Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 44, 3 November 1888 — HE KAAO NO HAPAIKALA- Hapaikamahina KA HUA OHIA NANI I LOAA MA KA Piko Mauna o Farani Ka Ui nana i Kakele ke Aupuni o ka Lihilihi o na Manu. I Kokua ia e HULUPAINA kona Pokii. [ARTICLE]

HE KAAO NO HAPAIKALAHapaikamahina

KA HUA OHIA NANI I LOAA MA KA Piko Mauna o Farani

Ka Ui nana i Kakele ke Aupuni o ka Lihilihi o na Manu.

I Kokua ia e HULUPAINA kona Pokii.

Unuhi ia e H. Kane Helu 6. MA ko'u wahi lio aku no au e hele aku ai. Holo aku la lakou nei no ke kahua lealea e piha ana na makaikai. Ia lakou i hoea aku ai mawaho oka hu'a o na kanaka e nana lealea ana, ua kono niai la ke kiaaina i kana mau keiki e komo pu lakou iloko ma kona wahi e noho ai, hoole aku la ka kakou koa me ka i aku, maanei no au e ku ai a o olua no ke komo aku iloko, oiai he kulana hanohano ko olua, a he mau alii ko olua hoa kamailio; owau nei la aole, he kulana haahaa ko'u, he pupuka hoi ko'u mau helehelena a he mea ia no'u e henehene ia mai ai, nolaila, o olua no ke komo aku. No ka ae ole o Hapaikala Hapaikamahina e komo pu me kona mau kamaa'na, hoopupu pu iho la no hoi kaia nei wahi aikane. Komo aku la ke kiaaina iioko a he manawa ia no ia nei e kiei a ha-lo ana 1 ke kulana kilakila o ka lio o ka Moi e kaulana nei i ka waha o na kanaka o Karani i ka holo a ka launa ole mai, aohe lio holo loa o na aupuni a pau o ke ao holookoa e eo ai keia lio.

Ma ko laua wahi e ku ana he pakeu loa ae na leo hooho o na kanaka ke ike lihi wale aku i ke kapake'u ae o ua lio nei, a he mea hooinaina loa keia ika kakou koa, no ia mea neenee aku la oia a kokoke me kekahi o na makaikai a pane aku la : Aole paha o ka lio kela e noke aku gi ika uwa —o ka helu haahaa loa kela oka holo ina lio 0 ko'u aupuni. He makani ko lakou hoa heihei, a he hiki ke hoonoka ia nei lio i ka imo ana a ka maku; hemo hewa ka hoi ke kileo 1 ka uwa. I ka luhe ana hoi o nei wahi kanaka 1 nei mau olelo kaena a Hapaikala Hapuikamnhina i na lio holo loa 0 kona aupuni, pii pu ae la no hoi kona wahi kai, a he pupuu hoolei loa ana, nae iki ana ko ianei hanu imua o ka Moi; pae Ino hoi ka hua oka ninau : Heaha nei nae iki ? hai ia mai ka hua 1 loaa. Pane aku la keia—he keiki hoi paha i olelo mai nei, ina ka o na lio o kona aupuni,, he hiki loa ke hoohoka U ka holo o kou lk), o ka helu haahaa loa ka keia o ka holo i na lio o kona au-

punt . . u w Kahuhu, aohe io ka hoi o ka hookano a kae roai—w*hi a ka Moi i pane ikaika mai ai, a hoouna ak\i la 1 kekahi 0 kona mau koa e kii mai i uā keiki la a hali uku imua ona. Hel« aku nei ka buli a loaa ka kakou eueu e ku ana no me kaoa aikane ke keiki a ke kiaaina, haiia mai U ke kauoh» • ka Moi 00 kona hoike aku iaiA ih<» imua ona; ua haam aku U oU 1 kona ae me ka oluolu, a peU i hoopokoie » ai ka huakai huU a kahi ko* me ka maiUahi, a ku ana Uua nei imum o ka Meii Aia aku «• k» k*kou kot ke ku muoheoheUmeka hie o k« «ipahe nui imua o ki ihiKapu ® koe hoo*

! kahi iho la kana aikane ma ko laua ka- : mua oka niakaikal Aia he noo | noo nui iloko ona no keia haii ia ana aku o Hapaikala Hapaikamahina imua j o ka Moi, a oia kana i puar.i wale iho : "I huakai pomaikai na eke | aikane, aohe pomaikai oi at mamua o Iko haupa wale iho i ka mik jlolohua o Rose-apali, ke kaikamahine ai.i; aohe no e nele ana oe he mamo na hoomai hie pua, nee no aku ika pahu a ka I awaawa, ne hananee wale ibo no kikala a ko Hilo kini—ua hiki, nou auanei ke I kuleana piha o ke ehu wale mai no hoi i ka'u, he ma u ia."

He mau noonoo hilihewa nae keia ona, no ka mea, i ka hiki ana aku o ka kaua eu imua oka Moi, ninau mai la oia : He oiaio anei kau oielo ua hiki i ka lio o kou aupuni ke hoohoka i ka hole o kuu lio, ka waiwai a'u 1 hooili ai no kuu kaikamahine ? Pane aku la keia me ka hoalu uialie ana iho i kona poo : Ae, iloko oke sekona, e ke alii. I hou mai la ka Moi; ua aa anei oe e hooko i kau mau olelo a pau i pane ai, a e lawe mai oe i kou lio holo loa a heihei pu me kuu lio ? Pane aku la keia; ka aa e hooko ia na olelo ka'u mau olelo i pane *ai, ke noi nei au i kou oluolu e helu iho ia'u "no na manawa a pau." Healia hoi kau kumu pili, wahi hou a ka Moi. Pane aku la keia; no ka waiwai, ua nele au, aka, no ka make a me ke ola, e helu hou ia'u "no na manawa a pau." A eo kuu lio i kou, kuu make ana no hoi ia; a eo hoi kou, e lilo ko aupuni la'u a me ko kaikamahine ka ihuanu Rt>se-apala. I Hooholo iho la laua nei ike kumu ' pili a paa, a oia no ka manawa i kuka|la ia ae ai keia pili mawaena o ka Moi ame kaua eueu. He mau hooho leo kai panai ia ae. Lohe aku la ke kiaaina i keia pili heihei lio, ku ae la oia iluna a nana mai la ma kahi a ka Moi e noho ana, ike mai la i keaikane a kana keiki e ku ana, a oia kma i koho ai 0 ua keiki la ka hoa piii heihei lio oka Moi. "Aha," wahi ana i pane ihoai, "na ke keiki ana ka lanakila o ka heihei lio; nui ko maalea, eo ia oe."

Hiki hou aku ia ka kaua eueu ma kahi a kana aikane e kali ana a halawai pu aku la me ia; mahamaha mai la no hoi kela e lohe i ka mea hou hauoli, a i kona lohe ana nae i na mea a pau i hanaia, ehaeha iho la kona inanao, a oia kana i pane aku ai, "e make ana ka oe i ka Moi." Pane aku la keia; alia kaua i ka make, he mea hiki ia k«? hapapa ae; i ke ola aku no kaua, a he manaolana ko'u e ola ana kaua. Lalelale koke aku 1 kona lio i hele aku ai, a oia ana ka hoa heihei 0 ka lio 0 ka Moi. He ehaeha mau ka naau 0 kana wahi aikane i ka ike aku i ko ianei wahi lio aohe kulana o ka ele eleu ame ki holo. Ke wawalo mai la leo o ka o-le hoomakaukau, a kani hou mai la no ka lua o ka manawa e ku ae na lio heihei ma ke kahua, aka ua oili hookahi ae la ka lio 0 ka Moi ma ke kahua me ka haaheo nui a kauhaa iho la. Nee ae la na kanaka Ika uwa, a o ka lio hoi o ka kaua eueu, aohe ike ia. Kam hou ae la ka o le no ke kolu o ka manawa, aohe no o ianei mea a maalo aku. eia ka auanei e noke aku ana kahi aikane laia e hoomoe ka heihei a kahi la ae i wae pono aku i iio kupono no ka heihei, a e i mai ana hoi kela penei: E hoolana kou manao, ke eo 1 kona lio keia wahi lio au e hoonahawaha mai la, aole e nele ana ka puana mau o kona waha ke ola oia he tausani makahiki hou aku i nei mau huaolelo, "ua komo io kuu lio i kekahi heihei

me ka makani." No ka pinapinai mau o ka leo kahea 0 ka o-le iaia, kahea aku U oia i ka mea e kau ana i ka lio o ka Moi e holo e mamua a mlhope aku' oia. He mea maikai keU i kona kokoolua 0 ke kahua paonioni, a U manawa no 1 oili aku ai ua lio U me ka hu o ka makani a nalo aku U i ka «anawa pokole. He hanen mile ka|loa o keU pahu heihei; o ka holo o keU lio e holo mau ai 1 keia mau mile he hookahi hora. 1 ka wa i haia aku ai ka iio o ka Moi e kii ana i ka leta i kug|U me ke $iU o ke aupuni o Farani ma kekahi aoao i ka lima o kekahi komhe a hoihoi mai i ka ieu a mua oka Moi, e hoike mai ana i ka Unakiia i ka Moi, ka mea i hiki mua aku imua o na komile. 1 $mm.)