Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 49, 8 December 1888 — Page 1

Page PDF (1.73 MB)

This text was transcribed by:  Inger Hojfeldt
This work is dedicated to:  Daughters of Hawaii

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXVII, HELU 49. HONOLULU, POAONO, DEKEMABA 8, 1888. NA HELU A PAU, 2210

 

HOOLAHA LOIO-

W.O. SMITH

            Loio ma ke Kanawai.

            Helu 66, Alanui Papu, Honolulu, fy 4-1y

 

W.R. KAKELA.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

            He Luna Hooloio Palapala.

            tf

 

WILDER & CO. (WAILA MA.)

Mea kuai papa a me na lako kukulu hale na ano a pau, a me na me n@ pono a pau no ka hale.

            Kihi alanui Moiwahine me Papu. ti

 

CECIL BROWN.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI?

            he Agena Hooiaio Palapala no ka Mokupuni o Oahu

KEENA HANAI Ma alanui Kalepa.

            tf.

 

A ROSA. (AKONI.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

            He Luna Hooiaio Palapala.

KEENA HANA: Ma ke Keena Loio Kuhina.

            tf.

 

JAMES M. MONSARRAT.

            (MAUNAKEA.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

            He Luna Hooiaio Palapala.

            E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e ae ma ka olelo Hawaii. Dala no ka hoaie ma ka moraki ma na waiwai paa.

            KEENA HANA: Alanui Kalepa.

 

VOLNEY VAILLANCOURT ASHFORD,

AKEPOKA.

He Loio, Hoakaka, Pale ma ke Kanawai

Kakauolelo, Lunahooponopono a me

ka hana ana i na Palapala @ oolilo,

LAWELAWE ILOKO O NA AHA A

PAU O KE AUPUNI.

            E hana ia no na Palapala pili Kanawai a pau.

            Keena Hana Helu 21, Alanui Kalepa, Honolulu Hale. (2150 1y)

 

WILLIAM C. ACHI.

Loio a he kokua ma ke kanawai imua o na Aha a pau o keia Aupuni.

            He Mea Ana Aina a he Boroka ma na waiwai paa.

            Keena Hana, Helu 15, Alanui Kaahumanu, Honolulu, oia ke Keena mua iho nei o Kini me Peterson. 2114-y

 

JOHN MAHIAI KANEAKUA.

            LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

            HE MEA UNUHIOLELO MA KA OLELO

            BERITANIA A ME KA OLELO HAWAII.

            Keena Hana, maluna ae o ka Banako o Bihopa ma.

            1yr.

 

PACIFIC HARDWARE COMPANY

G.W.A. HAPAI.

            He Luna Hooke Mare.

-A HE-

AGENA HOOIAIO PALAPALA.

            E loaa no ma Hilo-taona, Hawaii, ma na manawa a pau. 2152-1y

 

E G. HITCHCOCK

            (AIKUE HIKIKOKI).

LOIO, A KOKUA MA NA MEA A PAU E PILI ANA MA KE KANAWAI.

E ohi ia no na Bila Aie, me@ka awiwi

HILO, HAWAII.

            2114.1yr

 

GEORGE P. KAMAUOHA.

He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

-A HE MEA-

ANA AINA.

E loaa no ma Kohala Akau, Hawaii.

2091-1y

 

OLELO HOOLAHA NO KA O

LIMA.

            E ike auanei na mea a pau, ua makaukau ka Papa Ola e haawi i ka @ lima ana me ka uku ole i na mea a pau i o ole ia, a ke kauoha ia aku nei na makua a mea paha e paa ana i ke keiki e like me ia i kuhikuhi ia e na pauku 311 a me 312 o ke Kanawai Kivila, e hele mai ma ka Hale Haawi Laau o ka Papa Ola ma Kapamoo, ma alanui Hotele, ma na hora hana o ke Kauka Aupuni i hai ia malalo iho nei:

            Hora Hana

            Mai ka hora 8

            a " " 10

            kakahiaka.

            N.B. EMERSON,

            Pelekikena o ka Papa Ola. jn 6-6m

 

HE KAAO

-NO-

HAPAIKALA=

Hapaikamahina

 

KA HUA OHIA NANI

I LOAA MA KA

Piko Mauna o Farani

 

Ka Ui nana i Kakele ke

Aupuni o ka Lihilihi

o na Manu.

 

I Kokua ia e HULUPAINA kona Pokii.

 

Unuhi ia e H. Kane.

I KA LOHE ana o na mea a pau i keia hoolaha, ua huliamahi mai la lakou a pau loa e ike i ka poni ia ana o ko lakou moi, a i ka hui ana ae o ke kuhikuhi hora a me ke kuhikuhi minute i ka hora 12, o ka wa no ia i piha mai ai i na poe a pau mai ka poe opio a hiki i ka elemakule kolo pupu e naue ana e ike i ka hoohaahaa ia ana o ko lakou moi Apala, a no kona puni lealea oia ke kumu nui nana i hoohaahaa iaia, a oia no hoi ka na kanaka i pane ae ai: No ka puni lealea kekahi o keia moi, nolaila e pono oe e hoohaahaa ia e like me ka ke akua olelo i olelo mai ai, o ka mea hookiekie e hoohaahaa ia. I ke kani ana o ka 12 ponoi, puka mai la ke keiki Welino a ku ma kona wahi i hoomakaukau ia, i ukali ia e kana aikane mahope a me ko laua makuakane ke kiaaina, a me ka moi Apala me kana kaikamahine Rose Apala.

            Ia manawa i hele mai ai ke koa opio a olelo mai la imua o ka lehulehu a pane mai la: Ia oukou e ka lehulehu mai ka poe opiopio a i ka poe kolopupu; aloha oukou, a oiai i keia la e hoolilo aku ai au i kuu aikane i moi no oukou, a o na hooponopono e pili ana no ke aupuni, aia no ia malalo ona, a nolaila e pono oukou e hoolohe i kona leo; a o ko oukou moi mua oia ke alii Apala, ua pau oia mai ka noho moi ae, no kona eo ana ia'u, e like me kana hoolaha, e like hoi me na mea i hoike ia aku ma na helu i hala, a mahope o ka pau ana o ka poni ia ana o ko oukou moi hou, alaila e hoohui ia aku ana ma ka berita maemae o ka mare ke kaikamahine alii me ko oukou moi hou a e hoolohe i ko laua leo ma keia mua aku, a ua manao au, aole e nele ko laua aloha ia oukou, oiai o laua o laua kekahi koko ponoi o Farani nei, a pela e aloha ai laua ia oukou a me ko laua aina hanau nei me ke aloha ia oukou a pau loa, a huli ae nei oia a kahea aku la oia i ke kahunapule e hele mai e poni i kana aikane i moi, a ia wa i hele mai ai ke kahunapule a poni iho la i ke keiki a ke kiaaina i moi, a pau ia, ua kahea ia aku la o Rose Apala e hele mai e hoohui iaia me ke keiki a ke kiaaina, a ua hele mai oia a ku imua o ke kahunapule a pane aku la ke kahunapule ia Rose Apala, i keia la e hoohui ia ai oe me ke keikialii Welina, nolaila e hoolohe i ka leo o kau kane ma na mea e pili ana i ko olua noho ana, oiai, aole i like ko olua mau ano a pela hoi me ko olua mau kulana, he 3 kapuai ke kiekie o kou kulana mai iaia ae, aka mai hoole oe i kana mau mea a pau e olelo mai ai ia oe, a e hooko hoi oe i kana mau mea a pau loa.

            A pau ia, huli mai la ke kahunapule imua o ke kane a pane mai la, e like me ka'u olelo i kau wahine, pela oe e hooko ai, mai kue oe i kau wahine i na wa a pau loa e olelo mai ai ia oe; a ia wa ae like mai la na mea mare a elua a mare ia iho la laua, a i ka pau ana, ua hoi aku la na mea a pau maloko o ka paalii, a ua noho iho la na mea a pau ma ka papaaina i hoomakaukau ia no na mea mare, a i ka pau ana o ka paina ana, ua ku ae nei ka kakou koa opio a kamailio aku nei imua o ke anaina kanaka e noho ana: E waiho ana au i na hooponopono a pau o ke aupuni malalo o ko oukou moi hou a e haalele ana wau ia oukou a pau a hele kaapuni aku wau ma na aupuni a pau o ke ao holookoa nei, a aole he mau poino e hiki mai ana i ko oukou aupuni nei ma keia mua aku, oiai, aia no wau ma ko oukou aoao e kokua ai i na poino a pau e hiki mai ana maluna o ke kulanakauhale nei. Ia wa, haawi mai nei na makaainana he mau leo hulo no ko lakou mahalo i ka nanahe o ka mapuna leo i puka aku mai loko aku o ka puuwai o ka kakou koa opio a me ka nani o kona mau heleheleua, oia ka mea nana i hooi loa aku i ka piha mahalo o ka lehulehu, a noho iho la ke koa opio a mamua o kona noho ana ilalo, ua pane aku la oia i ka lehulehu; i keia wa e lohe ai oukou i ka leo o ko oukou moi ma ka nohoalii, aloha oukou, a noho iho la keia ilalo a ua haawi mai la na makaainana i na leo hulo i panai pu ia mai hoi me na mea kani e na kaikamahine opiopio a me na keiki opiopio, a ia wa, ua ku ae la ke keikialii Welina a pane aku la imua o ka lehulehu, i ka pane ana aku penei:

            na oukou e o'u mau hoa makaainana aloha oukou, oiai o ke kulana i hooili ia mai maluna o'u i keia hora, he kulana ihiihi, a aole no hoi au i manao lana mua e halawai ana wau me keia pomaikai, iloko o ko'u mau la e ola ana ma keia ili honua, aka, ma ke kokua ana mai o na lani ma ka hookomo ana i ke aloha iloko o keia keiki malini e noho nei ma ko'u aoao i kona la i hiki malihini mai ai oia ma ko kakou nei aupuni, mai kona wahi mai i maopopo ole kona wahi i hele mai ai, a nana i huki ae i ko oukou nei hoa mai ke kulana haahaa a i ke kiekie, a nona au e aie nei i keia hora a hiki i ko'u hoi ana i ka opu o ka honua, a ke noi ae nei au i na lani e hoopomaikai ia kona mau alahele ma na pomaikai he nui a me ko kakou nei aupuni e holomua ma na mea a pau a me ke aloha pu ia oukou a pau loa a noho iho la oia ilalo a ia wa haawi mai la ke anaina he leo huro me ka mahalo i na olelo a ko lakou moi hou, a ia wa pu no hoi hookuu ia aku nei ke anaina e hoi no ko lakou mau home, a noho iho nei no lakou nei a hiki i ka piha ana o ka pule e like me ka ka makuakane mea i olelo mai ai iaia e hele oe no hookahi pule a hoi mai, a i ke kakahiaka o kekahi la ae o ka piha ana ia o hookahi pule i ke ahiahi kani mai la ka pele o ka paina ahiahi a ua naue aku la lakou nei ma ka papaaina a noho iho la, a ia wa i pane aku ai ka kakou koa opio imua o kana aikane a me ka laua wahine me na makua a me ka ohana a pau e noho ana maluna o ka papaaina, o ka la apopo e hiki mai ana, oia ka la e piha ai ia'u ka manawa i hai ia mai e ko'u makua, e hele ai a hoi aku, nolaila mamua o ka oili ana mai o ka la maluna o na kuahiwi o Farani nei a kiekie e haalele ai wau ia oukou e noho a hiki i ko'u hoi hou ana mai ma keia mua aku e ike ia oukou.

            Ia wa ua hookaumaha ia ka manao o kana aikane i ke aloha no ka kakou koa opio, aka aole e hiki iaia ke au'a i kana aikane ua hoi aku la keia ma ko laua rumi me ka ehaeha o ka manao i ka haalele mai o ka kakou koa opio, a i ka puka ana mai o ka la i ke kakahiaka ua hoomakaukau iho la keia i kona wahi pono kino a hopu iho la oia i ka buke a wehe ae la i na kui he 12 i omau ia ai o ka lio a oili mai la ka lio mai loko mai o ka buke a ku mai la imua o ke anaina e nana aku ana i kona nani nui a ua uwa ae la na mea a pau, a iloko o ia wa i haawi aku ai ke koa opio i kona aloha i kana aikane a me ka lehulehu a pau loa, a hele aku la oia a kau iluna o kona lio a ia wa i aloha mai ai na mea a pau iaia nei a pela no hoi keia i panai aku ai i kona aloha hope loa i ka lehulehu, a hoomaka mai la oia e hoomalo i ke kaulawaha o kona lio a pane iho la: E hele kaua ma ka hotele helu ekahi o keia aupuni, a he manawa ole ku ana laua ma ka ipuka o ka hotele, a ia manawa, ua ike mai la ka ona hotele o ko lakou haku opio keia e kau nei maluna o kona lio, ua hele mai la oia a kahea mai la, ina he mea oluolu i ko makou haku opio ke komo ana mai maloko o ka hale o kau kauwa, ua hiki ia'u kau kauwa ke hooko i kau mea e makemake ai ma na mea a pau.

            (Aole i pau.)

 

Lutanela Roge

-KE-

Kiu o ke Kaikuono

O MOBILE.

 

Ke Kiu a Adimarala Faragata i hoouna ai e Ana a e huli i na Topido ma ka Papaku o ke Kaikuono o Mobile.

 

He Moolelo iloko o ke Kaua Kuloko o ka Akau me ka Hema.

 

KOMO PU ME KA NEGERO JOSH ILOKO O KA HAKAKA.

 

            I KELA manawa a Kapena Venona i halele aku ai i ka laina koa ma ke alanui, ua hele aku la oia a ma kahi mamao iki aku, ku malie iho la malaila me ka nana ana mai i ka lakou mea e hana aku ai.

            O ka ianei kono ia lakou e hoi imua o ka Lutanela i hoeha ia ma kahi i hoomaka ia ai ka hakaka ana me Roge, ua paakiki loa khai aliikoa Kopala aole e hoolohe i kela mau kono a Kapena Venona, e hoi lakou me ka huli mua ole i ka hale o ke kaikamahine, oia ka lakou i akoakoa ae ai a hoopuka ae la i kekahi mau olelo-E komo ia ka hale o Edita Taila ma ka ikaika, a kaualako aku iaia imua o Mekia Noutona i ka halepaahao o Mobile.

            I ka lohe ana o Kapena Venona i kela olelo hooholo a na koa e komo aku ana lakou a kaualako mai i ke kaikamahine, ua pii ae la ka haalulu o ke aloha o ka ipo i ke kino o Venona, a e like me ka nui o kana mau hoalohaloha ana i na la i hala ae, pela no ka nui o ka maeele o kona puuwai e paila ia ana iloko o ke aloha wahine i kela mau sekona. Ua puana ae oia i keia mau olelo iaia iho me ka leo malie-

            "Aole au e hookuu koke ana ia oukou a hiki i ka wa e holelea ole ai o ka oukou mau hana i keia po. Aole loa o Edita Taila e kaualako ia imua o Mekia Noutana, ke kaikamahine i ae mai ia'u, o ka'u wahine aku ana ia ma keia mua. E hele koke ana au i kona hale a hai aku i keia pilikia e hiki aku ana i ona la."

            Ua haalele koke aku la o Kapena Venona i ke alanui a kipa ae la ma kahi ala ololi e holo la a hiki aku i ka pa mahope o ka hale o Edita.

            He mau minute elua a me ekolu keia hele awiwi ana, hiki aku la keia mawaho o ka pa o hope o ka hale.

            Pinana ae la keia maluna o ka pa a me na kapuai kakaikahi, hiki ana keia i ka malapua, a e kokoke ana hoi e pii aku i ka lanai o hope, ua ku mai la kekahi kanaka nui a pane mai la i ka huaolelo kauoha-

            "Ku kela kanaka ma-o, dar!" wahi a ka leo o keia kanaka i pane mai ai ia Kapena Venona, ana hoi i hoomaopopo aku ai, o Josh no ia, ke kauwa negero hoolohe a ke kaikamahine.

            Ua ku koke iho la o Kapena Venona malalo o ke alanui-pii, a iho aku la o Josh a mamua pono ona, pane hou aku la i keia mau olelo-

            "Ai-se-wau kela inoa Josh, aole akahi kanaka pii maloko kela hale, ina aole ike mua iaia-iaia no pololei. Bai-gole-iu, ia oe no Kapena Venona keia manawa."

            "Ae, owau o Kapena Maka Venona o papu Mogana, ua makemake au e ike ia Miss Edita Taila," wahi a Venona i pane aku ai i ka negero.

            "Aole keia po," wahi hou a Josh.

            "Pehea?" wahi a Kapena Venona i pane aku ai me ka leo kalakala ame ka hoao pu ana aku e pii e komo iloko o ka hale. "Aole oe i ike i ka pilikia e ukali mai nei mahope o ke kaikamahine i keia mau minute pokole."

            "Ai-se-iu-hia," wahi a ka negero i alai ae ai mamua o Kapena Venona me ka pale pu ana mai iaia aole e pii aku. "Ia oe no pii mai keia po ike no kela Edita? Pehea pau loa manawa makemake ike Edita, aole hilahila oe pii mai maanei kela po? Iaia aole makemake oe e like kela olelo Kapena Davikekona hai no iaia"

            "Ua ae anei o Edita e lawe mai i kela mau olelo hoopinipuni ino loa a Kapena Davikekona?"

            "Kela Kapena Davikekona, iaia no like pu keonimana pololei, ia oe no kapakahi like pu rula oe."

            Ua hoopuiwa i aka laua nei mau kamailio ma o ka lohe ana i kekahi nakeke wawae kapuai kanaka mamua o ka lanai, a hoomaopopo koke iho la o Venona, o ka laina koa kela ana i haalele aku ai iwaho o ke alanui, e kii mai ana ia Edita a kaualako aku iaia imua o Mekia Noutana, oia ka Josh i pii hou aku ai iluna o ka lanai me ka pane ana iho-

            "Owai la kela poe nakeke mamua kela lanai keia manawa?"

            "He poe kanaka kela e hoino a hoohaahaa i ke kulana wahine o Edita, e like me oe i hoohaahaa iho nei ia'u a e loaa ai ia oe ka hoopai kiekie loa!"

            "Keia manawa oe hele koke Kapena Venona mahope kela pa, aole oe kolo hele mamua, wau hele nana owai la kela poe hanakuli mawaho kela lanai?"

            Ua emi hope aku ka negero e komo iloko o ka rumi, ua pii koke aku la o Kapena Venona iluna o ka lanai me ka pane ana ae-

            "Eia au ke komo aku nei e Edita Taila, no ka haawi ana aku ia oe me kekahi kokua, a"-

            Aohe i pau pono loa aku kana mau olelo i ke kamailio ia, ua kuemi hou mai la o Josh ihope a pale aku la ia Venona me ka pane ana aku me hookahi lima-

            "Aole oe pono hanahana oolea keia niga e Kapena Venona?"

            "E hookaawale koke oe e keia negero mamua o ko'u alahele no ke komo ana iloko o keia hale," wahi a Kapena Venona i pane mai ai a paa iho la kona lima akau ma ke kumu o kana pahikaua me ka makaukau e hou aku ia Josh. "Ua lumai au i ka maka o ka'u pahikaua a inu i ke koko o ka puuwai o kekahi enemi he hookahi manawa i keia po; a ina e alai ana oe i ko'u alahele, e hoohainu hou no au a inu i kou koko iloko o keia sekona!"

            Ua lalau iho o Venona e huki ae i kana pahikaua, ua lele koke aku la o Josh a paa kona mau lima, pane iho la i kana mau olelo hope-

            "Kela hoopaapaa nuinui kaua, keia manawa no hiki hooponopono aole kali hou," wahi a ka negero i hapai ae ai ia Kapena Venona iluna me he wahi keiki uuku la, a kaikai aku la iaia e kiola mawaho o ka pa.

            "E hookuu ia'u e keia negero ino, o kau mai kekahi hoopai nou e mihi ai mahope aku," wahi a Venona e noke nei i ke kupaka mai na umii paa ana a na lima hao o Josh.

            Aohe he mau olelo i puka ae mai ka negero a kokoke i ka pa, hoomaloeloe ae la i kona mau oloolo wawae a me na io uwala o kona lima, pane iho la i kana mau olelo hope-

            "Keia manawa kaua hiki ma kela pahuhopu. Wau makemake kiola oe maluna kela lewa haule mawaho kela pa, pau no kela hoopaapaa nuinui oe pau loa manawa."

            He umi ana iho na ua negero la i ka hanu, ua kiola ia ae la o Kapena Venona iluna o ka lewa me he wahi keiki uuku la, a lele koheoheo ana oia no waho o ka pa, a pane hou ae la o Josh-

            "Dar! Oe noho malaila Kapena Venona! Wau hoi ma ka hale keia manawa pehea la kela hanakuli ma kela lanai."

            Ua lele koheoheo io aku la o Kapena Venona iluna o ka lewa, a mamua o kona haule loa ana iho i ka honua, ua hihia ae la kona kuka iluna o ka pa a pepee iho la kana pahikaua.

            Ua kau malie iho la oia iluna o ka pa me ka hiki ole iaia ke hoopakele nona iho, a hoopuka ae la i na olelo ino no ka negero me ke kuhea pu ae.-"E kokua, e kokua."

            Lohe mai la na koa mawaho o ka lanai hale o Edita i ka leo uwa o kekahi kanaka pilikia, ua holo koke mai la lakou e nana owai la keia kanaka e uwa nei o ke aumoe.

 

HE MOOLELO

-NO KE-

Koa o Kanahele,

-A I OLE IA-

Ka Naita o ke Kapa

Kila Lahilahi.

 

AE, AOLE e nalo, i pane mai ai ka moi Kale, a owau pu kekahi e komo aku ana e imi i keia, a huki aku la oia i ka naita ma kahi e a ninau pono aku la i na mea a pau i hana ia, a hai aku la ka naita mai ka mua a ka hope, a hui hou mai la laua nei me ka lehulehu a pane mai la ka moi: He mea kupanaha ka haawi ia ana o ka makana a ke kaikamahinealii, ua manao ia o ka apopo ka la ia e pau loa ai na naita, a o ke keikialii kekahi e holo ana, a o ka la nui maoli ia a oia ka la i manao ia ai e haawi i kana makana. Aole paha ia i lohe aole e holo ana ke keikialii Karl i keia la, i ninau mai ai kekahi o kona mau naita.

            Ae ua lohe no ia na maua ponoi no me Louis i hoonohonoho na hana a ua hai no ia i ke kaikamahine, a ua manao au aole no he makemake o ke kaikamahine alii iaia, a owai hoi keia a owai kau e imi nei e ka elele, he elele keia mai kahi mai o ka emepera ka holo ana mai; e ka moi a me na keonimana ua kunou mua aku la keia i ka moi a mahope aku i na lii, i hoouna mai nei ka emepera ia oe a me kou mau alii ilaila kou paina ahiahi he hookahi hora mai keia wa aku, a huli hoi aku la ia, ke ae la wau ia, o ko'u makemake maoli ia. A pau ka paina, hooluana iho la, alaila kamaaina pono iho kakou me lakou la.

            Pane mai la kekahi makuaisa i ka moi, ua ike iki no paha ke keikialii i ke kaikamahinealii o Geremania, aole loa i noho hoomalu oia iaia iho, a e ike ia ana nae ia i keia po i ka papaaina a ke alii. E hele aku ana lakou nei e komo iloko o ka pa, hoea hou mai ana kekahi keiki lawelawe o ke aloalii o Geremania, a kunou aku la keia a pane aku la: E ka naita Sir Ulric i kauoha mai nei kou moi i aloha nui ia, o Louis o Geremania e hele aku oe imua ona, a me ia oe e noho ai i ka papaaina a ka emepera ke ae oe ia. Ia wa huli ae la keia a nana ae la i ko ia nei moi. Kahaha! e kanalua ana ka paha oe, i pane mai ai ka moi. E kuu haku, aia a ae mai oe, o kau ae a me ka'u kauoha, e hele oe. A hiki lakou nei i ka hale, hoi aku la keia a ma ko ianei rumi a wehewehe iho la keia i kona lole, a noho iho la keia ilalo a komi iho la i kona lima ma kona puuwai a pane iho la: Heaha la keia, a heaha la ka mea e hiki mai ana, he mea huna eia mamua o'u, a heaha la ua mea huna nei, a a hea la hoike la mai imua o'u. He mea hoouluhua ia i ko ianei manao, ahea la keia e ike ai, aka, i kekahi wa me he mea e hawanawana mai ana, a i kahi wa hoi, me he mea la e ike aku ana keia he mau hoailona no ka pomaikai e hiki koke mai ana imua o ia nei.

 

Mokuna XV.

                        Ka papaaina. Mai ke au mai ia Chalemagne a hiki i keia, akahi no a ike hou ia ka wehe ia ana o kekahi papaaina nui e like me keia, o na ipu gula a me na ipu dala a o na pa a me na pahi, e, a me na puna mai ka mea nui a ka liilii, e nana aku a hewa ka maka, e hio ana na kuene ma o a maanei, a aole poaha he moi e  like me ia o ia au ka nui o na mea gula, ma ke poo o ka papaaina, malaila na ipu gula nunui ua kinohinohi ia me na pohaku nani i hana noeau ia e na poe akamai ana i lawe mai ai mai Ikalia mai. Ua kani mai la ka o-le mua no ka hoomakaukau ana, a ike ia aku la ka emepera wahine e ku ana ma ka aoao o kana kane maloko o kekahi rumi e pili koke ana i ka rumi aina, a pane mai la i kana keiki i kona komo ana mai, e Karl, ua makemake maua e hele oe i kahi o ko maua hoahanau o Geremania e noi aku i kou pono o ka lawe ana mai i ke kaikamahinealii Constance i ka rumi aina.

            Pehea, i pane mai ai o Karl me ke ano hoonaukiuki, aole au i hoolauna ia me ia, a pehea e hiki ai. Aole, i pane mai ai ka emepera, aole no he wa e hiki ai ke hoolauna ia oe, a ua hiki mai kela aole oe o ka hale nei o maua wale no, a mai ia wa mai, aole ia me kekahi mea e aku, a ua pono ka ko makuahine e hele oe a nonoi aku i kou pono e lawe mai iaia. Ae, i pane mai ai o Esther, a e hele oe ilaila me ka manao maikai a akahai e like me ke keonimana, nonoi aku oe e like me kou kulana a hoahanau pili loa iaia, a e launa e olua mamua o ka hiki ana mai i ka papaaina.

            Ma kuu ola, i pane mai ai o Karl, a aole nae keia i aa e hehi iho i kona wawae maluna o kona makuakane, manao ia mai paha, aole no au i makemake ia e laila, e ole no e hele okoa aku e noi.

            E hai aku au ia oe, i pane mai ai o Esther, he mau hiohiona kau e ike nei aole au i oluolu, a nolaila, e ono@ aku oe ia oe iho ina oe i makemake e eo ia oe, o hele e Karl, o kani e mai ka o-le a lilo e ka lima ia hai a nele oe, pela i pane mai ai ka emepera. Owai, a owai ka mea i aa e hana pela; he nui na naita kaulana e hauoli loa ke loaa ia haawina. Ke lele nei ka manawa a e hele ana anei oe ilaila. Ae, a ku ae la keia a hoi aku la i ko ianei rumi e hoomakaukau ai, ua lohe wale no keia i ka wahine ui o ke kaikamahinealii me ka ianei kauwa ka i hookau iho i ko ianei mau hoohanohano o ka la, i ka paa ana, ua hele ku la keia a hiki i kahi e noho ana o ko ianei makuakane hanauna, a halawai aku la keia me ke koa kiai a hai aku la keia i ko ianei manao, haalele iho la ke koa iaia nei e kali a lohe mai mai kona haku mai, aole i liuliu lawe ia aku la keia imua o ka moi Louis ma kekahi rumi akea e akoakoa ana me ka moi na lede a me na keonimana o kona aloalii, a pau na kukai aloha ana, ua pane mai la ka moi, ua olioli au i kou hiki ana mai e ke alii ma ko'u wahi nei, he manao paha kou e ke alii.

            Pane aku la keia, i hele mai nei au e hoolauna ia'u iho me kuu heahanau me ke kaikamahinealii me Constance.

            Bravo, i pane mai ai ka moi Louis, a hopu mai la i ko ianei lima; ua pono oe e Karl, e ike ana oe iaia, e hahai mai ia'u, a alakai aku la oia iaia nei ma kekahi aoao o ka rumi, malaila he elua mau kaikamahine e ku ana, a pane mai la ka moi. E Constance, e ae mai ia'u e hoolauna aku au ia oe i ko hoahanau a ke keikialii o ka aina nei.

            Huli mai la ke kaikamahine alii a haawi mai la i kona lima me ka minoaka maluna o kona mau helehelena a pane mai la, e oluolu oe e ke keikialii e hoolauna ia oe i ko'u hoaloha oiaio i ka lede Theresa o Darmstadt. Ua like me ka hekili i kui iho maluna o kona poo, i ka wa ona i ike aku ai i na kino o na kaikamahine e ku mai ana imua ona, o ke alii a me ka lede Theresa, o na mea no ia i loaa ai iaia nei iloko o ka nahelehele, aole nae o na mea a lakou nei i hopu ai, o na kaikamahine i hoea hope mai, no kekahi wa ka noonoo ana a ianei aole e hiki ke pane koke aku, nana aku la keia ia laua la e haka pono mai ana na maka iaia nei, a o ka oi no hoi o ka ui ana i ike, hooikaika ae la keia a pane aku la: E kuu hoahanau, ina paha o kaua wale no, kukuli aku la wau, a komo i ke kapa inoino, a noho iloko o ka lehu a nonoi aku ia oe e kala mai. Mai hoopaa oe nou i ka mea i hana ia me ka paani, aka, o ia hana ana au aole no i maikai; a e lohe aku au i kou kala ana mai.

            He oiaio, e ke lii, aohe a'u mea e hana aku ai, aole oe i hana ia'u a pela wau e kala aku nei. Ua hana ino au ia oe i kuu hana ino ana i ka poe e like me oe. A ina pela o ko'u makuahine ka mea pono e kala aku ia oe. He oiaio, aole owau ka mea nana e malama kou hanohano, a aole owau ka mea nana e kala aku kou mau hewa. Hoea hou mai la he malihini a lohe aku la keia i ka inoa o Sir. Ulric, o na huaolelo a ke kaikamahinealii a me ka hiki ana mai o ka naita, na oi ae ia mamua o ka mea hiki i ke keikialii ka uumi iho, a i ko ianei ike ana aku @ kekahi e aahu mai ana kela i ke @ ka o ka lankila, ka mea i eo iaia @ ke kokua a me na hoohanohano ma kona umauma, nolaila ua piha a hu ko ianei kiaha o ka inaina, a ike ole i ka ianei mau olelo e hoopuka aku ai imua o ke kaikamahinealii.