Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 24, 16 June 1888 — KAU AHAOLELO O 1888. [ARTICLE]

KAU AHAOLELO O 1888.

LA HANA 9, POAHA lUKE 7. Halawai ka Hale e like me ka mea maa mau. N*A PALAPA HOOPU Na Mr. Kalaukoa mai a J. Kealoalii mai e ae ia oia e komo i Kakaako e lapaau ai i kekahi wahine ma'i, ana ka Papa Ola e uku na Hio a pau, haawiia' i ke komite malama ola. Uaiho hou<nai no oia he paiapala hoopii mai kekahi wahine ame kana kaikamahine mai Panaewa a me Kawahawela aole e hoo»na ia ke kane i hopu a lawe ia ai e ka Papa Ola i ka Poa koiu nei, oia o Kealakai, mai Kakaako aku a i Kalawao, a e noho oia malaila no ka lapaau ia ana e Kealoalii, haawi ia i komite malama ola. HOIKE KOIMTE MAU. Na Mr. F. Balauau mai ke komite pa'i mai e hoike ana ua pai ia ke ka"ha wai e pili ana i ka waiwai ona wahine i marei£, ke kanawai e hoopau ana i ka oihana kiaaina a me ke kanawai koa.

Na ke aiii Ba!auwina mai ke komite waiwai mai e hoike mai ana no ke kanawai e pili ana i ka luna kakau kope, aole hoi i pii loa ka auhau no 50 kene ta o 100 huaolelo, kakau inoa ia e eha hoa oke komite a ua koehookahi. A ma na noi ana a ke Kuhina Kalaiaina ua apono ia ka hoike aua hooholo ia ka hoike no ke kakau poepoe ana. A ma kekahi noi hou ua hooholo ia i keia la e heluhelu ekolu ia ai. HOIKE A KA LUNA DUTE NI7I Waiho mai ke kuhma waiwai i Ka ho ike makahiki a ka luna Dute nui i ke kuhina waiwai a oiai, aole ia he hoike imua oka ahaolelo, me ka manao nae e hoopomaikai ia cfkia na hoa, ua haawi ia i na hoa. PANE NA KE KUHINA WAIWAI. Hoike mai ke Kuhina waiwai i kana pane no ka ninau a Parisa e pili ana i ka uku o ka lunakanawai apana o Kona Akau, ua hoike mai ka luna buke helu iaia, he mea maa mau no ke kapae la o ka uku i koe no ka wa e pau ana i Maraki 31, i mea hoi'e noi hou ole aku ai ika ahaolelo no ona haawina no na uku i hookaa ole ]a. He hila kikoo daia ka i haawi ia aku nia ke keepa waiwai, aka, aole i hana pono ia, nolaila aole i uku ia. Ake kakau inoa kupono ia e uku la no. Noi mai ke alii Kamika e haawi ia i ke komite waiwai. Ku mai ke Kuhina Kalaiaina a hoakaka mai, ua hookohu aku ka aha kiekie i kekahi lunakanawai hou, aka ua kue mai ke kiaaina wahine o Hawaii ia hookohu ana a me kona nana ole i ke ka nawai i hooholo ia i ke kau i hala. Noi mai ke alii Kakela e haawi ia ike komite hookolokolo, a ua hoike mai hoi o Mr. Parisa ka i lawe aku i kela bila kikoo dala i ke keena waiwai, a me kona hoike mai no e iike la me ke Kuhina K alaima. Aua olelo mai hoi o Mr. Kamauoha ua pono ole loa ko ke kiaai nawahine kue ana mai i kekahi kanawai i hooholo ia e kela kau aku nei a i apono ia hoi. Ma ka ninau ia ana, ua hooholo ia*e haawi i ke komite hooko" lokolo.

HOIKE A KE KUHINA KALAIAINA. Ua hoike mai ke Kuhina Kalaiaina ua makaukau kana hoike ina na olelo a ielua, a ua haawi a hoolako ia i na hoa. HELUHELU A HOOLAHA KANAWAI ME NA OLELO HOOHOLO. Heluhelu niai ke alii Kakela oo ka wa mua he e!ua raau kanawai ana i ho~ olaha roua mai ai a ma ke noi ua helu helu ia ma ke poo penei: i~no ka hooia ana ro ka hooko ia o na palapaia Ikii ma na hihia kiwila. *-e hoomana ana i na kakauolelo o ka aha kiekie e auhau aku a e oht mai i na koina. 5e hooloU a&a i ke leau hookolokolo o ka apana hookolokolo elua mai\}bai* na aku a i Wailuku 4~e hoololi ana i ka piuku $56 o ke kanawai kirila no na koina ma kekahi mau hihia. Hoolaha mat ke alii lana e iawe mai ana oia he kanawai i pili i ke alanui alahao o Honolulu. Waiho maa ke aUi Ba!aawina he ole-1 lo hooholo e koho ia t komite o etima i lala no ka hele am aku i Kakaako e hoomaopopo ai i ka Uwelawe ia ana o j

ia wahi a me na mai maiaiia, a ua hoo ioli hou mai o!a i ehiku lala. Ua ulu mai he mau kukai kamaiiio ana. a aia ke keho ana, ua hōoholo ia ka hooioli Heluhelu mai ka Peresidena i na inoa o r.a lala oke komite penei' Kini, lunahoomalu, Daniela, Bakalamann, Kimo Pelekane makua, Kuhina Kalaiaina' Kawainui a ine Kamai. Waiho mai o Mr. Kalaukoa he olelo hooholo (i) e kauoha aku ke Kuhina Kalaiaina i ka luna o na hana hou e hele aku e ana a e hoomaopopo i ka nui o ka lilo no ka hooloihi ana i ka alanui i manaoia ma ka akau o ka uwapo o Kamika, mauka o alanui Berita-1 nia, (2) e hoike ia mai ka nui o nahlo no ia mea mamua ae o ka waiho ia ana mai o ka bila haawina, a (3) e hoo holo ia ka huina o $300 no ke alanui 0 Puiwa. Ma ke noi ake Kuhina Kalaiaina ua waiho ia ma ka papa. Hoolaha mai o Mr. C. Balaunu, e lawe mai ana oia he kanawai e pili ana 1 na poe i bakekarupe ia. Na ke alii Wilimana i waiho mai he olelo hooholo e koho ia i komite 0 eko lu lala, no ka huli ana i na buke auhau no na mea pili i ka auhau papalna ia. ame na buke helu e ae. hooholo ia. Aia a mahope e hoike ia mai ai na hoa 0 ke komite. Heluhelu mai o Mr. Helekunihi i ka wa mua no kana kanawai e hoololi ana Ika pauku 722 o ke kanawai Kivila. Hoike mai ke alii Kakela aia la mahea e loaa ai keia pauku, a o pa pauku hea la no ka mea, ua hoploli ia ia pauku i kamakahiki 1865, a ma kana noi ua hoihoi hou ia. NINAU SO K.E PA r I ANA. Na ke alii Tausani he mau ninau i ke Kuhina waiwai e pih ana i ke pai ana i na hoike a me kekahi mau mea e ae, 1 ma ka aelike anei a ma kekahi ano eae paha ? 2 ina ma ka aelike pihea ke ano oka haawi ia ana ? 3 ma ma kekahi ano e ae pehea e haawi ia ai a pehea e uku ia ai ? HOOLAHA KANAWAI. Hoolaha mai o Mr. Kamauoha e la* we mai ana oia he kanawai e hoomaopopo ai i ke ano o ka huaolelo "ona." Hoolaha mai ke Kuhina Kalaiaina e lawe mai ana oia he kanawai e hooloihi aku ai ika manawa 0 na komisina palena aina. Ama ke noi a Mr. F. Kalaunu ua i hoomaha ka hale ma ka hora 11:55 a. m. aka hora 1 p. m. Hoike mai ka | Peresidena 0 ka hora 1 0 ka hora 1 ia, I aole he 20 minute mahope aku, nolailA ! e akoakoa mai na hoa ma ka manawa II makemake ia ai. ! NA HANA O KA AI'WINA I.A. Ua noho hou ka hale i ka hora 1 p. m. t aka ika hora i:os ka lawa pono ana o na hoa a hoomaka ia NA HANA O K.A IjV. Heiuhelu elua ana i ke kanawai e pi !i ana i ka waiwai o na wahine i mareia A ma ke noi ua noho ke komite o ka hale holookoa, o ke alii Kamika ma ka noho, Ua heluhelu pakahi ia na pauku a ua hooholo pakahi ia na pauku 1, 3.4»5«68,i 1,12 a rae 13 e like me ia ma ka bila, a o na pauku 2, 9 a me 10, ua haawi ia i kekahi komite wae. Ma ke noi ua hookuu ia ke komite, a ua hou ka hale. a waiho aku ka lunahoomalu o ke komite holookoa 1 kana hoike no na mea i hanaia. Noi mai ke alii Kamika e hoololi ia ka hoike a ke komue holookoa e haawiia ka bila i ke kahi komite wae. Ua hooholo ia aua hookohu mai ka Peresidena i na hoa o ke komite no lakou na inoa malalo iho penei: Na 'lii Hikikoki ame Wilima* i na, Kuhina Kalaiaina, Mr. Kalaukoa a me Mr. Kamauoha. . Heluhelu elua ana i ke kanawai e hoopau ana i ka oihana Kiaaina, haawi ia i ke komiie hookolokola Heluhelu elua ana i ke kanawai e pi li ana i ka oihana koa o ke aupuoi, haa wiia ike komiee oka oihana koa. j HELCHELU K.ANAWAI HOU. Na ke 'lii Kakela i heluhelu mai no ka wa mua, ma ke poo. i kana kanawai e hoolako aoa no ka hana a me ka hoohana ana i kekahi alahao kaamahu ma ka mokupuni o Oahu. Ama ke noi ua hoopanee ka hale ma ka hora v-io a noho boa ika hora ioa.rn.oka Poalima. LA HANA io, lUNE. 8. Halawai ka haie a hoomaka ia na hana e like me ka mea mau.

N \ t\\l \r \L \ \V*aiho<nai o Mr. Kalaukoa nut Honoluiu mai he hoopii e pili ana no na ala !itui a e hooLoli ke kanawai no ia mea me sa hoakaka ia oke akea okc aia liihi. Mamuh oke ano like o keia noi me kekahi kanawai iuiua o ka hale ua noi mai o Mr. C BaUunu e waiho ia oia ka papa a noonoo pu me ua b»ta la, hooholoia. MAU NlNAl' I KH K.I'HIKA WAIWAL Waiho mai o Mr. Kamauoha he raau ninau i ke kuhina waiwai, e like me ia malalo iho penei: t He oiaio anei ua uku i& aku mailoko aku oka waihona o ke aupuni $22,858.48 no na liio mau 0 na mokuahi kolomoku no na makahi ki elua i pau Maraki 31, iSBS ? 2 He oiaio anei he aie o $5 269.48 koke aupuni no keia haawina* koiomoku no na makahiki elua i pau Maraki 31, aole i uku ia ? 3 Heaha ia na hana ano nui a ka aha kuhina e oili ana i keia haawina kolomoku iloko ona mahina 3 i pau i Maraki 31, iSBS % a i hiki aku na dala a lakou i hoolilo aku ai mawahoaku ona elala he 171589 ka huina hoi a lakou i waihoia mai ai ma ka bila haawina pakui o ke kau 0 1887 ua !awa ia no na makahiki elua i pau i Maraki 31, iBSB ? A ma ka nanaana i ka hoike a ke kuhina waiwai, Papa B, he $5,269 4S i uku ia aku mai ka waihona aku ma>vaho«ku o na dala i hoo holo ia e ka ahaolelo. Aua ike hou ia hoi ma keia hoike he $5,289.48 ka aie o ke aupuni aole i uku ia. He mea pono e hoike ia mai ia wai keia aie i hoike mua ia ae nei, a e hoakaka pono iamai heaha h na hana i hoohana ia ai a oi loa aku ka averika o na hoolilo 0 keia mau mahma 3 i pau mamua o na mahina he 11. A mamuli hoi 0 ke noi ia ua hapai a hoomaka ia na haNa O ka la. ' Heluhelu elua ana ike kanawai e pi!i ana i na loio a me na kokua ma ke 1 kanawai a me ka poe e lawelawe ana imua o na aha hookolokolo malalo iho iloko o keia aupuni. Ma ke noi ua he luhelu ia ma ke poo, a ma kekahi noi hou ua heluhelu pakahi ia na pauku.

Hooholo ia ka pauku i c like me ka bi!a, a ua hooholo ia no hoi ka pauku 2 nie elua hoololi. Ma k?. pauku 3ua lehulehu na hoololi i waihoia mai, a ua nui na kamailio ana a me na hoopaapaa ana, a mahope ua hooholo ia ka pauku e hke me ia ma ka bila. A ma kc noi a Walakahauki ua hoomaha ka hale* ma ka hora r2a. m. a ka hora 1 p. m. Ma ka hora 1 ua akoakoa ae na hoa ma ko lakou mau noho. Hapai hou ka noonoo ana no ke kanawai e pili ana i na loio ma ka pauku 4. Ua ulu mai na hoopaapaa hahana ana mc na hoakaka kanawai ana maluna o keia pauku, a mahope ua hooholo ia e like me ia ma ka bila. A mahope o ka hooholo ia ana 0 ka pauku ua ulu hou mai no na hoopaapaa hahana ana, a mampli hoi o ke noi ua hooholo ia ka bila no ke kakau poc]>oc ana a e he luheiu ekolu ia i keia Poalua ae. Heiuhelu dua ana i ke kanawai e hoomaopopo ai no ke kope ana i na kuieana i na mea kakau , a i hana ia, haawi ia i ke komite hookolokolo. Heluhelu elua ana i ke kanawai e ho ololi ana 1 ka pauku 63 o ke kumukanawai, a ma ke kahea ana i kona wa ua ,waiho ia ka biia ma ka papi ma o ke noi ana a Mr. F. Bi!aunu oiai ao!e ka mea nana ka bi!a maloko o ka hale, oia o Mr. Paehaole a ua waiho ia a huli hoi mai oia.

MAU haina sa sa kuhina, Hoike mai ke kuhina walwai i kana mau haina no na ninau a ke alii Tausa ni e pili ana i ke pai paiapala ana t oia hoi i ma ka aelike ke pai ia ana o na hoike o na keena, a 2 ua haawi ia na aelike ma na kohokoho ana a hlo i ka mea koho haahaa loa. Ua heluhelu mai ke Kuhina KaUiaiaina he pane mai ke keena kalaiaina mai 1 ka hoopii a Peter W. Waha, no ka hoopuka ana aku hoi i palapala sila nui no kekahi apana ainā, aobe mea i maopopo no ka huoko ana aku i kana noi aia wale no a ho«kaka piha mai oia i ke ano a me kahi o ka aina i waiho ai. O ka wailio ma ka papa oia ka mea kupono no keia noi i ka manao o ke kuhina. Hookahi no ala kupono oo ka mea noi oia no kona waiho ae i kana noi i ke keena kalaiaina, a ina e

hiki ke hooiaio ia e hiX>[x>nopono koko ia no, a i nele hoi aia imua o na aha hookolokolo kona j>ona Ca waihoia ke noi ma ka papa. KA VKC O S\ IXS\ 1> KA HAUI Ka Mr. F. Balaunu i waiho mai h« olelo hooholo e pHi ana i ka uku ona luna oka hale e hooholo u hoi penei: Kakauol«!o $120 ka b,* Maheleoleio $i;» Makai 6, Elele $4, Moa Malama hiawi w 1 ke komile o n.? hukē helu. Ma ke noi ua hoopanee ka hale a ka hora to a. nj. Poaona LA HANA ir, IUNK 9 Halawai ka hale a honmaka ia na ha na e like no me ke ano mau, .VA PAU\PAI.A KIKiPU. Waiho mai ke alii Hikikoki, mai Hi lo mai e hoopau loa ia na kiaaina, haa wi ia i ke komite hookolokolo. Na Mr. Nakaleka mai Lahaina mai he eono mau noi penei: 1 i laikini waiona, 2 e hoohana ia na paahao nia |ka apana i hoahewa ia ai, j e koho 1 lota na poe hewa karaima, koe nae ka j pepehi kanaka. 4 ma ka makeke w.*!o no e kuai ia ai na i-a, ao!e hoi ma kokahi wahi e aku, 5 aoie e ae ia keknhi e lilo i kumu ku!a olelo Knelani aia a loaa ka palapala hoomaikai mai kana kumu mai, 6 e hana, e hoakea a e hpo maemae hou ia ke alanui ma Hanaka po, haawi ia ike kotnite ona palapaia huikau.

Na Mr. Paehaole nui Molokai mai, he ehiku mau noī pcncj; i e ae i& i mau kokua 110 na mai lcj>era. o ae ia na mai lepcra e lawe i lio» 3 e hoo pau ia ke kaika o keia >va a e hooko hu ia o Kauka Goto, 4 e haawi ia i haawina wahie e like U hoi me kahi mau mea e ae, 5 i dala maoli ke h.\a wi ia aku ma kahi o na bepa alualu, 0 i elua hale bibi» hookahi no Kalawao a hookahi nu Kalaupapa, 7 na ka l\tpa Ola e kii ka ai i Waikolu, aole hoi na na mai lepera, haawi īa i ke komiie malama olaNana mai no, mai Molokai mai no, ehooloU ia na paūku 42, 55, 59, 62 a me 63 o ke kumukanawai, haawi ia \ ke komite hookolokolo. Nake alii Kakela mai a K. C. I* ishbourn mai, no kona koena uku i hookaa ole ia a e noho aie ia nei hoi e ke aupuni, haawi ia i ke komite waiwai. U'aihohoumai no o Alr. /'aehaoie mai Molokai mai, he elua mati noi penei: 1 e hoemi ia na lilo o ke aupnni ma ka hoemi ana i na uku o na luna aupuni, 2 aole e haawi ia kekahi haawma koe wale no na*hana hou kuloko, haawi ja i ke komite waiwai. Na Mr. Kamauoha mai Kona-hema mai i haawina o $1,550 no na alanui ma ia apana. Waiho ia no ka noonoo pu ana me ka bila haawina. PAN*B KK KUHINA W'AIWAI.

Ua waiho mai ke kuhina waiwai i ka na pane i na ninau a Mr. Kamauoha o ka la i haia e pili ana i ka haawina o na mokumahu kolomoku, oia hoi he $15,000 1 hooholo ia i 1856, a hiki 1 lune 30, 188 7» ua pau ika hoo!ilo u. lioko o Novemaba i hala ua hooliio hou ia aku he $5,369.45, a i ke kau i hala, iloko o I)ekemaba i hooholo la ai ka bila huikala, a o keia itamu kek.ihi. Ua hooholo hou ia no oae he haawina o $5,269 48. Aua hoike ia ma ka Papa*B he $22,83848 ka huina i unuhi la, oia hoi he $5269 |S ka oi aku i ka haawina. A noi ia mai e hoopanee ka hale a noho hou i ka hora 10 kakahiaka o ka Poalua. LA HANA t2, lUNE I*. Akoakoa nai hoa a hoomaka ia iu hana e Uke me ka mau, PAI/IPALA hoopii. N'a ke Alii W'alakahauki mai ka Aha | hui Euanelio o ko Hawaii Paeaina no ka hoohaiki ana i ka waiona, i kakau u e43 inoa. Na Paehaole mai Molokai mai he 4 taau noi p«nei:~ 1. E hoemi 14 ka uku moku ona mai lcpera; ?. E hoopauia ka auhau kula o na makua mea keiki, 3. E hoopau ia ka Papa Alanui o Molokai; 4. Aele e kuai ia na Aina Lei Alii o ka Moi; a haawiia i ke komue o na palapala huikau. (£ naaa ma ka Aoao $-)