Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 36, 8 September 1888 — MA KE KAUOAH. Ahaolelo o ke Kau o 1888. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

MA KE KAUOAH.

Ahaolelo o ke Kau o 1888.

HE KANAWAI E hooioi.i ai , XA Pa.kl I, 5. 6, 8, 15 a me 25 o ke Kanawa, , KAPAIA "Hē KaNAWAI E HOOPONOPONO AI I KA HANA ANA E wu.ANA I ka Poe Aie Kaa Oi.e ma ko Hawaii Pae Ai.na " . AHONO IA MA KA I.A S9 O Al t.ATE, 1884, A E PAKUI MAl'I Klua mai Pai Kl' MOI' I IA Kan'awai LA e kapa IA PaL'KU 7a A MK PALKI" 15A. k. hooho/oia e ka Moi a me ka Ahaolelo o ko Hawah Paeaina. I'auku 1. E houloli ia.a ma keia ke hooloii ia nei ka Pauku 1 o ua Kahawai nei ma ka hookomo ana iho mahope o na huaoldo "e kekahi mea ana i aie aku ai" i keia mau huaoielo " a mau mea paha ana i aie aku ai i hiki ka huina o ko lakou mau koi i ka " a me ke kapae ana mahope iho o na huaolelo "kekahi mea ana i āie aku ai i na buao!eio "a hiki i ka f " a penei e heluhelu ia ai ua pauku la : n Pauku 1. O kela a me keia mea i aie a hiki ika elinia haneri dala a hoole a hookaa ole paha i kekahi o kona muu aie kupono a hala na la he umi mahope iho o ka manawa i olelo ia no ka hookaa ana t a ua haalele paha i keia Aupuni me ka manao e keakea, hoohakalia, a hoonele i ka mea ana i aie aku ai, ua pee, a noho paha ma kona hale, i mea e keakea a hoohakalia at 1 ka hooko īa ana o ka palapala kena 110 ka ohi ana i kekahi mau aie. a ua hoolilo hewa aku me ke ano malu paha i kona waiwai i kekahi mea a niau me;a paha, a ua lawe nuilu aku a hoolilo aku paha ma ke ano e ae i kona waiwai me ka manao e keakea, hoohakalia a hoonele paha i ka mea ana i aie aku ai ; ma ka hoopii ana imua o kekahi Lunakanawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie, e kekahi mea a mau mea paha ana i aie aku ai i hiki ka huina o ko lakou mau ko i kaelua haneri me kanalima elala ua hiki e hooholo ia oia he mea aie kaa ole (banekorupa)." Pauku 2. E hoololi ia ka Pauku 5o ua Kanawai nei a penei e heluhelu ia ai : Pauku 5. Mahope iho oka waiho ia ana aku oka palapala hoopaa e like me ia i hoakaka ia ma ka Pauku 3, e hoakaka ka Lunakanawai i manawa no ka hoolohe ana i ke noi e hoohoio i mea aie kaa ole (banekorupa) a e hoolaha ia aku i manawa e hoolohe ia ai a me ke kope pu 0 ka palapala noi ma ka haawi ana i ka mea i hoopii ia, a 1 ole ia ma ka waiho ana i kope o ia palapala noi me kekahi hope a akena a mea paha e hana ana i ka hana a ua mea aie kaa ole nei i olelo ia, a i ole ia ma kahi noho hope o ua mea aie kaa ole nei i olelo ia, a ma kahi ano e ae paha i kauoha ia e ka Lunakanawai." Pauku <3. E hoololi ia ka Pauku Go ke Kanawai 1 olelo ia ma ka hookomo ana iho mahope o na huaolelo 4, i hookuu ia ma ke Kanawai " i na huaolelo " a o ia papa a me ka hoike e hana ia malalo o ka hoohiki," a penei heluhelu ia ai ua Pauku 6 nei i olelo ia : M Pauku 6. Ika manawa e hooholo ia ai kekahi mea he mea aie kaa ole oia (b:inekorupa) ma kona noi ponoi ana, a i ole ia ma ke noi ana a ka mea a poe paha ana i aie aku ai, e waiho koke aku oia me ke Kakauolelo o ka Aha Hookolokolo Kiekie i papa inoa o ka poe a pau ana i aie aku ai a me ka nui o ka aie ia lakou pakahi, a malalo o ia papa hoike ē hookomo ia na aie i hoopaa ia a i hoopaa ole i;\ paha, a ina ua h(X>paa ia, e hoike i ke ano o ka hoopaa ana, e waiho pu mai no hoi oia i ka hoike no kona mau waiwai a pau i hui ia me na waiwai i hookuu ia ma ke kanawai, a o ia papa a me ka hoike e hana ia malalo o ka hoohiki." Pauku 4. E hoololi ia ka Pauku 8o ua Kanawai nei ma ka hookomo ana īho mahope o na huaolelo " Pauku 21." i keia niau huaolelo : " na ka luna puuku a mau luna puuku paha iloko O hookahi mahina mahope iho o kona a o ko lakou hookohu ih ana. a i ole ia iloko o ia manawa no mahope iho o ka ioaa ana ia ia a ia lakou paha o kekahi koi i hooiaio ia e kue ana i ka waiwai o ka mea aie kaa ole, e hoike aku i ka mea a poe paha nana i hooia.o i ua koi nei ina ua hoole ia ua koi nei e ia a e lakou paha. Pai ku 5. H hoololi ia ama keia ke hoololi ia nei ka Pauku 15 o ua Kanawai nei i olelo ia ma ka pakui ana mahope iho o na huaolelo " ia hopu a hoopaahao ana " i na huaolelo "Ina e hoole kekahi mea aie kaa ole (hanekorupa) i ka haawi a waiho aku paha i kona mau waiwa,. buke a waiwai a n,au pepa paha > ka Luna Puuku a mau Luna Puuku paha. a hoole e .pane ina lunau , n.nau ,a ia ia ma ke ano ku i ke Kanawai). , n.nau .a aku ia .a ma t t f . . . , . lfVl ; haita ia e piii ana la la ma kona kekahi ninaninaif ana i d r . •'i „!•» iii hiki no ika Lunakanawai e hoolohe ano aie kaa ole. ua »« # ana iua hana nei e hoopaa .ua mea a, e kaa ole ne. .ka halepaahao a hiki i kona manawa e haaw. ma. a, a e pane — ; na ninau i ninau .a aku .a a. ame ke kapae mai ai pa ole," a e hookomo malaila ana i - huao'elo ka huaolelo " kaoh. a P™ 15 .!p'„ Kl , tj. Ma ka waiho ia ana aku o kekahi pala- . . » ka liiea i hoakaka ia ma na Pauku 1 a pala noi

j a na a me na palapala hooma- . 1 ' kau ia maluna o ka waiwai o ka msa aie ° e e hiki*no nae ke hopu ia a heopaaj « ,a niea aie kaa ole ma ke ano he mea aie koniea ° P a^a P^ a hoopii i hoohiki ia e kekahi 1 aie ,a - e hoakaka ana i na kumu kupono no ia hopu a hoopaahao ana. " a e hoole kekahi mea aie kaa ole (banekorupa) i b k ana a^u paha i kona mau waiwai, *e a \%amai a mau pepa paha i ka Luna Puuku a mau una uu 'u paha, a hoole paha aoie e pane ina ninau ninau ia ia ia ma ke ano ku i ke kanawai) i ninau ia *u ia ia ma kekahi ninaninau ana i hana ia e pili ana ia 13 h** f 300 a,e °^ e ' ua no x C , °°.°. e ana 'ua ana nei e hoopaa iua mea aie kaa o e nei i a halepaahao a hiki i manawa e haawi mai ai a e pane mai ai paha i na ninau i ninau ia aku ia ia. M Pauku 6. E pakui ia mai i pauku hou i kapa ia Pauku a a penei e heluhelu ia ai ua pauku hou nei: Pauku 7a. E waiho na mea i aie ia i hoopaa ia ko akou mau aie me ke Kakauolelo o ka Aha Kiekie i kea i hoakaka e hoike ana i ka nui o kana koi, a me ke ano o ka mea i hoopaa ia t a e hoike oia maloko o ia hoaaka ina paha ua hilinai oia maluna o ia hoopaa ana. a i ole ia ua manao paha oia e hookuu i ua mea nei i hoopaa ia a e koi ana oia ma ke ano he mea i aie ia i hoopaa ole ia kona aie. Ina aole e waiho aku kekahi mea i aie ia i hoopaa ia kona aie i ka hoakaka i oleio ia a hala na la he kanaono mahope iho o ia hooholo ia ana he mea aie kaa ole(banekroupa) kekahi mea, aole e loaa ia ia ke kuleana e koi aku ai no ke koena o ka aie ia ia iloko o ka waiwai o ia mea aie kaa ole (banekorupa) mahope iho o ka pau ana o ka waiwai i hoopaa ia no kona aie." A e hoololi ia ka pauku hou i kapa ia Pauku 7a ma ka pakui ana aku mahope o ua pauku la i keia mau olelo : Ina e waiho aku kekahi mea i aie ia i olelo ia ae la, maloko o na la he kanaono mahope mai o ka.hooholo ia ana he aie kaa ole (banekorupa) me ke Kakauolelo o ka Aha Hookolokolo, i kekahi olelo hoakaka, ua manao oia e hilinai ma na pono no a i elua i olelo ia ae la mamua, alaila e hoomaka koke oia me ka hoohakalia ole e imi mua i kona pono mai loko mai o na hoopaa, a mahope o ka pau ana o Iltl mea e l° a a ai ia ia mai loko mai o ua mau hoopaa nei, e hiki no ia ia ke hoike hou mai i kona kuleana no ka mea i koe; aka nae e komo wale mai no oia ma na ano mahele e hoike ia ana mahope mai o ka hooiaio ana 0 ua kuleana nei ona i ke koena." Pauku 7. E pakui ia i pauku hou e kapa ia Pauku 15a, a penei e heluhelu ia ai ua pauku la : M Pauku 15a. Ina ua hana ka mea aie kaa ole (banekorupa i kekahi o keia mau hewa i hoakaka ia mahope iho nei ua hiki no i ka Aha i ka manawa e hoolohe ia ai no ka ninau ana i ka mea aie kaa ole, a i ole ia ma ka manawa e hoolohe in ni ke noi a. ka mea aie kaa ole e hookuu ia oia, mamuli o ke kauoha malalo o ka sila o ka Aha, e hooholo e hoopaahao ia ua mea aie kaa ole (banekorupa) nei no kekahi manawa aole i oi aku mamua o eono mahina me ka hana oolea, a hana oolea ole paha, oia hoi keia, ina ua hana ka mea aie kaa ole, (1). Ua lawelawe i ka hana malalo oke kumupaa oiaio ole, (2). Aole 1 ioaa ia ia i i aie ai oia he mau kumu kupono e hiki ai e manao e hiki ana ia ia e uku aku ia mau aie, a i ole ia, (3). Ua hana oia me ka manao e huna ike ano oiaio maoli o ke kulana o kana hana, a no ia mea aole i malama i mau buke a hoike kupono, a i ole ia, (4). Iloko 0 ekolu makahiki mamua iho o ka hoomaka ia ana o na hana e hoolilo ia ia i inea aie kaa ole aole oia i malama i na buke a me na hoike mau e hoike ana me ka oiaio i ke kulana o kana hana, a i ole ia, (5). Ua hoonui wale aku oia i na lilo makehewa ana o kekahi o ka poe ana i aie aku ai mamuli o na pale kumu ole ana i kekahi hoopii e hoihoi mai i kekahi aie a eiala mai ia ia mai, a i ole ia, (6). Ua aie oia i kekahi aie, a i ole ia ua loaa ia ia ka hoaie ia mai mamuli o na olelo hoopunipuni a hana eepa eae paha, a i ole ia, (7). Me ka manao e hoonele ika poe ana i aie ai, a o kekahi paha o lakou ua haawi oia a 1 ole ia ua kauoha paha oia e haawi ia, a hoolilo ia paha, a hoanoe ana paha i kona waiwai a i ole ia, (8). Me ka manao e hoonele i ka poe ana i aie aku ai ua huna a lawe aku ma kahi e i kekahi o kona waiwai mahope mai a iloko paha o elua mahina mamua iho o ka la i hoopuka ia ai o kekahi olelo hooholo e uku i kekahi dala i hookaa ole ia e kue ana ia ia. E hiki no i ka mea aie kaa ole (banekorupa) ke hoohalahala imua o ka Aha Kiekie a i ole Aha Baneko paha, mai kekahi o ua mau olelo kauoha nei, a olelo hoahewa paha. malalo o keia pauku ma o kona hoopiha ana i kana hoohalahala maloko o na la he umi mahope iho o ua olelo kauoha nei. a olelo hoahewa paha." f Pai ku 8. E hoololi ia ka Pauku 25 o keia Kanawai i olelo ia i like ai penei e heluhelu ia ai: "Pauku 25. E uku ia' ka Luna Puuku a mau Luna Puuku paha, i umi pa keneta no na dala a pau i loaa mai, a i hookaa ia aku, a hiki i ka huina, a i oi ole aku hoi mamua o hookahi tausani dala, a i elima pa keneta no na huina dala a pau i oi aku mamua o hookahi tausani dala, a e uku pu ia hoi oia, a o lakou paha i *na lilo kupono e ae a pau i puka mai mamuli o ka lakou hooponopono ana i ka hana i waiho ia aku ia lakou." Pauku 9. E lilo keia i Kanawai mai ka Ia aku o kona hoolaha ia ana. Aponoia i keia b 30 o lulai, M. H. IBSB. KAKALAUA REX. NikiMoi: L A. TMUtSTON, K khin i l