Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 30, 28 July 1888 — HE MOOLELO NO KE Koa o Kanahele, A I OLE IA Ka Naita o ke Kapa Kila Lahilahi. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KE Koa o Kanahele, A I OLE IA Ka Naita o ke Kapa Kila Lahilahi.

Ke Ana o na Powa.

MOKUNA II A mahope, noonoo iho la keia, ina e paa ia ana ke kino o ke alii, alaila he mana ko la nei e noi aku i puu kala nui e like me ko ianei makemake.

lna paha he hookahi haneri tausani na o'u mau kanaka, a i hookahi na'u, ■ alaila, ua lawa, aole nae au e lawe ana I malalo iho o la. j Holoholo ae la keia iloko oka rumi, a nana ae la keia i ka uwaki ua aumoe, oia kana 1 nane ae ai, Ka, ua aumoe, e hoi paha kaua e hiamoe. E hele mua ae au iwaho, ua malie paha ka ino. Lalau ae la keia i ka ipukukui a puka aku la. Aohe i liuliu, hoi hou mai la a pane i ka wahine, Ua like no me ka'u i inanao ai ua malie ka ino, a e hoi ana au e hiamoe. Mai hoala mai ia'u i ka la apopo kakahiaka, aka ina e manao ana na malihini e heie i kakahiaka nui loa, e hoaia mai i ko lakou wa e hala ai. Kunou aku la ka wahine, a hoi aku la laua nei ma ko laua mau rumi pakahi, a waiho la i ka rumi a laua nei i noho ai me ke kukui 110 e a ana iloko oiaiia.

He mau minute mahope, ua ike ia aku la kekahi kino e oili mai ana iloko mai kekahi keena mai 0 ke ana. Ua aahu ia oia me ke kapa eleele, a hele ae la ma kahi o ke kukui, a ua hiki ke ike ia aku na helehelena, o ludika no ia, ua hele a haikea. Ku iki iho la oia malaila, me ka pane ana ae, Aohe pono oke keiki e noho *hou ianei. Ua hiki mai ka wa e hookaawale aku ai iaia ma keia wahi aku, a me ka inaina hoi o Takuina e kau e mai nei io la honua. Ma ka hiki ana mai nei o kela mau konaka mai Lore ne mai e Takuina, ina paha i ike oe i ke kumu o ka hiki ana mai o kela mau kanaka i ke ola o kau wahine, ak?. aole oe i ike.

A īaia nji e kimailio ana, ua haa- * iulu keia mai luna a lalo, a nana pono aku la ke>a i ka rumi o ke keiki, a huli hou ae la nana i ka rumi o ke kane, a pau ia, huli ae la a nana i ka n:mi o na maiihini, a pane ae la i na olelo me ka huila o na maka, Peia io no, ua makaukau au e hana aku, a ina e pq>ehi mai o Takuina ia'u a inake, ua hikī no, alaila aole i poho ko'u make ana. Ua manaoio au no Manuakepi o Kulune, a pela pu no i hoi me ka Moi o Palani ke hana aku !au nona. ■ Alaila, puili ae ia ko ia nei mau lima, a kukuli iho la me ka pane ana i keia mau huapule, E ko makou Makua i ka Lani, e nana maloe ia makou, kau poe keiki iloko o keia wahi, ina he pono ka'u e haaa nei, aiaila e kokua pu mai me oe, e aloha mai oe i ka'u keik», ka mea a'u e manao nei e hookaawaie aku iaia mai keia wahi aku, a hookuu aku iail ma ka honua, ooe pu tnc ia, kiai a malama iaia i na manawa a pau, a do'u nei, aobe au mea noi e aku ia oe, o ke alakai wale no i ka'u mau bana; aka, no kuu keiki, ke nonoi aku nei au i kou aloha a me kou ahonui, e aiakai oe iaia ma kana mau hana a pau; ma o kou inoa a ma ko makou Hoola mau e noi aku nei, Amene. Ku ae la keia iluna a hele aku la ma ka rumi a ke keiki e hiamoe ana.

MOKUNA 111 0 TAKUINA ME KONA INAINA Iloko o īa manawa, e moeuhane ana o Me'ina ma ka hooj>ake]e ana 1 kona makuahine mai ka hana ino a kekahi kanaka, ia wa no hoopa ana kekahi mea ma ko ia nei poohiwi, a hawanawana ana ma ko ia nei mau pepeiao, ala ae la keia a noho ana iluna, a hoomaopopo iho la oia, eia no ko ia nei makuahine me ia. a oia kana 1 pane ae ai, Ua ala au e kuu makuahine, a heaha kau o nei o keia mau hora aumoe o ka po ? No elua hana e kuu keiki i hoohui ia i hookahi. Ka mua, no kou hoopakele ana ia oe iho. Ka elua, no ka hoopakele i na malihini au i hoihoi ai ma ko lakou rumi e moe ai. Pehea, e hana anei kuu makuakane i ke ino maluna o lakou ? Aole ia e hana ino ia *lakou ianei ? aka, penei ia e hana ai, E haalele no lakou ia nei me ka j maluhia, aia a hala, oia ka wa e alualu aku ai mahope a kahi e loaa ai, hopu a paa, hoihoi mai i ke ana nei, a aia me ka puu kala nui e hemo ai. Owai i kou manao ka mea e paa ana iaia ? A owai la i kou manawa ? i ninau aku ai ke keiki. j

O kela keiki opiopio i hoolauna ia mai ai ma ka inoa 0 Sir Uriko 0 Kaiune, o ka Moi no ia 0 Palani. Hahai aku la keia i na mea a pau a laua nei i kamailio ai me ke kane, oia ka ua wahine la i pane hou aku ai i ke keiki,

Nou hoi e kuu keiki, ua ike no oe i ko Takuina manao ino la oe no ka wa ioihi. Penei oia i oielo mai ai i kekahi la, Ina oe e noho loihi ia nei me ka hui oie aku ma kana hana, alaila e pepehi ana oia ia oe i kekahi manawa ma keia mua iho. Hoomaha iho la keia a iiuiiu, pane mai la ke keiki, E pepehi a eha ? E pepehi a make loa oe. Ku nana iho la ke keiki a pane hou mai la, Ua ike mua no au la manao ona, a heaha hou ae ia mea ana i kamailio mai ai ?

Olelo mai e hoohiki oe e lilo i powa, a 1 ole ia, e hoohiki oe aole e hai i ka lakou mau mea huna a me na hoailona o Jka hui. Mai manao ia, o kuu hoohiki ana ka mea c paa ai o kuu waha. Pane hou aku la ka makuahine me keia mau olelo, Ua hai aku au iaia pela, a aole ia i hoolohe mai ua paakiki loa kona manao, aka, ua wehe mai nei ka lani 1 alanui no kaua. Mai ko wa i kanakamakua ae nei a hiki i keia manawa, aole ia i oluolu iki ia oe, a mai ia \va mai a hiki i keia la, akahi no a loaa ia'u ka mea pono e waiho aku ai ia no ka malama. Aole au i kamaaina lea i ka Moi, aka o Maunakepa wale no ka mea hiki ia'u ke hilinai. He kanaka

hoopono a me ka pololei, a he puuwai akea kona, a he piha i ke aloha no ka honua, a aohe mea kupono e ae a'u e waiho aku ai la oe, nolaiia, e pili aku oe me ia i keia po, a ooe kai hoopakele i ka Moi o Palani mai na umii ana aku a Takuina, a e hoopakele pu ana oe i ke Kauna o Kalune mai ka nohona kuapaa, a me ka hao wale ia o kona mau waiwai. No ka mea, he kanaka anvnu o Takuina, a me ka mana ma kona Uma, e koi aku no ia i ka uku kiekie no ko laua pakele. £ kuu keiki, o keia kau e hana ai, a aia iloko o ka puuwai o Manuakepa kou hoomaikai ia. Ua pane ua keiki la me keia mau huaolelo,

Ma kuu ola, ina e haawi mai ana o Manuakepa ia'u i ka noho ana haahaa loa ma kona wahi, me na lako a pau, ua oluolu no au ia mamua o keia noho ana. Ua pau ko'u hiki ana ia nei, ina no aole i hiki mai keia poe. ina no ua haaleie au ianei Hoomaha iho la ke keiki no kekahi mau minute, a pane hou aku i keia mau olelo o ka walania, A, e kuu makuahine. o ka haalele ana ihn ia oe, be mea ehaeha loa iau a mamua o ke kai ana aku o ko'u mau wawae, e hai mua mai oe pehea la oe e hooponopono iho ai me Takuma ? Pehea la oe e hai aku ai ke nioau miī

no na : Ke h.\:xs:;-••:• nei au . nou. I u pane a v.t t : wia . mau e-. e. , ' Ao;e o'u r;o ka rai ana 11 : , , . „ % , I 'kuu kan: t krKahi o keu nu.: mea | Ua ike r.o oe « k->na man.io in<- e kipa- ; ku ia oe. i Ua hoomahi iho b ki w.ihme a i pane hou rrui la, i E olelo aku ani au iaia me keia mau olelo. Ua lohe paha oe aOl aku mamua o kau i nunao ai, a ua lohe pinepine oe no kuu mahalo ia Manuakepa, a malia ua hele pu aku ke Kaujna me ia, a no keia h e kuu keiki. laole o'u hopohopo iki ina e hoouna mai ana ka Moi i puaii koa e hopu i kuu kane i keia po, alaila j>aha ia hana

i ino aku. | Manao io aku la keia ina oieio aka makuahine, a noiaiia, hoomakaukau iho la keia i na wahi kapa no ka heie a | pane aku la, E kuu makuahine, hookahi a'u mea hai aku la oe, 0 na uiia a pau o ko'u hele ana, e iohe ana oe a mai makau no ia mea. He manao ko'u e aloha ana no o Manuakepa ia'u. O kii e hoala ia lakou a halawai ae kakou i ka halelio, a na'u e aku na lio no makou. Aia no nae paha ia oe ka pahi? Ae. Malama oe o ka'u pahi la, haawi mai oe ia mea ma ka poho o kuu lima. O heie a mai iohi, a mai h.>onakeke. Lalau iho ia o Melina i ka ipukukui a hele pololei aku la ika rumi ona malihini e moe ana. Hele mua aku la keia e hoala ia Manuakepa, a ala mai la oia, hai aku 1a keia i kana hana i hiki mai ai.

Kukuli iho la keia imua o ka Moi a lalau i kona mau lima a honi me ka pane ana aku, E ke Alii, ua ike ia oe, a ke hoohalua ia mai nei oe e ka ooino, aole nae o ka iawe i ke oia, aka, o ka hoopaahao, a aia* me ka puu kaia nui e hemo ai. Ua pane koke aku la ke Kauna me keia mau ole'.o, Aha, ke ike aia au ma 0 na iani aia, he puu kala nui. Owau pu anei kekahi e paa la ana ? Ae e kuu Haku, owau kekahi e heie pu ana, a he huakai mai nei keia no ka hoopakele. A ia laua e komo ana i ke kapa, ke hahai aku ia keia i na mea a ke Ahi

powa i manao ai e hana mai la laua nei, ma na helehelena o ke keiki e ike ia aku ai ka oiaio o kana mau olelo i hai mai ai. I ko laua makaukau ana, ua alakai aku la o Melina a puka iwaho me ka nihi malie o lohe ia mai, a ike aku la laua nei ia Iu iika e ku mai ana me ka ipukukui ma ka lima, a o ka lio o ke keiki ma kekahi Hma. Ua paa ika noho a me na eke iii ua wihi i na lako mea ai. Ua pane aku ka Moi. E ka Jede, ua aie maua ia ieno keia. Aole ia'u, wahi a ka wahine i pane mai ai. Aka, i keia keiki wiwo ole, ka mea nana i hoopakele i kuu oh. he mau hora i ha!a hope ae nei. E Sir Manuakepa, ke nonoi aku nei au īa oe, e lawe oe i ke keiki malalo o kou malu, aule au e waiho aku iaia me ka Moi, no ka mea, he nui na poe hanohano ma kou aloaln, a e lilo mai auanei ia i mea henehene la a oluolu ole hoi kona noho ana maiaila.

Pane inai la ke Kauna, Ua pono oe, e ka lede, o ko kakou makamaka. Sir Martfred o Clung, oia ka mea kupono. Ae, ua hiki ia'u ke ae aku i keia wa, a inai Keia wa aku e lilo oia i mea lawelawe ponoi i ko'u kino ina wa a pau, a iua wahi a pau. Ike mai la ke keiki i ka makuahine e kukuli ana imua o ke kauna, a lalau aku la i kona lima a honi ae U, nonoi aku la keia ina hoomaikai mai luna mai, ia wa hoao pu mai la ke keiki e hoomaikai mai, aole nae i hiki i kona mau lehelehe ke hoopaka mai i ka olelo, a liulhi wale pane aku ia keia: Ka ka'u mau hana e hoomaikai aku i la oe i ka wa e hiki mai ana. ! Huli ae la keia ike kauwa, a pane l aku la, M E akahele e Batolo, i hookahi i iio e alakai ai i ka wa hookahi." Lalau aku la o ludika i ka Uma o ke keiki a huki mai la ma kekahi aoao, haawi aku Ii keia he ekeeke ua piha i ke kula, me ka olelo aku, E lawe oe i keia me kou hoomaikai ole mai u'u, aohe waiwai o na mta iau. {Aolt i