Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 31, 4 August 1888 — Page 1
This text was transcribed by: | Kiana Bettencourt |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
GEORGE P. KAMAUOHA.
@e Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
A HE MEA
ANA AINA.
E @oaa no ma Kohala Akau, Hawaii.
209l@ly
RODNEY VAILLANCOURT ASHFORD,
AKEPOKA
H@ Lolo, Hoakaka, Pal@@maAk@ Kanawai
Kokauoleio, Lunahooponopono a mekahana ana I ma I’alapaia Hoolilo.
@LAWELAWE ILOKO O NA AHA A PAU O KE AUPUNI.
@@@@hana ia no na palapala pili Kanawai a @@@
@@ Keena Hana Helu 31, Alanui Kalepa, Honolulu Hale. (2150 ly)
A ROSA. (AKONI.)
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.
He Luna Hooiuio Palapala.
KAENA HANA: Ma ke keena Loio Kuhine.
Tf
WILLIAM C. ACHI.
Loio a he kokua ma ke kanawai imua o na Aha a pau o keia Aupuni.
He Mea Ana Aina a he Boroka ma na waiwai paa.
Keena Hana, Helu 15, Alanui Kaahumanu Honolulu, ola ke Koena mua Iho nei o Kini me Peterson. 2114y
JOHN MAHIAI KANEAKUA
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.
HE MEA UNUHIOLELO MA KA OLELO
BERITANIA A ME KA OLELO HAWAII.
Keena Hana, maluna ao oka Banako o Bihopa ma.
1yr.
JAMES M. MONSARRAT.
(MAUNAKEA.)
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
Ho Luna Hooiaio Palapapa
E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e ae ma ka olelo Hawaii. Dala no ka honie ma ka oraki ma na waiwai paa.
KEENA HANA: Alanui Kalena.
W. A. KINNEY, (Kini.)
LOIO.
Keena hana ma ke Keena o @. A. Makuna, @168 Helu 42 Alanui Kalepa 1y
W.O. SMITH.
Loio ma ke Kanawai.
Helu 66, Alanui Papu, Honolulu. Fy 4 1y
WR. KAKELA.
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
Ho luna Hooiaio Palapaia.
tf
WILDER & CO. (WAILA MA.)
Mea huai papa a me na lako kukuiu hale na ana a pa@ a ma na me no pono a p@u no kahala
Kihi Alanui Moiwahiu me Papa. @
PACIFIC HARDWARE COMPANY
Na hope o Dilinahama Ma.
Mau Moa Kuai Lako Hao
Alanui Papu. Honolulu.
HOOLAHA.
G. W. A. HAPAI.
Ke Luna Ho@ko Ma@o
A ME
AOENA HOOIAIO PALAPALA.
E loaa no ma Hilo-laona, Hawaii, ma na Manawa a pau. 2152-1y
EG. HITCHCOCK.
(AIKUE HIKIKOKI).
LOIO, A KOKUA MA NA MEA A PAU E PILI ANA MA KE KANAWAI.
E ehi ia no na Kila Aie, maikalawiwi
HILO, HAWAII.
SAMUEL K. KANE.
Loio a he loea ma ke Kanawai.
Imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuai. Kaena hana: Kini o na a anui Moi a me Bo@ola, pili pu me ke keena o ke a pepa ke Alakai o Hawaii. 3111-21@3
HE MOOLELO
NO KE
Koa o Kanahele,
A I OLE IA
Ka Naita o ke Kapa
Kila Lahilahi.
KE ANA O NA POWA
MOKUNA II
A huli ae la keia a hawanawana aku la I ke kahuna a pau ia,kamailio ae la keia a lohe pu mai me kea lii.
E kuu haku, eia kau mea hai aku I a oe, aia I loko o kela kino I hoanoe ia he uhane maemae, oluolu, a aloha I oi ae mamua o kekahi poe e ola nei, a ina e hooko mai an aka lani I na mea a pau, alaila aole oe eminamina I kou lawe ana iaia malalo o kou malu, a aohe makuakane powa e hiki ke kii aku a lawe mai iaia, a e hai pu mai oe ia’u, aia no paha ke kilokilo Ligimana me oe kahi I noho ai.
Pane mai la kela,
Aia no ia me au, e ka lede, a aole no ia e kaawale mai o’u aku, oiai kona mau la e ola ana, a oia no hoi ke kumu ao a ke keiki Urika, a he kauka Akamai ma ka hana laau ana.
Alaila, e hai aku oe iaia, hai aku oe mai a Iudika o Iura aku, ina ia e ike a hoohuoi I kuu keiki, main oho ia a hai aku ia hai I kona hoohuoi ana, aka, ia’u wale no.
Pane mai la kela,
Ae, e ka lede, a aole no hoi au e hai ana.
Ae, aole no hoi auanei au I pololei I ka’u olelo ana he keonimana oe a he kanakiano; e hiki mai ana no he wa e oku ia mai ai oe no kau mau hana ma ikai iloko o ka hanohano, ka hauoli, a me ka maluhia, a maanei e hoopau ka kakoi kamailio ana, a n aka uhane aloha e alakai aku I ka O@koi huakai.
Alakai pakahi ia aku la na lio a kaa wale iki mai ke ana mai, apo aku la keia I ke keiki, a pane aku la,
E kuu keiki, a hiki I keia la aole oe I ike I ka nui o kuu aloha ia oe a me ko’u kuleina I aloha ai ia oe a ke manao nei a@ aole no hoi au aole no hoi paha oe e poina ana I ka hoomanao ana no’u, aka e halawai aku ana no kaua a mai poina oe I ka hai mai I kou noho ana.
Ae aku la ke keiki me ka honi ana ma na papalina o ka makuahine, a hele ae la kela a me keia no kona lio, hele malie aku lalakou nei a maniao @ki moi ke ana aku, ua malie ka ua a ua puka mai ka mahina, o na hora ia a ke aumoe.
Pane aku la ke keiki,
E hou I na lio I ke kepa, a holo aku kakou, aole no paha e hahai ai ana o Takuina ia kakou ke moeuhana ala paha oia aolea au I ike I keia alanui.
Holo pololei aku la lakou nei a hiki I kekahi muliwai, hooinu na lio a kena pane aku la keia, mai lohi kakou, aia ko kakou pono o ka hoea aku I ke kulanakauhale o Boura
Ae, I pane mai ai ka Moi, aia ilaila kekahi mau kanaka o’u, manao no anei oe ua pololei no kakou e hele nei?
Ae, I ka poe aole I kamaaina he ano pahaohao, e hiki aku ana kakou he ala nui paiahalaha, e hahai mai ia’u me ke kanalua ole.
Hele aku, I pane mai ai ka Moi, a hou ae la lakou I na lio me ke kepa, a holo aku la.
A, oiai lakou nei e holo ane, e huli ae kakou a nana I hope I ka ike ana o Sana Cloude, ia Iudika I nana mai ai ia lakou nei a pau kona ike ana mai, leha ae la kona maka iluna a nonoi ae la I na lani e hoopakele I na malihini a me ka ia nei keiki, a huli aku la no hoi no koi a nei keena moe.
A I kea o ana ae ki@ aku la keia e hoala I kana kane, ala ae la kela a anaanai ae la I kona maka, a pane mai la,
Pehea ka kakou mau malihini?
I aku la keia, Aohe I ike ia aku nei.
Ahe, niolo no ka hoi ko iakou hia@noe, hoomakaukau ia mai ka aina kakahiaka. A nalu e kii ae e hoala.
He hapalua hora mahepe iho, puka mai ana o Takuina mailoko mai o kainini o na malihini I moe ai,me na helehelena huhu, a me na olelo inaina ma kona lehelehe, a pane mai la,
Ua hala na malihini a ua lawe ia na mea a pau.
O kana hana mua, o ka halawai me na kiai o ka po, @lua waki I kiai, eono kanaka o kek@hi me hookahi kapena, a peia no hoi kekahi; ninau aku la keia a pane mai la lako’i,
Aole hookah kanaka I maalo ae I ko makou wa e k@ai ana.
Manaoio iho la no keia I ka olelo a na kanaka, hoomaka aku la keia e imi ma ka mehe@, o kekahi o ko ianei kanaka kainaaina ka I hele pu me ia nei e i@@i ma kahi aohe k@ai ia.
He alakai kekahi iwaena o lakou, aohe anei he kipi iawena o kakou? Pela I pane mai ke kokoolua.
I koi a nei lohe ana, aole keia I k@li hou iho, huli hoi mai la keia I ke ana a I kal@mi o ke kuapuu, he neoneo, aohe kanaka oloko, huli loa aku la keia I ka wahine e hoomakaukau mai ana I ka aina kakahiaka, pane aku la,
E ka wahine, nanea no hoi kau hana I keia wa pioloke.
I mai la kela,
No ka mea, e Takuina, ua lealea au no ka hala ana o na malihini, a ua lealea no hoi au no ko iakou pakele , a mekou
Aohe I pau ka olelo, kai aku la keia I hookahi kapuai, hopu aku la I ka lima o kana wahine a upiki iho la keia a eha aka, aole keia I hoike aku I kona eha, ku malie aku la no keia me na helehelena wiwo ole, a pane mai la ke kane,
Iudika, ina paha wau I ike nau keia hana, alaila, ua oki, he loaa aku koe o lakou, a ina lakou e loaa a hoihoi is mai, pono loa nae ke hoihoi pu ole ia mai ko keiki, aole o’u makemake na ko’u mau lima ponoi e hoopai iaia. Heaha ka mea I ano e ai kou mau helehelena?
Ae ano e ko’u mau helehelena, no ka mea, ua aloha au I kela keiki, a ke nonoi ae nei au I na lani, aole ia e loaa ia ae.
Pela io no, aka e h@ao no paha.
A he hapa hora mahope iho ua akoakoa mai la ka pua’I holookoa, mahele iho la keia I e kolu mahele, hookahi e hele ma kahikina, a hookahi ma ke komohana, a hookahi ma ka’akau a I ke awakea lakou e hai mai ai ika lohe.
A awakea hoi mai la elua puali, a I ke ahiahi ka hui ana mai o kekahi, a me ke kahuna o Keln@, a me ke kuapuu, ua komo iloko a ke kulanakauhale o Boura me ka puali koa nui malalo o k aka o oi kauoha.
I ka lohe ana o Targruin I keia, huli aela ia a nana pono la a@u I ka wahine.
Nana p@@o aku la kei, a a @wi iho la koi a nei mau niho, a upiki iho la keia I ho ia nei mau lima a k@kauha na aa, o koi a nei mau k@emaka, ua like me he ao he@i@i la, a o ka nanaina o ke kanaka h@lookoa mai luna a lalo, a mai l@ko a waho, ua piha I ka inaina wela.
Aole, e bol@, I pane iho ai keia@ me ka o@i pu iho o koi a nei mau kuemaka I lalo. Aole, aole au e pono ke ninau aku iaia, aina no hoi nana keia mau hana, he mea pono no’u ke ike ole a he pono no hoi nuna.
MOKUNA IV.
He Manaolana.
Hoomaha iho la ka huakai alii no hookahi la a me ka po I ke kulanakauhale o Boura, a kakahiaka ae o kekahi la, hoomakaukau iho la ka huak@i no ka home o ke kauna Klune, I ukali ia e na puali koa nui maluna o na lio, I loko me na mea kaua, he wa pakole hiki ana lakou nei I ka palena aina o Klune, a malaila aku hele aku la lakou nei e like me ka oluolu I hiki ai lakou nei ke hele, a ole a lakou mea e hopo hopo ai, a pela la kou nei I hele ai, a mamua o ka napoo ana o ka la hiki ana lakou nei I kakela o Klune.
He kakela nani a kahiko ia, kekahi Naita o ke au ia Carlenoqne I kukulu ua hana no e like me ke Akamai o ke kanaka ke hana. Ua kukulu ia keia kakela he hookahi mile mai ke kulanakauhale aku o Klune, I luna o kekahi puu kiekie, me ke kahi mana o ka muliwai Grone e kahe ana ma kekahi aoao o ka piko o ka mauna Lympol@ein, mahope mai o ke kahi kualapa o ua mauna nei, oia ka paku ma ke komohana a aia malaila na ala huna kahi e hiki ai ko laila poe ke launa me ko waho I ka wa kaua ke paa mai ka puka I na enemi.
A I luna pono o kahi kiekie o ua kakela nei e ku an aka pahu hae, a me ka hae no o ke kauna e welo ana I ka makani, a me na hae liilii e kau ana ma na kiekiena iho o ke kakela, a iluna pono o kahi palahalahe e holoholo ana na koa k@ei e like me ka mea maa mau I na koa.
I ka hoea ana mai o ko huakai ike koke aku la ka poe o ke kakela I keia huakai nui e hele ai ana, hoomakaukau koke ae la ka lukanela I na koa me kona manao he poe e, a mahope iho ike pono ia aku la ke kino o ke k@una mamua o ka huakai, a me ka olioli o na kanaka I hooho ae ai no ka hiki ana mai o ko lakou haku, a I ka ike ana aku I ka moi, nui hoe ae la ka hauoli me na leo huro main a kanaka mai o ke kakela.
I kea lo o ke kakela, mai ka puka komo a ka puka aku ma loko, he kahua nui palahalaha, he mau eka a lehulehu wale, ua olelo ia he kakela hooanoano hookahi ia o kea lo alii Barani e pau ana no ka puali koa holookoa I loko o ke kakela.
A I ka hiki ana aku o ka puali ka puka pa, malaila I haawi main a kanaka I ka huro hanohano no ko lakou naku a me ka moi.
Ku iho la o Merina I waena o ke kakela, nana ae la keia mao a maanei he nani na wahi a pau.
Ike aku la keia elua mau mea e hele mai ana, he elemakule me ke kahi keiki opiopio e paa ana I ka lima o ka elemakule, aia ma ke kanaono makahi a oi me ka lauoho a me ka nanaina e lewa ana I ka makani, ua hele a kuakea mehe hau ala, ua kahiko ia oia me kekahi kappa @eleweka eleele loihi mai luna a lalo, he apo silica ma kona puhaka I hana ia me ka lihilihi gula, he maikai kona nanaiana, a he mea e hauoli ai ke ike aku I kona mau helehelena mohaha maikai kona.
O ke keiki opiopio he umikumamalima kono ua like me ko I nei a ma kona ku pu ana mai ma ka aoao o ke kauna maleilei e ike ia aku ai, o ka io no ia a me ke koko o ua alii.
Nana aku la keia I ka elemakule a makemake wale aku la no keia a pela no hoi me ke keiki alii, ua lilo aku la koi a nei naau I ke kuko.
Aole nae I pane mai ke keiki alii ia ia nei, nana wale mai no ia ia nei, a minimiha mai la ia nei kuapuu ana. I ke aku la keia I koiala manao ma kona nanaina, huli ae la a hele aku la ma ka kahi aoao mo koi a nei manao iho, pehea la wau I keia wahi nui ko’u poe e ike nei ka nana pono iau, a ia ia nei e hele nei lohe aku la keia I ka halulu o ke kapuai wawa mahope, a kau mai a kau mai ana I ka lima I luna o koi a nei poohiwi, a huli ae la keia a ike aku la I ka elemakule pane mai la kela.
E kuu keiki, kauoha mai ne kea lii kuu haku iau, nau oe e malama, a no #aila penei kaua hoomaka kaua e aloha kaua ia kaua iho.
A hopu mai la I koi a nei mau lima a elua a pane mai la, ina oe e oluolu e @ilo I hoa aloha no’u, e haawi no au I kou ola ke hiki mai ka Manawa.
Nana pono mai la kela a apo mai kona lima ma koi a nei ai, a puili aku la I kona poli. Maikai owau kou hoaloha I na wa a pau e makemake ole ai kea lii ia oe, hele mai kaua e holoholo aole e makemake kea lii ia oe I keia po, he hana kana a hiki I ke aumoe, maanei aku kaua e hoi ae ai I kuu lumi moe.
Ligismuno paha oe?
A na wai oe I olelo aku?
Ua lohe no wau I kuu makuahine e kamailio ana nou.
Ko makuahine?
Ae. A hoomaha iki iho la laua ia Manawa.
A owai kou makuahine?
Ua kappa ia oia o Kudiha Iuro a I ke kahi Manawa o ka lede o ka mauna Sana Cloude.
A-ha oia ka kealii I olelo mai nei, main a umii mai ka a Taraguruin oe I hoopokole mai nei iau.
I ke alakai ana mai nei ka’u, na kuu makuahine I hoopakele.
(Aole I pau.)
Lutanela Roge
Kiu o ke Kaikuono
O MOBILE.
Ke kiu a Adimarala Faragata I hoouna ai e Ana a e huli I na Topido ma ka Papaku’o ke Kaikuono o Mobile.
He Moolele iloko o ke Kaua Kuloko o ka Akau me ka Hema.
Na kela mau huaolelo a Bukanana I pane aku ai I ke kapena wawae haki e waiho ana ma ka papahele o ke keena o lalo, ua hoike maoli aku oia I kona mau manao o ka wiwo ole, ua hiki iaia ke kipaku aku ia Faragata a me kona mau aumoku iwaho o ke kaikuono o Mobile, oia ka ua kapena la I pane hou mai ai me kona leo uwe o ka ehaeha no kona wawae-
“E holo koke aku imua o ka enemi I keia Manawa, a kiola I ka hae o Faragata me kekahi pohaku nui iloko o kahohonu.”
“E hoouna aku ana au ilaila,” wahi a Bukanana I pane hope mai ai a pii aku la oia iluna o ka oneki o ka moku, oiai, ua kokoke loa aku na aoao elua e hui I kahi kookahi.
Ua lawe ia aku la ka lohe iloko o ia minute, aia I ke kanaka malihini ka hookaa ana I ka heouli no ka hookele ana I ka moku Tenesi I keia Manawa, oia hoi o Roge malalo o ka inoa hoopunipuni o Kapena Heina, ua haawe ia ke kauhoa paa e holo pololei aku imua me ka hahai ana ma ka laina hiki ke hookui pu aku me ka moku Hokapoka, aka, o keia kauoha, aole loa I hooko ia mamuli o ka hookaanini ia ana ae o ka ihu hao loihi o ka moku kipi Tenesi, a kaalo ae la na moku elua he ui wale no kapuai ke akea, a oia ka wa I ki like ai na aoao elua me ko laua mau pukuniahi nunui
Ua like me ka anapu ana o kekahi uwila ikaika loa mai ka lani mai a me ke ku’ilua ana o kekahi hekili, pela ka p@@i o ka hanu o na kua a pau inaluna o keia mau aumoku, nie ka paia kuli o na pepeiao a hiki ole ke lohe pono ia aku ka leo no na mea pili kauoha no kekahi mau minute. Ua puka pu aku la na poka ma kekahi aoao o ka Hakapoka, me ka hoolilo ana I na mea a pau ma kona on@ki I mau mea nahaha, a o na koa kiai hoi ma ka oneki, ua pau loa aku lakou I ka make iloko o ke kai.
O keia pun a haawina I loaa aku I ka moku hao kip@ ua loaa pono aku oia I na p@ka a pau me ka hala ole, a me he mea la, ua onou hou ia aku kona holo ihope, a o ka hale kuhoe a me kona puka uwahi a me na palekai, he mau apana nahaha lakou e waiho ana iloko o ke kai I pau pu aku me kona mau koa kiai oneki.
“Ua haawi ia ke kauoha I ke kanaka malihini ma kea no he paila@a no ka hoomaka ana o keia kaua, a ke ike nei au I ka huhewa o kana hookele ana aku nei I ka moku. Heaha kou manao no keia?” wai a Bukanana I pane aku ai I kona kapena no keia hala ana iho la o ka ihu hao o ke Tenesi aole I hookui aku me ka moku Hakapoka.
He oiaio, o keia mau hana I huhewa iho la ka ihu hao o ke Tenesi, oia ka hana a Roge I hooniniu ae la I ka hoeuli I ka lulu, a maalo lihi ae la na moku elua he mau kapuai wale no ke kaawale.
“Aole no au I kamaaina iaia mamua,” wahi a ke kapena I pane mai ai ia Bukanana. “He oiaio, he mea hoao ia ke pailata ma kona ano kamaaina I ke alahele o ka hookele maalahi ana I ka moku, a o ko kaua wahi ia o ke kiai aku iaia ina e hooko pono ia ke kauoha.”
H@li koke ae ia o H@kanana I kekahi aliikoa e ku keko@e mai ana a pane aku la I kana olelo kauoha-
“E iho ilaio, a e ku ma ka aoao o ke pailaka ma ka hoeuli. E makaala loa iaia I ka wa e haawi ia aku ai o ke kauoha no ka hookele ana I ka moku, a mai hoomamao I ka waha o kau pu I hookahi m@le mai kona puuwai mai. I ka wa ana e hooko ole ai I ke kauoha e ki aku ma kona poo a hu mai kona lolo, a lawe ae I kona kulana alakai ma ka hoeuli no ka hookele ana.”
Ua iho io aku la ua aliikoa nei ilalo a ma ka aoao o Roge e ku nei ma ka hoeuli, ua uina hou mai la ka papapu elua mai ka Hakapoka mai, a n aka ikaika o ia mau poka pukuniahi I pulumi aku na mea a pau ma ka oneki, a o ke kaulahao e huki ai no ka ho@
Niniu ana I ka hoe@li ua moku ae la ia a hiki ole ke hookele aku ma kah@@ makemake ia. O admiral Baka nana, ua ku mai la kona wawae I kekahi poka a hina aku la oia ma ka papahele me ka ehaeha nui.
Ua hooiho hou mai la ka Hakapoka me ka ukali ia e na moku hao monito ma na aoao o ka moku kipi, a ia wa I ike mai ai ke aliikoa ma ka aoao o Roge I kona haalele ana aku I ka huila o ka hoeuli a hooko ole I kana kauoha no ka hookele ana I ka moku, ua wehe koke ae la ia I kana pahikaua a pane mai la I keia mau olelo-
“He kiu oe a me ke kipi e keia kanaka. E ku ma kou kulana a kali no ke kauoha, o ukali aku nuanei ka maka oka’u pah@kaua I kou puuwai.”
Na keia mau huaolelo I hoopuiwa aku ia Roge, a hoomaopopo iho la ola, ua ike ke aliikoa I kona kulana I keia Manawa he kiu oia, a ina e hookaulua ia kona ola, alaila e maka ana oia I ke aliikoa. Me ka eleu nui o Roge I huli ae ai me kona mau maka e hulili ana imua o kona hoapaio a pane aku la I keia mau olelo-
“Aole loa oe e hiki ke hana pela e ke kanaka nawaliwali,” wahi a Roge me ka lele pa ana aku a paa na lima o ke aliikoa, kulai aku la ilalo a kaili mai@la I kana pahikaua a kiola ia aku la iloka o ke kai. Pane ae la ua aliikoa nei I keia mau olelo-
“E hookuu oe ia’u e keia kanaka kipi, o ukali aku auanei ka hoopai o ke ahewa kiekie loa I kou pale kauoha I kou mau alii o ka oihana maluna ae o kou kulana”
“Pela pu ia oe e ke kanaka hupo, wahi a Roge I pane @ho ai me ka hookuu pu ae I ka umii ana a kona mau lima I ke aliikoa. “Mai hoao hou oe e hapai I kou lima no ka hooko I kela manao ino iloko oou, oi@i, o ke pailata e ku nei ma ka huila o ka hoeuli, oia no Lutanti Roge o na aumoku o Faragata Oia, heaha kau e hana ai no keia?”
“E make oe e kene kipi,” a wehe koke ae la ke aliikoa I kana pu pana pana mai kona poli ae me ka makemake e ki mai ia Roge.
“E make pu oe e ke kanaka hohe wale e hoop@ino ana I ke ola o ke pailaka ma ka hoeuli,”wahi a Roge I unuhi@e ae I k@n@ pu, alu iho la kona kono ilalo a hula me la ka poka a ke aliikoa maluna o kona poo, ku aku la @ae kona enemi ma ka umauma, haule iluna o k pupuhele a make lua.
I loko o keia mau minute a na aumoku e hooili nei I keia kaua, oia no minute enaena loa o na mea kaua e hoohana ia nei. Ua pouli pu ke kai kuono I ka uwahi, a e lele ana na poka ma o a maanei a hiki loa aku I na uwapo o ke kulanakauhale, oia ka Manawa a Roge I iho makaikai aku ai ea Adimarala Bukanana ma kahi o na pukuniahi, ua haawi mai la o Bukanana I kekahi olelo kauoha ia Roge penei-
“E hoopau kakou I ke kaua ana I keia Manawa, a mau e huki ae I ka hae keokeo a hookele aku I ka moku malalo o papu Mogana.”
“O, ua kuhi au, aole oe e hohe wale ana a hiki I ka wa e loaa ai o ka lanakila?” wahi a Roge I pane aku ai ia Bukanana.
“Owai oe e nei kanaka hookiekie? Ke kauoha nei au e hooko oe I keia kauoha?” wahi a Bukanana me kona mau helehelena o ka huhu.
“Pela pu me ka’u mau kauoha ma ke kulana paulaka no keia moku,” huli ae la o Roge a hoi aku la no ko@a wahi mua, a pune hoa mai la o F@@@mana mahope me keia ma@ olelo-
“E ku iho malaila e keia kanaka hookiekie.”
“Owau anei ia au I olelo mai la?” wahi hou a Roge
“Ke kauoha nei au e hoopaa ia oe I ka hao, mamuli o kou pale kauoha I na alii maluna ae ou,” wahi a Bakanana I pane aku ai. “Aole loa oe e noho I hookahi minute I koe ma ka oneki nei a hiki I ka wa e paa ai o ke kaua. Ua haohao au I kea no o kau mau hana.”
Huli hou ae la o Roge ma ka hila o kona kamaa a hoi aku la ma kona wahi mua, no ka mea, he mea hiki ole oa iaia ken oho hou aku e kukai ka ma@lia me Bakanana, oiai, ua like ia me kona hoike maoli ana aku iaia iho e pepehi ia mai, a o kona Manawa hoi e hooko ai I kana hana, ua kokuke loa ia a hiki mai.
I ka wa I hiki ole ai I ka moku kipi ke huli ae ma kona mau aoao, ua noonoo koke iho la o Faragata, na Roge kela mau hana hoolauwili a ua hiki ole I ka moku ke hoohuli, nolaila, ua ho’o poai puni ae la na aumoku me ka hoomau I ke kipoka like aku I na wa a pau I ka moku kipi, oia ka Bakanana I pane ae ai-
“Aha! E makemake ana oukou e hoopuni ia’u@ E like me ke kiekie o na lani, pela au I ana ia ai e kiekie maluna iho o oukou a pau. F K@pe na Johnston,” wahi a Bakanana I pane aku ai I kona Kapena, “E hoouka I keia kaua a hiki I ka make ana- oia ka’u kauoha.”
(aole I pau)
KAU AHAOLELO O
1888.
LA HANA 46, IULAI 23
Weheia ka hale o hoomaka ia na hana e like me ka mea mau.
HOIKE A NA KOMITE.
Na ke Alii Taosani I heluhelu mai he eha hoike no ke Komite Hoonaauao:
1-Ma ka itamu I noi ia ia ma ka la 16 e hookomo ia I haawina no ke pa’I, huu buke palanala aina o ka Pae Aina Hawaii no na halekula, $600. Ua hui ke komite me na luna o ka Papa Hoonaauao, a ua hoike ia aku ia lakou na manao e pa’i I buke e pili ana I ka Paeaina nei, a ua ae ka Papa e kuai I na buke palapala aina e pa’I ia I ike ia he kupono, a ua manao ke komite aole e hookomo ia I haawina no keia itamu, a ua hooholu ia e like me ia I nui ia e ke komite.
2- Ma ka itamu I noi ia e hookomo ia I haawina o $2,000 I Kokua Kakauolelo no ke Keena Papa Hoonaauao, ua manao ke komite e hookomo ia ia tamu iloko o ka B.la Haawina a ua nooholo ia.
3-Ma ka bilo kanawai Mr. Heekunihi, Ione 9, e hoemi ia I ekolu ma kahiki ka Manawa hele kula o na keiki, ua manao ke komite aole I kupono ka hana ana pela, a me ia manao ana o ke komite, ua noi lakou e waio ia ka bila ma ka papa. Hooloia.
4-Ma ka bila kanawai a ke Alii B @ auwina, I@lai @, e hoomana ana I kekahi mea I hookohu ia e kekahi Agena Kula e lawelawe ma na heaw ha@le e kula o na keiki, ua hooholo ia ka bila @amuli o ke noi a ke komite, o ua ha@wi ia no ke kakaupoepoe ana a e he@uhelu ekolu ia I ka Poaha.
LA HANA 47. Iulai 24.
Halawai ka Hale e like me ka mea maa mau.
KA PALAPALA VITO.
Hoonaka ka Hale e noonoo no ka hole ana o ka Moi I ke Kanawai Koa I hooholo ia I @ulai 2, a me ka palapala vito I loaa mai Iulai 14.
O ke Kuhina Kalaiaina ka mea I kamailio mua mai, a ua hai mai oia, o ka Manawa mua loa keia I kahea ia ai ka Ahahle o keia Aupuni e noonoo I kekahi Vito Alii. He mea ano nui keia ma ka moolelo. O Hawaii nei. Aia he mau mea ano nui ma ka moolelo o na lahui a pau e like me ke ola ana o na kana, ka mea hoi nana e hoomaopopo ka nohona ana aku o kaia mua. Heaha la ia mea ma ko kakou moolelo? No ka hi@i ole anei ke law aka Puali Kiai Mo me @o koa