Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 26, 30 June 1888 — HE MOOLELO NO KE Koa o Kanahele, A I OLE IA Ka Naita o ke Kapa Kila Lahilahi. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KE Koa o Kanahele, A I OLE IA Ka Naita o ke Kapa Kila Lahilahi.

Ke Ana o na Powa.

MOKUNA I. Ka hoomaka ana o ka kakou moolelo, na mokupuni ma ke komohana, e hookahua ana ma Parani a me Loraine^ OKA manawa i ke ker.etum eiwa, o ke au la Charlemagne, ua hala aku ia, a 0 kana keiki a hooilina o Lui de Deboranaire, ua ukali aku ia i kona meheu. a 0 na keiki ekolu a Lui, no lakou ka moolelo. Ua mahelehele iho la i na aina i ekolu aupuni e nohoalii ana keia a m« keia o lakou nona ponoi iho.

O Lotere ka mua ioa 0 lakou, aia iaia ka inoa alii, a ua kapa ia aku oia o ke koiu o na Emepera o ke komohana, 0 kona ke aupuni o Loraine, mai ka nuku 0 ka muli*ai Rine a ka Province, a mai ka Rine ma ka hi kina a ka Meuse, Saone, a me ka Ro ne ma ke komohana A 0 kona hope aku oia 0 Lui, iaia ke aupuni ma ka hikina o ka Rir,e a oia ka nioi o Keremania, a o Kale hoi ka hope loa o iakou, 0 ludita 0 Bavaria, kona makuahine ka wahine elua hoi a Lui de Deboranaire, hanau oia ika wa ua kanakamakua kona mau kaikuaana, a iaia ke aupuni ma ke komohana o Loraine, a oia hoi ka moi o Parani. He mea mau no i ka noho ana o na aupuni o ka honua nei he paonioni; ua kau mai no na inaka o kekahi mau aupuni i ko lakou nei, a peia no hoi lakou nei i kau aku ai na maka i kekahi mau aupuni; a ua hele kino aku lakou nei i ke kaua, a pela i hoopau ia ai ke kue mawaena o lakou nei me kekahi mau aupuni e aku: ama la kaua ana ua lilo mai kekahi wahi o Italia ia Loraine, a mahope iho, maluhia ka aina mai o a o, a hookuu aku la lakou nei i ko lakou nei mau kanaka e hoomaha aehinae like me ko lakou makemake iho. A mahope mai o ia wa, i kekahi la huihui o ka niahina o o<atoba, i ka makahiki ewalu haneri ma kanaha kumamalima, ike kokoke ana aku e napoo ka la, ike ia aku la he elua mau kanaka maluna o na lio, e huli ae ana ma kekahi alanui e kokoke ana i ka muliwai Tacjn a komo aku la malalo o kekahi ululaau mehameha, e hiki aku ai 1 ka mauna o lura. O keia wahi, aia ma ke ko:nohana o Loraine, e kokoke ana t na palena o Pan»nL

He mau kanaka laua mawaena o ka naha me kanalima na makahiki, ma ko laua mau nanaina me he nnu koa la, ikaika kupono ko laua mau kino, aole nae he nunui, o ko laua mau kapa he kila lahilahi o ka wa maluhia, he mau papale kila Keremania ma ko laua mau poo, a iluna oakah i o na makuu o na noho lio he pale me ka ihe o puaa, he pahi ma ko laua mau puhaka, o na lio he nunui a ikaika: ak* ua malotloe nae, ma ko laua ma kahiko e kuhihewa ia aku ai he mau ukali no kekahi mau alii keikoi o ka aina. O keia mau kanaka, ao!e laua 1 ka maaina ma la wahi. Ua loihi no ko laua hoomanawanui ana ika imi i ke alanui a laua i huli ae la, a oiai no laua ma ke ala aole no laua i Hilinai ua pololei loa laua e hele nei. Ia manawa kohi mai la ka mei e holo ana mamua i kona lio, a huli ae U i hope i kona hoa a pane aku la: i na hoi e lele aku ana na uhane ino a pau me keia ulunahele e Winfread, aole o'u manaoio ua kaua e hele nei. Pane mai la ke kokoolua, manao au ua pololei kaua. No keaha kou mea i manao ai pela? No ka iuea, eka haku Vu!pen, o na kuhikuhi a pau oia 00 keia.

He oiaio, 1 mmunamu iho ai 0 Vul» pert m; ke kuhikuhi iho i kona umiumi, ua hahai kaua mauiuli o ke kuhikuhi, aka, ma ka iho, me he mea ia aole 1 nua keu aianui i ka hele ia e ke kanaka, he meheu puaa ka'u e ike nei, aole nae he mehiu lio, ake hele loa aku nei ke alanui i ka hihipea a me ka pohihihi. A pehea kou manao i mnau aku ai 0 W'infread. Aohe maopopo 0 ko'u manao i keia manawa, aka ke hopohopo nei nae au. A no keaha kou hopohopo ana? Ua alakai hewa ia kaua. Alakai hewa ia pehea? A nawai? Ina paha he hiki ia'u ke hai i kau, ina la ua pono. Aole, he kuhihewa wale no ko'u? Ka! kuhihewa wale no ka oe me ke ku"ou ole, e Vulpert! hookahi wale no a kaua mea e hopohe po ai, ina ua haule wale iho kekahi wahi huaolelo mai j kou waha iho a lohe ia. I

Aole ia owau e kuu hoa, aole he hua, aole he hopunaolelo hookahi i haule iho mai ko'u waha aku a lohe ia. I na hoi ha pela, e hele aku imua, aole paha i mamao aku ia wahi mai ia kaua aku nei, e loaa mua ke ana ia kaua mamua oka napoo ana oka la He mau kapuai hou i hala ae i hope ia laua nei, pane ana o Winfread, e nana oia ia luna o ka piko o ke Sina Cloude, ina eia kaua maialo pono. Me kuu ola, e Winfread, manao au ua pono oe, o kahi oioi kela o ke kuahiwi. Ae, ke hele aku nei ke alanui e palahalaha a moakaaka lea. Mai kanalua hou oe e Vulpert, ua kokoke loa kaua e hiki. Maanei e na hoa e waiho iki kakou i na kamahele, a e huli ae kakou a nana no ke ana 0 na powa, a me ko iaila mau hiona. A?a ma ka hema o ka ulunahele o lura, a niai na uiunaheie waoakua o ia inoa e ike ia aku ai ka mauna Sana Cloude. Okaaoaoma ka hikina he awaawa, a ua uiu ia e na laau nunui, a me na mea hihi. Ma keia mau wahi he lehulehu wale na ala liilii, i na maka nae o na malihini, me he meheu la no na holoholona hihiu.

Aka i na kamaaina hookahi no wahi e hui ai o ia mau ala liilii, o ka waha 0 ke ana, i hoonalo ia e na lae aa nunui, a me na mea hihi, pela e hiki ole ai i na malihini ke hele i laila, koe wale no ka poe ua kuhikuhi ia a pololei. Hookahi no waha 0 keia ana, o loko aku elua, he okoa ko na kanaka, a he okoa ko na holoholona. Ma ka aoao hema ko na kanaka; aole ma na lako wale o loko e maopopo a»', aka ma ka ike pu ia ana aku 0 elua kino kanaka e noho mai ana, he wahine a me ke keiki opiopio. O ka wahme, ua kanakamakua oia, ma kahi o ke kanaha makahiki a oi. Ua kahiko ia oia me na kapa o ka poe o ka naheiehele, o ke ano maikai nae a pii oke kumukuai He kino pahaahaa maikei kona a uliuli na onohi maka, a pu no hoi me kona lauoho he or»au helehelena ui kona a maikai ke

nana aku. O ke keiki opiopio hoi, he keiki naauao oia, he kuapuu nae, aia ma ka poohiwi hema, aole nae i hanau la pe!a no kekahi ulia i loaa iaia i kona wa uuku. He ano ino kona nanaina ke noho mai, a oi loa aku ke ino i na he mea hana ma kona lima. Aka, ina eku mai iluna a hoomaloeloe ae i kona kino me ka uhane maikai e ola ana iloko ona, alaila poina ka noonoo, o ka mea e nana aku ana iata, aoie ia e hoomaopopo he kuapuu, ua i h ia e ka oani o kona mau helehelena. Ua hiki aku kona mau makahiki i ka umikumamalima, a ina aole ke ano e o kr>na kino i na ua ot ae ka loihi o kona ktno i ko keia wa. Aka, he mea eka ikaika o kona mau lima, a o kona mau aa ua like me ka mea ua hoonohonoho ia a pili pno, i oi ae mamua o ke kanaka i piha na makahiki. Ona maka he nunui a uliuli, o ka Ue he palahalaha maikai, o na lauoho e luhe ana me na omilo ma ka aoao o kona poo ua like ia me ke gula. O kona kapa aahu he palule o ka poe hahai holoholona, a pela pu no me ka lole wāwae a he mau kamaa ili puaa kona. A nolaila ua hoolauna ta ka poe heluhelu o keia moolelo me ke ana a kakela o Targruin o lura, ke alii powa

oka mhelehele, a o keu ieim wahme a ne kana keiki. No kekahi wa Uuhu «ule i noho 11 ka wahme me koni mau limi aulun* o kona uha, e hika pono ana kona mau maka maiuna oke keiki, oiai oia e uu ana i ka po;x> uwiki. Pane aku la oia i ke keiki, e hai mat ta'u e kuu keiki, he kaula aha kau e hana nei? Ina peli, he wahi kaula iuwali«rait keia e kuu makuahine; ao!c, e hana ana au 1 uwiki kukui, no ka mea, e hoa aku ana ke ahi hoailona i keia I keia po, aole oaha o ke ahi owaho loa e kuu keiki?

Ae, oia, mai kahaha oe, no ka mea hc poe kanakahou kekahi, malia o lakou ke hiki e mai ana, no ka mc\ o ka tnea au t moeuhane ole ai eii ke hiki mai ana. Aole i elua ae nei hora ko'u i*t ana aku nei e hiki mai aaa k* ino i keia pa Uhu iho la keia, a kuikui iho la i kona umaumi. Heaha ke ano o keia noho ana a heaha hoi ke ano o keia o\a an*? KipAu ia a huna ia mai ka homu aka nei. O ko kakou lima, hahau aWu i ki poe pono; o ko ka poe pono h >i, hahau mai ia kakou. Hoowahawaha wau i kēia noho ana. E kuu nukuahine e haalele ana au la oe, aole no hoi paha oee aua ana ia'u, a ina n ) h e hi'Ki ana ia kaua ke hele pu jwno loa. Hamau. he kapuai lio |>aha ka'u e lohe nei, hoole aku la o Melma (no l a mea oka inoa ia oke kuakuu a o ludita ka makuahine) a liuliu ikt haaleie iho la i kana mea hana a hele a*u la no ka puka komo.

Na lakou no ia e hoi nui, e kuu keiki e Melina. Aole nae ia e hoi mai, hele loa aku la ia iwah>), a no na minute he umi a oi ae komo mai ana ia e ukali ia ana e elua mau kanaka he mau malihini me laua, he mau kamaaina nae me kakou oia o Vulpert a me \Vinfread. Eka lede, pela keia i pane aku ai i kona makuahine. me he mea la o ka moiwahine ka ia nei e kamailio an.i, eia he elua mau malihini he makemake e ike i ka haku hale, a no kona kw wale ana > i mai a nei aku, ua n<> mai laua e i. .lawai me oe, a nolaila ha hai mai la laua ia'u au e ike mai la. E ka icde. i paoe mai ai o Vu!pcrt. ma ka maua huakai e ike ai oe i ko maua kuleana i hiki mai ai.

0 koolua kuleana, aia paha me kuu kane aole anei pela? Pela io no, ina oia i ka ha)c nei, aka no kona kaawale ana ma *.ahi e, nolaila ua hiki no la maua ke hooponopono me kana wahine. 1 na wau ua mahaoi, i pane mai ai o Melina, pehea la i loaa ai ke alanui o keia wahi ia oIuj? A na wai la olua i kuhikuhi mai? Huli ae \i ua mau kanaka nei .1 nana pono aku la i ka mea nana ka n; nau, me ka manao e pakike nrni iaia nei, aka i ka ike ana aku i na maka o kekeiki, e haka ponomai ana me ka wtwo ole, loli ae la kona manao a pune mai la me ka oluolu. Na ka mea ka inaua hana, nana no t kuhikohi nui i ke alanui, e hai aku no maua i ku maua manao 1 ka )ede, a nana no e hai aku i kana mea e makemake ai, a hi.ii ae la a pane aku li, e ka lede ludiu, he nui ka maua hana, a ua pokole ko maua manawa, ke kokoke mai nei ki po, a e kaawale aku maua mat keia wahi aku mamua o ka napoo &na o ka la, e kamailio maua meoe wale no.

! Ani mai ia ko ia nei liaia i kan 1 . kc- | ik.i, a pane mai la, c haaiele mai oe ia aiakou, e Melina no kahi wa pokole, a mai hele loa oe a maaiao m.i makou I aku, na'u no e hooponogono me iaua neu Ia wa ku ae la keia iluna, a nana pono aku ta ike kanaka i kapa U o Vulperi, aoie nae keu i pane aku. A haalele ibo la keia ia lakou, ao!e nae t puka !oa iwaho, aka huli ae la keia ma ke keena o na lio. Ku iho la keia ma laila a pane iho la, Owai la hoi keia mau kanaka? A heaha la ka laua? he mea maopopo he mau malihini laua maanei, aka ua kuhikuhi pono ia nae laua ike alanui e hiki ai i keia wahi huna. He mau koa laua, ae, a he mau uka* U no kekahi mau alil Heahi la ka laua hana me kuu makuihine? aole paha ia e kumakaia ana i kana kane, aole paha ia e kipi ana, aole; aole ia Targruin, ua ano e ou i keia wa, o kooa makemake, o ka haalele o ka&i '< me i keia noho ana, ke noho nei <' * aole he hoaloha iwaena o na poe maikai.