Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 3, 19 January 1889 — Page 1

Page PDF (1.58 MB)

This text was transcribed by:  Jean Howard
This work is dedicated to:  Puakea

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 

HOOLAHA LO1O

 

W.R. KAKELA

 

@@@@ A HE KOKUA MA KE KANAWAI

H@ Luna Hoola@@ Palapala

tf

 

WILDER & CO. (WAILA MA.)

 

Mea kuai papa a me na lako kukulu hale na ana a pau, a me na me ne poho a @@@@ na ka hul@.

 

Kihi Aianui Mo@wahin me Papu.      t@

 

CECIL BROWN

 

I NO A HE KOKUA ME KE KANAWAI?

He @uena Hoolalo Palapala no ka M@ kupuni o Oahu

 

KEKUA HANA:   Ma alanui Kalepa

tf 

 

A ROSA. (AKONI.)

 

LOIO A HE KUKUA MA KE KANAWAI.

He Luna Hoolalo Palapala.

 

@@@@ HANA:   Ma ke Keena Lo@  K@hina

 

tf

 

JAMES M. MONSARRAT.

(MAUNAKEA)

 

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

 

He Luna Hoolalo Palapala

 

E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e ae ma ka olelo Hawaii.  Dala no ka hoaie ma ka moraki ma na waiwai paa.

 

KEENA HANA:   Alanui Kalepa

 

 

VOLNEY VAILLANCOURT ASHFORD

AKEPOKA

 

He lolo, Hoakuko, Pale ma k@ Kanawai Kakauolelo, @unahooponopono u me ka hana ana i na Palapala Hoolilo.

 

LA WELAWE ILOKO O NA AHA A PAU O KE AUPUNI

 

E hana ia no na Palapala pili Kanawai a pau.

 

@@ Keena Hana Helu 21.  Alanui Kalepa, Honolulu Hale.       (2150 1y)

 

WILLIAM C. ACHI.

 

Loio a he kokua ma ke kanawai imua o na Aha a pau o keia Aupuni.

 

He Mea Ana Aina a he Roroka ma na waiwai paa.

 

Keena Hana, Helu 15, Alanui Kaahumanu Honolulu, oia ke Keena mua iho nei o Kini me Peterson.                                     2114-y

 

HOOLAHA

 

G.W.A. HAPAI

He Luna Hooko Wa@@

 

---A H@----

 

AGENA HOOIAIO PALAPALA

 

E LOAA NO MA Hilo laona, Hawaii, ma na manawa a pau.         2152-1y

 

 

 

E G. HITCHCOCK

(AIKUE HIKIKOKI)

LOIO, A KOKUA MA NA MEA A PAU E PILI ANA MA KE KANAWAI.

 

E ohi ia no na Bila Aie.  me kalawiwi

HILO, HAWAII

                                  2114 1yr

 

GEORGE P. KAMAUOHA

He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

--A HE MEA --

 

ANA AINA.

 

E loaa no ma Kohala Akau, Hawaii

2001-1y

 

JOHN MAHIAI KANEAKUA.

 

LOIO A HE KOKUA ME KE KANAWAI.

HE MEA UNUHIOLELO MA KA OLELO

BERITANIA A ME KA OLELO HAWAII

 

@eena Hana, maluna ae o ka Hanako o Bihopi ma.

1yr

 

HALEKUAI BIBI HONOLULU

(Hope o Wm. McCandles.)

 

HELU 6 ALNAUI MOIWAHINE, MAKEKE

MA ULAKOHKO

 

Na Bibi montona, Hipa, Puaa me Ia, na lako ai ulu & co.

 

O na kauoha a na ohana a me na moku mai e hooko koke ia no me ka eleu a me ka hikiwawe.

 

O na holoholona ola no na moku e hiki no ke hooko koke ia.

 

Telepone Helu 212                                                                  2185-tf

 

 

OLELO HOOLAHA NO KA O LIMA

 

E ike auanei na mea a pau, ua makaukau ka Papa Ola e haawi i ka @ lima ana me ka uku ole i na mea a pau i @ ole ia, a ke kauoha ia aku nei na makua a mea paha e paa ana i ke keiki e like me ia i kuhikuhi ia e na pauku 311 a me 312 o ke Kanawai Kivila, e hele mai ma ka Hale Haawi Laau o ka Papa Ola @a Kapamoo, ma alanui Hotele, ma na hora hana o ke Kauka Aupuni i hai ia malalo iho nei:

 

Mai ka hora 8

Hora Hana    a ka hora 10

kakahiaka

N.B. EMERSON

 

Pelekikena o ka Papa Ola.                                     jn 6-6m

NEDE NIKONA

 

---KA---

 

 

Puuwai Haokila a Hooko

Kauoha Poina Ole;

 

---A @ KA ---

 

Holapu Hope Loa

 

---A KA ---

 

“ALABAMA”

 

----K @ ----

 

Ahikanana a Puhipuhiahi o ka Moana Atelanika

 

 

“Elua Kupueu o ka moana.

A na O i’a e makau nei

O ka Alabama me ke Senedoa

I ka uhai loloa mai mahope”

 

MOKUNA II

 

KA NIUHI HOLAPU MOANA

 

E LIKE me ka hikiwawa o ka owaka ana ae o ka uwila, pela no  Kapena Semisa i huli ae ai a pane hou mai la o Fegusona.

 

“Ae—Powa.”

 

Ia manawa, hapai ae la ke kapena I kana puupuu me ka hoomaka ana e haule iho me ka ikaika maluna o na helehelena o Fegosona, aka, mamua nae o ke ko ana o kona makemake, ua lele aku la o Fegusona a paa ka lima p@upuu k manaoia nona.

 

He kanaka ikaika o Kapena Semisa, aka, ua loaa iho la iaia iloko o ia manawa kona like.  Onou ia aku la ua Kapena nei a kokoke e hiki i ka ipuka, a puliki paa ae la o Fegusona iaia.  Hoomaka iho la laua i ka oni ana a me ka wili, me ka ikaika lua ole o na me a ielua.

 

“E hoopaakiki oe.”  Wahi a Kapena Semisa, “aole o’u makemake i ko’u oko, aka, ina e hoomau i kou paakiki, alaila, e lawe ana au.  Ua poina paha oe he kaikamahine kau----“

 

“Aohe a’u mea poina,” wahi a Fegusona, a ia manawa oia i hoao aku ai e apo i ka pua i o ke kapena, aka, na pale koke ae la nae ke kapena ia mea ma ka umii ana aku i ko Fegusona kania i

 

A ia manawa i kahea ae ai o Feguso na me ka leo nui, a o ka manawa no hoi ia a Ruta me Nede i lohe mai ai.  Ua hoomaka o Kapena Semisa e umii a make ia Fegusona, i ka wa a Nede i komo a wiwi mai ai iloko o ke keena, a lele aku ai mawaena o na mea paio a elua.

 

Hookahi no ka ana a Nede, hikaka aku la ke kapena o ka Alabama ma kekahi aoao, a hoea aku la i ka ipuka, a oia kona manawa i pane mai ai i na huaolelo hope loa o ka mokuna II, i kona ike ana mai ia Nede, i kai ana mai:

 

“E uku ana oe no keia”

 

Mahope koke iho o kona hoopuka ana i keia mau huaolelo, ua puka aku la o Kapena Semisa a pii aku la iluna o ka oneki, a lele aku la o Ruta ma ka aoao o kona luaui makua, e waiho ana iluna o ka papahele ua aneane e pau @@a ke aho.

 

Ku aku la o Nede me ke kahaha a hiki i ka oluolu loa ana o Fegusona.

 

MOKUNA IV

NO NEDE LANAKILA MUA LOA

 

No kekahi manawa mahope mai o kela mau uluaoa haukawewe hokoko i hoike ia ma ka hapa hope o ka Mokuna III, aole lakou nei i hoohaunaele hou ia mai, aka, ua noho malie iho la me ka maluhia iloko o ia manawa.

 

Ua nalo aku la kahi mokuahi Natila, ua hoomalamalama aku oia i ka ilikai a hiki i ka pio ana o kona kukui; a nolaila, aohe bana i koe a ka Ni@hi, o ka haalele wale aku no i na koena hunalehu e au hele ana maluna o ka ilikai, a e palau hou aku kona ihu i na ale, me ka auku hanu hou na aku i kahi e loaa ai o na pio.

 

O na waiwai o luna o ka Natila i lawe ia mai, aole no ia he mahuahua, he wahi kowa palanaiki o ka opu o ka Alabama kahi i hoonuu ia aku ai.

 

Aka, aia nae iloko o na puupuu daimana a Fegusona kahi i loaa ai ia Kapena Semisa ka waiwai nui e hiki ai ke uku papalua ia oia no kona luhi i ka lawe pio ana i ka Natila, a@ kona haalele ana iho i kela keena mahope o kona lalau lima pu ana @@ Fegusona, ua hoapaa iho la ia @ @@na manao e lilo ana kela mau daimana.

 

Mamuli o ka pau ana aku o na kela o ka Natila iluna o ka Alabama, a nolaila, ua kauoha ae la ke kapena e hoopololei ka ihu no Bahia, ma na aekai hoi o Berazila, he ewalu haneri paha ke kaawale, a ilaila ola i manao ai e hoolele aku i kekahi o ua poe nei o ka Natila.

 

Ua ae ia o Kapena Belodina a me kona mau aliimoku e hele lanakila maluna o ka moku, aka, o na luina, aole pela, ua hoonoho ia lakou ilalo, koe wale no kela mau kanaka eha i huli ai a kepa malalo o Kapena Semisa.

 

“Ke alualu hou nei paha kakou i kekahi moku, aole o kanamai o ke kuupau o ka nome o ka huila, “ wahi a Nede ia Ruta a me kona makua kane, oiai lakou e noho ana iloko o ke keena.  “Ke ake nei au aole e loaa hou aku ia Kapena Semisa kekahi moku o ka Akau.”

 

“Ina ke alualu io ne oia i kekahi moku, e ake ana au e loaa aku he manuwa,” wahi a Fegusona.  “Ke manao nei au e kii mai ana ia i kuu mau daimana i kela me keia minute.”

 

“E pu ae au e nana i ke kumu o keia holo ikaika o kakou,” wahi a Nede, a ku oe la ia me ka hoomaka ana aku e hele, aka, paa e aku la nae o Ruta iaia me ka pane aku.

 

Aole oe e pii.  Ua poina anei oe I kela nana hope loa ana mai a ke kapena ia oe, kea no o kona mau maka, a me kana mau huaolelo hope loa i pane mai ai – e uku ana oe no keia.  Aole i loaa ia oe ka ae lanakila ia o ka oneki e like la me Kapena Belodina.  E noho oe me maua.”

 

Na keia mau olelo a me ano pihoihoi o Ruta i ane hookuemi hope mai ia Nede, aka, no kona ake nui loa e hoomaopopo i ke kumu o keia holo ino loa o ka moku, nolaila, ua hooholo iho la no oia i kona manao e pii aku, a pii aku la me ka pane ana mai, he wahi minute a hoi mai.

 

“Hoouna mai oe ia Belodina ilalo nei ke ike aku oe iaia,” wahi a Fegusona.  “Ee manao nei au he hiki no ia’u ke hilinai iaia.  E hoao no nae au.”

 

Pii aku la o Nede a hoea iluna, e kakau ana na kukui po ma o a maanei, a ua malamalama na wahi a pau, aka, ua loaa aku la no nae ieia he wahi kuono e hiki ai iaia ke pee, a malaila oia kahi i hoopu ai.

 

Aole i liuliu iho ko ianei ku ana malaila, hoea ana he kanaka.  I ka makamua, ua kuhi aku la keia o kekahi o na aliimoku o ka Alabama, aka ua hoopiha ia oia me ka hauoli i ka ike ana aku o ke kapena ka o ka Natila i nalo aku la, oia hoi o Belodina.

 

Kikoo aku la ko ianei lima imua a apo aku la i ka lima o ke kuka o Belodina, a hanu malie iho la, me ka halo ana mai o na maka o Belodina, e mana ana me ke kahaha – oweai la hoi keia?

 

“Aole anei keia he @niau e Nede Nikona?  Wahi a Belodina, oiai, ua ike mai la kela.  “Mai kamailio mai oe ia’u no na mea e pili ana i ka holo a holo ole o ka Alabama.  Na keia holo e hoopau i ke kanalua.  Me keia a kakou e niau nei, aole e loihi loa ka manawa, a e hoea ana kakou iloko o Bahia.”

 

“Ia Kulanakauhale anei kakou e holo nei?  Wahi a Nede.

 

Pela mai nei o Balea.  A me he la, ua maopopo iaia ia mea.  O makou na kanaka ponoi o ka Natila, me he la, ilaila paha makou e hoomalu ia’i a o oukou, e hookuu ia ana oukou me na hoomalu ole.”

 

“Pela kou manao”

 

“Ae; pela ko’u manao.  No ka mea, o ko Balea manao no ia.  Aka, e aha ana oe maanei?”

 

“I pii mai nei hoi au e hoomaopopo i ke kumu o keia holo launa ole o ka moku.”

 

“Pehea ka lede a me kona Makuakane?”  i ninau mai ai o Belodina.

 

“He ano maikai no.  Ua Iohe o Kapena Semisa eia na daimana iluna nei o ka moku,”  wahi a Nede.

 

“Alaila, ua maopopo ia’u ka mea nana i hai iaia,”  wahi a Belodina.  (Aole i pau).

HE KAAO

--NO --

 

HAPAIKALA-Hapaikamahina

 

KA HUAOHIANANI

I LOAA MA KA

 

Piko Mauna o Farani

 

---

 

Ka Ui nana i Kakele ke Aupuni o ka Lihilihi o na Manu.

 

---

 

I Kokua ia e HULUPAINA kona Pokii

 

 

Unuhi ia e Moss Ma’u

 

---

Iloko o ka manawa o ia nei i olepe ae ai i kona kuka me na mekala a me na hoku alii ekolu e kau ana maloko o ko ianei kika a me ka ianei mau kamailio imua o ka lehulehu e nana mai ana i ko ianei mau helehelena a me ka maikai o ka ianei mau kamailio ana.

 

Ua kaulona pono mai la na maka o ka hapauea maluna o na metaia a i ka hope loa o kana nana ana, ua ike aku la oia i ka metala o ke aupouni nui o Rusia i makana mai ai @kana keiki i ka la hoike kula ma Perusia, o keia me tala oia ka oi hookah o na makana i haawi ia ia mai e na moi i ka ianei keiki, a ua ike koke aku nei no oia i na hoku alii ekoku i kala i poni ia ai kana keiki ma ke ano oia kekahi o na keikialii o ke aupuni o Italia ma kea no aole e waia ka inoa o ke kaikamahinealii i ka mare i kekahi keiki o ke kulana haahaa i like ole me kona kulana he alii.

 

Ia wa ua hoomaopopo iho ia ka hapauea, he oiaio, ke ola nei no kana mea i kanikau ai no ka manawa loihi, a o keia mau mea a pau ana e ike nei, o na mea no ia i makana ia i kana keiki main a moi mai a pau loa no ka nui o ka naauao o kana keiki.

 

Iloko o ia wa, ua hele aku la ka hapauea a kukuli iho la imua o kana moopuna a hopu aku la i na wawae a uwe iho la me ka ehaeha o ka naau, no ka ike ana i ka hua i oili mai loko mai o kana keiki hanau kahi a pane aku la ka hapauea i kana moopuna.

 

Akahi no wau a manaoio i kau mau olelo ia’u, o kou Makuakane ponoi ia o ka’u keiki, oiai, o na metala au i hoike mai nei a me ua hoku ekolu e kau nei maluna ou i keia manawa, oiai aole i loaa i na mea a pau kena mau metala  a me na hoku.  Ke ninau aku nei au ia oe, a e hoike mai oe ia’u kou kupunakane me ka oiaio.

 

Ke ola nei no anei kou Makuakane a i ole ua make paha.

 

Pane aku la kana moopuna, aole oia i make, eia no oia ke ola nei.

 

Pane mai la kona kupunakane, aia oia ihea kahi i noho ai?

 

Aia oia ma Farani e noho nei a hiki i keia manawa, wahi a kane moopuna i pane aku ai.

 

Mahea o Farani kahi i noho ai, a ua loaa anei i kou Makuakane kekahi kulana kiekie, oiai, keike nei wau i kou kahiko i keia hora e kuu moopuna he kahiko ia i loaa ole i na kanaka a pau o kea o hoolookoa nei, ua loaa paha i kou Makuakane i keia wa, ke kulana kiekie i oi aku mamua o’u kona Makuakane ponoi.

 

Ua pane aku la kana moopuna, aole i loaa iaia ke kulana kiekie, ua like oia i keia wa me he kanaka ilihume la no ke kulana haahaa loa, me ka nui o ka hooikaika ana e loaa ai kahi pono ia makou ma Farani, a no ka loaa ana o ka ilihune i ko’u mau makua, oia ko makou kumu nui o ka noho ana i ke kuahiwi, mamuli hoi o ke kipaku ana mai a ka moi Apala a oia ko makou kumu o ka noho ana i ke kuahiwi a me ka hooikaika i loaa ai ko’u wahi pno kuo i hele mai nei e ike ia oe ko’u kupunakane.

 

I ka lohe ana o ke kanaka waiwai i ka moolelo e pili ana i kana keiki no ka hoohalike ia me he keiki ilihune la, ua uwe ae la oia a nui me ka ehaeha o ka naau i ke aloha no kana keiki.

 

A pau keia mau haawina kaumaha i kau iho maluna ona, ua noho iho la lakou maluna o na noho me na hoohali kamailio ana, a i ke kani ana mai o ka hora 5 o ke ahiahi, ua kono mai la ka olomana Meneki ia lakou nei e hele aku ma kona papaaina i lulu i na mea ai i hoomakaukau ia e hookipa aku i na malihini i hiki mai i kona hale kakela.

 

Ia wa, ua huli ae nei ke koa opio a kono aku la i kona akimalala a me na mea a pau e hahai mai mahope ona, a ua hele aku nei lakou a pau a noho iho nei lakou paina.

 

Iloko o ka wa o lakou nei e noho ana ma ka papaaina, ua hoopiha iho la lakou nei i ka lua o ka inaina a i ka piha ana a kokoke e hiki maluna o ke kania-i, ua hoi aku la lakou a ma ka rumi hookipa a hoonanea iho la, me ka hookaakaa ana o kahi poe i ko lakou mau opu ;no ka nui loa o ka maona, a i ke kani ana mai o ka hora 6 o ke ahiahi, ua hoomakaukau iho la ka kakou koa opio me kona mau aliimoku e hoi i ka moku.  A ia wa ua kaohi mai la kona kupunakane iaia nei e noho me ia, a ua pane aku la keia:

 

E oluolu oe e kuu kupunakane e kookuu mai ia’u e hoi au i kai o ka moku e moe ai i keia po, a ka la apopo alaila noho kaua iuka nei a hiki i ko’u mau la e hoi ai e ike i ko’u mau makua e kali mai la ia’u o ka hoi aku, a oiai ke manao nei au, e hookuu i ka akima lala Vilopepa e hoi e malama i ke aupuni, oiai o ke koo hookah keia nana e paa nein a mana aupuni o Farani i hiki ole ai i kekahi mau aupuni e ae e hookahuli i ka noho moi, a ua kau ia hoi ko ianei weli e kea o hoolookoa, nolaila wau i manao ai e hookuu mai oe ia’u i keia po.

 

Iloko o ia wa, ua ae mai la kona kupunakane i ke noi a kana moopuna, a iloko o ia wa, ua huli mai la ka akimalala a pane aku la I ke kanaka waiwai.

 

Imua ou e ke kanaka i kaulana a puni kea o no ka nui o ka waiwai, ua like kou inoa me he ipukukui la iloko o ka rumi hookipa, pela kou inoa e malamalama nei imua o na mea a pau e ola ana ma keia ili honua pela wau e panai aku neii ko’u mau hoomaikai palena ole a me ko’u mau ahimoku nou a me kau mau moopuna ka hua i oili mai mailoko mai o kau keiki hanau kahi i nalowale no ka manawa loihi, ke nonoi aku nei au i na lani e kokua mai ia oe iloko o kou mau la kanikoo a me kau moopuna iloko o kona mau la opio e uhai ia ko olua mau meheu me na pomaikai he nui, a o ke aloha no hoi kou, a haawi mai la na aliimoku i ko lakou aloha hope i ka hapauea.

 

Ia wa, ua hele aku nei ka kakou koa opio a me kona akimalala no ke kau ana iluna o ke kaa i ukali ia e kona kupunakane a me na aliimoku a hiki i ke kau ana o na mea a pau iluna o ke kaa, a haawi mai la na mea a pau i ke aloha, a pela no hoi ka olomana i panai aku ai i kona aloha no kana moopu na a me na ahi a pau o ka mokukaua, a hao aku la ke kahu kaa i kona mana, no ka uwapo ka pahu hopu, a kau aku la maluna o ka waapa a holo aku la no ka moku.

 

A i ka pili ana i ka moku, ua hoi aku la na mea a pau ma ko lakou mau keena pakabi iho, a pela no hoi ke alii opio a me kona akimalala ma ko laua rumi, a hoonanea iho la.

 

A i ka pau ana o ka laua nanea ana, ua hoi aku la laua ma ko laua mau wahi moe e hoonanea ai me Niolopua,  a o na mea e ae hoi o luna o ka moku, mi ke kapena a hala aku ilalo, e haanui ana hoi lakou no ka nani o na helehelena o ke koa opio a me ka waipahe o kana mau kamailio, a eia ka he moopuna na ke kanaka waiwai o Perusia nei, ua laki keia hapauea i ka loaa ana o kana moopuna ponoi iloko o kona mau la kanikoo.

                                                                                                                                                                (Aole I pau)

 

KE

Kau Lio Mazepa

---A @ @@@ IA KA

 

Noeau i ke Kii’na Kipuka-ili

 

----

 

Ke Kamahele ma na Kula Laula o Nubarasaka

 

---

 

MALOKO o kekahi wahi hale uuku ma na palena waho o ke kulnakauhale o Bosetona, e noho hookah ana kekahi kaikamahine opiopio nona na makahiki i aneane i ka umikumamawalu, a na kona mau helhelena e hoike maopopo mai e like me kea no ilihune o kela hale i ua ahiahi molehulehu la, ua poloii ia oia no ke komo ai ole i kela la a po a me he mea la, aohe ona mau manaolana i koe no ka hopena nawaliwali o ka polloi e ukali mai la mahope ona.

 

Aia maloko o ua hale la, he wahi pakaukau poepoe uuku me na bola e kau ana, a o kahi kapuahi nahaha, e ku mai ana no ma kekahi kihi o ka hale a e ahu mokaki ana no na ipuhao ilalo o ka papahele, he mau wahi noho laau a me na hela-moe elua e waiho ana no ilalo o ka papahele i uhi ole ia me ke kihei a he paku lole nahaehae ke kau ana mawaena o ka hale, a na ia mea i hookaawale ae i ka hale iloko o elua rumi.

 

O keia wale iho la no na pono lako o ua hale nei, a oia ka ua kaikamahine la e nana hoomau ana i kana mea e hanaaku ai iloko o kona polloi nui, ina he mea hiki ke loaa kekahi kokua mai keia mau lako hale mai ina e kokoke loa mai ana ka ikaika o ka polloi.  Aia nae ma ka hakala o ka hale e kokoke ana i ka ipuka-aniani, e kau ana kekahi pila-gita nani a i kinohinohi ia me ke gula a me ne pohaku momi, a oia hookah wale no kahi waiwai makamae a kumukuai kiekie iloko o ua wahi hale la i kela po.

 

Maluna o kela gita, ua nana aku la oia no kekahi mau minute loihi, a me he mea la, he mau hiohiona kona e hoike mai ana, he hoaloha oiaio kela pila nona no kekahi mau la loihi i hla ae, a ua kokoke loa ka manawa no laua e kaawale ai iloko o na hora pokole mai kela mau minute aku, huli ae la ua kaikamahine nei a nana aku la mawaho o kahi ipuka aniani a o ke ku kahela mai o na kuahiwi a me ke kahe lai malie mai o na muliwai e lele hune mai la iloko o na awawa, ua umiki ae la oia i kona mau lima elua mamua o kona alo a iho makawalu mai la kona mau waimaka, a na ia mea i hoohaalulu ae i ua kaikamahine la, a oia ka wa i lohe ia aku ai o kekahi halulu kapuai wawae mawaho o ka lanai o ka hale, a holoi koke ae la oia i kela wa i kona waimaka i hoopulu iho lai kona mau papalina o ka palupalu.

 

Ua ku ae la oia iluna a hele no ka ipuka, aka, ua wehe koke ia mai la nae mawaho mai a komo ana kekahi kanaka i like loa kona mau hiohiona, a he mea hiki ke koho aku, he pili ohana ua kanaka aoo la me ke kaikamahine.

 

“E papa”, wahi a ka leo palupalu o ua kaikamahinela i pane mai ai i ke kanaka aoo i komo aku ai.  “O kou mau hiohiona, ua hoike maopopo mai ia i ka holopono ole o kau mea i hele aku nei?

 

Aole i pane mai ua kanaka la a noho oia iluna o ka noho, a me kona poo e kulou ana ilalo, pane iho la i keia mau olelo----

 

“Ae.  O ko kaua hopena, e Emile ---- he polloi”

 

I ka pau ana no o keia mau olelo, ua haalulu ae la ua kanaka nei, a ha’uha’u ae la kona waha, palulu ae la i na lima ma kona mau maka, a uwe iho la.

 

“Aole.  Aole i keia manawa e papa!”  wahi hou a ua kaikamahine la i pane aku ai.

 

“Ae. Ke olelo nei au i keia manawa—Ae,”  wahi a ua kanaka nei i pane aku ai me ka hooikaika ana i kona leo a pane hou ae la no--------

 

“Ae. Owau o Bakile Petasona, i hanau ia mai iloko o ko’u mau la opiopio me ka waiwai a me ka lawa, a i keia manawa ka piha ana o ko’u mau makahiki:  ke kanalima, me ka’u keiki hookah wale no o oe e Emile i keia ao, ke hahai nei ka ilihune ia kaua i na wa a rau, ka polloi a me ke kaumaha.”

 

Ua kuwo ae la ua kanaka nei me ka leo nui i kela manawa, a ku pu ae la ke kaikamahine iluna, hopu aku la i kana pila-gita a puka aku la iwaho o ka hale, ua pane hou aku la ua kanaka la i heia mau olelo ----

 

“E hele ana oe ihea e kuu keiki?  “E kali iki oe a hoi koke mai au me ona wahi mea ai na kaua like e papa,” wahi a ke kaikamahine.

 

“Aole.  Aole e kuu keiki.  Aole ia o ka hana a’u e hookuu ai ia oe no ko’u pono.”

 

“Ae, e papa ----he aloha au i kou ola a me ko’u iho.  Ua hoao mau au e hookaulua i ka manaolana no kahi manawa a i kekahi manawa e loaa ia oe ka hana, aka, o ka poli ka mea nana e kipaku nei ia’u e hooko i kela manaolana mua a’u I hooholo mua ai: kinohi.

                                                                                                                                                (Aole i pau)

 

MOOLELO O KA AHAHCI O HAMAKUA HIKINA, HAWAII

 

-----

MA KA LUAKINI O MAUNAHOASO

 

Ua malama ia keia halawai nona keia moolelo, mahope iho o ka pau ana o ke anaina haipule ma ke Sabati.

 

Maunahoano, Jan. 6, 1889.  Halawai ka ahahui lipine holu o Maui-hiki na ma ka luakini o Maunahoano.  Hora 1:30 p.m.  Ka Peresidena J.P. Miau ma ka noho, a hoomaka ia na hana me ma ka noho, a hoomaka ia na hana me ka himeni a me ka pule a R.A. Lyman.

 

Koho ka aha ia Rev. C.M. Kamakawiwoole i kakauol@lo no ka manawa a hooho hou na puukani me na mele ma ka euanelio a me na leo pule no hoi.

 

I ka pau ana iho o na leo ikuwa ma ka pule, ua hoakaka mai ka Peresidena imua o ke anaina, ina o ka mea i loaa na manao paipai alaila o ka manawa keia.  Oia ke manawa i uai mai ai o J.M. Honer, kekahi o na haole mahiko o ka hui o Kukaiau, mai iaia mai i loaa ai he mau hoakaka naauao, a he kalaiaina naauao maopopo i ka ike aku i kana mau hoakaka no ko ke Akua lokomaikai, a e hoakaka pu ana hoi i ke ino o ka waiona, a he nui aku.

 

Mai ka Loio W.I. Hookahiko mai hoi, a he mau hoakaka no hoi kana no ke ino no a ka waiona a me na mea e ae, ua piha no kana hokeo me na makaukau o ka hoakaka manao ana, ua hiki no, no ka mea, he loio, a he mio no kana o ke kuekaa ana mai.

 

Pau kana, mai kekahi opio mai no o ia apana, oia o Sam Haina, iaia hoi a mao ae, ua ku mai ka makai nui o na apana o Hamakua nei, me kana wahi puolo mai ka lunakanawai kiekie A.F. Judd mai, e aloha mai ana i keia hui bolu, a he mau mea iki no kana i hue mai ai.

 

Mai a C.Waiohinu mai, he mau hoakaka e liliha ai ka poe inu wa@ona mau, oiai, ua awili ia me na mea ino wahi ana i kuekaa mai ai.

 

O ka panina hope oia no ka Peresidena me no manao hoeueu i na lala, e kono ana i ka poe i koe e komo i ka hui bolu, a komo S, a koe aku kekahi poe.

 

Mahope iho o ka pau ana o ka halawai, ua hoopiha ia ka lua o ka inaina me kahi wai coffe me na papaa palaoa lelolelo.

 

Hookuu ia ka halawai me ka himeni a me ka pule a ka Peresidena J.P. Miau, aloha oukou.

 

C.M. Kamakawiwoole Kakauolelo

Hamakua, Hawaii,   Jan. 8, 1833

 

OLELO HOOLAHA HOOKAPU

AINA

 

E ike auanei na kanaka a pau loa ma keia ke papa ia aku nei a ke hooka pu ia aku nei ka hele wale ana o ka Puaa maluna o ko maua aina ma Keahua ma ka apana o Makawao, Maui.

 

Nolaila, o na puaa a pau loa e loaa aku ana e hele wale ana maluna o ko maua aina mahope o ka puka ana aku o keia olelo hoolaha, e hana ia aku ana e like me ke kanawai.

 

A ENOS & Co.

Wailuku, Maui, Januari 8, 1889

@215-3t