Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 32, 11 August 1888 — Lutanela Roge Kiu o ke Kaikuono O HOBILE. [ARTICLE]

Lutanela Roge Kiu o ke Kaikuono O HOBILE.

Ke Kiu a Adimarala Faragata i hoouna ai e Ana a e huli i na T opido ma ka Papaku o ke Kaikuono o Mohile. He Moolelo iloko o ke Kaua Kuloko o ka Akau me ka Hema.

O ke kauoha a Adimarala Bckanana i haiwi aku ai no ka hoouka ana i keia kaua a hiki i ka make ana, oia ka mea i ike ia ma ka oneki o ka moku kaua Tenesi, ua uina nakolokolo hou ae la ka lewa me ko lakou mau ieo weliweli, e ko halulu ana ke alahele o na poka pukuniahia puni ke kaikuono, a e kahe ana hoi ke koko o na koa me he muliwai la (*ia ka papahele, a o ka leo o na koa e mauliawa ana no ka makj, e kahea ana lakou i na huaolelo —E ola loihi ka hae ona Mokuaina Kuikahi Hui o ka Hema.

Nj ka hiki ole ika moku hao kipi ke hoohuli iaia iho ma kahi i makemake ia, ua like ia me ka hoike ana aku ia Faragata, he kiahoailona nui maikai la no ke kiki la aku e kona mau aumoku. Lia holo poai puni ae la na moku laau i na manawa a pau, a 0 ka lakou mau poka e ki ai i ka enemi, he mea oiaio ke ku mau aku i na wa a pau, a o na koa e hoohana ana 1 na oka moku Tenesi, ua haaleie aku la lakou i ke ku ana ma ka aoao a emi mai la ihope. 1 keia wa i hoomaopopo iho ai o Bukanana, ua hiki oie ke hoohuli ae i ka moku ma kahi i kauoha ia, a nolaila o ka mea hiki wale no ke hana ia no ka hōopakele ana i ka moku, e holo aku malaio o papu Mogana, i pakele ai iakou i ke aiu ia aku e na aumoku o Faragata. O ka haalele ana o na koa iko lakou mau kuiana ma na pukuniahi, he haawi ana aku la no Faragata i ka lanakila oka la, a oia ka Rcge i noonoo iho ai īaia iho, e iawe i ke kulana 0 ka hoohana hou ana i na koa ma ka aoao o na pukuniahi, i kumu nona e hui hou aku ai me Bukanana he alo a he a}o, ke kanaka hoi i olelo mai iaia nei, e hoopaa i ka hao. O na koa e auhee nei mai ka lakou mau pukuniahi mai, a me ka nele i na aliikoa ole ua pau ioa i ka make, a me Bukanana hoi e waiho eha ana ma ka oneki, oia ka Roge e hopuhopu nei i na koa e puhee nei ihope a pane aku la me keia mau olelo— M E hookanaka ia oukou, a mai hoolilo i poe bohe wale! No ka hanohano o na mokuaina o ka Hema, e 1 hakaka aku i keia poe Amerika a hiki i ka make ana."

" Ua kauohaau e hoopaa ia kela kanaka i ka hao he mau minute pekole i hala ae nei," wahi a Bukanana i pane ae ai i kona Kapena no keia hana a Roge. "Aka, ke ike nei nae au i kana mau hana o ka wiwo oie ma ka heihoi bou ana mai i na koa i puhee mai ka lakou mau pukunlahi aku." 1 ka wa a Rrge i alawa aku ai ia Eukanana a e nana mai ana oia iaia me na helehelena o ke kahaha nui, ua pane hou aku ia oia i na koa— "E hoi ma ka aoao o ka oukou mau pukuniahi a ku a hikl ika make ana. Ua ahona e make iloko oka hauoli no kou aina." " E hoopii ana au ia oe mai kou kulana i keia manawa no kekahi kulana hou," wahi hoo a Bukanana i pane ae ai no keia mau hana hoopunipuni a Rcge. u £ mihi aku ana au iaia no keia hana wiwo ole ana mahope iho o k«ia kaua ana."

j I kria maniwa i hj!o [ eai puni ae ai r.a aum-.-ku kaua Hakapoka, Monek«h:ia, Likawani, Opj*3, a me na moku hao monito, a na keia papapu nou o lakou i pulunii aku na niea a pau maluna o ka moku Ter.esi a oluhelohe, a o kekahi mau poka, ua : kemo aku !i i ka rumi o lalo, a heeha hou ia na >.:a ma ka aeao pukukuniahi, a pikele mahunehune iho la o Rcge m-i peieo i ka lakou mau poka ponou lke hou mai la o Bukanana i keia poino hou i Io;a i kona mau koa, a me ka hiki o?e hoi i ka moku ke heo* kele poioiei aku malaio o papu Mog)na, ua haawi mai la oia i kana kauoha haawi pio penei— " E hoopau ia ke kaua ano " Pela kuu manao," wahi a ke Kapena i pane mai ai. Ua maalp ae la o Rcge ma kahi a Bukanana e waiho nei ma ka oneki, a ua hlo nae ke kamailio hou ana aku ma ka aoao o ke Kapena ia Eukanana me keia mau oielo— " E ae anei oe e haawi mai i ka mana o ka moku, a na'u e hakaka ae jme ka enemi no umi minute ?" " No, sirl" wahi a Bukanana i pane mat ai i kona Kapena. " E haawi pio ana au ika moku i keia manawa. E hukt ae I ka hae keokeo e Kapena Johnston." 0 keia na olelo hope loa a Bukanana i hoopuka ae ai, a he umi minute mahope mai o ke kau ia ana o ktla| hae keokeo haawi po, ua pau ke kipu j ana mai o na moku o F<»ragita, a pii aku ia na koa ma ka oneki o ka moku kipi a lilo pio aku la ke Tenes', ka moku hao Uaika loa oka aoao Hemi 1 han» ai iloko o na makahiki e!ua ī ke ao me ka po. a me uuu dala nui hewahewa he elua ti\j}iona ma ke gula. O Adimarala F.»ragata, oia iho la ka haku maiuna o kti.i mokujkeia manawa a me ke kaikuono akea o M bi!e, a na keia kaua i hoakea "loa ai i kona

inoa ma ka hauie pio ana mai o na pakaua pale a me ke pamku ana i ke kulanakauhale o Nu Olina, a hiki i ka wa i ai ai na kanaka i ka io o ka holoholona no ka pololi. 0 keia Adima* wiwo ole a kakou e heluhelu nei i keia moolelo, tia no oia ke ola nei ma Amerika i keia la.

I keia wa 1 hoike ae ai o Lutanela Roge iaia ILO īmua o Bukanana, ke kanaka ana i hookipa ai nia ka oneki o kona moku he ekolu mahina i hala ae, a i hoolilo aku hoi i pailata no ka hoo iii kaua o keia la. 0 na hoomaikai ana he nui wa'e, oia ka i pa hoia aku ai ia Lutanela Rcge, no kana mau hana koa o ka wiwo ole iloko o kana kiu ana i na noopoo o ka enemi ma ko lakou ipuka ponoi i ka wa i ma kemake ia ai o kana mau kokua.

MOKUNA IV. KA PAA PIO AVA MA KA PAKAUA. . O keia lanakila i loaa iho la ia Faragata me kona mau aumoku, ua lawe la ?ku la ia ma na mokuaina hikina a me ke komohana, a ma ke kuianakauhale o Wasinetona kahi o ke knhua o ke aupuni, aia ilaila na hookahakaha o ka hauoli kahi i malama ia ai, a o ka inoa o Fuiagita me kona mau aumoku o ka wiwo ole, ka huaoleio hookahi e kamaiiio la ana e ka lehelehe o na haneri uusani kanaka.

O ke kulanakauhale o Nu Oiina, aia īa mablo o ke kulana kaua makaukau i na wa a pau, a ua hoouua ia na kiu lehulehu ma o a maanei o ke kuianakauhale e hoolohelohe ai no ka F«ra gaia hana elua, a he hookahi o iakou he kiu wahine i hiki iluoa o ka m ku Hakapoka, a nana i hai aku na lono ia Mekia Levuta, ka AUhikaua Nui o Mcbiie, he kiu o R« ge i noho heoma kakiu i ke kulanakauh. !<; no eono mahina i hala ae, a nana i hai aku ia Faragata ka ikaika kaua p,ha o Mohi'e. " E huh i keia kanaka ma ka inoa o Rcge a loaa, na'u e haawi aku kona hoopai ma ka li ana iaia maloko o ka papu paahae," wahi a ua Alihikaua la i haawi aku ai i ke kauoha ia Kapena Davikekona, ke alii ilakai o na kiu. Ma ka hcra 10 o ua po U, oia hoi ka wa e aaki paa aaa ka pouli ma ke kaikuone, ua lohe ia aku U ka leo o Faxagata i ka pan« ana mai—

" E Rc ee, e holu ana oe i uka i ke a a huli 1 kela kia wahine i htki ai t ko kakou raau aumoku neL Ke loaa u oe ma ke kuiana hiki ke lawe pio. e iawe mai: īna o kou oia kai ioko o ka ; il.kia, e kipu aku i kona poe; a i loaa ole, e huli hoi mai i ktia po. Nolai'a, e lawe a hooko 1 ke kauoha."

O keia kauoha a Faragata i haawi aku ai ia Roge no ka huli ana i ua kiu wahine la o Mob;!e, oia ka mei hiki ke olelo ae, kt kaupaona ia nei ke ola o Ri ge mawaena o ka make a me ke 010, oia kana i puana ae ai i keia mau okl j— "O ka hooko iauoha, oia ka'u e hana ai i keia uiinnte; ina ua hoo* makaukau mua ia ke ana i ko'u ola no kekahi kumukuai, aole no ia he mea no'u e uhaki ai i ke kauoha e kau nei maluna o'u no ka hooko aku." Ua iho aku la oia iialo a komo mai laika lole koa o na koa kipi oka Hema, pii hou aku la i ka oneki a ma kaaoao hope o ka moku, hookun iho la keia i kahi waapa uuku iluna oka i'.ikai. iho iho la keia a kau ana iiuna, pane ae ia i keia mau olelo— " E like me ka loihi o ka noho ana o na aumoku Amerika ma ke kaikuono nei, pela ka nui o ka makaala la o na kapakai a me na uwapo no kekahi kanaka e holo aku ana iuka mai keia mau aumoku aku." He oiaio, e like me ka loihi a na aumoku o Faragata e ku ai iloko o ke kaikuono, pela na lono o ka pihoihoi nui e pahola ana a puni ke kulanakauhale. Ua haawi ia ke knuoSa ina koa a me na kiu lehulehu, e inakaala loa ia na kahakai a me na uwapo no ke kahi waapa e holo mai ana mai nn moku An.eiika m«ii, e honu ia ma ke ano he kiu a lawe aku imua o Mekia Levieta, me ka nana ole ia o kana mau kumu pale.

He hookahi mea i ikaika loa ai o ko R<">ge manao e hiki kino aku iloko o ua po ala, oia no kona aloha ana ia Editi Taila, ke kaikamahine opio nana i hookipa oluolu aku iāia iloko o na mahina eono i hala ae ma kona home, oia kana 1 puana hou ae ai i keia mau olelo—' "A, e kuu Edita, i kekahi o na minute o keia po, e hui launa hou ana kaua he alo ahe aio. Ua manaoio loa kuu wahi hoakula Venona, ua maße ia wau i ke pahu ana o ke topido i kela po. Ha, ha, ha. Pehea aku nei la kahi kanaka kiai waapa i ka hoihoi ole ia aku o ka waapa ona ?"

Ua ialau iho keia i na hoe, a hoomaka aku la ko ia nei wahi waapa e holo imua. Aole keia i holo aku no ka uwapo kahi ana i holo mai ai i kela po mua, aka, ma kahi a ka negero Josh i holo mai ai, malaila ko ia nei pae ana aku i ka aekai, a me na pu panapana eiua ma kona mau lima, ua pii aku la keia ma ke alanui e hele mau ia ai. He mea hiki ole i kekahi kanaka ke koho hewa mai iaia nei me kona kapa koa like me ko lakou, mai na aumoku mai oia o Faragata. Ina wale no o Rrge i huli ae ihope i ka wa ana i pii mai ai, ina ua ike aku oia 1 ke kiu wahine o Mobile, e kokolo ae ana na lima me na wawae ma kahi o ka waapa o Rcge e lana ana. Ua hoomau aku keia i Ka pii ana ma ke alanui me ka ukaii pu ia aku e ke kiu wahine maho pe, a hiki i ko ia nei komo ana iioko o ka hale o EdiU, huli ae la ua kiu la a holo i kai o ka uwapo e hai ia Kapena I)avikekona o na koa Jkiai kiu kahakai, no ka pae ana mai o keia waapa kiu mai na moku Amerika mai o FaragatX

I ka w?. i lohe ai o ua Kaoena la o na kiu, ua pii koke mai la oia me hookahi puali koa no ka hale o Edita, malaio o na kuhikuhi aoa a ka wahme kiu Ua hiki aku o ma ka ipuka o ka hale o Eo ta, a kikeke aku la ma k*na mau hi a.lona i uiaa t ke kaikamahine, oia kona wa i hikilele mai ai a holo koke mai la e wehe i ka ipuka, a aia boi ma kona mau helehelena na hiohiona o ke pahaohao nui i ka ike ana mai ia Rrge me ka paa lole o na koa kfpi, oia ka laua elua i puliki ae ai me ka hooma-u ana iho i kt kuhinia o na Uhelehe o ka honi, oia ka Ediu i pane mai ai— "M* ka lokomaikai o na Lani, eia oe ua hiki hou mai nei i MohUe nei, a malalo bm o ka aahu o na koa kipi o ka Hema?" "Ae, e Miu Ediu," wahi a Roge i

pane aku al "Aole anei au o kekahi mea liie o lakou au e ike mai U i keia manawa ?' "Ae, aka, o kou ola, aia iloko o ka pomo nui i keu minuie. O Mob»U holookoa nei, eia iloko oka pihoihoi nui no ke kaua, a e li ia no oe iluo* o ka pou ipukukui ina e loaa. E hai mai i ke kumu nui o kou hikt ana mai nei i keia mau hoia o ke aumoe V " Eia au malalo o ke kauoha no ka huli ana i kekahi kiu wahine o ke kula* nakauhale neL"

•'Ahe," wahi hou a ua kaikamahine [!a i pane mai ai. " Eia oe ke huii nei i ka liona oiai oia iioko o kona lua ponoi. E waiho milie i kela kiu a hoopau oe i kou manao, no ka mej», o na poop o a pau o Mob le ne«, ua piha wale no i na koa a me na kiu lehukhu e makaala loa ana i na manawa a |>au. ! Eia pu īloko o ke kulanakauhale nei o Kapena Yenona i ktia po, kela kanaka ino i hoouna ai ia oe e holo ma ke kowa i piha me na topido." "O Kapena Venonar wahi a i pane ae ai me kona helehelena o ka mino aka. •' Ei» anei oia iloko nei o ke kulanakauhale? Ua manaoio ua wahi hoakula Ia o'u, ua make ia wau i ke pahu ana o ke topido i kela po. Ua makemake loa au o hoike aku iaia, he hiki no i kekahi kanaka ke holo iwaena 0 na tāusani topido me ka make ole." "Aole no laila wale, aka, ua pule pu au 1 ke kokua ana mai o na Mana Lani, e hoopakele ae ia oe me ka hui ana me na topido ma kou alahele. Kc ano ho|X)hopo nei »u nou, ina ua i'»e ia mai nei oe a ukali ia mai mahope." ,4 Mai hoopilikia i kou noonoo no 0 mea," wahi hou a R ge i pane aku ai 1 ke kaika-nahine no kona manau pihoihoi. "Ua lele mal nei au a pii pololei a hiki ika hale nei me ka ike ole ia e kekahi mea." Ua hooki koke ia ka laua nei kamailio ana mamuli o ka hehi ana ma' o kekahi kapuai wawae ma ka lanui o ka haie a kikeke mai la i ka ipoka. (Aole i pan.)