Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 26, 30 June 1888 — Ke Komite Ahaolelo NO KE KAHUNA MAI LEPERA O KALAWAO. [ARTICLE]

Ke Komite Ahaolelo NO KE KAHUNA MAI LEPERA O KALAWAO.

E like me ka makemake oka Ha!e Ahao,t;o Kaukanawai oke Aupuni e nana ak*j 2 ke kulana pi ikia o na mai icpera mi Kahwao, ke ano o ko lakou noho ana a n.e na !awt!a'*e ana a ka ! apa G:a, ua h.\ouna ia aku na keoniinana ma'alo r»vi o th:ku laia o ke komi"c r.o ma ka mokuahi L;Keli»:e i i;o ahiahi Poa->n > i haia.

Lia na oke komitc: Hon. A, P. Paehaole, lunaheomaiu: Na Hons. h. Helekumhi, Jno. Ri< W. H. !>jnicl . (oy, FI. H. Hailey me W. A. Kinne. Ua holo pu aku ma keia huakai. kekahi mau hoa hanohano o a< -* okj Ha.e Anaolelo, na Kauka Kitna:>.ita o Kapiolani Home me ko ka m*>kukaja Amerika \'ana«lalia, S, H. Meekapu me Jno. Kealoahi, a me kekahi j>->e kakau nupeoa Hawaii. ta ku aku ka Likelike i ke awa 0 Kalauj)apa. i ka hora 5 kakahiaka Sabati. a mahope iho o ka ai kakahiaka ana, ua lele aku ke komite iuk3 ? a hoomaka aku la ika lakou hana oka j hoouna ia ana aku. Ua hele makaikai aku ke komite i noai Kalaupapa a hiki i U'aikolu, nona ka loihi he eono mile a oi, me ke kipa pu ana ma kauhale oiai ma ke alanui. Ua nana ia ke kumuwai malalo o ke kuahiwi eka lunahoomalu eleu o ke komite, a tia ike ia ka ikaika o ka wai e hiki ai Ke manaoia, he wai kahe mau a puni ka makahiki 1 j>ua[>uai mai ke kumu n jii o ka a aohe kau papaa la e nuloo ai o kona kumuwai,

He mile mai ke kunuwai mai, aia ilaila ka luawai i hana ia iho nei e C. B. U ilson, l.una Xui o ka Oihana Wai o Hon.olulu, a mai keia wahi i hoomaka īa mai ai ka hoomoe ana i ke paipu wai, a ua holo pololei aku iwaho o ke awawa o Waikolu, ua kikee ae ma ka lalani pu'.i ne ka hoopaa ia me na kaulahao, ua moe aku iluna 0 Kalawao a hoohiki loa Ike awapae o Kn!aupr'pa iloUo o na la he kanawalu oka hana an 1. E haawi ia na leo o ka mahalo ia Mr. \\'ilson, ma kona ano eleu a me ka hoonee hikiwawe ana i ka hma imua, a i na pee mai lepeia hoi o ke I'an.ilaau ka pomaikai nui o ka !<-aa nna 0 ka wai maikai me ka m:umac.

Ua malama ia he h..lawai nui ma Kalawao rr.a ka hale hookipa malihini, a ua akoakoa ae he htluna nui o na lept*ra m\ ia kahua no ka huipu ana me ke komite, ana ka Lunahoomalu Paehaole ka manao mua loa i waiho aku, e ninau ana e hai mai lakou iko lakou nianao, i hiki ike Komite ke lawe a noonoo i ka lakou mau hoike, a ua ku mai o Kamohakau kekahi o na lepcra, a hoike mai la i ka hkou hoopii penei: N.\ Hoopii i Kukaepele. He eha poke kukaepele ka haawina e loaa nei i keia manawa no 1 mahina, a ke noi aku nei makou e hoomahuahua aku i hookahi

pena no 4 mahina. 2---Sopa. K hoomahuahua ia ka haawina sopa he hapa auka wale 110 e loaa nei i keia manawa a i ka hookahi auka holookoa no 1 mahina. 3 We $10 ka haawina ona mai no ka makahiki, he elinn ma ke dala maoli, a he elima ma ke dala bila pepa no ka halekuai. Ua makemake makou e haawi pau ia keia haawina i hookahi manawa, aohe hoi e like me ko keia wa, he luawi hapa ia i Aperila me Sepatemal>a.

4 Ua makemake niakou i Kunakanawai nana e hookolokolo makou, at>le hoi e like me ko keia wa na ka Kuna Nui e hookolokolo. No na Makai, e hoomahuahua aku 1 ko lakou haawina uku niahina, aole hoi e like me ko keia mau la, he elua ilala wale no ka uku oka makai no ka mahina. Ua pane ia aku e Hon. Kini me keia mau olelo: "He jx>e maluhia loa oukou, a nolaila, aohe waiwai o ka hoonoho ana i Kunakanawai a me ka hoomahuahua ana i na makai. M Ua pane aku o Hon. Richarbson:

:*K lawe ana makou a noonoo i kela mau noi o ka Kunakanawai a me na makai. Ua hke ia me ka hoomakaukau ana i ka pulupulu. a ke pa ke ahi, o ka a no ia. M —I alanui no Maea e iho ai ilalo o ka Panalaau, oiai, he nihinihi loa ke alanui e iho ai ma ka lihi pali. 6 —Halekala no ka Panahau, i wahi e ao ia ai o na keikL 7—O ka haawina mikahiki ona mai, e mana no ia i ka wa e make ai o ka mea ma», a e uku ia aku ia koena i kona ohana, no na hemahema o kona make ana. B—l kaa kupipau no Kalaupapa. | j Ua pane aku o Hon. Richardson: "He kaa kupapau no k<> keia apana ma KaUwao, a ua lawa na apana elaa i ke kaa ho^kahi. 9 -I Hale I^ia. 10 No na kokua, e ae U ka mea moi e hele jh» me kana kane a wahine paha. 11—E hoomahuahua la ki haawina paiai mai ka 31 paona ai ka 25 no ka pult.

i: — 0 o wihie, oia kekahi im iku loi o ca mn, a ua makemike make j e haawi wale ia ka wahie. 13 —Po» Palaoo. Ua makemake raakoa i r:oi paboa no ka n pilikia mo o na kapakai, aoie hīki mai o ka poi. 14—ī Kauka no ka Apana. f 5 —K hoopau ia ka Pere6idena o ka Papi Ola. a e h x»ri.ho ae ia Sam I »imon. Ua pane aku ka Hjr. Paehaok: "Ua hoouna ia ae he mau oabj>ala hoopii i ka Ahaolelo, e r.oi ara i mau lio no oukou, L'a h.x»ko au i ka hana. a ua wAiho i 1 imua o ka Ha!e, a oia ka'u e n.»i aku nei e hoakaka mn

oukou?" L'a pane iike nni na iepera— "He pilikia makou i ka holoholona o!e n > ka lawe ana mai i ka ai a me kekahi mau ukana e ae. Mahope iho o ka pau ana o na ku mu hoopii, ua ku ae ka Hon. \V. A. Kini a bai aku Ia i kona manao no ka hookaawale ana i na keiki mai ole me keia mau olelo: "He noi keia no ka jx>e keiki aohe i loaa i ka mai. Ua manao ke Komite, e lawe ke Aupum i na keiki aohe i nuka ka mai lepera maluna o ko lakou mau kino a malama e like me Kapioiani Home no na kaikamahine. Ua makaukau mau ke Aupuni no ka apo ana aku ia lakou, ke loaa mai na noi mai a oukou mai i ka wa kupono. He noi keia e hookaumaha ia ai ko oukou mau noonoo, alea, o ka makua e loaa ana na manao aloha a me ke akahele, aohe no e nele ana kona ae e hoouna ia na keiki 1 kahi e loaa ai ko lakou

hoonaauao ana.'' Na ka Hon. Paehaole: "Ua hoomaopopo ia, he 27 poe keiki i keia inanawa aohe i loaa ika mai lepera. He mea maikai ole ka noho huikau pu ana o keia poe keiki mai ole me na poe mai i puka ka lepera. Ua makee ke Komite no keia poe keiki, e hookaawale ia lakou malalo o ka malama ana a ke Aupuni, a e loaa no ko lakou hoopakele ia 1 ano hke aku me Kapiolani Home, kahi a na kaikuahine o ke aloha eaola i na haawina o ka noho

maemae a me ka hoonaauao pu ana. Ina he mea hiki ia oukou ke lawe i ke kulana oka noho maemae a me ka hoonaauao, ina aole makou e hiki mai i keia la a me ke koi pu ana aku ta oukou. Minamina makou ika noho huikau pu ana o keia poe keiki maemae me oukou, a ina he mana o ke kanawai ma ka lima o na Komite i keia manawa, ina ua lawe koke ia keia poe keiki no ka hoopakele ana ae ia lakou. Mahope iho 0 ka pau ana o keia mau olelo, ua hooho mai na mai i ka oluolu o na olelo ao oke Kon)ite, a ua huli hoi aku la na mea a pau no Kalaupapa, kahi hoi e nialama hou ia aku ana o kekahi halawai a me na haiolelo no keia pule ae.