Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 26, 30 June 1888 — HE MOOLELO WALOHIA No MINEWA Ka Nani. Ui Aloha Kamahao. KA Mana Aloha Lawe Leta. ME Ka Lio Maalo pu me ka Mahina. [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA No MINEWA Ka Nani. Ui Aloha Kamahao. KA Mana Aloha Lawe Leta. ME Ka Lio Maalo pu me ka Mahina.

L'nuhua no ka Nuttpa Knok*». L'a hoike ae oia i kona manao e hele mai ana oia e pepehi ike alii opio a me oukou a pau, nolaiia, ano ka wa e ku oukou me ka makaukau i na wa a pau, o hiki mai auanei oia make oukou laia.

Pane aku la na kiai, ua akea ke kahua nena e hele mai ai i na wa a pau ana e hele mai ai, ua makaukau makou e kue aku iaia. Pane aku la ua Militurino la, ae he nani la ua lohe aku la oukou, eia au ke hoi nei no ko'u aupuni. I ka pau ana o keia mau olelo huli ae la ua kupua hoopunipuni ia a hoi aku la no kona aina. Maanei. e wehewehe iki aku ko oukou mea kakau moolelo i ke kumu nui o ko Miiiturino manao ana e like me keia, a penei no ia. I kona lawe ana ia Minewa me kona manao i kaikamahine oia nana, o ke kumu nui he makemake oia e liio iaia ;ke aupuni o Mahina Konane, no kona nAkemake i ua aupuni la he aupuni 01 aku ia 0 ka nani a me ka maikai mamua ae ona aupuni a wau malalo iho 0 ka la. No ia kumu 1 manao ai oia e lilo 'na iaia ua aupuni la mamuli hoi o Mine* wa la. Aka, 1 keia hc»ra ua hauie ka manaolana 0 ua Militurino la, a no ia mea 1 manao ai oia e hana e like me keia. Maanei e waiho kaua e ka mea helu helu i keia a e nana aku kaua no ke kilokilo Wikolina a me kana hana. A hala ae la kekahi mau la o ko lakou noho ana me ka maikai a i kekahi la pane ae la ke kilokilo W»kolina ia Minewa penei; I keia hor* e haalele ana au ia oe a e hele e ae au o kaua e m.ikaikai i ke aupuni 0 Mahina Konane. Pane aku lao Mmewa, o oe a hele a owau pu aku no a hele me oe. Pane aku la ke kilokilo Wikolina aole e hiki no ka mea ua hāunaele ka ai na 0 Mahina Konane 1 keia wa. Heaha hoi ka mea 1 haunaele ai, wa hi a Minewa. O ke kumu nui oia no ka hele ana aku nei 0 ke kunua Militurino a hoike aku nei i kekahi moolelo hoopunipuni Ika kiai a pau oke aupuni o Ma* hina Konane a no ia mea ua pii ka ena 0 ua poe kiai la„ a heaha mai ana la ka lakou hana nialuna o kakou ina o kakou a ptu ke hele ana.

Oia ka'u e noi aku nei i kou oluolu, e ae mai oe owau hookahi no o kaua ke hele aku no ua aina ala, a i kali oe ia'u a ha!a na la ekolu, aiaiia. hoomanao ae oe ua make au, alaila eia ka'u olelo hope ia oe, i noho oe i ko'u aupuni nei a i ku ta kou makemake e hoi i ka aina, alaila, kau ae maluna o ka lio lele o kaua a nana no oe e hoihei a hiki 1 kou aioa. No ia mau olelo a ua kilokilo la ua ae aku la o Minewa. la wa koke 00 i liuliu iho ai ua Ki lokilo Wikolina la i kana huakai a i ka makaukau ana, kau ae la oi* maluna o kona lio lele Humebela a lele aku la me ka mama luaole. laia 1 hala aku la, noho iho la o Mi newa me kana kauwa Karolina. E waiho kaua e ka mea heluhelu i ke kamailio ana no Minewa a me kana kauwa, a e huli ae kaua a nana aku i ka huakai a ke kilokilo Wikohna ma ke aupuni makani o Mahina Konane. I ua kilokilo Wikolina la e hele la me kona lio lele, no kekahi mau !a k>s< hl wale ka leie ana o ua luahine la me kona lio lele, aka, i ka hope loa o kana imi hele ana, aole oia i ike lihi «kt i ka aiaa aoa e ake nei e be!e

A ha'a ae .1 r.i mahina eono o kor.a tīTii hele ani, r.iaja'jwa iho la o Mine wa no ua kilokilo ta, me kona manao kunihewa, m maiee ua kilokilo la, oiai, ua hoike mua ae ua ki!okiio la ia Minewa iioko o na la ekolu oia e hele ai a i 01 aku mawaho o ia mau la aiāila, ua make oia. Ma ia mau kumu ī manao iho ai o Minewa, ua make io la ua kilokilo la, eia ka aole. Hoomau aku la no ua kilokilo la i ka imi ana iloko o na makahiki elua, me ke ake nui o kona manao, e loaa ka mea ana e kau nui nei, aka, o ka hope 0 ia imi ana ona, he nele ka mea i ike ia. Ma keia mea i hoohiki paa iho ai ua kilokilo Wikolina la penei* Ma kahi a'u e ku nei malaila au e paa ai a hiki i ka hopena o ko'u mau la, aole au e ae ana e boi hou aku i hope, aole hoi imua, aka e imi au i ka aina o Mahina Konane a hiki i ko'u make ana.

A hala ae I." na makahiki elua, a i ke kolu o ka makahiki, i kekahi kakahiaka nui aia hoi, halawai mai la oia me kekahi manu aloha ma ke kukulu akau o ka lewa, a hui ae la laua i kahi hookahi a ia wa i lke aku ai ua kilokilo Wikolina la i kekahi wahi apana pepa e paa ia ana e na wawae 0 ua manu aloha la. Haawi aku la ke kilokilo i kona aloha iaia, a haawi mai la no hoi ua manu alona la i kona aloha, me kona ninau ana mai, e hele ana mahea kau huakai hele ? Pane aku la ke kilokilo, he huakai hele imi aina ka'u e hele aku la e imi ma keia wahi aka nei. Imi i ka aina, owai ka inoa, wahi a ka ninau a ka manu aloha. O ke aupuni o Mahina Konane, wahi a ke kilokilo Wikolina. Auwe ! o oe no ka paha ke kilokilo Wikolina ? Ae, owau no ia au e ninau mai ia, wahi a ke kilokilo. Pane hou aku la ua manu aloha la, ina peia e kipa ma kuu aupuni, ehoomaha a maha alaila hele ma kau huakai. Pane aku la ke kilokilo, aole e hiki ia'u ke ae aku i kou makemake no ka mea, he kanawai paa ka'u i olelo iho ai, aole au e hele ma kekahi wahi eae o ke ao nei, o ka imi wale aku no i ka

aina a'u i kauoha ia mai ai. Pane aku la tia manu aloha la ina paha oe e ae mai ana i ko'u manao, ala ila, ua makaukau au i na wa a pau no ke kokua aku ia oe, malia, ua ike no hoi au ia aina o ko'u maopopo mua o!e o kuu aina ia e huli nei. Pane aku la ua kilokilo, la ina he oiio kau niea e olelo mai nei, alaiia, ua hiki no ia'u ke hoololi i ko'u manao i na wa a pau a'u e makemake ai. He oiai ka'u mau mea a pau e kamaiiio aku nei ia oe ina e hooko mai ana ee i ko'u makemake. Ma keia mau olelo a ua manu aloha la ua ae aku la ua ae aku ia ke kilokilo e like me ka ua manu aloha la a huli ae la laua a le'e aku la no ke aupuni o ua manu aloha la. B na makamaka heluhelu, aole no paha eukou i poina no keia manu aloba. O keia no ka manu aleha nana i hoopahaohao ia Minewa a n e kana kauwa, oiai laua maloko o ka halepaahao o ke aupuni kamahao o Militurino a nana no hoi i hoike aku ia Minewa no ka ae mai e lilo i aikane nana, a me kona oielo pu mai ua hiki iaia ke hele e imi i ka xnea a ko Minewa naau i aloha ai, a oia manu aloha oia no keia manu. Oiai ua manu aloha la e lele ana me ke kilokilo Wikolina a no kekahi mau mmute loibi hoea aku la ia laua no ke

aupum o manu omaomao. O ke iupuni o manu omaomao, he aupuni la i noho ia e na ano manu o kela a me keia ano, ua piha ka honua a me ka iewa ia lakou i na wa a pau. 0 ko iakou aiii he luahine kupua oia nona ka moa o manu omaomao. 1 ke kiiokilo i hiki aku ai ua hookipa akū ia ka manu aloha iaia me ka maikai, a ua ike mai la hoi ka luahine manu omaomao iaia. Mahope iho o ko Uua hui aloha ana ua ninau aku U ua luahine manu omamao la, heaha ka huakai e ke kilokilo Wikolina o ka hiki ana mai ? He huakai imi aupuni wahi & Wikolina. Ahe, he iaupuni ka, a imi i ke au

puni owai ka inoa, wahi hou a ka ninau. 0 ke aupuni 0 Mahina Konane wa hi hou a ke kilokilo. Ahe, a pehea, ua loaa anei ? wahi a ka ninau. Aole i loaa, wahi a ke kilokilo Wikeiina. Ae, ina e hoolohe oe i ka'u, hai aku au ia oe, loaa koke la oe kela aupuni me ka luhi ole, aoie nau e kii aku, ao le hoi oe e huii aku iaia, aka, nana no e kii mai ia oe a hiki i kou wahi e loaa ai. Pane aku Ia ua kilokilo la e ke aliiwahine maikai, ma ke ano hea la wau e hana ai i like ai me kau mea i kamailio mai nei ? Pane aku la ua aiuwahine manu oma omao la penei oe e hana ai: E hoi oe i ko aupuni, oia hoi ke aupuni 0 Humebeta. E kukula oe ua papu he kanalima i hana ia mai hoi mai loko mai o ke gula maemae o Abinera a me Mosetune, ke daimana laa hoi o Azori a me Turima, oia kona mau ipuka aniani e hana ai oe. E hohola oe ia loko o ua mau papu la he kanalima me ke si)ika 0 Iwana Bele a me Tinesa, a o kona mau paia a pau e kapili i ke daimana keokeo hulali o Banela. 1 hana oe i keia mau mea a pau a'u e kauoha aku nei ia oe, alaila o na liona keokeo hae 0 ke kula panoa 0 Luzi na a me Omeda oia na kiai, e lawe i 5000 leo lakou nui. A pau ia, e lawe ae oe i ko hanai ko luhi hoi, oia o Minewa ka nani e hoaahu iaia i ka lole pahee hulali 0 Tenesa, a o ka aila aala o ka pua Emerona 0 ka aina kamahao 0 Militurino oia kau e hamo ai ma kona peo a me kona kino i na la a pau. A pau ia, alaila e hoomalu oe iaia iloko oka makahiki hookahi a 0 kou mana a me kou ike kilokilo oia ka mea nana e malama i ke ola 0 ua hanai la au. j Ake manaolana nei au, aole e hala na makahiki elua mahope aku 0 keia, e ike no auanei oe aia ke keikialii Mahina Konane mahope o kau hanai kahi i noho at a he kauwa hoi nana, a na ua hanai la au ka haalele no ka hoihoi o!e. Eia hoi keia, eia me a'u kekahi pua aala ioa nona hoi ka inoa ka pua aala 0 Eruseta, a ua like kona aala me he laau hana aloha a 1 ka wa o kekahi mea e honi ai i kona aala e aloha koke no oia iloko 0 na la a pau, mai ke ao a me ka po, aohe ona wa e na ai, a o ka loaa oia ka mea nana e hoomama t kona aioha, a o ka pau nae, aole e pau a hiki i kona hooluolu ana i kona mau hora hope. I ka lohe ana 0 ka luahine kilokilo i keia mea ua hooholo koke iho la oia i kona manao e hana koke oia e like me ka mea i kuhikuhi ii mn iaia. Mahope iho oko laua kukai olelo ana ua hookipa ia aku la ke kilokilo Wikolina no ka paina ana. | Ai ka pau ana oka lakou paina ana pane mai la ke aliiwahine manu omaomao, ano aole wa e aku nou e hana ai 1 keia mau mea o keia wale no, nolaila e hoi a hana aku e like me ka'u mau kuhikuhi i a'oa'o aku nei ia oe. Mahope iho o na kukai olelo ana a laua huli aku la ua kilokiio Wikoiina la a hoi aku la a noho iho la ka manu aloha me kona haku wahine. | Oiai ke kilokilo e hoi la ano kekahi ! mau minute hiki aku la oia no ua aupuni la oea hoike aku )a oia i na mea a pau ana i hele ai la Minewa, a ua maikai ia i na maka o ua nohea la. Mahope iho hana ino la ua kiiokiio la i na roei a pau i a'oa'o ia mai iaia a iloko o na la 5 wale no. ua makaukau na mea a pau e like me ka mea i aoao la aku ai 'aia. I ka makaukau ana o na mea a pau, ua hoihoi aku la ua kiiokilo Wikolina la ia Mmewa Hoko oua papu paa la a o kona mau kahiko a pau i kuhikuhi ta m&i ai e mana omaomao oia kana i hana ai no Mlnewa. A o ka pua aala o Eruseta oia ka ua kilokiio la i ho o iho ai iloko o kekahi kiaha daimana maemae loa a hookau ae la iluna o ke pakaukau momi. Hana iho la no hoi ua kiiokUo la 1 kekahi luawai auau nani loa a 0 ka wai e auau ai o ua kaikamahine Minewa la ota no ka wai momona o na pua a na meli e lawe mau mai ana i na sekona a pau. (Aoit 1 /0«.)