ua hala oie no ka manao hiki anoninoni. Aka, hiki i ka ia pono ia Lonoikamakahiki e hoi ai, ua pane aku oia i ke alii 0 Oahu me kana keiki, ina e loaa ia'u he la maikai e hoi ai, e hoi ana no wau 1 Hawaii. I kekahi la maikai ua hoomakaukau iho la ia i kona waa no ka hoi ana no kona aina. E ka poe heluhelu ke ike nei kakou i ka huli hoi ana o ke aUi Lonoikamakahiki no kona aina hanau, aole oia e kipa ana ma na awa e ae. N T o ka mea, ua iohe no oia ua hoi kana wahine i Hawaii me Heakakoa kona kahu, I ka makaukau ana o kona waa pane aku la ia i ke alii o Oahu e noiio no oia me kana keiki. I ka wa aia nei e kauoha ne», oia no ka wa maikai ole o ka manao o ke ke* iki hookama ana no kona noho i ka aina okoa a hoi hookahi mai kana aiii, a ua pane aku oia: E kuu haku aiii i ka ua Haaao, ke noi aku p.ei au ia oe mai hoonoho ia'u, o kaua pu no ke hoi, hoi oe hoi au ke kanaka. Ua lilo ia wa he wa kupiiikii no ka< na keiki, aole nae he ae o ke alii i kona hoohihi aku, hoonoho no keia iaia | e noho. Ma keia wa ao a iaua e ku*o nei o ke keiki, ua iho aku la no ka kakou alii a hele i kahi o kona waa e hekau aua, a maiaila i hookuu ia ai ke aloha hope 0 laua. 1 Kau aku la ke alii maluna oka waa holo ana ika moana, a ahiahi o ia la pae ana i Hawaii ma Kawaihae, a pae ana rna ke awa pae waa, a ike mai la na alii me na makaainana, a he mau la nui ia no ka aina no ke aioha i hui ia i kahi hookahi a hookahi manai'hou, a k» a like hou na wai i kahi hookahi, au hoi e hooheno ae ai: 1 hookahi wai o ka hke, I hoa kuwili no ka uka, O oe a owau i iaila, Me kuu hoa i ka uka. Ua noho iho la ke alii e like me ka wa roaroua, a ua loihi ka noho ana malai!a, a hoi loa aku la no Napoopoo i Kona Hema. (AoUipau,) Ma ka halawai ana o ka Papa Ola i ka auwina Poalima o ka puie i haia, ua ae ia ka waiho a haalele an* mai o KaokaEL. Curtis, o Haoa, Maai, a pek 00 hoi me Kauka G. Herbert o KeaHa» Kauai. Aohe mao hookohu bou, * «ohe no hof tm mau bana ano nui e aeiHanaia.