Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 37, 15 September 1888 — Page 1

Page PDF (1.55 MB)

This text was transcribed by:  Joanne Champ
This work is dedicated to:  Many thanks to Kellen Paik for teaching 'Olelo Hawai'i

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXVII, HELU 37.     HONOLULU, POAONO, SEPATEMABA 15, 1888          NA HELU A PAU, 2198

 

            W. O. SMITH.

Loio ma ke Kanawai.

H@@@66, Alanui Papu, Honolulu.  Fy 4@1y

 

W R. KAKELA.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

            Ho Luna Hool@@o Palapala

@

 

WILDER & CO. (WAILA MA.)

@ea k@@@ papa a me na lako kukulu hale na ano a pau, a me na m@ @@ pono a pau no ka hale.

Kihi Alanui Moiwahin me Papii.        @

 

CECIL BROWN.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI?

Ae @@ona Hoo@aio Palapala no ka Mokupuni o Oahu

K@K@A HANA: Ma alanui Kalep@.

@@

 

WILLIAM C. ACHI.

Loio a he kokua ma ke kanawai imua o na Aha a pau o keia Aupuni.

            He Mea Ana Aina a he Boroka ma na waiwai paa.

            Keena Hana, Helu 15, Alanui Kaahumanu Honolulu, oia ke K@ena mua iho nei o Kini me Pete@son.

 

JOHN MAHIAI KANEAKUA.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

HE MEA UNUHIOLELO MA KA OLELO BERITANIA A ME KA OLELO HAWAII.

Keena Hana, maluna ae o ka Banako o Bihopa ma.

@@r.

 

PACIFIC HARDWARE COMPANY

Na hope o Dilinahama Ma.

Mau Mea Kuai Lako Hao

Alanni Papu. Honolulu.

 

 

HOOLAHA.

G. W. A. HAPAI.

            He Luna Hooko Mar@.

A HE

AGENA HOOIAIO PALAPALA.

            E loaa no ma Hilo-taona, Hawaii, ma no manawa a pau.       2152-1y

 

E G. HITCHCOCK

(AIKUE HIKIKOKI).

LOIO, A KOKUA MA NA MEA A PAU E

PILI ANA MA KE KANAWAI.

E ohi ia no na Bila Aie, me@ka awiwi

            HILO, HAWAII.

            2114.1yr.

 

GEORGE P. KAMAUOHA.

He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

A HE MEA

ANA AINA.

E loaa no ma Kohala Akau, Hawaii.

2091 – 1y

 

VOLNEY VAILLANCOURT ASHFORD,

AKEPOKA.

He Loio, Hoakaka. Pal@ ma k K@n@@@@i Kakauolelo, Lunahooponopono a me ka hana ana @ na Palapala @ oolelo.

LAWELAWE ILOKO O NA AHA A

PAU O KE AUPUNI.

E hana ia no na Palapala pili Kanawai a pau.

Keena Hana Helu 21, Alanui Kalepa, Honolulu Hale.           (2150 1y)

 

A ROSA. (AKONI.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

He Luna Hooi@i@ Palapala

KEENA HANA: Ma ke Keena Loio Kuhina.

@@.

 

JAMES M. MONSARRA@.

(MAUNAKEA.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna H@@i@i@ Palapala

E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e @@ ma ka olelo Hawaii. Dala no ka @o@@@ @a ka moraki ma na waiwai paa.

KEENA HANA: Alanui Kakepa

 

W. A. KINNEY, (Kini.)

LOIO

Keena hana ma ke Keena o J. A. Makuna, 2168        Helu 42 Alanui Kalepa.          1y

 

SAMUEL K. KA.NE.

Loio a he loea ma ke Ka@@wai.

muaI o na Aha Hookolokolo a pau o kei Aupuni Keena hana: Kihi o na alanui Mo ame Beela, pili p@ me ke keena o ka@@pepai Alakai o Hawaii.            3@ @@ @@

 

 

HE MOOLELO

-NO KE-

 

Koa o Kanahele,

A I OLE IA

Ka Naita o ke Kapa

Kila Lahilahi

 

MOKUNA IX.

He Mau Mea Ano Hou.

            Nana pono mai la laua iaia nei, aole nae he wahi mea a komo ka hoihoi iaia nei no laua. Hawanawana aku la kekahi o laua ma ka pane ana aku penei.

            E noha malie oe a na’u e ninau ae.

            E kala mai no ko’u mahaoi, aka, aole auei o oe ka ukali o Sir Uleria o Kalur.e?

            Ae, owau no ia, a ua lilo ia’u ka hanohano o ka lilo ana i ukali nona.

            O oe pu anei me ia i Sepania?

            Ae, owau pu no me ia ilaila.

            Ua loihi no anei kou noha ane me ia?

            Ua loihi no, e like ka loihi o ka loaa ana o ke kepa gula iaia.

            Ke ole au e kuhihewea, ua haalele anei oia ia Farani i kona mau la opiopio?

            Ae, i kona mau la opiopio, he umi makahiki mai keia la aku.

            Ae, pela io no ko’u manao, aka, o oe no anei kekahi i ukali aku iaiai ia wa?

            I ka kakou mea no hoi paha e kamailio nei, ia Sir Uleria?

            Aohe Sir o ia wa, a pehea au e ukali ai iaia? Me ka hoihoi ole o ianei i pane aku ai i keia mau olelo hope.

            Ua hiki, ua loaa mai la au ia oe, i manao au e ninau aku ia oe ina o oe ka mea i ukali aku iaia he umi makahiki mamua aku nei?

            Auhea oe e kuu hoa’loha, he mau ninau maikai wale no kau i pane mai nei, aka, ua hooholo iho nei au aole e pane hou aku i kau mau ninau, no ka mea, aole au i ike heaha hou mai la kau ninau hou.

            Aole oe e pilikia, a ina he makemake kou e ike i na kumu o ko’u ninau ana ia oe, e hai aku no au.

            Aole i pane aku o Melina, a ia wa i pane hou aku ai ua kanaka nei:

            I ua manawa la, he umi makahiki i hala ae nei, he hoa’loha ko’u, a ua makemake au e ike ina ua hele pu oia me ke Kauna Uleria.

            Owai ia hoa’loha ou a owai kona inoa?

            O ka mea kupanaha ia; ua like kona ano me oe. a ua like kona inoa me kou.

            Ano puiwa ae la keia a o ko ianei wa no hoi ia i inu mai ai i ke @iaha bia a pane aku la:

            Aole au e pane hou aku i kau mau ninau, ina he makemake kou e ike, e hele no oe e ninau i kuu haku; aole oe e hoohoka ia mai, no ka mea, he kanaka oluolu oia.

            Ua huhu anei oe ia’u?

            Aole loa.

            Aole oe la e hai mai ana ia’u?

            Ua hai aku nei au i ka’u haina a ua lohe oe.

            Ma kekahi ano e ae no paha oe e pane mai ai i ka’u mau ninau? Aka, he mau hoa’loha no anei kou ma Leila?

            Ua puiwa hou ae la o Melina a pane hou aku la:

            Auhea oe, aole o’u makemake e ninau hou mai oe ia,u: he malihini au i keia wahi a he kau@a hoi i hilinai ia e ko’u @aku, aole o’u makemake e hana ia au pela.

            A ina pela aole au e ninau hou aku ana ia oe, a ia wa i ku ae ai laua iluna a haalele iho la ia Melina.

            A iloko no o ia po hookahi. a ma kekahi aoao o ke kulanakauhale, a iloko o kekahi hale, e noho ana kekahi kanaka ma ke pakaukau me ke kukui e a ana, he omole waina ke ku ana me kekahi pu-a pep@, a me ka pahi.

            He kanaka makua oia, a ua maa i ka haawi ana i na olelo kauoha, a aole no hoi ia he kanaka e aka, o ko kakou hoalauna mua no ia o na mokuna i hala, ke alil powa o ka mauna Sana Kalaude. Ninini iho ia oia i ka waina iloko o ke kiaha a in@@ ae la, a hele aku la a kiei aku la ma ka puka a pane ae la;

            Ma kuu ola, heaha la ko laua mea e lohi mai nei? Me neia eia laua i ka hale nei me ka laua haina, ua maopopo no hoi ia laua kahi i noho ai a aole no hoi he hana nui o ka hoowalewale ana, a hoi aku la oia a noho iluna o ka noho a pane hou ae la:

            Ahea la maopopo ia’u keia mea hu na? Owai la keia Melina? Ua manao au aole no na’u keia keiki a aole no na Judita. Mai pono loa no ka paha ina e hookuu au iaia e ola. O ka poe e koi mai nei e make oia aole lakou he poe aikane na’u; ina no lakou e waiho malie ana iaia e ola. aole no ia e hana wale aku ana ia lakou. Aka, ua hala ka manawa pono, ua pau aku la i ka hana ia, a o ke gula a ke kaaka na’u ia. He mau kanaka na’u i hilinai na kanaka a’u i hoouna aku nei ma keia misiona, a me he mea la o laua ae keia. Ae, o laua.

            Lohe aku la oia i ka halulu mai o kapuai wawae ma ke alapii, a hemo ana ka puka a komo ana he elua kanaka. O na kanaka no keia ana i hoouna ai e kii a kaili mai ia Melina. A ku laua imua ona, nana pono mai la oia a ike mai la aole i pono kekahi mea.

            Ea, ano e hoi ko olua mau helehelena?  heaha keia a heaha na mea i hewa? Ua ano kaumaha ko olua mau helehelena?

            E oluolu ia anei au, wahi a Ludelo, me ka lalau ana aku o kona lima i ka omole.

            Hana oe e like me kou makemake, i pane aku ai o Fakuina ke alii powa.

            Lalau aku la o Ludelo i ka omole, ninini iho la a piha ke kiaha, inu ae la a pane aku la:

            E Fakuina, he nane huna eia ma kekahi wahi. Ua halawai aku nei maua me ke kuapuu a ka Naita Eleele, a ma ka lokomaikai wale no o na lani ke komo ole ana o ka maua pahi iloko o kono puuwai, ua hele no hoi ia a hiki ma kahi pouliuli a ua kokoke loa no hoi maua iaia, ia wa i hoea mai ai kekahi poe kanaka, a o ko maua oki ae la no ia. Aole e hiki ke hana aku.

            A aole paha i ike ia mai ka olua hana?

            Aole no hoi paha no ka mea, aole maua i hoomaka aku.

            A heaha hoi ua nane huna nei?

            Heaha mai ka hoi kau, aole kela o ka kakou Melina?

            Pehea?  i pane mai ai ke alii powa me ke ku pu ana ae iluna.

            Aole kela o ka kakou Melina.

Aole, he kanaka okoa loa kela.

            A pehea hoi, aole anei o Melina kona inoa?

            Ae, o ka inoa ia e hea ia nei. A oia pu no me ka naita opio o Kalune i Sepania, aole nae ia o ka Melina me kakou i Sana Kelaude i na makahiki i hala ae nei.

            E kuu kanaka maikai, pehea, o oe paha ka i kuhihewa?

            Aole, e ninau ae paha oi iaia nei?

            Huli ae la ke alii powa a nana aku la ia Wolatona.

            He oiaio ka Ludelo i pane ae nei. O ke kanaka a maua i ukali aku nei i keia po mai kahi aku o Kalune a hiki i ka hale inu bia o ka ukali ia o Sir Uleria o Kalune, a he kuapuu hoi a o kona inoa o Melina, aka, aole ia o ka Melina i manao ia e pepehi.

            Pane hou aku la o Ludelo: E kuu haku, o ka mea a maua i ike aku nei i keia po, he kanaka makua oia ua oi ae kona mau makahiki i ko keiki, he mau maka liilii eleele kona, o ke keiki hoi he polu a nunui, o ko ianei lauoho he piipii a eleele, a o ke keiki hoi ua like kona me ke gula, a he ano e loa ia ma na ano a p@@. Ua noho pu maua me ia iloko o ka hale inu bia, ua kamailio a ua nin@ninau aku au iaia no kekahi mau mea, a ua pane mai no ia a hiki i kuu ninau hou ana aku ina he he Melina e ae kekabi me Sir Manafere i kona wa i haalele ai ia Sepania, ia wa i ano e ai kona mau helehelena a olelo mai la aole oia e pane hou mai i ka’u mau ninau. A nolaila, aole keia o ka kakou kaupuu o loko o ke ana, nolaila au i olelo aku nei ia oe he nane h@na aia ma kekahi wahi.

Ku hou ae la ke aiii powa iluna a holoholo ae la, aia kona poo ke kulou la imua, ua opea hoi na lima ma ke kua; a liuliu wale kona holoholo ana, pane ae la oia.

Ua oki ka nane no keia po, apopo e hele ponoi ana au, aole au e oluolu a hiki i kuu ike maka ana a e ike koke no au ina o kuu Melina. Ua pau ko keia po.

I ke kakahiaka poniponi o kekahi la ae, ike ia aku la ke alii powa ua ka hiko iaia me ka aahu o ka poe kalepa, he lauoho kui ma kona poo a me ka umiumi, a hele aku la oia ma ka halealii ma kahi o ke Kauna o Kalune. Ku iho la oia ma kahi e hiki ai ke ike i ka maaloalo ae o ka poe o loko.

Ua hala ae he hapalua hora o kona ku ana malaila, hemo mai la ka puka pa a hemo mai la kekahi poe kanaka, a iwaena o lakou he kuapuu kekahi ua kahiko ia oia me ka aahu o ka poe ukali o na alii Farani.

Hele aku la ua kanaka kalepa nei a imua o ua poe nei a ninau aku la:

O ka ukali anei kekahi o Sir Uleria o Kalune?

I ka lohe ana o ke kuapuu i keia mau olelo, hele mai la oia a kunou mai la a pane mai la:

Ua loaa ia’u ka hanohano o ka lilo ana i ukali no ka naita opiopio o Kalune.

E loaa anei he wa kaawale i kou haku i keia kakahiaka?

Ina he makemake kou e ike iaia, e loaa no iaia he hookahi hora mai keia wa aku, e hai mai i kou ano ia’u a na’u e hai aku iaia.

Hai aku oe he kanaka kalepa no Duseladopa o Keoni Bevina kona inoa, aka, aole oia i ike ia’u mamua.

Ae aku la ke kuapuu a huli hou ae la oia a hoi aku la imua o kona haku a hai aku la i na mea a pau a ke kanaka kalepa i olelo aku ai iaia.

I ka hala ana aku o kahi kuapuu, hele aku la ke kanaka kalepa a hui aku la me kekahi o na kanaka i puka mai ai iwaho, a ninau aku la:

Owai hoi kela kuapuu?

O ka ukali kela o Sir Uleria a o Melina kona inoa. Aohe no i maikai kona kino, aka, o kona ikaika aole he lua.

Hookahi hora mahope iho hiki aku la ke alii powa i ka hale a e kali mai ana no kona mau kanaka iaia e ake ana e lohe i kana mea i hele ai.

He oiaio a ua pololei olua, o ka ukali o Sir Uleria o Kalune, aole ia o ka Melina a’u i manao aku nei e ike. He oiaio he mau mea huna kekahi, a e huli aku kakou a loaa. Aole paha i make o Melina a hoonoho ia ae kekahi mea okoa ma kona wahi, ua pee maoli no paha ia. He kulana okoa kona hanau ana, a e makaala olua e o’u mau kanaka, a e hele me@ka hoolohelohe ia e hai mai ia’u. Aole au e hoomaha ana a hiki i ka loaa ana ia’u ka mole o keia hana.

 

MOKUNA XI

HOHONU NA MEA HANA

            I ua kakahiaka nei no, i ua alii powa nei e kamailio ana me ka kauwa ma ka puka pa, e ku ana o Uleria ma ka puka aniani o kona keena, aole hoi oia i kahiko iho i kona kapa kila, aka, ua kahiko iho oia he aahu veleveta, he aahu hoi i maa i na naita opiopio o ia wa.

            He kanaka ui maopopo oia, ka me a ke kanaka pai kii e hauoli loa au ina pela ka nani o kana kii e pena ai, ua nani oia mai luna a lalo, aohe mea a ka maka e hoohalahala ai.

            O ka oi aku nae o ka maikai o kona noonoo a me ka maemae o kana mau hana, nolaila, ua nui kona mau hoa’loha a ua oi aku ke aloha o @o ka hale poe iaia.

            Iaia e ku ana ma ka puka aniani, ua ike aku la keia i ke kanaka e hele aku ana mai ke kamailio ana me na kauwa, a hoomaopopo aku la kela i kona ano.

            (Aole @ pau)

 

Lutanela Roge

KF

Kiu o ke Kaikuono

O MOBILE.

 

Ke Kiu a Adimarala Faragata

            i hoouna ai e Ana a e huli i na Topido ma ka Papaku o ke Kaikuono o Mobile.

 

He Moolelo iloko o ke Kaua

Kuloko o ka Akau me

Ka Hema.

 

KE KAIKAMAHINE WIWO OLE MA KE

ALA O KA HOOPAKELE

            He mea hiki i ke kaikamahine ke hoomaopopo iho iaia i keia manawa, e kamailio ana kela poe aliikoa i kekahi mau olelo e pili ana nona, oiai oia e ku nei ma ka aoao o Kenela Levieta. Ua hiki i ka noonoo maikai o kekahi kanaka ke koho, he leo waliwali kona i pane ae ai e like me ko ka wahine, aka, o kona kulana e ku nei i keia manawa, he mea hoohewahewa ole ia ke kulana Kapena malalo o ke kapakoa o na koa kipi o ka Hema.

            “Ua kono ia mai au e keia kauoha e hoopilikia aku ia oe ma kau huakai e Kapena Buluka,” wahi a Kenela Levieta i pane mai ai ia Edita me ka opiopio ana i kana palapala a hookomo iloko o ka wa-hi leta, huli ae la i ke kaikamahine a pane hou mai la i keia mau olelo-

            “He leta kauoha keia a’u i makemake loa ai e hooko ia na manao i ka wa e loaa aku ai o keia palapala.”

            Ua maha iki ae la ko Edita hanu i ka wa i pau ai o ke kakau ana a ka elemakule, a haawi mai la i ka leta kauoha me ka pane ana mai i keia mau olelo hope-

            “E like me ka hilinai o ka oihana maluna ou e Kapena Buluka, e lawe oe i keia leta a haawi ia Mekia Noutaha, Ilamuku o ka halepaahao o Mobile nei. E loaa keia leta i ka Mekia mai a oe aku, e like me ka’u e haawi nei ia oe. Aohe he haina i makemake ia no kou kali aku, a nolaila, i ka wa e loaa ai o keia leta ia Mekia Noutana mai a oe aku, ua pau ka mana o ka’u kauoha maluna ou, a ua hiki ia oe ke hele i kau huakai e like me kou makemake. Ke haawi aku nei au i ko’u aloha ahiahi ia oe e Kapena Rikeke Buluka.”

            Ua hopu aku la ke kaikamahine i ka leta kauoha, hapai ae la i kona lima iluna a haawi i ke aloha o ka oihana koa, huli ae la no ka ipuka a puka ana keia iwaho, hui hou aku la no oia me ke aliikoa konela e ku ana ma ka lanai o ka hale, ua pane mai la oia i ke kaikamahine-

            “Aia maloko o kela leta au e paa la, ke ola a me ka make o ke kiu Amerika i hopu ia i keia po. O ke kauoha a ka Alihikaua e haawi pololei oe ia Mekia Nouta@@, oia kau e hoopiha i kela olelo kauoha mamua o kou lanakila ana no kau hana ponoi.”

            Aole no i pane aku ke kaikamahine no keia mau olelo a kela aliikoa, oia kana i haawi aku ai i ke aloha me kona lima akau, huli ae la keia a hele ana no waho o ke alanui e iho la no ka halepaahao.

            O ka haalulu makau a me na manao o ka pihoihoi, ua ano kanahai iki mai la na kikoni ana i ka puuwai o Edita, a oia kana e hoolei pau nei i ka mama o kona mau kapuai wawae e like me ka hiki iaia ke awiwi a nalowale loa aku la keia iloko ka pouli.

            “E hoomaikai ia na Lani,” wahi a ke kaikamahine i pane ae ai iaia iho “Ua manao au, eia wau ke lawe nei i ka hoopai no ka hopena o Roge. E loaa anei ia’u ka ikaika e hiki ai ke hoopakele ae iaia.”

            Ua hoomau aku ke kaikamahine wiwo ole iloko o ke aloha kane ma kana huakai lawe kauoha, me kona makaala loa no na mea pouliuli a pau e halawai aku ana me ia, aka, aole nae keia i halawai iki me kekahi haawina o ia ano a hiki wale i ko ia nei wa i kaalo ae ai mawaho o kekahi halekuai kika e hemama ana no, a ike aku la keia i ka manawa o ka po, he uni minute i hala ae o ka hora i o ka wanaao.

            Ua makemake loa o Edita e ike i na manao o loko o ka leta kauoha, ina no ke kiu Amerika io keia palapala a Kenela Levieta ia Mekia Noutana. Ua ku iki iho oia ma kapa alanui a nana loihi aku la ihope, me kona manao, malia paha ua hoouna malu mai o Levieta i kekahi o kona mau aliikoa e ukali mai mahope o @anei ina e hooko io ana oia i ke kauoha.

            Mahope iho o ko ia nei hoomaopopo ana aole he mau haawina o ia ano i ukali mai iaia, ua komo aku la keia iloko o ka hale a kuai i kekahi mau kika no ka hapaha dala, puhi ae la keia hookahi kika, a hookomo iho la i ke koena iloko o kona pakeke, a wehe pu ae la i ka leta kauoha a Kenela Levieta a paa ma kona lima me ka pane ana aku i ke kanaka halekuai-

            “He hookahi paha hora a oi i hala ae nei,” wahi a ua kanaka la i pane mai ai. “Ua lawe ia ae e na koa kekahi kanaka kiu mai na aumoku mai o Faragata i pae mai i keia po, ua lawe ia aku nei paha is i ka halepaahao.”

            “Oia no ko kaua lohe like,” wahi a ke kaikamahine i pane aku ai a uhae ae la oia i ka wa-hi leta o ka palapala kauoha a Kenela Levieta, a penei na huaolelo hoeha manao a Edita i heluhelu iho ai:

“Wahi Hoolulu Kaua o

“Mobile, C.S.A.,

“Augate 6, 1864

“Ia Mekia Paulo Noutana,

“Ilamuku:

            “Ke kauoha ia aku nei oe ma keia, e haawi aku i na ninaninau ana i ke kanaka pio ma ka inoa o Roge i hopu ia i keia po, no ke kulana kaua o Faragata a me kona mau aumoku e ku nei iloko o ke kaikuono. Ina aole oia e ae no ka hahai mai i ko lakou kulana kaua, ke haawi aku nei ka Alihikaua Nui o Mobile ia oe i ka mana o ke kauoha, e hooko i ka hoopai o ka make i ke kanaka pio ma ka li ana iaia maloko o ka pa halepaahao, mawaena o keia manawa a me ka puka ana mai o ka la i ke kakahiaka.

            (Kakau inoaia):

“Geo. K. Levieta,

“Mekia-Kenela, C.S.A.”

            ‘O keia mau huaolelo a ke kaikamahine i heluhelu iho la, e li ia ana kana ipo aloha maloko o na paia pa pohaku o ka halepaahao, ua holo koke ae la ke koko ma kona kino a puni me ke anuanu, opiopi i ka leta a hookomo iloko o kona pakeke, a haawi aku la keia i kona aloha ahiahi i ke kanaka halekuai, puka no waho o ke alanui a nalowale iloko o ka pouli.

            “He oiaio,” wahi a Edita i puana ae ai iaia iho. “O Roge io no ke pio i paa keia ahiahi. Ao’e loa oia e ae e haawi i na h@na no ke k@e ana ia Faragata a me ka hae kahiko, ina ua makaukau ke kaula li-kanaka ma kona a-i no ka make.”

            O ka make o Lutanela Roge, aia no ia ma ka lima o ke kaikamahine i keia mau minute. Ina oia e hiki aku ana i ka halepaahao a haawi i kela leta ia Mekia Noutana, he mea maopopo e hooko koke ana oia i kela kauoha a Kenela Levieta ma ka haawi ana i na ninaninau a li aku ia Roge. Ua noonoo nui iho la ke kaikamahine i kana mea e hana ai iloko o ia mau sekona, a i ka wa ana i hooholo ai i kona manao, ua puana ae la oia i keia mau olelo o k@ wiwo ole-

            “O ka lima kakau o Kenela Levieta, he hiki wale no ia ke hoopili ia. O ka ninau nui ina wau e hana ana i kekahi leta apuka aku ia Mekia Noutana, e hololea anei ka’u hana ana? Ae. He make ka hoopai e kau mai ana maluna o’u ke lawelawe ia keia hana apuka.”

            Ua huli hope ae ia ke kaikamahine a holo aku la me ka awiwi nui ma kekahi alanui okoa no kona home. @ i kona wa i hiki aku ai i ka hale, ua hoopuiwa loa ia o Josh ke kauwa negero i ke komo pupuahula ana aku o kona haku wahine, a me ka pane ole aku hoi i kana mau ninau mai, ua komo aku la o Edita ma kona @@ini moe, wehe i ka leta kauoha a Kenela Levieta, a kakau aku la keia ma kekahi pepa okoa aku, me ka hooh@like loa i ke ano o ka hi o ana o na huakakau, a penei na huaolelo apuka a ke kaikaikamahine i kakau ai:

“Wahi Hoolulu Kaua o

“Mobile, C.S.A.,

“Augate 6, 1864

“Ia Mekia Paulo Noutana,

“Ilamuku:

            “Ke kauoha ia aku nei oe ma keia, e haawi mai i keia Elele, kekahi o ko’u mau ukali i hilinai nui la ma ka inoa o Kapena Buluka, C.S.A., i ke kanaka pio i hopu ia i ke ahiahi nei, a aia hoi malalo o kau hoomalu ana i keia po. Ua loaa ia’u i keia manawa he hooiaio, ua kuhihewa ka hopu ia ana o ua pio la no kekahi kanaka okoa e aku, a oia ka’u i makemake nui ai e hiki koke mai oia ma ko’u kahua hoomaha me ka hakalia ole.

            “I ka wa a ke kanaka pio e kaawale ai mai ka halepaahao mai, alaila, ua pau ka mana o ke kauoha a me na hala e kau ai maluna ou.

            (Kakau inoaia):

“Geo. K. Levieta,

“Mekia-Kenela, C.S A.”

            I ka wa i pau ai o keia leta apuka a ke kaikamahine i ke kakau, ua opiopi ae la oia a hookomo iloko o ka wa-hi leta, a o ka leta kauoha oiaio a Kenela Levieta, ua kau aku keia maluna o ka ipukukui a pau ae la i ke ahi, hoopuka ae la i keia mau olelo-

            “Ae,” wahi a ke kaikamahine i puana ae ai me ka nana loihi ana maluna o kana leta apuka. “O na hoopunipuni a pau, he hana maa no ia iloko o ka wa kaua, a he uhane pule ole ia hoi no ka mea apuka. O na poe iloko o ke aloha kane, he huakai hoi hou ole mai keia mai la luakupapau mai, oiai, aole o ko Roge make wale ka’u e lawe nei, aka, o ko’u make pu kekahi ke loaa pono au ma keia lawelawe ana. O ka hololea o ka’u hana, aia no ia maluna o Mekia Noutana a me ka waha o ka’u pupanapana.”

            Me keia mau olelo i hookomo ae ai ke kaikamahine i ka leta apuka iloko o kona poli, puka aku la oia iwaho me ka pane ana iho i kana kauwa negero i ka olelo kauoha hope loa-

            “E Josh, -e kali oe ia’u a ao keia po, a po ka la apopo, e hoomanao iho oe – ua make ia wau malalo o ke aloha kane. E kii oe i kekahi palapala maloko o ko’u pahu-ume a haawi i kuu makuahine.”

            Puka aku la ke kaikamahine a nalowale iloko o ka pouli ma kona alahele no ka halepaahao, a noho iho la o Josh ke kauwa hoolohe me ka maopopo ole o kana mea e hana ai me ka pane ana ae-

            “Ina aole hoi mai kela haku wahine wau keia po, wau no manao iaia make no kela nui loa aloha kela Roge. Wau no make pu ina aole iaia pii mai kakahiaka, no ka mea, makehewa ola kela ao, pau loa kanaka aoao Hema aole makemake kela niga no.”

            Ua palulu ae la na lima o ua negero nei a uwe iho la no kona haku wahine.

            Aloha ino kela kaikamahine puuwai wiwo ole o ka hao kila i alo aku ai iloko o na popilikia e kau mai la mamua ona no ka hoopakele ana i kana ipo, a o kekahi hoi a na leta apuka kaulana loa iloko o ke kaua huliamahi kuloko o ka Akau me ka Hema.

            (Aole i pau)