Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 48, 1 December 1888 — Page 2

Page PDF (1.95 MB)

This text was transcribed by:  Rolanda Reese
This work is dedicated to:  Kumu Hula Mae Kamamalu Klein

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

I na Poe Heluhelu

Ke kau leo aku nei makou i na luna a me na lawe pakahi o ka nupepa KUOKOA, e hoomakaukau a hoouna mai i ka papa inoa a na poe a pau e lawe ana i ka papa no keia makaniki, i hiki ai makou ke hoolawe aku e like me na kuaoha e loaa mai ana, oiai, e oki aku ana makou i na inoa o ka p@e e noho aie nei i ka pepa. E hooana mai ia makou i ka pule hope o keia malama e like me ka hiki.

 

E haa2i manawalea no makou i na poe a pae e lawe ana i ka pepe a hookaa mai i kona ola i keia mahina. E loaa no iaia ka pepa haawi i ka pauana o 1889.

 

 

Nupepa Kuokoa

@@@@

@@@@

 

KUIKE KA KULA

@@@@ Dekemba 1, @@@@

 

KE KOHO PERESIDENA

O na kamailio loihi ana no kekahi mau la loihi i hala ae nei no ke koho Peresdena ma Amerika, ua loaa mai la ka lono o ka puka ana o Benj. Harrison a me Morton, na mo@o a ka aoao Repubaika no ka Peresidena a me ka Hoe – Peresidena.  O ka haole ana o Ka@@lana , oia no kana mau lawelawe a pili ana i ka hoonoa ia Amerika i na waiwai o na makeke o waho e komo mai me ke date ole ia, a oia ka mea a kehai aoao o ka lahui i manaoio ai,--he mau hookele aupuni ana ia o ka hoohaiki i na waiwai hana o ka aina ma o ka ae ana aku ia waho e komo mai me ka hoopukapuka o ke kulana haahaa.  O keia ke kahua nui o ka haule ana o Kahivilana ma keia kau koho Peresidena o 1888.

 

NA HUI KINIPOPO

Ma ka Alameda i hiki mai ai na hui kinipopo elua o Amerika a me na Elele kakau nupepa, a no ko lakou ku ana mai ka la Sabati, ua haule wale na mea i manao nui ia no ko lakou hiki mai k ka Poaono, a haawi i kekahi anaina hoikeike ma ke kahua kinipopo o Makiki.

 

Ua piha ku‘i aku o kai o ka uwapo i ka wa a ka mokuahi e hookokoke mai ana a pii, no ka hookipa ana aku i na malihini, a ua pii aku no ka Hotele, a ilaila kekai heluna kanaka nui kahi i akoakoa ai, a ua hapai koke ia kekahi pepa inoa o hookahi tausani iloko o na hora pokole, no ke noi ana i na mana aupuni, e ne ia keia mau hui kinipopo e paani i ka la Saati.  O keia no@, ua hoole ia

 

MRS. U.S. N. EMEKONA

 

I ka hora 3 wanaao o ka poaono, Novemaba 24, ua lalau mai la na lima o ka make ia Mrs. U.S. N. Emekona, ma Waialua, Oahu, i ke 82 makahiki me @ malama o kona ola ana.  No na makahiki  he 50 ae nei i hala o ka loihi o kona noho ana ma Hawai‘i nei me kana kana i hala e aku i ka make o Rev. J.S. Emekona, a o kehaki hoi o na makuahine misionari mua i keia Pae Aina.  Me he mea la o na makuahine wale no loe e ola nei o Laikiwhaine  a me Hikikoki wahine ma Hawai‘i nei a me L@maikaika wahine e noho mai la i Amerika.  Ke lawe lulu ia aku nei na makua o ka pono iloko o ko lakou mau  la hapauea.  Ua waiho iho oia mahope nei he elima mau keikikane e lawelawe ana i na hana like ole, he hookahi kahunapule a he elua kauka, hookahi anaina a me hookah@hanai holoholona.  Ma ke ahiahi o ka Poaono nei, ua hoolimalima ia ka mokuahi Ka la e Kauka N. B. Emekona, no ka lawe ana aku ia‘a a me kekahi mau hoaloha i Waialua.  I ke Sabati ae ua malama ia he anaina haipule hoolewa nona ma Waialua a hoohui ia aku la oia e moe pu ma ka aoao o ka na kane i  hala e mamua ona me ke alo ha nui ia e ko Waialua, kahi ona i noho loihi ai a waiho na iwi.  I ka po ana iho, ua huli hoi mai la ka mokuahi Kaala me kana puali kumakena i lawe aku ai o na makamaka a me na hoaloha.

 

MOKUMAHU KINAU

 

Ua hoololi ia ae ne ka manawa holo o Kinau e like me ko Malulani, i ka Poalua a me ka Poalima o kela a me keia pule, i ka hora 3 auwina la.  I keia pule ae aoia  e holo ai ma kana @uakai mua loa me ka manawa hou:

 

Haalele ia Honolulu hora p.m. Poalua, ku i Lahaina 0 p.m ku i Maalaea 12 p.m ku i Makena, Poakolu, @am. Ku i Mahukona 8 am. Ku i Kawaihae 1p.m. Paaahau 7 p.m. Laupahoehoe 9p.m. Hilo Poaha 4 a.m. E kua ana i Hiko mai ka Poaha a ka hora 4 a.m. Poakahi, huli hoi mai no Laupahoehoe a ku 6 a.m. Paauhau 8:30 a.m. Mahkona 1 p.m. Kawaihae 7 p.m. Makena, Poalua 3 a.m. Maalaea 5 a.m. Lahaina 7:30 a.m. a ku mai i Honolulu nei ia la no, hora 2:30 p.m.

 

KOHO BALOTA MA AMERIKA

PUKA O HARRISON

--------KA--------

Moho Peresidena

---------a Ka--------

 

LANAKILA NO EHA

MAKAHIKI

 

Ma ke ku ana mai o ka mokumahu Alameda i ke kakahiaka o ke Sabati i hala mai Kapalakiko mai, ua loaa mai na lono mea hou o ke koho balota Peresidena o Amerika Huipuia, ua lilo ka lanakila o ka la no ka aoao Repubalika ma o ka puka ana o Benj. Harrison, a haule aku la Kal@@lana, ka moho a ka aoao Demokarata e ru‘a nei i keia la e pau ana i keia Maraki ae, 1889.

 

Eia malalo iho ka huina balota a na Elele i koho ai me ko lakou mau mokuaina pakahi o kei kau o 1888, a penei ka mahelehel ana:

Na Mokuaina Repubalika

California 8

Colorako 3

Illinois 22

Indiana 15

Iowa 13

Kansas 9

Maine 6

Massachusetts 14

Michigan 13

Minnesota 7

Nebraska 5

Nevada 3

New York 36

New Hamshire 4

Ohio 23

Oregon 3

Pennsylvania 30

Rhode Island 4

Vermont 4

Wisconsin 11

West Virginia 6

Huina 239

Na Mokuaina Damokarat

Alabama 10

Arkansas 7

Connecticut 6

Delaware 3

Florida 5

Georga 12

Kentucky 13

Louisiana 8

Maryland 8

Mississippi 9

Missouri 16

New Jersey 9

North Carolina 11

South Carolina 9

Tennessee 12

Texas 13

Virginia 12

Huina 162

 

Nuhou o na Aina E

 

Ua ulono ia ae ka inoa o John Spreckels, e koho ia aku ana oia i Kuhina Aumoku Kaua iloko o ka Aha Kuhina o Harrikona.

 

Ua make mai nei o Rear – Adimarala Chas. H. Baldwin, kehkahi o na koa kaulana malalo o Adimarala Faragata i ka wa o ke kaua kaloko o ka Akau me ka Hema.

 

He iini nui ko Empera Wiliama o Geremania e hiki like mai na Emepera elua o Rukini a me k o Auseturia i ke kulanaakauhale o Berelina i ka wa hookahi, aka, ua hoole aku ne ka Emepera o Auseturia, aole oia e halawai me ka Moi o Rusia, aia wale no a unuhi mua aku oia i kona mau puali koa a hoomoana la ma na palena ama o Auseturia.

 

 

I ka halawai ana o ka Ahaolelo o Farani ma Parisa, Nov. 15, ua ala mai na hoopaapaa hahana, a ua hooholo iho kekahi mau hoa e hakaka pahikaua no ka hanohano o ka oihana.

 

O na ao ooloku kaua mawaena o Farani me Geremania, ke  mau la no na kokoi ma na kukai palapala ana.

 

Ua lawe pio ia kahi kauhale o Wada e na ukali o El Mahdi, mahope iho o ka make ana o 3000 koa.

 

Aohe maopopo loa o ka aelike e pili ana i ka mokuaina o Zanzibar mawaena o Geremania me Enelani. 

 

Ua make mai nie Duke Makimalima o Bawalia, i ne 82 o kona mau makahiki.

 

Ma ke kono o Enelnai a me Geremania ia Potugala, e hooana aku i mokukaua no ke paniku anan i na awa a pau @@a na kahakai hema o Aferika.

 

HE OLELO HOAKAKA

 

Ua nui na olelo ano e ma na nupepa ma ka Elele kekahi, e pili ana i kekahi kalaimanao i paiia ma  ke nupepa “Gazette”. O ke kumuhana oia  no ke kipaku ana aku ia Iesu Kristo mai na Kula Aupuni aku.  Ua nui na olelo kuhihewa ma ke kamailio ana e pili ana i keia kalaimanao.  Aole i manao e hoea mai ana ka hoopaapaa ana o kekahi Kahuna Pope.  Aka nae ua papa

Ia ka poe hoahanau, noonoo pono, imi pono Kristiano, e manao nui ae i ka pono a me ka pono ole aha ma ka hookele ana i na Kula Aupuni.

 

Ua kapaia keia aupuni he Aupuni Krisitiano, ua kapa i ka poe hoahanau a me ka lahui holookoi, he poe Krisitiano, ua hoopili ia ka inoa o Iesu Kristo i ka kakou ano noho a i ko kakou ano aupuni, me ka manao e hoohanohano ai, Oi aku, a pookela ke kulana o Iesu Kristo ma ka hana pono, a me ke aloha i ka lahui.  Ua ae ia ka mana nui o Iesu Kristo ma ke alakai pono ana i ka poe imi pono.  O ke kulana maikai oia no ka  mea ano nui, e imi mau ai me ke kula ana i na keiki, he mea ole ka hoonaauao ana ia lakou ke oke e hooikaika ia lakou no na hana pono.  Oia he ino loa ka hoaka@a@ ana ia lakou, ke ole e ao pu ia lakou ma ko ke Akua aoao.  I lili ai lakou i poe makai, aole hoi i poe ino a me na hana@apuhi i ka waiwai o  hai, a me na hana hookamani.

 

Ke hoomanao nie na hoahanau o keia lahui Hawai‘i, i na kula o ka wa i hala, a mana nui o ke Kauoha Hou, ma ke alakai ana i na hoahanu ma ka pono, a ike hoi i ka pono, a me ka  hiwa.

 

Ama pela ka oiaio i ae ia, pehea e pono ai keia aupuni Kristiano, ina e hoopau ia ka inoa o Iesu Kristo ma na kula aupuni, pehea e pono ai na haumāna?  Pehea ka pono i na poe e kapa ana ia lakou iho he Krisitiano? Oiai ua hookapu loa lakou i ka olelo ao a Iesu ma ko lakou mau kula.  E aho ina poe o ia ano e hoole loa i ko lakou inoa Kristiano, a e papa loa ia ka inoa Kristiano no keia lahui kanaka.  Alaila, he hana kulike ia i ko lakou kipaku ana aku ia Iesu Kristo mai na kula aku.

 

Oia ka‘u kalaimanao, a  e pno e na makamaka heluhelu, a me na hoahanau, e kaana, a e kaupaona i ka pono, a me ka hewa.  Unuhiia mai loko mai o ka nupepa Gazette a pai ia maloko o ka nupepa  KUOKOA.

                                    

C.M. Hyde,

Honolulu , No 20, 1888

 

O KO KAKOU MAU KULA ME KRISTO OLE

[UNHIIA MAI KA NUPEPA Gasette MAI]

 

Ma ka heluhelu ana i na mea hou mai Kohala mai [e pili ana i na haumāna i lawe ia mai loko aku o ke kula aku, a hookomo ia iloko o ke Kula Pope] ua akaaka loa ua hoomaka na Kahuna Pope ma keia aina, i ka lakou hana maa mau ma Amerika Huipuia.  Ke ike nei lakou i ka poino e pili ana i ka lakou mau hana, ko lakou noho alii ana maluna o na Ekalesia a me ke aupuni, ina paha e ao ia ka lakou mau keiki e lilo ai i poe noonoo pono, nolaila, [no ko lakou makemake e lilo na keiki i poe hoolohe elike me lakou iho malalo o ka Pope,] ua Ō @pa loa ka Papa Hoonaauao i ka ao haipule ana aku i na haumāna ma ka kula aupuni.  Ina paha ua kue na kahuna Pope ina kula ia ano, no ke ano aia he kumu kupono keia.  He poino maoli ke nele o na kul o ia ano, ma ka malama ole ana i ka haipule.

 

Pehea keia apunui?  He aupuni Kristiano anei keia?  Aka hoi ina paha imi na kanaka Hawai‘i i ka inoa Krisitano no keia aupuni, no ke aha ia ka hookapu loa ana i ka inoa o Iesu Kristo, a me na olelo ao o Iesu?  Heaha ka mana nui loa ma ka hookupuna ana i na kanaka ma ka hana pono?  Oia no na olelo ao a Iesu Kristo. Pehea la ka hookaawale loa ana aku ina keiki Hawai‘i, i loaa ai ia lakou ka hana a Iesu ma ka hoopili ana ia lakou ama ka hana pono.  Pehea ka hookapu ana aku i na haawina imi pono ma na kula aupuni, me ka olelo ka uoha,e ao ia na haawina haipule ma na home, a ma na luakini paha, aole hoi ma na hale kula aupuni.  He pono anei i ka Papa Hoonaauaao ka hoopono ana ma na olele ao a Shakespeare a me Dickens, me ka hoole ana i na olelo maikai a Davida a me Paulo?  E pono ina hookele aupuni e hoohanohano aku ia, Iesu, elike me Simona ka mea nana i kono ia Iesu i kana luau.  Ke paulele nei makou maluna o Iesu ke kalahala, ka mea hoi nana e mawehe ae na kaulahao mai ke kino ae, ua kaumaha makou no na hana a kekahi poe, a e kapa ana ia lakou he poe Krisitiano, oiai ua kipaku lakou ia Iesu, a ua pale i kana mau olelo ao, me kana mau hana  aloha i keia lahui kananka.  Peha ia lakou i kapa iho ai he poe Karisitiano lakou, a he aupuni Krisitano io keia, pehea hoi lakou i kipaku aku ai ia Iesu Kristo mai na kula aku? 

                                         

C.M Hyde

Honolulu , Oct 4, 1888

 

 

HOOLAHA O KA AHA KIEKIE

AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O ko Hawai‘i Pae Aina.  Ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka hana o ka waiwai o Samuel H. Kahumoku, o Honolulu, Oahu i make.

 

Ma ka waiho ia ana mai o ka palapa‘a hoi a me ka papa hoike a William H. Tell, Lunahooponopono, e noi ana  e apono ia na hoolilo he $275,@3. a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $135, a e noi ana e nana a e apono ia kela mau mea, a e kauoha ia e mahele ia ka waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ia oia mai kona noho ana ma a ano.

 

Ua kauoha ia o ka POAKAHI, oia ka la 31 o DEKEMABA, 1999, ma ka hor 10 kakahiaka ma ke keena hookolokolo ma Aliiolani Hale, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i aa noi la, a me ka papa hoike i olelo ia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai na noi la.

 

Kaukau ia ma Honolulu, Novem 26, 1888

Na ka Aha: HENRY SMITH,

Hoe Kakaoolelo 2209-3t

 

AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O ko Hawai‘i Pae Aina.  Ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka hana o ka waiwai o Julia Powell o Honolulu. Oahu, i make kauoha ole.

 

Ma ka waiho ia ana mai o ka papapala noi a William A. Powell, kane a ka mea i make ehoike ana ua make kauoha ole o Julia Powell ma Honolulu i olelo ia ia ka la 13 o June 1888 a e noi ana e hoopuka ia ka palapala hookohu Lun hooponopono waiwai iaia.

 

Ua kauohaia o ka POAONO, ka la 15 o Dekemeba, 1888 ma ka hor 10 kakahiaka, oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, ma ka hale hookolokolo ma  Aliiolani Hale, Honolulu, a ma ia mananwa a ma ia wahi no , e ehel mai ai na mea a pau i pii e hoike mai i ke kumu, ian he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi la.

 

Kakauia ma Honolulu, Nov. 27,1888

HENREY SMITH

2207-07   Hope Kakauolelo

 

 

AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O ko Hawai‘i Pae Aina.  Ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka hana o ka waiwai o FRANK ANTOE o Waiau, Ewa, Oahu, i make kauoha ole.

 

Ma ka waiho ia ana mai o ka palapala noi a Kuhino, Kawkamahine a ka mea i make e hoike mai ana ua make kauoha ole o Frank Anotne, ma Waiau i oleloia i ka la 13 o Novemaba 1888, a e noi ana e hoopuka ia ka palapala hookohu lunahooponopona waiwai ia A. Kauhi o Ewa.

 

Ua kauoha ia o ka PAKAHI, ka la 10 o DEKEMABA, 1888, ma ka hor 10 kakahiaka oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ia i ua noi la, ma ka Hale Hookolokolo ma Aliiolani Hale, Honolulu, a ma ia manawa a ma ia  wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu io ka lakou e ae ole ia ai ua noi la.

Kaukauia ma Honolulu, Nov. 17, 1888

Na Ka Aha: HENERY SMITH

2208-3t   Hope Kakauolelo

 

AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O ko Hawai‘i Pae Aina.  Ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka hana o ka waiwai o KANUAI (w) o Halawa, Ewa, Oahu, i make kauoha ole.

 

Ma ka waiho ia ana mai o ka palapala noi a Mele Kaaimanu, ke kaikamahine  a ka mea ia make, e hoike ana ua make kauoha ole o Ka@uai ma Halawa i oleloia, a e noi ana e hoopuka ia ka Palapal Hookohu Lunahooponopono Waiwai ia F. Wuldenburg.

 

Ua kauoha ia, o ka POAONO, ka la i o DEKEMABA, 1888, ma ka hoa 10 kakahiaka, oia ka manawai i kohala no ka hoolohe ana i ua noi la, ma ka Hale Hookolokolo ma Aliiolani Hale, Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili hoike mai i ke kumu, ina ke kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi la.

 

Kakauia ma Honolulu, Nov. 15, 1888

HENRY SMITH,

2207 – 3t

Hope Kakuolelo

 

AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O ko Hawai‘i Pae Aina.  Ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka hana o ka waiwai o JOHN BAKER, o Lahaina, Maui, make

 

Ma ka waiho ia ana mai o ka palapala noi me ka papa hoike a William O. Smith, Kahu Malama Waiwai o ka mea i hai ia ae la maluna, e noi ana e apono ia na hooilo he $555 72, a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $631.50.  a e noi ana a nana ae apono ia kela mau mea a e kauoha ia e  mahele ia ka waiwai e waiho ana ma kona lima ai na mea i kuleana malaila, a e hookuu ia oia mai kona noho ana ma ia ano.

 

Ua kauoha ia o ka POALUA, oia ka la 18 o DEKEMABA, 1888, ma ka hor 10 kakahiaka  ma ka Hale Hookolokolo ma  Aliiolani Hale, Honolulu, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi, la , a me na papa hoike i olelo ia, a o ka po‘e a pau i pili malaila , e hele mai a e hoike i ke kumu ina he kumu io ko lakou e ae o e ia ai ua hoi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i olelo ia

 

Na ka Aha:

HENRY SMITH,

Hope Kakauoleleo

Honolulu , Nov. 7, 1888.  2206-31

 

[Poo Aupuni.]

 

I LOKO O KA AHA HOOKOLOKOLO Kiekie o ke Aupuini Hawai‘i:

 

KALAKAUA, ma ka lokomaikai o ke Akua o ko Hawai‘i Pe Aina Moi:

 

I ka Hamakua o ke Aupuni, a i ole i kona Hope, me ka mahalo:

 

Ke kauoha ia aku naei oe e kii aku ia John Lycett, ka mea i hoopii ia, ina e waiho mai ana oia i kana @@@e i kakau ia iloko o na la he iwakalua mahope iho o ka hooko ia ana o keia e hele mai imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie ma ke kau o Okatoba o ua Aha la e malama ia ana ma ke Keena Hookolokolo o ka Hale  Hookolokolo ma Honolulu, Moku puni o Oahu, ma ka Pakahi, la 10 Okatoba e hiki mai ana,  ma ka hora 10 kakahiaka, e hoike mai no ke aha la e ae ole ia ai ke noi a Ella Lycett, ka mea hoopii, e like me ka mea i hoakaka ia iloko o kana palapala kii me ka hoike piha o kau mau hana no ia mea.

 

Ikea ke Mea hanohano A.F. JUDD, Lunakanwaiwai Nui o ko [Sila] makou Aha Hookolokolo Kiekie  ma Honolulu. I keia la 31 Augate, M. H. 1888

 

HENRY SMITH,

Hope Kakauolelo

 

Ke hooia nei au, o ka mea maluna ae he kope oiaio no ia o ka Palapala Kii ma ia hihia, a ua kauoha ua Aha la i keia la e hoolana iaia mea, a e  hoopono is ka hihia a ke kau ae o Ianuari e hiki mai ana

 

Kakauia ma Honolulu, Okatoba 2, 1888

WILLIAM FOSTER

2203-6t Kakauoleleo

 

HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI

E ike ananei na poe a pau o Waiale‘ale o Kapaa, Kauai, i ma@ke e hoike mai i ko lakou  mau pila i hooiaioia, e hana ia na mea apua iloko o na mahina eono mai keia la aku.

C.H. WILLIS

Lunahooponopono Waiwai

Kapaa, Nov. 24 1888

2309-4t

 

HOOLAHALA HOU

 

AHA Hookolololo  Kapuni Apana Eha o nopono waiwai.  Ma ka waiwai o Kaleiohi K. no Moloaa, Kaua‘i i make kauoha ole.  Ma ke keena imua o ka Luanakanawai Kaapuni.

 

Ma ke heehlu a me ka waiho ‘ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike o Koani k. Lunahooponopono o ka waiwai o Kalieohi K. no Moloaa, e noi ana e apono ia na hoolio he $30, a e ho ke ana a na mea i loaa mai iaia he $30, a e noi ana e nana a apono ia kela mau mea, a e kauoha ia e mahele i na waiwai e wa‘ho ana ma kona hana i na me ai kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ka lakou noho ana ma i an@

 

Ua kauohai, imua o ua Lunakanawai la ma ke keena ma ka Hale Hookolokolo, ma Koloa, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me na papa hoike i olelo ia, a  o ka poe a pau i pili malaila e heie mai a e hoike i ke kumu. Ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i olelo ia.  A o keia kauoha ma ka olelo Hawai‘i, e pai ia maloko o ke KUOKOA, he nupepa i pai a hoolaha ia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i ololo ia no ka hoolohe ana.

 

Kakauia ma Koloa, Kauai, ko Hawai‘i Pae Aina, i keia la 24 o Novemaba, M.H. 1888.

JACOB HARDY

Luanakana wai Kaapuni Apana Eha

 2109 3t

 

 

AHA Hookolololo Apana Eha O KO Hawaii Pae Aina.  Ma  ka hooponopono Waiwai.  Ma ka waiwai o KAWALAUOLE (k), no Lihue, Kaua‘i, i make kauoha ole.  Imua o ka Lunakanawai Kaapuni, ma ke keena.

 

Ma ke hluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala noi a Mrs. Deborah Mahoe, e hoike mai ana o Kaawalauoie (k.) no Lihue ua maka kauoha ole ma Lihue ma ka la 13 o Julai M.H. 1999, a e noi ana e haawi ia ka palapala Hookohu Luana Hooponopono Waiwai ia S.W. Mahoe.

 

Ua kauohaia o ka POALIMA ka la 30 o NOVEMABA M.H. 1888, i ka hora 10 a.m. oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o na Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolololo o keia Aha, ma Koloa, a ma ia manawa a mai ia uahi no e hele mai ai na mea a pau i p@li e hoike mai i ke kumu, ina @e kumu oiaio ke lakou, e ae ole ia ai ua Noi la.  A o keia olelo kauaoha e hoolahia ma ka ole Hawai‘i i ekolu pule ma ke Kakauia ma Koloa, ko Hawai‘i Pae Aina Oct. 20, M.H. 1888

JACOB HARDY

Lunakanawai Kaapuni Apana Eha

2201 3-t

 

KUAI KUDALA A KA HOPE

ILAMAKU O KA APANA O

KOOLAULOA, OAHU.

 

Maka mana o kekahi palapala hoomalu waiwai mai ka aha apana o Koolauloa, Oahu, ma ka la a o  Novemaba 1888, e kue ana ia Ahuna K., ka me a hoopii ia, no ka pono o J.M. Monsarrat (Maunakea) ka mea hoopii no ka @uina dala he $119.00.

 

Ua hoomau au, a e waiho aku ana i ke kuai kudala ma ka hora 12 awakea o ka Poaono la 22 o Dekemaba, 1999.  Ma ka puka pa o ka halekuai ma Punaluu, Koolauloa, i oleloia, e lilo no i ka mea loho kiekie na pono a me na kulana a pau o Ahuna ka mea hoopiiia.

 

O ka waiwai malalo nei ke ole e uku e ia mai mamua ka huina dala i olelo ia maluna, a me ko‘u mau lilo.

 

Eia ka waiwai e kuai kudala ia aku ana; o ka laiki ili (paddy) a pau e waiho ana ma kekahihale o ka mea hoopiiia ma Hauula, Koolauloa, no kanakolu paha @auasani paona (30,000) a oi aku a emi mai paha. 

 

Kuike ke dala i ka mea e lilo ai, na lilo a pau o na palapala me ka mea kuai mai.

 

H. KAUAIHILO

Hope Iliamoku o ka Apana o Koolauloa.

Kapaka, Novembe 23, 1888   2209-4t

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

 

Mamuli o kekahi mana kuai i hoike ia maloko o kehkahi palapala moraki i hana i a mawaena o Kekaunu (w.) a me kana kane mare o Kaalaea, Oahu, o ka aoao mua, a me Mrs. L. B. Coan o Honolulu o Oahu, o ka aoao elua, me ak la 15 o Okatoba 1884, i kakau kope ia ma ka buke 91, aoao 283, a mamuli o ka uhaki ia ana o na kumu aelike o kela moraki, oia hoi ka hookaa ole ia o ka uku panee, nolaila, ke hoolaha ia aku nei e ka mea nono ka aoao elua o ua moraki nei e hooko ana oia ia mana kuai.

 

A ke hoolaha hou ia aku nei, mahope aku o na pule ekolu mai keia la aku, alaila, e hoolaha ia aku na aina i hoike ia ma ia moraki no ke kudala ana, ma ke keena kudala o Jas Morgan ma Honolulu, ma ka la 30 Dekemaba 1888, hora 12 o ia la.

 

Aia ma kahi o W. R. Kakela na hoakaka no kei mea.

 

Hana ia i keia la 3 o Novemaba 1888.

MRS. L. B. COAN,

Mea Moraki Mai.

 

Penei na aina i moraki ia:

O kela mau apana aina e waiho la ma Kalalea, a i hoaka ka ia ma ka Palapala Sila nui  helu 2927 Kuleana helu 7705 ia Kelohalua nona ka ili he 4 eka me 4-100 o ka eka; pela pu no hoi me kela aina i hoakaka ia ma ka Palapala Sila nui helu 988 Kuleana $799 is Kane, nona ka ili he 2 eka me 65-100 o ka eka

2205 4t

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI

Mamuli o kekahi mana kuai i hoike ia maloko o kekahi palapala moraki i hana ia mawaena  Nahaku (k) a me kana wahine mare, o Kaanapali, Maui, o ka aoao mua, a me Phillip Butler, o Kohala, Hawai‘i, o ka aoao elua, ma ka la 15 Maraki, 1884, i kaukau kope ia ma ka buke 83, aoao 477.  a mauli o ka @@@@ ia ana o na kumu aelike o keia moraki, oia hoi ka hookaa ole ia o ka ukup@nee; nolaila, ke hoolaha ia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai.

 

A ke hoolaha hou ia aku nei, aia mahope aku o na pule ekolu mai keia la aku alaila, e hoolaha ia aku ana na aina  i hoike i a ma ia moraki no ke kudala ana, ma ke keena kudala o Jas. F. Morgan, ma Honolulu, ma ka la 3 o Dekemaba 1888, hora 12 oia la.

 

Aia ma kahi o W.R. Kakela no olelo hoakaka no keia mea.

 

Hana ia i keia la 3 o Novemaba, 1888

PHILLIP BUTLER,

Mea Moraki Mai

Penei na aina i moraki ia:

O kela mau apana aina a pau i hoakaka ia a hoike ia e like penie:

1.  O kela apana aina i hoakaka ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 3925, Apana i, 44-100 o ke eka, e waiho la ma Honokawai, Maui, i hoolilo ia J. A. Nahaku ma kekahi palapala, i kakau kope ia ma ka buke 50, aoao 350.

 

2.       O kela apana aina a pau i ike ia oia ka Apana 4, e waiho la ma Honokowai, Maui 71-100 o ka eka i hoolilo ia ia Kelliokahikili ma kekahi palapala a i kakau kpeia ma ka buke 40, aoao 184.

 

3.       O kela apana aina i hoakaka ia ma ka Palapala Sila Nui 4444 ia Ka@@ma, i hoolilo ia Keliiokahekili ma kekahi palapala a i kakau kope ia me ka buke 59, aoao 415

 

4.       O kela apana aina a pau i hoakaka ia me ka Palapala Sila Nui Helu 6187, Kuleana Helu 3766 ia Akaka, 25-100 o ka eka, e waiho la ma Honokawai, Maui, i hoolilo ia ia J. A Nahaku ma kekahi palapala a i kakau kope ia ma ka buke 33, aoao 344-

 

5.       O na kuleana a me na pomaikai a pau o ua J.A. Nahaku et al mea i kekahi Ahupuaa i kapaia o Mailepai, ma ka Mokupuni o Maui, @@@@ ka nui o na mahele o ka mea i moraki ia mai, ua like me 150 ka nui o na eke, a me na hale pu kekahi o ka mea i moraki ia mai maluna o ua ahupuaa la i olelo mua ia ae nei

 

6.       @@@504t

 

HOOLAHA HOU

Hoolaha Luana Auhau

I lawa ai ka manawa no na poe hookaa auhau a pau o keia apana i hiki ole ke kipa mai i ke keena Ohi Auhau iloko o@@a wa hana, e wehe ia ana ke keena no ka ohi ana i na auhau (mawaho ae o na hora hana o ka @a@ mai ka

 

Hora 7 a ka hora 8 ahiahi mai Nov. 18 aku a Dek. 1, 1888

 

O na poe hookaa auhau o keia apana e wai ‘o iho ana i kona inoa a me kona wahi noho e loaa ai ma ke keena me ka makemake e aku i k@na mau auhau, e koaa no kona palapala hookaa auahu mai ka elele aku mahope koai iho a iaia e hookaa ia mai ai ka auhau, a pela e pale ia ai na loloiahiili o ke kali ana ma ke Keena Ohi Auhau o ka hiki mai o ka manawa.

 

CHAS. T. GULICK

Luana Ohi Auhau o Honolulu

2208-2t

 

AHA FEA NUI.

Malalo o ka noho poo ana a ka Moiwahine.

 

E wehe ana ka “Ahahui Hooulu a Hoola Lahui” he

 

AHA FEA NUI

no ka pomaikai o ia Ahahu, ma ka

Poaono, Dekemaba 22, 1888.

Ma ka Halepaikau o ka Pualikoa Honoluu Raifela ma Manamana, (kihi o na Alanui Beritania me Puawaina.) O na le@e a me na keonimana e makemake ana e kōkua ma na hana kui ke aloha, e oluolu e hoo@na ae i ka lakou mau makana  ma kekahi !umi e pili ana me ke Keena Puuku

GRACE KAHALEWAI,

Kakauolelo

Honolulu , Oct. 17, 1888.

2203-3@

 

Kuai Hoopoho

MALALO O KE

KUMU LILO

 

No ko makou makemake e kaawale ae ka piha ku‘i ana o ko makou halekuai, nolaila e hoomaka ana ke kuai hoopoho malao o na kumu lilo mai keia la aku, i na

 

WAIWAI LOLE

A ME NA

LOLE TELA

O NA ANO A PAU

 

Nolaila, ke kau leo aku nei makou i na Lede a me na Keonimana, ano ka manawa e loaa ai na LOLE MAKEPONO, e wae a kulike me ko oukou makemake.

 

E Kipa mai i Hookahi Manawa

Ma ko makou Halejuai ne.

 

WING HING & CO.,

Helu 46 alanui Nuuanu, mawaena o na alanui

Moi, me Hotele, Honolulu 2208 1m

 

HOOLAHA A KA LUNA OHI

AUHAU.

 

E NOHO   ana ka Luna Ohi Auhau o ka Apana o Hilo Akau, Hawai‘i ma na wah@@i olelo ia malao, no ka Ohi ana i na Auhua no ka M. H. 1888.

 

Nov. 6, 1888, Hel Hookolokolo ma Laupahoehoe

Nov. 7 Hale Kuai ma Ookala

Nov. 8, Maulua a hiki i Hakalau

Dec. 4—15 Ma ka ka Hale Hookolokolo ma Laupahoehoe.

W.H. SHIPMAN

Luna Ohi Auhau o Hilo Akau.

Hilo , Novemabe 2, 1888 2206 3t

 

OLELO HOOLAHA

 

E ike auanei na kanaka a pau ke nana mai i keia hoolaha o maua o H.W. Keawe a me J. William Kaanaana opio o Ainakea, Kohala Akau Hawai‘i.  ma ka mana o na palapala kuai hoolilo loa a J. W. Kaanaana makua e ola nei, kane mare a kahikina Kaanaana i make oia wahi hookahi no i hoike ia maluna.  Ua hana o J. W. Kaanaana i oleloia i palapala kuai hoolilo ma ka mua inoa ma ka la 28 o Iulai. A.D. 1888, i kela mau apana aina e 1, 2, e wahio, nei ma Ainakea i hoike ia maluna, oia na apana aina a S. Kapela i kuai hoolilo loa ai ia A. Cameron, ma ka la 22 Sepatemaba A.D. 1881, a ma ka la 29 o Ianuari, A.D. 1883, i kope ia maloko o na Buke Aupuni, I keia hoolilo loa ia mai hoi e A. Cameron, ma ka inoa o Kahikina Kaanaana i make me J. W. Kaanaana e ola nei.

 

A malalo oia mana kuai ia J. W. Kaanaana i hana ai ma ko maui ainoa, nolaila, ke papa a hookapu loa; ku nie mana i kanaka a pau loa o k@ka a me keia ano aole kulena e hle ai malama o na mau apana aina ala a lawe wale i kehai mea, aole nohoi e whe i ka puka o ka hale a koo iloko, Ua Kapo loa.  Ua kapu pa nohoi me na holoholona o kela a me keia ano, aole e hookomo wale maloko o ua pa aina ala, me ko maua ae ole aku.  Ina o ka mea a @@@ mea paha e haihai ana i ka mana o keia hoolaha mahope iho o ka puka ana maloko o ka kakou Nupepe KUOKOA. E hoopii no mana malao o ko kakou mau kanawai

Me ka Oiaio.

H. W. HEAWE,

J. WILLIAM KAANAANA (opio)

North Kohala Nov. 1 1888 2206 3t

 

HE NU HOU

Heaha ia?

Aia mahea kahi i kau ai?

 

Ka i no hoi aia i Nawiliwili, i ka mokupuni kaili La Auwehehene

No 30 Wale La

 

E hue pau ia aku ai o na waiwai o na ano a pau, papale, kamau, no lole a me kekahi mau kinoinohi e ae.

 

He iini nui ko Mr. C. W. Spitz o Nawiliwili, e kipa mai ana oukou i keia hoopakika malalo o ke kumuilio, oiai ua makemake ia ka hoakea ae no na waiwai hou o hiki mai ana.

 

Ano ka manawa no ke koai holopono.

 

2207-3t

HOOLAHA LUNA HOOPONOPONOWAIWAI

 

E ike auanei na poe a pau, e W. BEADLE o Kohala, Hawai‘i, i make,  e hoike mai i ko lakou mau bila i hoolalo ia.  E hana ia na mea a pau iloko o na mahina @ono mai keia la aku.

 

JAMES WIGHT

Lunahooponopono o ka Waiwai

Kohala, Okt. 27, 1888,

2205 4t

 

MEA HANA LOLE

 

Ua wehe ae nie o Mrs. M.B. CAMPBELL i ka oihana hana a me ka helehele ana i na lolo, ma kono wahi noho ma ka helu 73 alanui Beretania, ma kekahi aoao o ka Hotele.  O na kukua ana mai na lede maka hanohano mai ka mea i makemake nui ia, a e loaa no auanei ke ku pono o ka lole e like me ka iini.

22-3 @y

AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI Apana Elua o ko Hawai‘i Pae Aina ma ka hooponopono waiwai o RUSSEL NEWTON, o Lahaina Maui, imake.

 

Ma ka heluheu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a me ka Papa Hoike o H. G. Treadway, Luna Hooponopono o ka waiwai o Russell Newton, no Lahaina , i make e noi ana e a pono ia na hoolilo he $498.24, a e noi ana e nana a apono ia kela mau mea, a e kauoha ia e mahele i na waiwai e wahi ana ma kona lima i na mea kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me knoa mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.

 

Ua Kauoha ia, o ka POAKAHI, oia ke la 17 Dekemaa, M.H. 1888, ma ka hora 10 A.M., imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo ma Wailuku oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me na papa hoike i olelo ia, a o ka poe a pau i pili malaila, e heie mai a e hoike i ka kumu, ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi la, o malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kulena maloko o ka waiwai i olelo ia.

 

Kakauia am Wailuku, ko Hawai‘i Pae Aina i keia la 9 o Nov. M.H. 1888

GEO. E. RICHARDSON,

Lanakanawai Kaapuni Apana Elua.

2207-3t

 

AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI Apana Elua, o ko Hawai‘i Pae Aina ma ka Hooponopono Waiwai.  Ma ka hana o ke Kahu Malama Waiwai me ke kino o na keiki oo ole  a E. BAKER.

 

Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka Palapal Noi a Cahs Copp, he maea pili i na keiki oo ole, oe hoike ana ua mai l@@@ ia o E. Baker ko lakou makuakane, a nolaila, ua hiki ole ke malama i na keiki oo ole, a e no ana e hoopuka ia ka Palapal Hookohe Kahu Malama i ka Waiwai a me na kino o Louisa Baker, Mary Baker a me Chas. Baker ia Chas Copp.

 

Ua kauohaia, o ka POAHA, ka la 20 o DEKEMABA, M.H. 1888, ma ka hora 10 A.M., oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la imua o ua Lunakanawai la ma kona keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Makawao, a ma a manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai ke kumu, ina @e kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la.  A o keia kauoha e hoolahaia ma ka olelo Hawai‘i i ekolu pule maloko o ke Kuakoa, Nupepe ma Honolulu.

 

Kak@ uai ma Wailuku, Ko Hawai‘i Paie Aina, Okatoba 15, M.H. 1888

GEO. E RICHARDSON

Lunakanawai Kaapuni Apana Elua.

2207-3T

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

----

 

Mamuli o kekahi mana kuai i hoike ia maloko o kekahi palapala moraki, i hana ia ma waena o Henrry H@ki o Honolulu, mokopuni o Oahu, o ka aoao mua a me ROBERT GRIEVE, o ia wahi o ka aoao i lua, ma kea la 20 Maraki, 1887 i kakau kope ia ma ka buke 104 aoao 83, a mamuli o ka uahi ia ana o na kumu aelike o kela moraki, oia hoi no ka hookaa ole ia o ka ukupanee, noa la, ke hoolaha ia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, o hooko ana oia ia mana kuai.

 

A ke hoolaha hou ia aku nie, aia mahope aku o na pule ekolu mai keia la aku, alaila, e hoolahi ia aku ana na aina i hoike ia ma ia moraki no ke kudala ana, ma ke keena kudal o Jas F. Morgan, ma Honolulu, ma ka la 3 o Dekemaba, 1888, hora 12 ia la.

 

Aia ma kahi o W. R. Kakela na olelo hoa kaka no kei mea.

 

Hana ia i keia la 3 o Novemaba, 1888

ROBERT GRIEVE.

Mea Moraki mai.

 

Penei na aina i moraki ia: O kela mahele aina ma Hauula, Koolauloa, Oahu, i hoakaka ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 1312, Kuleana Hule 1700 ia Molulama nona ka ili o 13 eka, a oia no kahi i haawi ia aku ma kekahi palapala ia Herny Hiki i olelo ia e S. W. Hiki, i Kakau ia ma ka la 22 0 Ianuari, 1887, a i hope ia ma ka buke 105 aoao 6.

 

2205-4t

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI

 

Mamuli o kekahi mana kuai i hoike ia ma loko o kekahi palapal moraki i hana ia makwaena o Kaena (k) o Wahee, Maui, o ka aoao mua a me R. Maka o ka aoao elua, ma ka la 27 o Aperila 1885, i kakau kope ia ma ka  buke n93, aoao 228 a mamuli o ka uhai ia ana o na kumu aelike o kela moraki, oia hoi ka hookaa ole ia o ka ukupanee, nolaila, ke hoola a ia aku nie e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai.

 

A ke hoolaha hou ia aku nei, aia mahope aku o na pulu ekolu mai keia la aku, alaila, e hoolaha ia aku na aina i hoike ia ma ia moraki no ke kudala ana, ma ke keena kudala o Jas. F. Morgan, ma Honolulu, ma ka la 3 o Dekemaba 1885, hora 12 o ia la.

 

Aia ma kahi o W. R. Kakela na olelo hora kaka no kei mea.

 

Hana ia i keia l 3 o Novemaba 1888

R. MAKA

Mea Moraki mai.

 

Penei na aina i moraki ia:

He aina lalo maikai ma Waihee, Maui, i hoomaopopo ia penei:

 

  1. He kuleana hapalua i mahele ole la ilok o ka aina ma ka Palapala Sila nui helu 5986 ia Laupahulu a he hale noho maikai mahina iho no ka mea moraki, nona ka ili he 95-100 o ke eka.
  2. He kuleana hapalua i mahele ole ia iloko o ka aina o hookaka ia ma ka Palapala Sila  nui helu 5103 ia Mahi, nona ka ili na 3 eka a me 83-100 o ke ekua

2205-4t