Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 37, 15 September 1888 — HE MOOLELO NO KE Koa o Kanahele, A I OLE IA Ka Nuita o ke Kapa Kila Lahilahi. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KE

Koa o Kanahele, A I OLE IA Ka Nuita o ke Kapa Kila Lahilahi.

MOKUNA IX. He Mau Mea Ano Hou. Nana pono mai la laua iaia nei, aole nae he wahi mea a komo ka hoihoi iaia nei no laua. Hawanawana aku la kekahi o laua ma ka pane ana aku penei. E noho malie oe a na'u e ninau ae. E kaia mai no ko'u mahaoi, aka, aoie auei o oe ka ukali o Sir Uieria o Kalune? Ae, owau no ia, aya lilo ia'u ka hanohano o ka lilo ana i ukaii nona. 0 oe pu anei me la i Sepania? Ae, owau pu no me ia ilaila. Ua lolhl no anei xou oohn on« m« ia? Ua loihi no, e like ka loihi o ka loaa ana o ke kepa gula iaia. Ke ole au e kuhihewa, ua haalele anei oia ia Farani i kona mau la opieplo? , Ae, i kona mau la opiopio, he umi makahiki mai keia la aku. Ae, peia io no ko'u manao, aka, o oe no anei kekahi i ukaii aku iaia ia wa? Ukaii ia wai? 1 ka kakou mea no hoi paha e kamailio nei, la Sir Uieria? Aohe Sir o ia wa, a pehea au e ukali ai iaia? me ka hoihoi ole o ianei i pane aku ai i keia mau olelo hope. Ua hiki, ua loaa mai la au ia ne, i manao au e ninau aku ia oe ina o oe ka mea 1 ukali aku iaia be umi makahiki mamua aku nei? Auhea oe e kuu hoa'loha, he mau ninau maikai wale no kau i pane mai nei, aka, ua hoohoio iho nei au aole e pane hou aku 1 kau mau ninau, no ka mea, aole au i ike heaha hou mai la knu ninau hou. Aole oe e pilikia, a ina he make* make kou e ike i na kumu o ko'u ninau ana ia oe, e hai aku no au. A«>le i pane aku o Melina, a ia wa i pane hou aku ai ua kanaka nei:

1 ua manawa la, he umi makahiki i \ hala ae nei, he hoa'loha ko'u, a ua makemake au e ike ina ua hele pu oia me ke Kauna Ulena. Owai ia hoa'loha ou a owai kona inoa? O ka mea kupanaha ia; ua like kona ano me oe. a ua like kona inoa roe kou. Ano puiwa ae la keia a o ko ianei wa no hoi ia i inu mai ai i ke Kiaha bia 1 pane aku ta: Aole au e pane hou aku i kau mau ninuu, ina he makemake kou e ike, e hele no oe e ninau i kuu haku; aole oe e hoohoka la mai, no ka mea, he kanaka oluolu oia Ua huhu anei oe ia'u? • Aoie loa. Aule oe la e hai mai ana ia'u? Ua hai a*u nai au i ka'u haina a ua lohe oe. Ma kekahi ano e ne no paha oe e pane mai ai ika u mau ninau? Aka, he mau hoa'loha 00 anei kou ma Leila? Ui puiwa hou ae la o Melina a pane hou aku U: Auhea oe, aole o'u makemake e mnau hou mai oe ia.u; be malihini au i keia wahi a he kauwa hoi i hilinai ia e ko'u haku, aole o'u makemaki e hana tu pela.

A ina pela ao!e aa e ninau hou aku ana ia oe, a ia wa i ku ae ai laua iluna a haalele iho la ia Melina. A iloko no o ia po hookahi. a ma kekahi aoao oke kuianakauhaie, a iloko o kekahi hale, e noho ana kekah! kanaka ma ke pakaukau me ke kukui ( e a ana, he omole waina ke ku ana me I kekahi pu-a pepa, a me ka pahL 1 He kanaka makua oia, aua maa i ka haawi ar a i na oleio kauoha, a aole no he kanaka e aka, o ko kakou hoalauna mua no ia o na mokuga i hala, ke alil powa o ka mauna Sana Kalaude. Xinini īho la oia ika waina iloko oke kiaha a in j ae la, a hele aku la a kiei aku la ma ka puka a pane ae !a; Ma kuu ola, heaha Ia ko laua mea e lohi mai nei? Me neia eia laua ika haie nei me ka laua haina, ua maopopo no hoi ia laua kahi i noho ai a aole no hoi he hana nui o ka hoowalewale ana, a hoi aku la oia a noho iluna o ka noho a pane hou ae la: Ahea la maopopo ia'u keia mea hu na? Owai la keia Melina? Ua manao au aoie no "na'u keia keiki a aole n° na Judita. Mai pono loa no ka paha ina e hookuu au iaii e ol.i. O ka poe e koi mai nei e make oia aole lakou he poe aikane na'u; ina no lakou e waiho malie ana iaia e ola. aole no ia e hana waie aku ana ia iakou. Aka, ua haia ka manawa pono, ua pau aku ia i ka hana ia, a o ke guia a ke kaaka na'u ia. He mau kanaka na'u i hiiinai na kanaka a'u i hoouna aku nei

ma keia misiona, a me he mea la o laua ae keia. Ae, 0 laua.

Lohe aku ia oia i ka halulu mai o kapuai wawae ma ke alapii, a hemo ana ka puka a komo ana he elua kanaka. Ona kanaka no keia ana i hoouna ai e kii a kaili mai ia Meiina. A ku laua īmua ona, nana pono mai la oia a ike mai la aoie i pono kekahi mea. Ea, ano e hoi ko olua mau heiehelena? heaha keia a heaha na mea 1 hewa? Ua ano kaumaha ko olua mau helehelena? I E oluolu ia anei au, wahi a Ludelo, me ka lalau ana aku o kona lima i ka omole. | Hana oe eji'<e me kou make nake, i pane aku ai o Fakuina.ke ahi powa. Laiau aku ia o Ludeio i ka omole, ninini iho la a piha ke kiaha, inu ae ia a pane aku la: E Fakuina, he nane huna eia ma kekahi wahi. Ua halawai aku nei maua me ke kuapuu aka Naita Eieeie, a Ima ka lokomaikai wale no o na lani ke komo ole ana o ka maua pahi iloko o kono puuwai, ua hele no hoi ia a hiki ma kahi pouliuli a ua kokoke loa no hoi maua iaia, ia wa i hoea mai ai kekahi poe kanaka, a o ko maua oki ae la no ia. Aole e hiki ke hana aku. A aole paha i ike ia mai ka olua hana? Aole no hoi paha no ka mea, aole maua i hoomaka aku. A heaha hoi ua nane huna nei? Heaha mai ka hoi kau, aole kela o ka kakou Melina? Pehea? i pane mai ai ke alii powa me ke ku pu ana ae iluna. Aole kela 0 ka kakou Melina. Aoie, he kanaka okoa loa kela. A pehea hoi, aole anei o Melma kona inoa?

Ae, o ka inoa ia e hea la nei A oia pu no me ka naiea opio o Kalune i Sepania, aole nae ia o ka Melina me kakou i Saoa Keiaude i na makahiki i hala ae neL E kuu kanaka maikai, pehea, o oe paha ka i kuhihewa? Aole, e ninau ae paha oe iaia nei? Huli ae la ke alii powa a nana aku la ia Wolatona. He oiaio ka Ludeio i pane ae nei. 0 ke k«naka a maua i ukali aku nei 1 keia po mai kahi aku o Kalune a hiki 1 ka hale inu bla, o ka ukah ia o Sir Ulena o Kalune, a he kuapuu hoi a o kona inoa o Mehna, aka, aoie ia o ka Melina i manao ia e pepehi. Pane hou aku la o Ludelo: E kuu haku, o ka mea a maua i ike aku nei i keia po, he kanaka makua oia ua oi ae kona mau makahiki i ko keiki, he mau maka hilii eleele kona, o ke keiki hoi he pohi a nunui, o ko ianei lauoho he piipii a eleele, a o ke keiki hoi ua like kona me ke gula, a he ano e loa ia ma na ano a paa. Ua noho pu maua me ta tloko • lta hale inu bia, ua k<mailio a ua ninaninau aku aa iak no

ikekahi mau mea, a ua pane mai no la s a hiki i kuu ninau hou ana aku ma he !he Melina e ae kekahi me Sir Manaltere i kona wa i haaieie ai īa Sepania, ia %a i ano e ai kona mau heleheiena a oleio mai ia aole oiia e pane hou mai i ka'u mau ninau. A nolaila, aole keia o ka kakou kuapuu o ioko oke ana, nolaiia au i oielo aku nei la oe he nane huna aia ma kekahi wahi. Ku hou- ae ia ke aiii powa iluna a hoioholo ae ia, aia kona pOO ke kuiou la imua, ua opea hoi na lima ma ke kua; a liuiiu vaie k( na holohoio ana, pane ae ia oiaUa oki ka nane no keia po, apopo e hele ponoi ana au, aoie au e oluolu a hiki i kuu ike maka ana a e'ike koke no au ina o kuu Meiina. Ua pau ko keia po. I ke kakahiaka poniponi o kekahi ia ae, ike ia aku ia ke aiii powa ua ka hiko īaia ine ka aahu o ka poe kaiepa, he lauoho . kui ma kona poo a me ka umiumi, a heie aku ia oia ma ka haleaiii ma kahi o ke Kauna 0 Kalune. Ku iho ia oia ma kshi e hiki ai ke ike i ka maaloalo ae o k.a poe o loko. Ua haia ae he hapalua hora o koūa ku ana malaila, hemo mai ia ka puka pa a hemo mai la kekahi poe kanaka, a iwaena o iakoy he kuapuu kekahi ua kahiko ia oia me ka aahu 0 ka poe ukaii o na alii Fararii. Heie aku ia ua kanaka kalepa nei a imua o ua poe nei a ninau aku la: G ka ukali anei kekahi 0 Sir Ulena o Kaiune? I ka lohe ana 0 ke kuapuu i keia mau olelo, heie mai la oia a kunou mai la a pane mai li: Ua ioaa ia'u ka hanohano 0 ka liio ana 1 ukali no ka naita opiopio o Kalune. E loaa anei he wa kaawaie i kou haku i keia kakahiaka? Ina he makemake kou e ike iaia, e loaa no iaia he hookahi hora mai keia wa aku, e hai mai i kou ano ia'u a na'u e hai aku iaia. H.ai aku oe he kanaka kaiepa no Duseiad.)pa 0 Keoni Bevina kona inoa, aka, aoie oia 1 ike ia'u mamua.

Ae aku la ke kuapuu a huli hou ae ia oia a hoi aku Ia imua 0 kona haku a hai aku la i na mea a pau a ke kanaka kalepa 1 oleio aku ai iaia. I ka hala ana aku 0 kahi kuapuu, hele aku la ke kanaka kalepa a hui aku la me kekahi 0 na kanaka i puka mai ai iwaho, a ninau aku la: Owai hoi kela kuapuu? 0 ka ukali kela o Sir Uleria a o Melina kona inoa. Aohe no i maikai kona kino, aka, o kona ikaika aole he lua. Hookahi hora mahope iho hiki aku la ke alii powa i ka hale a e kali mai ana no kona mau kanaka iaia e ake ana e (ohe i kana mea i heie ai. He oiaio a ua pololei olua, o ka ukali o Sir Uieria o Kalune, aole ia o ka Melina a'u 1 manao aku nei e īke. He oiaio he mau mea huna kekahi, a e huli aku kakou a loaa. Aole paha i make o Meiina a hoonoho ia ae kekahi mea okoa ma kona wahi, ua pee maoli no paha ia. He kulana okoa kona hanau ana, a e makaala olua e o'u mau kanaka, a e hele me,ka ho >bhelohe la e hai mai ia'u. Aole au e hoomaha ana a hiki i ka loaa ana ia'u ka mole o keia hana. • MOKUNA XI. Houonu Na Mea Hana. 1 ua kakihiakn nei no, i ua alii powa nei e kamailio ana me ka kauwa ina ka puka pa, e ku ana 0 Uiena ma ka puka aniani o kona keena, aole hoi oia i kahiko 'ho i kona kapa kila, aka, ua kahiko iho oii he aahu veleveta, he aahu hoi i maa i na naita opiopio 0 ia wa. He kanika ui maopopo oia, ka mea a ke kanaka pai kii e hauoii loa ai ina pela ka nani o kana kii e pena ai, ua nani oia mai luoa a lalo, aohe mea a ka maka e hoohalahala ai O ka oi aku nae o ka maikai o kooa ooonoo a me ka maemae o kana mau hana* noiaila, ua nui kona mau hoa - loha a ua oi aku ke aloha o ko ka haie poe iaia. laia e ku ana ma ka puka anwni, ua ike aku la keia i ke kanaka e he!e aku ana mai ke kamaiUo am me na kauwa, a hoomaopopo aku la kela i kona ano. {AoU 1 /«*.}