Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 36, 8 September 1888 — HE MOOLELO NO KE [Illegible] Koa o Kanahele, A I OLE A Ka Naita o ke Kapa Kila Lahilahi. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KE [Illegible]

Koa o Kanahele, A I OLE A Ka Naita o ke Kapa Kila Lahilahi.

MOKUNA IX. Hf Mau Mea Ano Hou. A hala aku la ke keikialii a me kona mau hoa, wehe ae la ka naita i kona papale kila, a papale iho la he papale veleveta, a hele aku 1a ma kahi o na kaikamahine e kali ana e hoomaikai mai iaia. Hele aku la oia a kokoke ma kahi o lakou e kuku ana, a ku iho la oia no kekahi minute pokole me ka ike ole i kana mea e hana aku ai, a ua kahaha kona manao i ka ike ana aku i keia mea nani e ku mai ana imua ona a aole hoi ana mea nani e ae i ike mamua. Hoomaopopo aku la keia oia ko lakou haku, no ka mea, ma kana olelo e hoolohe no lakou a pau, a wane mai la oia iaia nei me k.a haawi pu ana mai i kona lima akau: E ka naita, he hana nui kau i hana iho nei no makou, a ke hoomaikai aku nei makou ia oe, a ina aole oe i paa i kekahi hana okoa*aku, alaila, ke nonoi aku nei au ia ce e hele pu me makou a hiki \ ko makou wahi i hoomoana ai. I kahi anei i hoomoana ai o l/mis o Keremam? . a*. < Ua pololei oe, a mamuii o ko makou makemake iho, ua hale mai makou e holoholo iloko o ka nahelehele. He poe powa ka makou i hopohopo ai, a aole hoi o ka poe i kapa Iho he poe keonimana a'u i ike iho la, a e hai mai oe ina ua ike oe i kekahi o lakou? Aole e ka lede, he mahhini au maanei. 1 Mai ke aio alii mai anei o Farani? Ua koho pololei mai la oe e ka lede; ua haalele aku nei au i ke kakela 0 ('lune he mau la mamua aku nei, a hele e mai nei au me kuu ukali no kona makemake e ike i kona mau makamaka ma Leige, a inalaila mai nei maua. Apopo e hiki mai ai ka Moi Kale, nolaila, manao iho nei maua e im e iluko nei o ka oahelthele a hiki mai lakou alaila hookahi hoi ka hele pu ana aku. P6U no hoi ko makou poe i manao ai e moe ianei a apopo no hoi ka la i manao ia ai e hiki aku ana makou. Aole, aole e ka lede maikai, e hai aku no au ia oe i kau mau mea i ninau mai nei, a owau no ke kali a ka wa kupono. E ike oe owau ka i kapa ia mai o Ulia o Kalune, a hoolilo ia e ka Moi Alapono a me Leona o Auseturia i naita, a ma ka maktniake o la ma u Moi i kokua ia e ka Moi Kaleo Farani, ua kapa ia mai au ke Uuke o Tamora, aole paha e maopopo ana ia akt, oia wale Iho la ka'u wahi iuea hiki ke hai aku no'u i keia wa. He oiaio, e ka naiia, o oe a me kau ua lilo olua i mēa kamailio nui 1 ia maloko o na «ne'e a ka poe haku > roe j e o Keremania, a aia maloko o oa ' bu*e moolelo • na koa i hoi mai mai ke kaua mai, a aia hoi iwaena o na c ,hana ke akoakoa ae lakou. A i keia I wa hoi, keike nei au me ou nuu maka ia Sir Uleria o Kalune. Me n>au olelo kau aku Ia ua l«de nohea nei i kona )m»a ma ka a i o ka naita me ka hookohukohu nui, me he mea la hc kuleana kekahi ona malaUa. A Uia ne» hoi e nana ibo aoa i ua kaikamahme nei, i iho la oia iloka ona, ina hoi he hiki ia'u ke puili mai ia . iioko o kuu poli, Uwe » oc e a'u a

Hele aku !a a kokoke i kahi i! hoomeana ai, ike aku la ka naiu i na koa e Hai ana mawaho, a pane aku ia! oia i kona kamaaina: Eka lede, aole | au e komo pu aku ana me oukou e hele ma kahi e kokoke aku ana i ko oukou poe, a halawai aku kakou i Ai La Kapele, a ke hui kakou malaila, oia auauei ka manawa e hoopomaikai ia mai auanei au no ka'u mea t noi aku nei. Ku malie iho la laua a pane mai la ka lede: Heaha keia ou e Melina e kau pono mai nei kou mau maka ia'u? Aole i pane aku o Melina, nolaila, ua jjane hou aku la ko lakou haku: Ua aha, ua pupuka loa ia anei au, a i ole, ua ui loa ae nei paha au? E kala mai e kuu haku, he auwai okoa ka kou manao e kahe nei, e nana pono ana au i na lei ai, me he mea )a ua ano e kou noonoo e Sir Uleria, wahine ui maoli kela, o ka oi keia a'u i ike ai. Ua pololei oe e Melina. A ua ano hoohie ia oe. Mai hoohenehene oe ia'u pela no paha ia e hana aku ai ina no he mea e ae ka i hiki mai. Tela no e kuu haku, malia paha ua hana no pela mamua a e hana hou aku

ana no |>aha ma keia hope aku. Kulikuli oe, a lalau iho la keia i ka lei a i a honi iho la. Ke noi hou akn nei au ia oe e kuu haku e kala mai no ia'u, ua hoohie maoli io ko ka leke ia oe. E kuu haku, aole au he makapo,

aole paha i hoonaue ia paha kona puuwai e kekahi hoa'ioha mamua e like me ka hoonaue ia ana i kona halawai ana iho nei me oe. lke maoli no ka hoi kou mau maka. Ae, a e hooiaio aku au ia oe i ka ike 0 kuu maka, ua oi ae kau mea i ike mamua 0 ka puuwai 0 ka lede. A heaha ia inea au i ike ai? O kou puuwai hei paha, ua ike au e kau mai ana ilokoou mau maka, au e 1 iho ana oe, ina he kuleana kou e puliki mai iaia ma kou poli, a malaila ia a hiki i kou make ana Aole anei pela? Kulou iho ia keia a ea ae la me na waimaka e helelei ana a pane aku la: Ua pololei oe e Melina, ua ike oe i kuu punwai. Kau ae la laua nei i na lio a holo aku la. Ai ke kokoke ana e poeleele hiki aku la laua ma kekahi wahi kipa pali me kekahi wahi kahawai uuku e kahe ana, a īa wa 1 pane aku ai ka naita: Maanei kaua e horftvaha ai. Lele iho la laua ilalo a wehewehe ae la i na noho 0 na lio r a hookuu aku la, a hoomakaukau iho la laua e paina, a i ka pau ana o ka laua paina ana, haule aku la laua hiamoe.

A i ke kakahiaka i ka puka ana o ka la, o laua nei kekahi iluna o na lio e hele ana ma ko laua alahele. Hookahi hora mahope iho ike aku ia laua i kekahi huakai nui e hele mai ana maluna o na lio, a ike pu aku !a laua i ka j hae o ka Moi Kale o Farani, a hou ae j la laua i na kepi i ko laua mau lio a | iiolo aku la a halawai me lakou. 0 ka Moi Kale hoit he kanaka opiopio oia i ko kakou hui mua ana me ia, he iwakalua kumamalima makahiki, a i keia wa hoi a kakou e halawai hou nei me ia, aa piha kona mau makahiki he kanakolu-kumamaHma, ua nui a mai kat kona ola kino, me he mea )a ua ai no i ka momona o kona auouni. Hui mua aku la ka naita me k* Moi e like me ka mea maa mau, a pau ia huli ae )a keia no kona mau kanaka i aloha loa ai oia o Sir Manafera a me Sikiman«, ua nui hou ae ko laua mau makahiki, aka, o ko laua mau heiehelena he on mau no, o ko laua mau )auwale no ka i kuakej. Ma ka nana mai aka iehulehu i ko lakou nei wa i hui ai, me he mea la ua piha no lakou i ke aloha ia lakou iho. 1 ko lakou nei wa i kokoke aku ai, hoouna mai (a ka Emepera i kekahi o kona mau kanaka e ukali aku i ka Moi 0 Farani a alakai ae ma ka aoao oka hale i hoomakaukau u nona a rae kona mau ukalu O ko Kalune aie i pili kokoke aku 1 ka hile oke alii he leholehu wale na keena noho a me na keena lkx O ka eleihakule a we ka naita ua pUi pu ko laua mau keena, o ko ke kauna hoi, o kona ke keena ma ke ki&i a me na keena o na kauwa e pilī koke mai ana.

Ia ia ua ike ia he elua miu kanaka e hakilo hele ana mawaho o ka pa aiii. I ka ninau ia ana aku e na koa kiai, hai mai ia iaua no Faram mai laua, a e kali aku ana 0 ka hiki mai o ko maua haku. A i ka poeleele ana iho o ua la nei. ike hou la aku la no ua mau kanaka nei ma ka aoao ia Kaluoe ma e kamaili 3 ana me na koa kiai. 0 Sir Ulena, ka Naita Elekle, oia paha ke keiki a ke Kauna o Sir Manafera o Kalune? Wahi aka laua nmau. Ae, o kana keiki hookahi wale no ia. ! Ahe kauwa kuapuu anei kana? Ae, a aole ona lua e ae ai Pela ko n aua lohe, ua ike hō» paha maua iaia i kona wa uuku, a 0 ka maua mea ia i hele mai nei. Ua lohe no | nae paha oe i kona mau makua? I Ae, ea lohe au, mai ka puali powa kona lawe ia ana mai. Ae, 0 ke alii powa no kona makuakane a o ko maua mea ia i hele mai nei, 1 lawe mai nei maua he huaolelo mai kona makuahine mai, he makemake maua e halawai me ia. A eia ae no la ke hele mai nei, e kahea ae au, ea? f Aole, aole, ua oki, aole maanei, a aole no i keia wa. Ma kahi mehameha; aia a hala ae, ukali aku maua. Ia wa hele mai la 0 Meiiha a puka loa aku la iwaho me ke komo ole mai 0 kekahi manao iaia he hoohalua ke* ma ia wahi. MOKUNA X. Hf. Manao Kahaha. 1 ke kuapuu no a hala aku iwaho, hoomaka uku la ua mau kanaka nei e hahai mahope ona. Kahea aku la ke kiai puka, e laua la, heaha no hoi ko olua mea i kakali ole ai a hoi mai, alaila, hahai aku olua 1 ko olua manao?

Aole e pono pela, e halawai koke maua me ia e pono ai. A heaha no hoi ko olua mea i oleio ole aku nei iaia i puka ae nei? Ka, ua kuhi paha maua maanei no e kamailio ai? Aole maua i lohe mua he keena ponoi no kona? E hahai ae no maua la a loaa aku hoi pu ma» no makou. Haalele iho la ua mau kanaka nei i ke koa kiai a hahai aku la mahope o ke keiki. He mau hanen kueiui e a ana iluna o ka paa iluna o na pahu laau a me na kumu laau, a ma na wahi kiekie a pau, ama ka lima kekahi o na koa a me na kauwa e holoholo ana ma o a maanei. Ku iho la laua a nana ae )a ma o a maanei i ka laua mea i makemake ai aole nae o laua nei i ike aku. A loihi ko laua ku ana, ike aku la iaua iaia e hele malie ana oia ma ka pili pa malalo o ka malu o ke kukui e kokoke 'aku ana i kahi pouliuli o ke alanui a mawaho o kekahi hale inu.bia, a malaiia ku iho la oia a hoolohe aku i ka uwe mai o ka poe o loko, ao!e nae oia i ike aku ia lakou, nolaila, neenee mai la oia a mamao iwaho. O na kanaka hoi ike aku la laua iaia e ku ana rna kahi pouli, manao iho la Jana o ka pono ia e hana ai i ka hana a laua i manao ai. Pane ae la kekahi o laua, oko kaua wa keia, nau e paa kona waha, no ka mea f o kou na lima oolea, a na'u e hou kona puuwai i ka pahl Ia laua e kamailio ana, o ka wa no ia i puka mii he eono kanaka, a huli pu ae la o Meīini a komo aku la iloko o ka hale. Ku iho la laua neia iiuliu mawah j a pane ae la kekahi, e komo paha kaua iloko a ilaila kaua e ike ai i ka kaua mea e haoa ai? Ae mai la kekahi a komo aku la laua. E noho ana o Melina ma kekahi pa> kaukau oia wale no a e inu ana he kiaha bia, a o ko laua nei va no ia i komo aku ai a noho iho la roa kekahi aoao o ke pakaukau a Melina e noho nel ia wi i pane aku ai o Melina, o kena mau noho e keia mau kanaka, no ko'u mau mau hoa'ioha ia, a o ka'u ia e kali nei o ko lakou hiki mal Pane mai la kekahi, aole maua e liuliu, a pau ae no ko maua mau kiaha bia o ko maua hele aku no ia. Pau ae ia no ka ianei pane ana a hoouiau aku la no keia i ka inu ana i ,kona kiaha bia. | {AeU i pmu)