Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 30, 28 July 1888 — Page 3

Page PDF (1.62 MB)

This text was transcribed by:  Johanna Stone
This work is dedicated to:  Kauluha

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Kela me Keia.

O Lunakanawai Dole ke holo aku ana i Kauai, no ka noho kau ana i ko laila Aha Kaapuni i keia kau ae. I keia pule, ua pau iho nei ke kau kiure o Iulai nei. I ka Poaha o keia pule ae, e hookuku kinipopo kekahi mau hui o na manuwa Amerika elua, oia ka Vanadalia me ka Omaha, ma ke kahua mau ma Makiki. Ke kukulu ia nei he hale nui no ka Hui Alahao Hawaii e hoahu ai i na ukana, mawaena o ka hale keaka Pake, a me ka hale holoi Pake, e noho ia nei e na Pake. Ua hoopanee ia ka hoikeike a kela haole kupua imi noonoo i ke ahiahi nei ma ka luakini o Kaumakapili a keia ahiahi. I keia pule, i hoike iho nei na kula Aupuni o ka apana o Kona nei. I keia la e ku mai ai ka mokumahu Alameda mai Kikane mai. E holo kaapuni aku ana ke Kiuau keia Poakahi ae. He nui na hauwalaau ma ke kulanakauhale nei no ka vito a ka Moi. I ka auwina ia Poaha nei, i hookuu ia mai ai ka Pukiki nana i kipu kela haole koa marina o ka mokukaua Amerika Omaha ma Auwaiolimu malalo o $2,000 bela, e Mr Vivas. Na Mr. Puhalahua i hoike mai i keia malalo iho. Ma Kumunui, Kaupo, i ka la 13 o keia mahina, ua hanau mai na Mr. a me Mrs. Kawaiaea he kaikamahine. Ua hoolaha ae nei ke Kuhina Kalaiaina i na poe a pau e paa nei i na luakini hooko mare, e hoike ae lakou i ka la i hookohu ia ae, ina o ka mana o kona laikini no ke Aupuni holookoa, ka mokupuni a o ka apana, a me kahi noho o ka mea laikini. I keia kakahiaka e hookolokolo ia ai ka hihia ki pu o kela Pukiki i make ai ke koa marina o ka mokukaua. Ua kukulu ia imua o ka Aha Hoomalu ma ka hewa pepehi kanaka, degere elua. Ua lawe ia aku ka ipuhao kahiko o ka mokuahi Iwalani iwaho o Kanalu, i mea kiki pu no na mokukaua e ku nei ma ke awa Ua make mai nei o James Jackson Jarves, kekahi o na kanaka nana i kakau na buke moolelo o Hawaii nei. He halawai hoalohaloha ka i malama ia ma Ema Hale i ke ahiahi Poaha nei no Rev. M. C. Harris, oiai oia e huli hoi aku ana i keia la no ke kahua o kana hana ma Iapana. I keia Poalua ae e naue aku ai ka mokuahi Auseteralia ma kona ala moana mau no ka Ipuka Gula. Ua kukala ae ke Kuhina o ko na Aina E, ua hookohu aku nei ke Komisina Amerika ia Chas. Furneaux, e lilo i Kanikela Agena no Amerika no ke taona o Hilo, Hawaii. E hoolaula ia aku ana ka uwapo o Haaliliamanu, i akea kupono no ka homoe ana i ke alahao a me kahi o na kaa e holo ae ai ma na aoao. Ua wehe ia ae nei ka ipuhao kahiko o ka mokuahi Iwalani, a e hookomo ia aku ana me ka mea hou i keia mau la iho. Lau kanaka ke Keena Ahaolelo i ka Poalua nei i na poe makaikai, i ka wa e noonoo ia ana ka vito a ke Alii ka Moi, ma o ka bila kanawai o ka oihana koa. Malaila ae na Kanikela o Amerika, Beritania, Potugala a me kekahi mau aliimoku o na mokukaua e ku nei ma ke awa.

HALAWAI HOOMANAO.

E malama ia ana he anaina hoomanao no Rev. A. O. Polepe iloko o ka luakini i Kaumakapili i ke ahiahi o ka la apopo, Iulai 29. He Kahu oia no ia Ekalesia iloko o na makahiki elua, a ua aloha nui ia oia e ia poe, a me na poe e ae. Aole auanei e nele ke kipi ana mai o kona poe hoahanau a me ka lehulehu pu no hoi.

NA ANOAI O KONA AKAU MA PUUANAHULU.

Iloko o keia mau la e hele nei ma Puuanahulu nei, ua hoala na kanaka o keia wahi he ahahui mahiai, a ua koho ia i Peresidena a me kona hope, Ma ka Poakahi la 2 o keia mahina ua wehe ia na hana o keia ahahui ma kahi noho o Alapai, a mahope o ka pau ana o ka hana, ua hoopaapaa iho la kekahi mau lala oia o Kahinu me Kaniau, a o ka hopena o ia hoopaapaa ua ulele puupuu iho la laua. Holopono na hana a ka Haku ma keia wahi malalo o ka paipai ana a Mrs. Kahaikupuna, oia hoi, ke ho-a nei oia i na hipa iloko o ka pa hipa; ua huli liilii mai lakou, a i keia wa ua piha pono ka pa. Ke hoala nei no hoi oia he kula sabati, a ua nui ko makou mahalo nona. O ka noho ana o keia wahi he oluolu a he maikai. O ka ai i maa mau i keia wahi oia ka palaai, ke pau aku nei i ka pahemo i keia wa, a ke oili ae nei ka uwala a me ke kalo, aka, aole nae i mahuahua loa ke kalo, ke hoopulapula ia mai nei nae ke kalo i keia wa a e nui ana ma keia mua koke iho.

Ua Haawe Boy,

            JAMES KANAHELE, Jr.

Puuanahulu, Kona Akau

HOIKE HAPAHA O NA KULA SABATI

Ua malama ia ka hoike hapaha ona Kula Sabati o Makawao, ma ka la 11 o Iune. Ekolu no Kula Sabati i hiki ae ma ia la, Paia, 9 haumana Haiku, 20 haumana Paihiihi 24. Ua hoomaka na hana ma ka mele ana i ka Himeni (Lahui Hawaii ponoi.) Pule a wehe ia mai ke Kula Sabati o Paia i ko lakou mau haawina me na himeni he kulana holomua ke nana aku me ko lakou alakai ahouui, P. K. Noa he mau himeni haole kekahi a lakou he iwakalua minute no lakou--- Himeni Hui H. A. N. Hoike na Kula Sabati o Paihiihi me Haiku, ua mahele ia kela a me keia K. S. Elua papa pokii a me na Opio- ka mua ka pokii o Paihiihi. He haawina nani ko keia papa no ko Iesu hanau ana, a me na Lunaolelo. he mau himeni pakahi ka lakou. me ka aahu like nani wale. Papa o na Pokii o ke Kula Sabati o Haiku. Haalele kekahi o keia papa kula poweko nae i ka haawina. No ka hookumu ana o ke ao nei ko lakou haawina, a me ka hoowalelwale ia ana o Iesu. He mau himeni haole ko lakou. Pau lakou, hoike o na opio o Haiku. Nani ka hohonu a me ka ikaika o ka imi ana i ka io o ka Iesu olelo. Pau ia, ko Paihiihi papa opio; he like no a like me ka kalukalu o Puna Na Ninau Kuwaho, ua pane ia mai me ka eleu, a he elua haiolelo. Ka na Komite Olelo Hooholo: Helu ekahi a pau loa. Lulu dala no ka waihona o na Kula Sabati, umikumamakahi dala. Himeni hookuu. E like me ka hau aiai i uhi iluna o kekahi mauna pela ka nani o na lole o keia mau Kula Sabati ekolu.

WAA KAHULI I KA MOANA.

E ka Nupepa Kuokoa, aloha oe: Ma ka Poalua, la 10 o Iulai, ua kahuli iho la kekahi waa mawaho aku o Honokohau i ka wa e lawe ana i na upena kuu i-a ma Honolua, o ka nui o na kanaka maluna o ka waa he ekolu a hookahi Pake. Ua holo aku lakou mai ke awa aku, a o ka loihi o kahi a lakou i holo ai he hapalua mile paha, o ka huli no ia. O ka nui o ke poho o Iosepa Kaili, ma ka waiwai io, he elua haneri dala. Ke huli ia nei ka moana no na upena a me na pono lawai-a e ae, a e loaa hou aku ana no paha. Laki maoli ke ike hou ia aku.

S. L. KALAOLA.

NA MEA HOU O HANA. MAUI.

Ma Wananalua nei ua malama ia he Hoike Kula Sabati ma ka la 1 o Iulai. Hoomaka na hana ma ka himeni ana. Pule o D. W. Napihaa, Kahukula Sabati Nui. Mahalo ia ka papa o H. Z. Kaipo no ka eleu o na haumana. Ko Makaalae--E. M. Hanuna ke kumu. O ka helu ekahi keia o na papa kula ma ka Haina Ninau Baibala. Papa o na Pokii-- M. H. Reuter ke kumu. He maikai wale no na hana. Lulu Dala-- O ka huina i loaa he umikumamaono dala. Ko Aleamai-- Mr. Kalawa ke kumu. Hoomaka ia na hana ma ka pule  a me ka himeni ana. Mahalo piha ia keia papa, no ka mea, he opiopio wale no na haumana; ua apo koke ia na mea i ao ia aku ai ia lakou. Ua manao wale ia e haule ino loa ana na papa e ae i keia ma ka hoike o ka mahina o Sepatemaba o keia makahiki. Ka Halawale Papa-- He maikai loa na hana o keia kula a he mikioi no ka lawelawe ia ana. Hoomau aku no. Ka Kawai Papa-- S. W. Kaai ke kumu. Ka papa keia o na makua. aia ka lakou haawina paanaau ma ka Baibala. He ku no i ke eleu keia papa, a o ka pau loa ana ia o na papa kula. He mau olelo paipai a o ka hookuu no ia o na hana. O ka huina o na haumana, 140. Ke neei nei no na hana Kula Sabati imua, aole hoi e like me ke kihi o na la i kunewa aku la ke ano emi mai, aka me ka nee malie no ia e hele nei imua. Ua huli hoi mai nei ko makou kahu Rev. J. K. Iosepa mai kana huakai aku nei i Honolulu ko ka ahahui Euanelio, a ke hoomaka nei no oia e lawelawe i kana hana. Olali lua ka LIkelike.-- Ma ke ahiahi o ka la 3 o Iulai nei hora 4 a oi ua ku mai la ua nene aukai nei ma ke awa lai o Kapueokahi, a ma ka hora 2 wanaao o ka la 4 ua holo hou aku la no Kahului no ka lawe ana i kekahi mau ohua, oiai, malaila na hana lealea i malama ia ai. A ma ka hora 6 a. m. poniponi o ka la 5 ua hiki hou mai la i Hana, a holo loa aku ia no Kipahulu. Nolaila, kohu pono ke puana i keia mau huaolelo--- "O ka holo o ka lio Kaleponi Kiani i ka lina poepoe." P. PUHALAHUA. Punahoa, Hana.

HE KI PU WELIWELI.

Mawaena o na hora 11 me 12 o ka po Poaono i hala, ua lohe ia ke kani o kekahi pu ma ke taona Pukiki ma lalo mai o Puowaina, a mahope koke iho ua loaa aku la ke kino o kekahi luina marina o ka mokukaua Amerika Omaha, ua ku i ka poka a e waiho ana; ua ku oia ma ka lima hema. Ua hiki aku he ekolu mau makai a he hapa hora mahope iho, ua lawe ia aku la ua marina eha nei i ka Halewai. Ma ka Halemai Moiwahine, a ma ka hora 1 o ka auwina la Sabati ua oki iho la kona lima e na Kauka Makipine e me Borodi, a he hora mahope iho make aku la oia, ua okaoka ka iwi kuekue. Ma na mea e pili ana i keia ki pu, ua olelo ia, ua hele aku keia marina me kekahi iho o lakou, a ka hale o kekahi Pukiki ma ka inoa Manuel Gomes Comancho ma ka po i olelo ia ae nei a noke iho la i ke kikeke a hanakuli ma ka puka. Ua ala ae keia Pukiki a kuhea aku la no ekolu manawa aole nae i pane ia mai, a o ka wa no ia i ki aku ai oia i kana pu raifela. Ua hopu ia o Comancho a lawe loa ia ae i ka halewai, a eia oia ke paa nei a hiki i ke kau o Okatoba ae nei e hookolokolo ia ai o kona hihia.  Ma ka po o ka Poakahi, ua hoopuka ae na Kiure Kononelo i ka lakou hooholo--- "Ua halawai oia me kona make, no ke kahe nui ana o ke koko mai kona lima mai, mamuli o ka pu i ki ia aku ai e ke Pukiki ma ka po Poaono, Julai 21, 1888." E hoolaa ia ana ka halehalawai ma Waikele, Ewa, ke hiki aku i ka Poalua, la 31 o Iulai, hora 11 kakahiaka. Ke kono ia aku nei na poe a pau e akoakoa ae. I ka hora 4 o keia auwina la e hoolawe ia ai ke kino kupapau o Mrs. Dikekona. Ua mahalo nui ia keia lede no kona oluolu a mamuli o kana mau leo ao i na poe a pau i launa me ia no na mea e pili ana i kela home nani ma kela ao. O ka makuahine keia o M. Dikekona e noho nei ma Waialua, Mokupuni o Oahu. Ua kaili ia aku oia e ka lima menemene ole o ka make iloko o ke kanaiwa o kona mau makahiki. Ua maha iloko o Iesu

KA PAPA KOMITE LUU DALA O KA LUAKINI O KAUMAKAPILI.

O keia malalo iho ka papa inoa o na poe i haawi ae i na kokua manawalea ma ka lima o na komite, no ka hui ana aku me na hemahema o ka luakini o Kaumakapili. Apana o Kikihale, Polikapa, Komite. T C Polikapa---$5 Mrs K Polikapa---$1 J H P Polikapa....50 Miss L Polikapa....50 S Kinilau, Komite. S Kinilau...$1 Kaliko....50 D H Keawepoo....50 M Keawepoo....50 D Keawepoo....25 M Keawepopo....25 Bind....25 C H...$1 Miss H S Judd....25 Hoaloha...$1 Mrs. Victoria Kauai, Komite. W P H Kaleiahihi...$1 Miss H Thornton...$1 Miss V Thornton....50 Mrs. K Thorton....50 Mirs L THornton...$1 M Kelou...$1 Apana o Honolulu Waena---Kahai Paaniani Komite. K Paaniani...$1.75 S Kahaku....25 M Kealoha....50 Hookano....50 Keolewa....50 S Kekipi...$1 D K Paaniani....25 L Paaniani....25 Kipela....25 Mauloa....25 Naopala....25 J. Kaianui, Komite. Mra. Kaiamu...$3 J Kaianui...$2 Mrs. K Akao...$1 J I Lilikoi....50 Mrs. A K Lilikoi....25 Hookano....25 D K Manilaa....50 M Wahinealii....25 John Kaanaana, Komite. J Kaanaana...$3 Kamoe...$1.50 T Hiona....50

Lutanela Ioge ke Kiu o ke Kakuono o MOBILE.

Ke kiu a Adimara Faragata i hoouna ai e Aa a e huli i na Topido ma ka Papaku o ke kaikuono o Mobile.

He Moolelo iloko o ke Kaua Kuloko o ka Akau me ka Hema.

I ka wa i hoomaka ai o keia kaua e na aumoku o Faraga me na papu elua o ka enemi ma ke alahele o ke kowa, oia na minute o ka pihoihoi nui o na mea hanu ola a me no ka hooko aku i ka makemake o ke kauoha. Ua huki ia ae ka ae o ka eehia e na aoao elua, a oia ka manawa i wehe ia ai ke kukala kauamua loa iloko o ke kaikuono o Mobile me hookahi papa pu holookoa e a moku lawe hae Hakapoka, i ukali ia aku e hookahi haneri poka pukuniahi e na aumoku ehiku a me na mokuhao monita. Ua pouli pu ke kahua hoolele poka ma ke kaikuono i ka uwahi, a e ko halulu ana hoi ka lewa i na leo weliweli o na pukuniahi, me na poka wela i huikau ae la i kahi hookai a puehu liilii iho la maluna o na aumoku, a oia pu hoi ka haawina i loaa aku i na papu elua, me ko lakou mau paia papohaku e lu helelei ia ana i ka honua, a o na rigini hoi o na aumoku me na waapa, ua okaoka aku i loko o ke kai. O ka laiku o ke kaikuono me ka pa ole ia e kekahi wahi makani, he kokua nui loa ia no na aumoku, e laa ko lakou holo imua a ua loaa ia lakou ka ike pono ana i na papu elua i na manawa a pau. Ua hoomau aku na aumoku i ka holo ana imua malalo o ke pailaka ana a Baragata iluna o ke kia, a ma kahi a loge i wehewehe ai i na topido i ka pa mamua iho, ua komo laelae aku lana aumoku ma ke kowa, a aia hoi na enemi ke nana mai la me ka hiaainui i ke pahu ae o ke topido i waiho ia ma ka ili wai o ke kaikuono. Eia ka ko lakou kuhihewa nui, ua pau mua ia Roge a me kona hoaloha negero Josh na topido i ka wehewehe ia, a ua malaelae ke alahele kowa a Adimarala Faragata e komo aku nei me kona mau aumoku. Iloko o hookahi hora keia hookomo ana ma ke kowa, ua hala hope ae la na papu elua ihope, a kokoke aku la hoi na aumoku he ekolu mile mai kahi mai a na moku o ka enemi e ku mai ana, a holo aku la ka leo o ka hoomakaukau kaua nui iloko o ke kulanakauhale. Ua waiho ae na mana kaua o Mobile i kekahi kauoha ia adimarala Bukanana, nana ka hooili ana aku i kekahi kaua e loaa ai ka hanohano o ka lanakila i na mokuaina kuikahi nui o ka Hema, a e lilo ai hoi ka haaheo o ka la, nana e kipaku aku i ka wiwoole o Faragata a hoolilo aku iaia i mea hohe wale. I ka wa o na aumoku i hoolana iki iho ai ma ke kaikuono, a e ai ana na koa i ko lakou paina kakahiaka, ua kau mua aku la o Lutinela Roge iluna o kekahi waapa uuku, a holo aku la iloko o ke kaikuono kahi e ku ana o ka mokukaua Tenesi. He huakai keia ana ma ke ano e hoopunipuni aku ana, he kiu oia i hoouna ia e kekahi o ko lakou mau Kenela ma ka inoa o Page i na aumoku o Faragata. He huakai keia no ka make ke hoomaopopo ia mai kona ano, aka, e like me ka pihoihoi o ka manawa, he mea hiki ole loa ia ke hookaulua ia ka imi ana aku i kahi o ka oiaio. O ke kumu nui o keia holo ana o Roge e ike hou ia Adimarala Bukanana, oia no ka loaa ana ia Faragata o ke kokua nui i ka Roge hoolauwili ae i ka ihu hao o ka moku Tenesi, o hookui pu mai kona ihu loihi i na moku laau o Faragata. Me kona mau lole o ke aliikoa o ka Hema, a me kekahi wahi umiumi kui ma kona waha, ua lilo ae oia mai ke kulana mua a Adimarala Bukanana i ike ai iaia mamua no ekolu hora iloko o ekolu mahina, a i ke kulana hou loa o kekahi aliikoa o ke Hema aole oia i ike iaia mamua. Ua holo kaawale loa ae la e Roge mai na aumoku mai ma ka laina pololei o ka papu a i ka mokukaua Tenesi, i kumu e manao ia ai, mai papu Mogana io oia i holo mai nei, a o ka uhi paa a ka uwahi pauda i ka ilikai iloko o ia mau minute, ua poka laelae ae la o Roge me kana mau hoe e kuupau ana e hiki aku ilaila. He hapalua hora a oi ko ia nei holo ana aku ua kokoke aku a kena e pili ma ka aoao o ka moku kaua hao nui o ka Hema, nona hoi na pale hao manoanoa a me na pukuniahi nunui e hamama pono mai ana a i makaukau no ka hooili kaua o keia la. Ua lohe aku la keia i kekahi leo ninau a i hai ia aku hoi ka haina me keia mau olelo. "He aliikoa ae keia mai papu Megana mai." Pili aku la keia ma ka aoao o ka moku a hookuu ia iho la he alanui pii kaula, pinana aku la keia a kau ana iluna, a ike koke aku la no keia ia Adimarala Bukanana, ka mea nana oia i hookipa no ekolu hora maluna o kona moku he ekolu mahina i hala ae, oia ka Roge i pane aku ai--- "Auhea o Adimarala Bukanana?" "Owau no ia: a owai oe?" wahi a Bukanana. "Owau o Kapena Hema o papu Mogana. He hiki anei iau ke hakaka ma ko oneki o ke Tenesi i keia hooili kaua e hoouka ia aku ana?" wahi hou a Roge i pane aku ai. "Ua ae ia oe e ke kanaka opio," wahi a Bukanana i pane mai ai a wehe pu ae la i kana pahikaua a ana mai la i ke kiekie o Roge, a pane hou mai la i keia mau olelo--- "E lawe i ka oneki o ke Tenesi e like me kou home, a e hakakaka ma na wahi a pau au e oluolu ai." He mau olelo oluolu keia a ka Adimarala kipi i pane mai ai ia Roge, a o ka leo i lohe ia aku ia wa, oia ke kauoha a Bukanana i pane ae ai, e holoholo aku i ka moku kaua hao Tenesi imua me ka ikaika a hookui aku ka ihuhao me na aumoku laau o Faragata. O keia na minute o ka pihoihoi nui. Ina o keia holo ana aku a ke Tenesi a i hookui pu aku kona ihu hao ma ka aoao o ka Hakapoka, ina ua olepe pu ia a huli kona mau kia ilalo o ka hohonu. O ko Bukanana manao mua keia i kinohi, aka, aole nae pela ko Faragata manao. Aia nae i ka wa a ua mokukaua nui la o ka Hema i ano kokoke mai ai maloko o ka elua haneli anana, ua haawi ae la o Faragata i ke kauoha no ka hoomaka ana o ke kaua, a ia wa i kipapa like aku ai na pukuniahi nunui o ka Hakapoka a loaa pono aku la ka moku kipi Tenesi, me he mea la, ua onou hou ia aku ka moku ihope e like ma uhi ana mai a kekahi ale ikaika loa, pela na koa i kulana aku au ihope ua hina i ka papahele, a o ke aliikoa e alakai ana i na koa ma ka oneki, ua pa pono aku kona wawae hema i ke poo o kekahi laau i lele liilii aku mai keia ki ia ana aku la, walawala aku la ua aliikoa nei me kona wawae haki a pahu ana ilalo o ke keena hope a mamua ponoi hoi o ke alo o Adimarala Bukanana, oia kana i puoho ae ai me keia mau olelo---"Auwe! He hookahi papapu i koe e like me keia ke ano, o ko kakou holo-ai'a no ia i ka papaku o ke kaikuono." "Aole ma ke ano o ke ana kipu loihi," wahi a Bukanana i pane ai me kona puiwa i ka haule pahu ana aku o ke aliikoa ilalo, a e kahe ana ke koko mai kona wawae haku aku. "O keia wale no ka hoomaka ana o ke kaua, a i ko kakou wa e hoomaka aku ai, mamua o ka napoo ana o ka la, aole e ike hou ia ka hae o Faragata e welo ana ma ke kaikuono o Mobile nei."

KAU AHAOLELO O 1888.

(Mai ka aoao ekahi mai.)

kakou ke hoihoi aku nei i na mana a pau ma luna pono o na Kuhina. Aole ona manaoio i na ke hoihoi ia ana o ka hokohu ana i na lunakanawai o na aha haahaa i na Kuhina. Ua kupono i na Kiaaina me ka apono ana o ka Aha Kiekie. E akahele kakou i kai ka haawi i na Kuhina i na mana a pau. Aole ia he ala naauao. Ma ke kono ana no ka waiho o ka hoike a ka hapanui ma ka papa, eia iho malalo ke koho ana ma ke kahea i ana o na inoa. NA AE--na Kuhina eha, na Alii Lopikana, Iana, Iegi, Walakahauki, Poka, Luhiau, Waita, Notale, Wala, Tansani, Hikikoki, Balauwina, Bakalamana, a me Dole; na lunamakaainana. Hukake, Kalaukoa, Kauhi, F. Balaunu, Kiakona, Kamai Kini, Kauhane, Kamauoha, Peria, Nawahine, Daniela, Helekunihi, Ho ana, Kawainui, Wilikoki, a me Laiki ---35. NA HOOLE---na Alii Kamika, Likikini, Wilimana, Maki me G. N. Wilikoki; na lunamakaainana Naone, C. Balaunu, Nakaleka---8. Na poe kanalua Kimo Pelekane opio, a me Paehaole. A ma ke noi no ka hooholo ana i ka bila a hoopau loa i ka oihana e kakaupoepoe ia, ua hooholo ia e 33 ae a me 9 hoole. Ua hooholo ia no ke kakaupoepoe ana.

MA KE KAUOHA.

HE KANAWAI.

E HOOKAAWALE AI I PUU DALA NO NA LILO O KO KA AHAOLELO O KA MAKAHIKI 1888 MAILOKO AE O KA WAIHONA O KA LEHULEHU. E Hooholo ia e ka Moi a ma ka Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina. PAUKU 1. E hookaawale ia ma keia ke hookaawale ia nei na dala he Iwakaluakumamalima Tasusani ($25,000) mai loko mai o ka Waihona o ka lehulehu no ka uku ana i na lilo o ka Ahaolelo o ka makahiki 1888. Apono ia i keia la Eha o Iune. M. H. 1888. KALAUKAUA REX. Na ka Moi L. A. THURSTON, Kuhina Kalaiaina.

HE KANAWAI.

E HAAWI AI I KA MANA I KE KAKAUOLELO MUA O KA OIHANA KALAI AINA E KAKAU INOA I NA LAIKINI. E Hooholo ia e ka Moi me ka Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina. O na laikini a pau e kauoha ia nei i keia manawa a e kauoha ia aku ana paha ma keia hope aku e ke kanawai e hoopuka ia e ke Kuhina Kalaiaina a i ole e ke Kakauolelo Mua o ka Oihana Kalaiaina. Apono ia i keia la Eha o Iune, M. H. 1888. KALAUKAUA REX. Na Ka Moi, L A THURSTON, Kuhina Kalaiaina.

KEENA KALAIAINA.

He Hoolaha i na mea a pau no ka hooko i ka Laikini Ae Mare. No ka hooponopono hou ana i na Buke Laikini Hooko Ae Mare, ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau e paa nei i kela mau laikini maloko o keia Aupuni, e hoouna mai i ka lohe i ke Keena Kalaiaina me keia malalo iho. 1---Ka la i hookohu ia ai. 2---He laikini anei no ke Aupuni holookoa, ka mokupuni a o ka apana paha. 3---Kahi noho o ka mea e paa nei i ka laikini. L. A. THURSON, Kuhina Kalaiaina. Keena Kalaiaina, Iulai 26, 1888. 2191-31

HE HOOLAHA

I na Kumukula Hawaii e Ao ana ma ka Olelo Hawaii. I kulike ai me ka makemake o kekahi o na Kumukula Hawaii e ao ana ma ka olelo Enelani, e wehe ia ana he Kula Ao Kumu o ia ano ma Lahainaluna, Maui, malalo o ke ao ana o Mr. J. A. Moore, ke kumunui o Lahainaluna. E hoomaka ana keia Kula Kumu i ka Poakahi, la 6 o Augate ae nei, a e hoomau ia aku ana no eha pule a hiki i ka la 31 o Augate. E ao ia ana malaila na mea a pau e pili ana i ka oihana ao Kumukula. Ke ake nei ka Papa Hoonaauao e hele nui ae na Kumukula Hawaii e ao nei i ke olelo Enelani i ua kula i ka manawa i kauoha ia. Aole uku no ko lakou ao ia ana, a o na lilo no ko lakou hele ana mai, na na Luna Kula Apana ia e pani aku.

ALATAU T. ATKINSON. Kahu Kula Nui. Iulai, 17, 1888.

HOIKE KULA AUPUNI.

E hoike ana na Kula Aupuni o ka apana o Honolulu, e like me ka hoomaopopo ana malalo iho nei:

NA KULA HAWAII. Ma ka Pokahi, la 23 o Iulai, ma ka Hale Kula Aupuni ma Kawaiahao, na Kula o Manoa, Kamoiliili, Waikiki kai, a me Kawaiahao. Ma ka Poalua, la 24 o Iulai, ma ka Luakini o Kaumakapili, na Kula o Moanalua, Kalihiuka, Pauoa, Kaumakapili a me Roma w.

NA KULA ENELANI.

Ma ka Poakolu, la 24 o Iulai, ma ke Kula Kaikamahine o Pohukaina. Ma ka Poaha, la 26 o Iulai, ma ke Kula o Alanui Papu. Ma ka Poalima, la 27 o Iulai, ma ke Kula o Kahehuna.

NA KULA MA EWA, WAIANAE A ME KOOLAUPOKO.

NA KULA ENELANI.

Ma Pokai, Waianae, i ka Poaha, la 26 o Iulai. Ma Waiawa, Ewa, i ka Poalima la 27 o Iulai. Ma Kaneohe, Koolau poko, Poaha, la 26 o Iulai. Ma Waiahole, Koolaupoko, Poalima, la 27 o Iulai.

NA KULA HAWAII.

Ma Kailua, Koolaupoko, i ka Poakolu, la 25 o Iulai. Ma Hakipuu, Koolaupoko, i ka Poaha, la 20 o Iulai. E hoomaka ana na hoike i ka hora 9 kakahiaka o kela la keia la i olelo ia maluna, a e hoomaha ana na Kula mai ka pau ana o na hoike, a hiki i ka Poakahi la 17 o Sepatemaba ae nei, a me ia la e hoomaka hou ai ke kula ana.

W. JAS. SMITH. K. P. H. Keena Hoonaauao. Iune 28, 1888.

AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o MARIA KING o Honolulu, Oahu i make. Olelo kauoha e koho ana i la e hooiaio ia ai ka palapala kauoha a me ka hoolaha ana. No ka mea ma ka la 9 o Iulai, 1888. ua waihoia mai imua o ka aha kekahi palapala olelo ia, oi ano ke kauoha hope loa a Maria King i make aku la; a me ka palapala hoopii e noi ana e hooiaioia keia palapala kauoha a e hoopuka ia hoi ka palapala lunahooko ia Alex J. Cartwright o Honolulu i oleloia ua waihoia mai e ia. Nolaila, ua kauohaia o ka POALUA, o ka la 31 o Iulai, 1888, ma ka hora 10 kakahiaka, ma ka rumi hookolokolo o ia aha, ma Aliiolani hale, Honolulu, oia ka la ma ka hora e hooiaio ia ai ka palapala kauoha, a e hoolohe ia ai hoi ia noi ana mai, a me na poe a pau i pili, e kue ana ia palapala kauoha, a me ka hoopuka ana i ka palapala luna hooko. A ua kauoha hou ia, e hoolahaia ia mea no na manawa ekolu iloko o ka HAW. GAZETTE me KUOKOA, he mau nupepa i pai a i hoolaha ia ma Honolulu. Kakauia ma Honolulu, Iulai 9, 1888. Na ka Ahahookolokolo. HENRY SMITH. Hope Kakauolelo.

AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o JULIA POWELL, o Honolulu, Oahu, i make. Olelo kauoha e koho ana i la e hooiaio ia ai ka Palapala Kauoha, a no ka hoolaha ana. No ka mea, ma ka la 25 o Iune, 1888, ua waiho ia mai imua o ka Aha he palapala hoopii a olelo ana ua make aku o Julia Powell me kona waiho mai he palapala kauoha hoopii e olelo ana ua make aku o Julia Powell me kona waiho mai he palapala kauoha ua nalowale a i ole ua hana kolohe ia e kekahi mea a mau mea paha i ike ole ia, a e nonoi ana e hooiaio ia kela Palapala kauoha a e hoopuka ia hoi ka Palapala Luna Hooko ia Wm. A Powell. Nolaila, ua kauoha ia, o ka POALUA, o ka la 17 o IULAI, 1888, ma ka hora 10 kakahiaka, ma ke Keena Hookolokolo o na Aha, ma Aliiolani Hale, Honolulu, oia ka la me ka hora e hooiaio ia ai ua Palapala Kauoha la, a e hoolohe ia ai hoi ia noi ana mai a me na poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko. A ua kauoha hou ia, e hoolaha ia ia mea no na manawa ekolu, iloko o ka NUPEPA KUOKOA me "Hawaiian Gazette," he mau nupepa i pai a i hoolaha ia ma Honolulu. Kakau ia ma Honolulu, Iune 25, 1888. Na ka Aha HENRY SMITH, Hope Kakauolelo.

HOOLAHA HOOKO NO KA MORAKI.

I kulike ai me ka mana no ka kuai malalo o kekahi moraki i hana ia e James Keaho o Honolulu, mokupuni o Oahu ia Bishop & CO. o Honolulu, i kakau ia ma ka la 14 o Iune, 1883, a i kope ia ma ke Keena Kakau Kope ma Honolulu i ka Buke 8t, aoao 192, 193 mai 194, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka hoike ia ana o kela moraki no na kumu i uhaki ia ai ma ka hookaa ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee, e kuai kudala ia aku ana i ke akua ma ka rumi kudala a J. F. Morgan i ka POAONO, AUGATE, 18, 1888 i ka hora 12 awakea, i kela apana aina e waiho nei ma Aala, Honolulu, i hookoia ma ka Palapala Kuleana Helu 5657, i na aina i haawiia ia Uluoa, Helu 10871, me na hale a pau e ku la maluna o ka aina. No na mea i koe, e ninau ia Bishop & CO. a i ole, ia W. O. Smith, loio o ka mea i morakiia. BISHOP & Co. Honolulu, Mei 25, 1888.

AINA WAIWAI NO KE KUAI.

He pahale nui a me na hale maikai ma ke kanua e kokoke nei iwaena o ke kulanakauhale, he 145 kapuai ke akea, 105 kapuai ma ke alo, a he 208 me 199 ka hohonu ma na aoao. He eiwa ka nui o na hale, a ua hoolimalimaia no ke $75 o ka mahina. O keia pahale, ke waiho hamama ia aku nei i na mea  apau e makemake ana. E ninau i ka HUI OIHANA AGENA HAWAII. Kihi o Alanui Papu me Kalepa.

HOOLAHA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI.

O na mea nona na inoa malalo iho nei na Lunahooponopono Waiwai o S. P. Luahine i make no Kalaupapa, Molokai, oiai, ua hoonoho pono ia maua e Hon. Cec. E. Richardson, Lunakanawai Kaapuni o Maui, ma ka la 14 o Iune, 1888. Nolaila, o ka poe a pau i aie i ka mea make, e hookaa mai ia J. M. Maunaloa, ma Kawela Molokai, a i ole ia is Mrs. S. P. Luahine ma Waikapu, Maui. A o ka poe e paa ana i kekahi waiwai o ka mea make i aie ai, e hoike mai i ka lakou mau Bila o nele auanei. J. M. Maunaloa. MRS. S. B. LUAHINE. Na Lunahooponopono Waiwai o S. B. Luahine. Lahaina, Maui, Iune 15, 1888.