Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 46, 17 November 1888 — MA KE KAUOHA. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

MA KE KAUOHA.

HE KANAWAI E Ae ana i na Kakaiolelo o ka Aha Hookolokolo Kiekie a ME NA AhA KaAPUM E ALHAL* I NA KoiNA. E hooholoia e ka Moi a me ka Ahaoīelo o ko Hauaii Paeaina. Pauku 1. Ma keia ua haawi ia ka mana ike Kakauolelo o ka Aha Hookolokolo Kiekie, i kona mau hope a me na Kakauolelo o na Aha Kaapuni, e auhau i na koina ma kekahi hihia imua o kekahi o na Aha Hookolokolo i olelo ia, ma ke keena a wahi eae paha oia mau Aha. E hiki no ke hoopii, hoohalahala hou ia ae ia auhau ana e like no me ia i hoakaka ia ma ke Kanawai e pili ana i na hihia ma ke keena a imua paha o kekahi lunakanawai o kekahi o ia mau aha i olelo ia. Pauku 2. Ina ua makemake kekahi ona aoao e auhau ia na koina ma kekahi hihia, e haawi ia aku ka hoolaha no ia auhau ana aole e emi malalo o iwakaluakumamaha hora i kekahi aoao e hele ae imua o ke Kakauolelo no ia hana. Pauku 3. Aole e lilo kekahi mea maloko o keia Kanawai i mea e hiki ole ai ke kakau ia ana o ka olelo hooholo no na koina e like no me ia e hana ia nei i keia manawa, aole hoi e hoonele i na lunakanawai i ke kuleana e auhau i na koina e like me ia i hoakaka ia ma ke Kanawai i keia manawa. Apono ia i keia la 6 o Sepatemaba, M. H. 1888. KALAKAUA REX. Na ka Moi: L. A. Thurston, Kuhina Kalaiaina. HK KANAWAI E HOOLOLI AI I KE KANAWAI I KAPA IA 44 Hē KANAWAI R KoKUA ana i ka Loaa ana a me ka Noho ia ana o na Apana Aina Liilii." E hooholoia e ka Moi a me ka Ahaolelo o ko Hawaii Paeaina. Pauku 1. Oka Pauku 1o ke Kanawai i kapa ia "Ile Kanawai e kokua ana i ka loaa ana a me ka noho ia ana o na Apana Aina Liilii," i apono ia Augate 29, 1884, ke hoololi ia nei ma ka pakui ana aku i keia mau huaolelo malalo iho: " Aka nae, ma na apana o Kaliikinui ame Kipahulu, ma Maui, a mc Kona a nie Puna, ma Hawaii, aole e oi aku ka ili o ua mau apana la mamua o hookahi haneri eka ka nui." Pauku 2. Oka Pauku 2o ua Kanawai la i olelo ia ae la ke hoololi ia nei ma keia, ma ka pakui ana aku i keia mau huaolelo penei: M Aka nae, ina mamuli o kahi i waiho ai ua apana aina la i ana ia ai, ua lilo i mea paakiki ka loaa ana ka poe nana e koho ua aina nei, a i ole, ina paha mamuli o ka uuku o ka ili, he kumu ia e oi wale aku ai na lilo kupono o ke koho ana mamua o ka huina i kupono no ia apana aina, alaila, ma ia mea, na ke Kuhina Kalaiaina, me ka mea nana i ana ua aina la, a me ka Luna Ana Aina Nui, c koho i ke kumu waiwai o ua aina la." Pauku 3. E mana aku a e lilo keia i Kanawai ma ka la aku o kona apono ia ana. Aponoia i keia Ia 6 o Sepatemaba, M. H. 1888. KALAKAUA REX. Na ka Moi: L. A. Thlrston, Kuhina Kalahuna. HE KANAWAI » vc Kl'*l A\\ O NA WaINVAI KALEPA ILOKO O E HOOPONOPONO AI I KE KL AI ANA O keia AUPI NI F. NA Agena Kalf.pa Kaahele mai na Aina E mai. E hooholoia t ka Moi a mt ka Ahaohlo o ko Ha-caii Paeaina. Pauku 1. Mai ka ia aku e hooholo ia ai keia KanaW ai aole no e lo.ia ka laikini kuai no na wanva, kaiepa maloko o ko Hawaii I'aeaina i kekahi kanaka. agena a hope paha o kekahi hui kalepa o ka a.na e. ke ole e waiho mua me ke Kuhina Kalaiaina he pa apala e hoikaka ana i ka inoa o ua hui la o ka aina e. kahi 1 noho ai a nie ke ano o ka oihana. a lole paha i lawelawe .a e .a ma ka waiho ana o ua palapnla la i hoo.a .a. ala.la, na ke . vi a **» ma ke noi aiia oua mea la ame ka Kuh.na Ka e hoopuUa uku ana " , makahiki hookahi, no ke kua. aku . nona i lat inl n0 waiwai ma ke Kulanakauhale o „ a lole, na ukana n , a ka haawi ana mai o H r' U Y .>£. ua hope la o Kalaiaina i hooia ia e like me ka ***' 1 ~ " k " ' I rad * h me a i kauoha i lima ($250.00). alaila, e haawi ke ?f. - ,'ei u. -1» - Kuhtna Kala.ai , na ukana ame na waiwai, hookahi e kuai a • ko Hawaii Paeaina. koe ma kela wahi keia w ao ] e ca e ia malalo o na hooHl° hou ia aku ua U.k.n. Ia .a ha,.

mmu. o\a WkL'e Hk?" [ keia Kanawai, a ke ku ka hewa ia ia imu a o kekahi Luna kanawa, Hoomalu a Apana paha, e hoopai ia o ia i elima hanen ($500.00) dala. O kela a me l£ paha nana e hoike aku . kekah. palapala hoakaka oiaio ole i ke Kuhina Kalaiaina e pili ana i ka inoa, kahi i noho ai. a o ke ano o ka oihana kalepa o kona hui, e manao ia ua hewa i ka hoohiki wahahee. a ina ku ka hewa ia ia. e kau ia ka hoopai e like me ka mea i hoakaka ia ma ka ke Kanawai e ku nei. Pauku 3. Ma keia ua hoopau ia. ka Mokuna 42 o na Kanawai o 1882, i apono ia ma ka la. 2 o Augate. 1882, a oia ke Kanawai i kapa ia, "He Kanawai e hooponopono ai ka Laikini ana i na Oihana Kalepa Kaahele a Maauauwa mai na Aina E mai iloko o keia Aupuni," a o na Kanawai a me na hapa Kanawai e kue ana i keia ua hoopau loa ia. Apono ia i keia la 6 o Sepatemaba, M. H. 1888. KALAKAUA REX. Na ka Moi: L. A. Thurston, Kuhina Kalaiaina. HE KANAWAI H PILI ANA I KE ĀLAHAO ALANUI MA HONOLL'LL". E hooholoia e ka Moi a me ka Ahaolelo o ko Hawaii Paeaina. Pauku 1. Ma keia ke haawi ia aku nei ia William R. Austin, kona mau hoa hui ine kona mau hope, a me ko lakou poe waihona i hoakaka ia mahope ae nei iloko o keia Kanawai ka poe i haawi ia ka pono, ka mana me ka pono malalo o na mea i kauoha ia ma ka Mokuna XXXIV o na Kanawai o ke Kau o 1884, i hoala hou ia e ka Mokuna XVIII o na Kanawai o ke Kau o 1886, a me na mea i hoakaka ia ma keia Kanawai, i na manawa a pau mamua o ka la umikumamalima o Sepatemaba, 18S9, e hana, malama a hoohana aku i alahao pakahi, na pio, na hoonee me na ala kapae maluna a. maloko o na alanui i hai ia na inoa mahope ae nei ma ke Kulanakauhale o Honolulu, oia hoi keia: Ma Ainahou, mai ke poo makai 0 Alanui Papu a hiki i Alanui Alakea; ma Alanui Moiwahine, mai Alanui Alakea a hiki i Alanui Nuuanu; ma Alanui Nuuanu, mai Alanui Moiwahine a hiki i Alanui Moi; ma Alanui Kula, mai Alanui Puowaina a hiki i Alanui Liliha; a ma Alanui Papu mai ka aekai a hiki i Alanui Kula; ma ka aekai mawaena o Alanui Papu a hiki 1 ke Alanui Alakea. ma ke Alanui Papu mai ka aekai a hiki i ke Alanui Moiwahine, e hiki no ke hoomoe i alahao palua. Pauku 2. O ka mana a me ka pono i haawi ia maluna ae nei ma keia Kanawai, ua pili no ia malalo o kela a me keia o na kumu i hoike ia mahope ae nei ma keia Kanawai, ma na Pauku 3, 4 a me 5, e hana ia e ka poe i haawi ia ka pono, a o ke komo ana o ka poe i haawi ia ka pono i olelo ia maluna o kekahi o na alanui i hoike mua ia ae nei no ka hana ana o ia alahao a o kekahi hapa paha o ia alahao, e hooko aku i ua mau kumu nei, oia hoi keia: Pauku 3. E hana ua poe nei i haawi ia ai ka pono, a hoolako a hoohana aku, ma ke ano paa a kupono mamua ae o ka la umikumamalima o Sepatemaba, 1889, i alahao alanui maluna a ma Alanui Punahou, mai ka huina o ke alahao o ua poe nei i haawi ia ai ka pono ma Alanui Moi, a i ole ia, ma Alanui Beritania ma ka akau a hiki i ka pa o ke Kula Nui o Kapunahou. Pauku 4. Na ua poe nei i haawi ia ka pono i olelo ia e malama malalo o ko lakou mau lilo ponoi ma na wahi a pau e moe ai ko iakou alahao, ina paha ma na alanui i hai ia na inoa ma ka Pauku mua o keia Kanawai, a i ole ia, ma kekahi alanui e ae ma Honolulu i olelo ia, i haawi ia ia lakou ka mana i keia wa a e haawi ia aku ana paha ma keia hope aku e hana a ua hana io i ko lakou alahao, e malama i ka ili o ke alanui a alahaka paha ma ke ano like o ke kiekie me na alahao o lakou mawaena o na alahao a me kekahi wahi aole i emi malalo o elua kapuai ma ka aoao mawaho o kela a me keia alahao. a me ke kowa a pau loa mawaena o na alahao ma ria wahi ua oi aku mamua o hookahi a lakou alahao; aka, o ka pohaku i wawahi ia a liilii, ina nae he pohaku iliili ka ke Aupuni e waiho ana. A ina aole he iliili e waiho ana e hiki no ia lakou malalo o ka hooponopono ana a ke Aupuni e hoohana i ka mahu wawahi pohaku a me ke alahao i loaa ka iliili na lakou a me ka lawelawe ana i ka lola mahu alanui a me ke kaa wai e hoolako ia aku no ia mau mea i ka poe i loaa ka pono i olelo ia e ke Aupuni no ia mau hana ma ke kumu lilo maoli, me ke koi ole ana aku i kekahi uku ma ke ano he puka no ka hoohana ana i na mea hana. Pauku 5. Aole e hoomoe a hana paha na mea i loaa ka pono i kekahi alahao papalua ma kela wahi o Alanui Papu e waiho ana mawaena o Alanui Moiwahine a me Alanui Beritania. Pauku 6. Ina e hana ole a hoole maoli paha ua poe nei i haawi ia ai ka pono e hana a hooko aku i kekahi o na kumu i hoakaka ia ma keia Kamawai i hoakaka ia na lakou e hana a hooko aku iloko o ka manawa i heakaka ia ma keia Kanawai no ka hana ana o ia mau mea, alaila f 0 na mana a me na pono a pau i haawi ia ma keia Kanawai e pau wale no a lilo i mea ole mamuli o kekahi olelo hooholo e hoakaka ana pela e kekahi aha hookolokolo i loaa ka mana ma ia hana, Eia nae, aole e lilo kekahi mea maloko o keia Kanawai i mea e manao ia ai ua hookuu ia ka poe i loaa ka pono i olelo ia mai ka hoopaa ia ana e malama i ka ili o na alanui a me na alahaka, a pau 1 hana ia ai maloko a maluna iho o kekahi o ko lakou mau alahao ma ke ano i hoakaka ia ma ka Pauku 4 o keia Kanawai, oiai e mau ana ia mau alahao ma ia mau alanui.

Pauki' 7. E Hio keia i Kaaawai mai koni la aku c 2pono ia ai. Apono ia i keia la 6 o Scpacemaha. M. H. 1888. KALAKAUA REX. Nt ka Moi: L. A. THV*stox, K.iihiru KaUia:tu. HE KANAWAI H «Wl-A M I t* Hooi.uo asa , !!««„ « A ana o va Paiapala Kii MA NA Hīhu K:v;;.A. £ hooholoia e ka M ū i a m< ka AhaoUlo oko H«nsaii Paeaina. Ma na hihia a pau i hooko ia ai na palapala kena o ke*a i Aha Hookolokolo Kakau, a Aha Kakau ole pha, a i kekahi hoopii. kauoha, a kii paha e kekahi luna o ka Aha. a o ka Oihana Makai paha i hui ia me ka Hamuku, *ona o{>e, a o kekahi Makai Xui a o kona mau hope paha; e kakau īa ka moolelo o ia hooko ana ma ke kua o ia palapala kena. hoopii kauoha, a kii paha. Ma ia moolelo e hoike ia ka inoa o ka mea i hooko ia aku ai. a me ka manawa a me kahi i hooko ia ai. a e kakau inoa ia e ka niakai nana i hooko aku. E lilo ia hooko ana i hoike kumu no na mea i hoike ia maloko. a aole no e hoike hou ia aku no ia hooko ana ina aole i makemake kekahi o na aoao elua e ninau i ua makai nei, a ina pela e kauoha ia aku oia e hele ae no ka ninaninau ia. Apono ia i keia la 6 o Sepatemaba. M. H. ISSS. KALAKAUA REX. Na ka Moi: L. A. Thl*rston, Kuhina Kalaiaina. HE KANAWAI E HOOMAOPOPO ANA NO KA HOOMALU IA ANA O KEKAHI MAl' I'A MALOKO O NA KAIKL'ONO, A\VA, NA KAI, A ME NA KAHAWAI O ko Hawaii Paeaina. E hooholoia e ka Moi a me ha Ahaolelo o ho Haioaii Paeaina. Pauku 1. Aole e ku ike Kanawai ke lawaia kekahi kanaka a hoopoino wale paha i ka pua o ka i'a i ike ia he Amaama, a he Awa paha, i kaa malalo o eha iniha ka lon, maloko o na kaikuono, na awakumoku, a me na kai, a i ole muliwai paha o keia Aupuni; aka nae, aole e manao ia ma keia Kanawai e papa ana i ka lawaia ia ana o na i'a i papa mua ia, i mea e hooholo ia ai iloko o na loko i a. Pauku 2. Aole e ku i ke Kanawai i kekahi mea e kuai aku, a kau no ke kuai aku, a i ole ia e paa ma kona malama ana, koe wale no ma ke ano ola, i kekahi o na i'a pua i hoakaka ia ma ka Pauku 1 o keia Kanawai. Pauku 3. O kela ame keia mea e kue ana ina mea i hoakaka ia ma keia Kanawai, ina ku ka hewa ia ia imua o kekahi Lunakanawai Hoomalu a Apana paha, e hoopai ia oia e uku i kekahi hoopai aole e emi malalo o iwakalua dala, aole hoi e oi aku mamua o elua haneri dala, a i ole ia ma ka hoopaahao ia ana ma ka hana oolea no kekahi manawa aole i emi malalo o na la he umi aoie hoi e oi aku mamua o na la he kanaiwa, a i ole ia ma ka hoopai uku dala a me ka hoopaahao pu, e like me ka manao o ka Aha Hookolokolo. Aka nae, aole e kau ia kekahi uku hoopai i olelo ia maluna o kekahi kanaka e lawaia ana i kekahi i'a okoa, a mamuli o ia hana ua paa hewa na i'a liilii, a pua i'a, i oi ole aku mamūa o kanaha, i hoakaka ia ma ka Pauku 1 o keia Kanawai. Pauku 4. E lilo keia i Kanawai mai kona la aku e apono ia ai. Apono ia i keia la 6 o Sepatemaba, M. H. 1888. KALAKAUA REX. Xa ka Moi: L. A. Thurston, Kuhina Kaiaiaina. HE KANAWAI E Hoomoihoi ai I ka Hana ia ana a me ke Ki ai ia ana o ka Palaoa Kalo a me na mea e ae mai ke Kalo mai. E hooholoia e ka Aīoi a me ka Ahaolelo o ko t{aivaii Paeaina. Pauku 1. Ua hiki no i ke Kuhina Waiwai, ma ke kikoo ana o ke Kuhina Kalaiaina a me ka apono ana o ka i\ha Kuhina, e uku aku i kela a me keia manawa mailoko ae o ka Waihona, mai kekahi dala e waiho ana i kupono no ia mea, i na huina i oi ole aku mamua o Elima Tausani Dala, i mea e hookaa ia ai na li!o ponoi maoli e pili ana i ka hoao ana e hooko aku i ka palaoa kalo a me na mea e ae mai ke kalo mai ma na aina e. Pauku 2. Aole e uku ia kekahi dala pela mai ka Waihona ae, aia wale no mamuli o na mea hoike i kupono i ka manao o ka Aha Kuhina. ua kupono na mea i hoolala ia no ka hookomo ana i ka paiaoa kalo a me na mea e ae mai ke kalo mai, iloko o na aina e, aua hana ia ma ke ano oiaio maoli a he kupono, a e hana a e hooikaika ia ana e hooko aku iua mau mea nei i hoolala ia. lloko oka manawa kupono e hiki pono ai mahope iho o ka hoolilo ia anS o ia mau huina dala f e waiho ia mai na hoike piha e hoakaka ana no ia mau hoolilo ana a me na palapala hookaa ma ke Keena o ke Kuhina Kakuaina e hoike ana i na itamu o ka hoolilo ana a me ke ano o ka hooiilo ia ana o ia mau dala. Pauku 3. E iilo keia i Kanawai mai kona la aku e apono ia ai. Apono ia i keia la G o Sepatemaba, M. H. 1888. KALAKAUA REX Na ka Moi : L. A. Thurston\ Kuhina Kalaiauuu