Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 4, 26 January 1889 — Page 3

Page PDF (1.77 MB)

This text was transcribed by:  Lisa Danylchuk
This work is dedicated to:  to my late brother Matthew Sean Danylchuk

IANUARI.  KE KAU ANA O KA MAHINA.

 

1--Mahina hou …….10.36 6 A.M.

8–Hapaha mua……. 2.09 @ P M

16–Mahina piha……. 7.05 3 P M

24—Hapaha hope …… 5.17 7 A.M

30—Mahina hou……..10.38 4 P.M

 

PUKA A ME KA NAPOO ANA O KA LA

                                    Puka    Napoo

6—Sabati ……….      6.42.8  5.29.7

13—Sabati ……….    6 43 7  5.34.3

20—Sabati ……….    6.43.3  5.39.3

28—Sabati ……….    6.41.9  5.44 2

 

KELA ME KEIA

He oaniani makani mai ke kukulu @ema ko keia mau la ino nei.

Aia aku la ma kela aoao o ke alano Liliha ke alahao e hoomoe @a nei.

Eia makou ke puka ak@ nei me k @kaika piha o cono moolelo.  Hurrah

E hiki mai ana he p@e keaka himeni ma ka Australia i ke@a Feb@ruari 5 ae.

O ka la apopo, lanuari 7, oia ka la hanau o Wiliania II., Emepera o Gere mania.

E nana ae I ka hoolaha keaka Patience, no keia Poalua ae a me k@ Poaha.

Ua lile ae nei ia Kaaka Trousseau ka noho Kauka Aupuni o ke awa o Honolulu.

E ku hou mai ana ka mokukaua Amerika Vandalia i keia awa a h@lo aku no Samoa.

U lilo ae nei ha han@ ana I ua ma ke Kuea Alii ia Peter High, no ke koho o $235.

Ua hoopai ia kekahi haole Geremania i ka Poaono i hala, no ka lapaaume ka laikini ole.

I ka la 7 o keia Feberuari ae, e haa-lele mai ana ka mokukaua Beritania Haiakima I keia awa no Honokaona.

E haio’elo ana o Rev. Emekona i ke ahiahi o ka la @popo ma ke anaina haipule hui ma ka luakini o Kaumakapili.

I ka hora 2:30 o ka auwina la Pealua nei, ua haalele mai ka mokukaua Amerrika Dolphin i keia awa no Iokohama, Iapana.

Ma M@emae i ka Poakolu nei, ua make aku la ke kaikamahine opio a Mr. Ehu, he 13 mahina ma keia ao. Aloha ino ai pulapula hou.

Ma ka halepule o Sana Anaru i ke kakahiaka Poaha nei, ua hoohui ia ma ka berita maemae, he paa mare Pake e ka Bihopa o Honolulu.

Eia na poe piko pai iole ke holapu nei i na kauhale i keia mau la, a e makaala oukou i na home a me na moa o pau i ka holo me na wawae kanaka.

Piha laukanaka ke awao Mahukona i ka Poakahi nei, he elua mok@ kalepa @ me ka mokumahu Kinau, e hoolei a hoopiha ana me na ukana.

Ua hiki mai nei o Rev. O.P. Emerson mai na mokuaina hikina mai o Amerika, no ka lawe ana i ke kulana Kakauoleleo o ka Papa Hawaii.

I ke ahiahi Poaha nei ku mai ai ka moku holo lealea Case@, he 29 la mai Tahiti mai. E ku iki ana oia i keia awa no kekahi mau la a holo aku no Kapalakiko.

Ua huli hoi mai nei na komite i h@ouna ia aku nei hoomaemae i na paipu wai i paku o Molokai, iloko o ke ola kino maikai a me ka piha hau oi-oli-tu-tu.

Ua hoopouoho ae i ke ahiahi nei, he ahi no ka halekula kaikamahine o Kawa@hao, mahope o ka ninini ia ana o kelahi mau bakeke wai, ua pi@ iho la keahi me ka nui ole o ka poino.

Ma ka Z@alandia i hiki mai ke kapena hou Jas. G. Green o ka moku-kau Amerika Alert e ku nei iloko nei o keawa, ma kahi o Kapena Graham a hui hoi aku ana no Kapalakiko.

Hookahi hookohu ano nui i ike ia i keia kakahiaka mawaena o ka poai o na keiki hoonoho hua, oia hoi, o ko makoi hoa’loha maikai Bila-i-ka-Iu, ua komiana ia aku nei ma ke kulana Luna Nana Nui Wale Iho No no na kaa o ke ala@ao huki lio o Honolulu mei. Ke haawi aku nei ka makou maka pen@ i ka ma@alo ana a nui nona.

 

Ua olepe ia mai @ei ka Moi Mwan-ga o Uganda e kona m@u makaainana ponot a ua hoonoho ia ak@ kona kaikaina Kawewai Moi.  Ua nui na poe i make i ka wa i hookah@l@ia ai ka nohoa’@.

Eia ke hoala ia nei @oko o keia kula nakauhale he hui Hawaii oihana mahiai a me ke kuai poi, a ke ho@kaika nei ka Peresidena o ua hui ia no ka hooholomua ako i ka hana @waena o @a k@naka Hawaii.

Ma ke Zealandia i bala aku no Kikane, o Kapena Bourke o ka noku kana Beritania Hai@kima e ku nei @oko o ke awa kehahi i holo aku no Ausetera@a, amai laiia aku no Inia a hiki loa i Enelani.

Ma Hilo, oa hipuu ia mai nei o H@n H. S. Townsend me Miss Hikikoki, a ma ke Kmau o ka Poalua nei i hiki mai a@iaua i Honolulu a hoi aku la no ke Kula Kamehameha, ke kahua hana o kana kane.

Ua hooholo ka Papa Hawaii e hoouna aku i Parisa, i  mau buke a me na palapaia makahiki, no ka hoikeike ana aka i ke ano noho a me ka hana o na Ekalesia Euanelio ma ka Pae Ama o Hawaii nei.

Aia ma Sekotia, he 750,000 kanaka aohe o lakou mau hoomana haipule. ua olelo ae kekahi kahunaapule ma Galasago, o ke kumu pikkia wale no, o ka loaa ole o na poe na lakou e hoo-@uli mai i ka akoakoa like ana o na kanaka.

I ke awakea o nehinei i ku mai ai ka m@kukaua Beritania Conquest, he 39 la m@i kona mau eke l@ta ma ka Auseteralia mai, aiaila, e @olo pu aku ana oia me ka Haiakina no Honokaona.

Ma ka mokupea Mary Winkelman e hiki mai ai ka hui keaka o Mons. Bushnell, he haole i kaulana ma kona noho alakai ana no kekahi mau hui keaka i kaahele iloko o Amerika a me Europa. E haawi ana lakou i in lea-iea maloko o kekahi halelole pea.

Piha pono ke kaa alahao i ke Sabati i hala, i na ohua e holo ana @ Pawaa a e hoi mai ana i ke kaona nei. He heluna nui o ka ekolu tausani a oi aku no hookahi alahao e huki ai, a he mau hoike hui no ke ohohia nui ia o keia mau lawelawe o ka holomua iloko o na hana kul@ko hou o ka aina.

KAUA MA HETAI.

I ka wa pau mai nei o na hoopono-pono koi a Amerika i ke aupuni o Heta@ no kela mokuahi Amerika i hoo-paa ia mai nei, ua ulu ae he mau ma nao kuee mawaena o ka lahui mamua aku o keia @ana a hoouka ia mai nei he kaua mawaena o ke aupuni a me kekahi hapa o ka lahui, malalo o ke alakai ana a Kenela Hipoleta.  Ke hookokoke loa mai la ua Kenela nei me kona mau puali koa i ke kulanaka-@hale o Port-au-Prince, a ke ku la he elua mau moku kana Amerika no ke kali i in hopena e ala mai ai ma ka hoopakele i ke ola a me ka waiwai o na kanaka Amerika.

MANAWA HOLO MA KE ALA HOOKAHI.

Ma ka Poalua aku nei o kela pule, Ian. 15, ua haalele like aku na mokua hi Zealandia me Kulanakauhale o Pekina i ke kulanakauhale o Kapalakiko i ka hora 4 auwina la, e holo ana o Pekina no Iokohama, @apana. I ka wa i puka ai mawaho mai o ka lae, he elua mile ka oi o ka mokuahi Zealandia mamua o Pekina. Ma ka hora 8 o ke kakahiaka o ka la 16 ae, he elua mile kaoi o Pek@na maumua, a i ka hora 6 ahi-ahi, ua h@omahuahua ia aku ke kowa a piha ka 10 mile mamua. Ma ka hora 7 o ke kakahiaka o ka la 17 ae, he 4 mile ka oi o Pekina mamua, a i ka hora 9, he elua wale no mile ke kowa, i ka hora 11, maalo ae la ke Zealandia ma ka aoao o Pekina, a ua hoomau ia aku ke kowa mau a hiki i ka napoo ana o ka la, ua pau aku la ka ike ia ana o kona kokoolua holo @h@hei moana. Ua piha hauoli na o@ua i keia mau la ma ka holo like ana o na moku eiua, a ua @awi ia aku he mau leo huro i ko la-kou wai haule aku ai mahope.

HALEMAI PUPULE.

Ma ka hoike hapaha a Kauka Tuck-er, ka Luna Nui o ka Halemai Pupule, no ka hapaha makahiki e pau’i Deke-maba 31, 1888, ua ike ia he 64 wale no poe e noho nei malalo o ka malu o @ela halemai o ke Aupuni, no lakou na mahelehele ana penei:

Hawaii......................   16

Pake.........................   15

Pukiki......................    12

Pelekane......................1

Geremania...................3

Na Mokupuni Hema....3

Norewai......................            3

Amerika..................... 4

Na lahui e ae................7

 

Kaua ma Samoa.

Auhee na Koa Geremania.

Kipoka ia kekahi mau kauhale.

Ke ku la o Mataafa ma ke Kulana Makaukau.

 

Ma ka mokumahu Zealandia o ka Poalua nei, i@oaa mai ai kekahi mau leno ano nui e pili  ana ia Samoa, ua hoouka hou ia he kaua mawaena o na kea o Mataafa i alakai ia e kekahi kanaka Amerika a me na koa o na moku kaua Geremania ekolu e ku ia Apia Ke pahola la ka weliweli nui in na ohana wahine a me na keiki a ua ku ma@e na oihana kalepa a ka p@e@na lahui e, oiai ke kuianakauhale @olo-okoa iloko o ka pihoihoi nui. o keia ka lono hope i telegarapa ia aku i Europa.

            berelina, Jan. 7.—Ma ka la 18 o Dekemaba, ua holo aku ka mokukaua Adler me ke Kanikela Geremania no Lanale, oia kahi hoolulu o Mataafa, e noi aku ia’a e waiho kona mau koa i na lako kaua mamuli o ka hoopoino nui  ia o ka waiwai o na kanaka Gere-mania a me na han@no i na koa o kela ma@ moku.

            ua lele aku kekahi mahele koa a pu no ka mahiko o Vailele a ilaila i hui pu ai na koa Geremania me na koa o Mataafa malalo o ke alakai ana a kekahi kanaka Amerika ma ka inoa o Klein. Ua hoouka ia he kaua hahana ma keia wahi a hiki wale i ka wa a na koa Geremania i emi hope mai ai, e pi@ hou mai ana na koa kokua mai na moku Olga, Adler me Eber mai, us ki aku lakou me na pukuniahi, a iloko o ko lakou heluna nui a me ke puhi ia ana o na kauhale i ke ahi, ua emi hope aku la na wahi koa uuku o kela haole Amerika.

            ua make iloko o keia kaua ana iho la, o Lutanela Sieger me 15 koa, a o na Lutanela Spengler me Burchard a me 36 koa i hoeha ia.

            E hai ana kekahi lono, ua kipoka ia aku na lauhale o Vaileie, Letoga, La-nate, Metatage a me kekahimau kau-hale kuwaho a ae e na aumoku Gere-mania, a ua nele na wahine a me na keiki i na home ole, a ua holo aku lakou no Apia malalo o ka hoopakele ana a na aumoku kaua Beritania me Amerika.

            Mamuli o ka loaa ana ia Mataafa o na lako e hoopuipui ai kona aoao no ka hooloihi aku i ka manawa kaua a me ka loaa pu hoi o ke kulana kaua mai kai e hooweliweli la mawaho o na palena o Apia, ua kukala ae o Mataafa i na olelo o ka wiwo ole,--Ua makau-kau oia no ka hui pu aku me na Ka-pena o na aumoku kaua e hakoko no ka puupuu hope loa.  Ua olelo ae na nupepa o Geremania, o ka nui o ko lakou make mai na koa a i na aliikoa, oia ka heluna mahuahua i ike ia ma na hoouka kaua moana a na aumoku Geremania me na kanaka o kekahi lahui naaupo e like me Samoa. Ua hoino loa ia o Kapena Leary o ka mokukaua Adamu, no kona hoala ana i na manoa o ka haunaele a me ka hoolako ia Mataafa me na lako kaua, ke kumu hoi e noho nei o Samoa i keia la @oko o ke kaua kipikipi.

            Ma ka nana a hoomaopopo aku i keia mau uluku ana, he Moi o Mata-afa i kakoo ia e ka hapa nui o ka lahui, @ he Moi o Tamasese i hoonoho ia ma ka ikaika a n@e ka mana wale iho no o na aumoku Germania.

 

Na Aina Mamao.

 

Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Zealandia i ke awakea Poalua nei, ua loaa mai keina mau hunahuna mea hou mlalo iho:

            Ke@waiho nei ka Moi o Holani iloko ka nawahwali nui, a aneane e h@alele mai i keia ola ana no ka luakupapau/ E hoike aku ana o B@simaka imua o ka Ahaolelo, no ka noho launa oluolu mawaena o Geremania me Enelani.

            O ke oho ia ana mai nei o Kenala Boulana ma Farani, ua manao ia, he mau kuuau ia e alakai ia aku ai ka h@lipa o ka Aha Kuhina e noho poo ia nei Floquet.

            O ka Moiwahine Kanemake Vito-@a o Geremania, ke manao nei oia e pai @ake ia ka moolelo o kana kane, ka Emepera Feredarika.

            ua hakaka pahikaua ae kekahi mau boa o ka Ahaolelo Farani, o@a o Roch-fort me L@ssargauy, ma ka la 14 o la-nuari nei, a na eha like no laua me na moku pahikaua ma na lima a me ke kino.

            E hakaka kuikui poo@uu aku ana o Kilrain me Jackson, oia ka moho pae-le o Auseteralia i hiki mai ai i Hono-lulu nei i ka makahiki i hala.

            O na lono auhee o na Geremania ma Simoa i lohe ia aku ai i Berelina, he mau lono hoohanohano ia i ka ika-ika o ja @ nawaliwa’ia @ k@ @ naaupo.

            Ua hoolilo ia e ka Emepera o Rusia iloko e eiima makahiki i hala ae nei, he $300,000 no ke kukulu ana i kekahi halepule ma lerosa’ema, he hoomanao no kahi i make ai o kona makuhine.

            Ua hai ae o Feloke@a, ke Kuhina Nui o Farani iloko o ka Ahao@elo, ua hana ih@ nei ke aupuni i na mea a pau e pale aku ai i ka no@o mana na@a

ana o na @ om@ h@puli il@ko o na halekula @o i na keik@ @ ka Re-pubalika, a ua hiki ke ao ia lakou me ka wae ole ia o ko lakou mau hoo-mana. He 9,000 ka huina nui o na li@-hana e paeli nei i ke ala oli wai o Panama.  Ua p@hola ia mai ia Pohakuhauoli e hele makaikai la iloko o Italia, he hookipa o ke ohohia nui ia ma ke ku-lanakuahale o Napela.

 

Ua makaikai ae ma na kulanakau-hale o Pitaboga me Ridma Pa@, he ino nui me kekahi makani ikaika i ike ole ia mamua, ma ke ahiahi o ka ia 90 keia mahina.  Ua pahola aku ka holo ana o ka makani i ke komohana ma na kauhale o Whee@ing, Kikako. Harisburg me N@loka, me ka olepe, hoo-nee a puhi ia aku mai kekahi wahi a i kekahi kahua okoa aku.  O ka uwapo huki ma ka muliwai Niagara, ua puhi ia a weluwelu liilii.  O kekahi hale po-haku o 60x50 ka nui, ua hoohiolo ia i ka honua a make loa na poe a pau o loko e hana ana.  O na home lehu-lehu, ua pau i ka hoohiolo ia, a e holo hele ana na kanaka mai kekahi hale a i kekahi hale, me ka haawi pu ana i na kokua i na poe make a me na poe i hoeha ia, a ua kohu mai luku weliweli keia makani ino i pahola mai ma na mokuaina hikina.  He mau hora wale no ka pa ana o keia makani, ua lehu-lehu na ola i make a me na waiwai i hoopoino ia.

 

NA NOI HOOMAKAUKAU AU-MOKU KAUA.           

            Maloko o ka Hale Ahaolelo Make-ainana o Enelani, Dekemaha 13, i ka wa i hapai ia ai ka noonoo ana i kno Enelani kulana keikikane me na mana e ae o Europa, ua hai ae o Haku Kale Beresford me keia mau olelo:

            “O ko Enelani ikaika kaua moana i keia manawa, he kanakolu wale no mau aumoku o ka papa ekahi, a ke pio ia mau moku, ua haulehia a @nahaha ke aupuni mak@ahine.  E pono e hoolilo ke aupuni i @20,000,000 i kela  me kaia makahiki, a e hoomahuahua ia ka ikaika pale o na aumoku i ke kanahiku me na hoolio o @20,000,000.”

            Ua kokua ia keia manao hoolala e Haku Geo. Hamiletona, ka Haku Mua o na Adimarala, ma kona hai ana mai i na mea o hoomakaukau mua ia nei e ke aupuni no ka waiho aku imua o ka Ahaolelo a noho mai, e hoomahuahua i ka ikaika moana a piha ke kanahiku moku, oiai, o Farani wale no ka mana ikaika hookahi ma Europa he umiku mamawalu moku o ka papa ekahi, a he mea hiki ole ia Europa holookoa ke ukali mai ia Enelani no kekahi kukala kaua ma keia mua aku e pha ai iloko o Europa.

 

NA MAKAI KIU

Amerika a me Europa.

HE KANAKA OPIO I HOOPUNIPUNI OIA KA HOOILINA O KEKAHI WAIWAI NUI HEWAHEWA I WAI-HO IA IHO E KEKAHI KANAKA MAKA HANOHANO MALUNA O KANA KEIKI.

“I KA manawa o ke kaua ka make ana o ke Kaukaualii WAhine, oia hoi ka maknahine kolea,” wahi hou a Felora Romebuga, “noai no paha ua ike no oe ia mea?”

            “Aohe wau i lohe iki,” wahi a ke kaukauahi hoomeamea.  “E a wle no ko’u hoomaopopo ana a i ko’u ike ana tho i ka hoolaha a Unica, a ia wa wau i hoomaopopo iho ai ua make io ka kuu makuakane a me kuu makuahine hou. Ina aole i make kela wahine, ua manao wau aole wau e lohe iki ana i ka make o kuu makuakane, no ka mea ua ike no ia he pomaikai ke loaa ana iaia ioa aole wau e ike hou ia ana.”

            I kumu e maopopo ai i ka mea he-luhelu, e pono e hoomaopopo ia aku ke kulana o Kurete me ko Unica. O Unica oia ke kaikamahine kuakahi a ke kaukauali@ makua me ka wahine hou, a o keia Unica no hoi ka Kurete i hom ai ma ka ipuka o ka hale mamua o kona holo ana no Amerika me Deda-rita, ka mea e hoopunipuni nei oia ke Kaukaualii Kurete.  He uuku loa o Unica i kela wa i holo ai o Kurete ma no Amerika, a i keia wa hoi a Dedarita i hoi mai la, na ulu ae kona kino a he wahine opio mohaha maikai oia i keia wa e kama@io ia nei.

            “Auwe,” wahi a Felora, “aole ka oe i lohe no ka make ana o ko makuahine kolea mai ko makuakane aku ?”

            “Aole loa. Aole wau i kakau iki mai i@ia aohe no h@i ia @ kakau ae ia’u@ a aohe poe i ike i ko’u wahi o ka hele ana.”

            Ma keia mau huaolelo a ke kaukau-alii, manao loa ihop la o elora aole io no ka i ike keia kaukaualii i na mea e pili ana @o kona home, a noia@a, ua hauoli oia i ka hahai ana aku i kana mau mea i ike e pih ana n@ ka ohana o ua kaukau@ @, a @e mea p@o ke hoike ae ma @ wah@, he mau mea ia nana i hoohauoli loa mai i ka manao o ua kaukaual@ hoomeamea la, oiai o kona makemake ia o ka lohe mua i na mea a pau e pili an@ no ka hom@ ana e hele nei e hoohaumia, i kumu e holo-pono ai kona manao kolohe. Pane hou aku la o Felora :

“O ko kaikuahine Unica, he aikane aloha ia na’u i ko maua mau la e noho ana ma ke kula hanai, a i keia manawa hoi, aole maua i ike pinepine aku ke-kahi i kekahi, o ke kumu o ia aole wau i ike.  E like me ka’u i hai mua ae nei, ua makeka makuahine o Unica i ka wa o ke kaua e luku ana, mahope koke iho ao ka pau ana o ke kaua ia ana o ke kahua kaua ma Sedana; he mau makahiki kona kaa mai ana. O ko makuakane hoi, e mai ana no ia wa, a ia wa pu no hoi o Unica i hai mai ai ia’u no ke kamailio mau o ko makua kane nou. Ua imi aku paha ia i kumu nou e loaa ai aole paha, he mea ia na’u i ike ole.  Mahope iki mai, ua make hikiwawe iho la oia. Mahope o ka hoolewa ia ana, ua hoolaha aku la o Unica maloko o na nupepa ma na aina e i kekahi hoolaha—“

            “O ia olelo hoolaha ua ike au maloko o ka nupepa Herald o Nu Ioka,”  wahi a ke kaukaualii, me ke kahamaha ana i na olelo a Felora.  “I ko’u ike ana i ua hoolaha nei, hoomakaukau koke iho la au no ka hoi mai, me ka manaolana o na hookipa e pahla ia mai ana ia’u  ma ka home nei e ano like ana ia me ke ano hoihoi o na huaolelo maloko o ua hoolaha la.”

            “He mea hiki ole oa ke kanalua ia,” wahi a Felora, me ka akaaka ana.

            Pane hou no ua kaukaualii nei: “I ku’u hele ana, he ekolu wale no makahiki o Unica ia wa.”

            Pane hou mai la o Felora: “Ae, a no ia kumu ua hiki ole ia oe ke hoo-mao popo i ke ano o ko kaikuahine i kela wa, a na’a oe e hooia e aku mamua o kou halawai hou ana aku me ia no na mea e pili ana i knoa ano.  He mea oiaio, ina oe e kala mai ia’u no ka’u mau huaolelo ma keia wahi, aole o Unica he kaikamahine ui loa, aka he kaikamahine ia me ka puuwai pumehana, he piha aloha, a he ano haahaa a akahai kona kulana.”

            I ka lohe ana o ua kaukaualii hoomeamea nei i keia mau huaolelo mahalo a Felora no Unica, pane ae la oia: “He okoa loa ke ano o kona makuahine.” I ka pau aua o kana olelo ana, hoolalau ae la oia ma ka nana ana iwa-ho o ka pukaaniani o ke kaa.

            “O kahi like wale no o Unica me kona makuahine,” wahi hou a Felora, “oia kona mau helehelena, aka, ma ka naau he okoa loa oia.”

            “Ke ola nei no anei ka hapanai o na kauwa a makou?”

            “O ka’u me wale no ike,” wahi a Felora i pane aku ai keia ninau, “he hookahi wale no e ola nei, oia o Daniela.”

            “Hu! kela kanak hakilo!” wahi a ke kaukauahi, me ka leo maile, me he ia e kamai@o ana iaia iho.  “O ke ka naka hilinai loa ia a ua makuahine kolea nei o’u,” o keia mau huaplelo hope me ka leo nui i hoopuka ia mai ai.

            He nui wale aku na mea i kamailio ia e laua mahope mai o keia mau mea i koike ia ae la, a o ka hapanui o na mea a pau i hoike ia aku iaia e Felora, ua manao iho la oia ua lawa ia mau ike i loaa aku iaia no ke alakai ana i ke ano o kana mau hana ma ia mau aki me ka hoolulu ole ia ae o kekahi mau kumu e haohao iia ai kona ano.  A eia ka panina hope o ka laua mau kamailio maluna o ke kaa oiai, ke kokoke aku nei lakou i kahi e lele ai:

            No ka ike o Felora ua kokoke aku ke kaa i kahi a laua e lele ai, hahai mai la oia ia mea i ke kaukaualii, a eia kana pane :

            “Ae, @ ela io; no ka mea, ke hoomaopopo iki la au ma ke ano o ka aina, a ke ike hou nei no hoi au i keia manawa i na hiohiona o ka’u mau mea i ike ai ma keia wahi mamua o ko’u holo ana. Maikai maoli ka hoi na nanaina o ka aina i keia wa: He nui loa ae nei ka hoi na hale hana i kukulu hoa ia iho nei?”

            Pane aku la o Felora: “E ike ak@ ana oe i na mea e ae he nui nana e hoohikilele mai i kou mau noonoo.  O keia mau mea a kaua e ike nei, ua hoala ia ae lakou mamua pono ao o ko makou mau maka, a nolaiia aole ia he mea hou loa imua o makou.  E ae mai ana anei oe e hele koke ae e ike @ ko’u makuakane ma ko makou home?”

            “Ae, e Miss Romebuga,”  wahi a ua kaukaualii hoomeamea nei.  “A he manaolana pu kekahi o’u e ae mai ana oe ia’u e hele aku ilaila e haawi aku i kou’u mahalo piha ia ce no kau mau huaolelo hoakaka maikai i hai iho nei ia’u.”

 

HOOLAHA HOU

 

HOOLAHA LUNAHOOPONO PONO.

E ike a@enei ma ka@ka a p@, o ka mea nona ka @ malaio ua hookohu pono ia i Kuna hooponopono WaIwai No Kaawalauole (k.) o kipu-uka, Lihue, Kauai, i make kauoha ole.

            Ke hai ia aka nei ka lohe i na mea a pau i aie i ka @ make e hookaa koke@ka mea nona ka i@a malalo iha a o k@ poe a k@ m@ make i aie ai, e hoike @ i ka lak@ mau hula i hooiaio ia, a o ka poe e paa @: kekahi mai waiwai o ka mea i make e hoihoi koke mai ia’u.

            E hana ia na mea a pau iloko o na mahina eono mai keia la aku.  E loaa no au ma Ma unakapu, Koloa, Kauai.

S.K. MAHOE,

Lunahooponopono Waiwai o Kaawalauole (k.)

Koloa, Kauai, Dek. 29, 1888.

21 7 31

 

OLELO HOOLAHA

 

            Ua kauoha ia na mea a pau he holoholona ka lakou e hele nei malana o ka aina Lei Ali@ i kapa ia o Napoli ma Kaanapali, moku@luni o Maui, e uku koke mai lakou i ka auhau o ke kula, a i ole ia e hookaawale ia na holoholona o na ano a pau, me ka hakalia ole, o hoopii ia auanei e like me ke kanawai.  A ma keia ke papa loa ia aku nei na mea a pau mai hele wale malun@ o ka aina i hoike ia ae la maluna ke ole e loaa mua ka palapala ae mai ka mea nona ka inoa malalo iho nei. Ua papa ikaika ia na mea @ pau mai lawelawe i na mea e ulu ana maluna o keia aina o pihkia auanei.

JULES DUDOIT, Kiule Kuikawa.

2217-1@

 

KUAI KUDALA A KA HOPE ILAMUKU O KA APANA O KOOLAULOA OAHU.

 

            Ma ka mana o kekahi palapala hoomalu waiwai mai ka Aha Apana o Koolauloa Oahu, ma ka la 12 o Ianuari, 1889, e kue ana ia Aarona (k.) ka mea i hoopii ia no ka pono o Ah Nipa ka mea hoopii, no ka huina dala o 27,

            Ua hoomalu au a e waiho aku ana ma ke kuai kudala ma ka hora 12 awakea o ka Poaono, Feberuari 16, 1889, ma ka puka pa o ka halekuai ma Punaluu, Koolauloa, i olelo ia.  E lilo no i ka mea koho kiekie na pono a me na kuleana a pau o Aarona ka mea hoopii ia, maloko o na waiwai malalo nei, ke ole e uku e ia mai mamua ka huina dala i olelo ia malu-na, a me ko’u mau lilo a pau.

            Eia na waiwai e kuai kudala ia aku ana: i waa lawaia, 4 lio, 2 hale laau, e waiho ana ma Haleaha, Koolauloa.

            Kuike ke dala i ka mea e lilo ai, pa lilo a pau o na palapala i ka mea kuai mai.

H. KAUAIHILO.

Hope @amuku o Koolauloa.

Kapaka, Ianuari 15, 1888.

2217-4@

 

KUAI KUDALA A KA HOPE ILAMUKU O KA APANA O KOOLAULOA, OAHU.

 

            Ma ka mana o kekahi palapala hoomalu waiwai ma ka Aha Apana o kooiauloa, Oahu ma ka la 15 o Dek. 1888, e kue ana ia Puukohola (k.) ka mea hoopii ia, no ka pono e Kaopa (k.) ka mea hoopii no ka huina dala o 59.

            Ua hoomalu au a e waiho aku ana i ke kudala ma ka hora 12 awakea Poaono, Feberuari 16, 1889, ma ka puka pa o ka halekuai ma Punaluu, Koolauloa, i olelo ia.

            E lilo no i ka mea koho keikei na pono a me na kuleana a pau o Puukohola ka mea i hoopii ia maloko o na waiwai malalo nei, ke ole e uku e ia mai mamua ka huina dala i olelo ia maluna, a me ko’u mau lilo.

            Eia na waiwai e kuai kudala ia aku ana@ 2 lio, 2 pipi, 1 hale laau, e waiho ana ma Kahana Koolauloa.

            Kuike ke dala i ka mea e lilo ai.  Na lilo a pau o na palapala a pau me ka mea kuai mai. H. KAUAIHILO,

            Hope Ilamuku o ka Apana o Koolauloa.

            Kapaka, Ianuari, 1889.

2217-41

 

AHA KAAPUNI, Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.  ma ka hooponopono waiwai, ma ka waiwai o KAHELA (k), no Puneo, Hilo, Hawaii i make.

            Ua heluhelu ia a ua waihoia ka palapala noi a Umalani ka Lunahooponopono malalo o ka Palapala Kauoha hope a Kahela (k), no Puueo, Hilo, Hawaii i make, e noi ana e hoopili ia ka wai-wai i na hooilina, a e hookuu aku iaia me kona mau hope ma ka oihana.

            Nolaila, ua ka@oha ia na mea a pau i pili o ka POALUA, oia ka la 5 0 FEBERUARI, M.H. 1889, i ka hora 9 kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Hilo, Hawaii oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe aku ia noi ana me na mea kue ke hoike ia.

F.L. LYMAN,

            Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.

            Hilo, Hawaii Dekemaba 12, 1888.

2214 3t

 

Kuai Kudala Nui

--ONA—

LAKO HALE

            E kuai ia aku ana ma ke kudala akea, ma ka homenoho o hora 10 kakahiaka o ka

Poakolu, Jan. 30, 1889, he mau Lako Hale o ke ano hou loa a me kekahi mau waiwai e ae.

I p@no, na koki na noho pulu, mea kau kapa, 13 kukui kauhale waena me na kukui l@i e ae, kii, B.W. pahuume buke me kou, pakaukau koa buke, na lako pa me bola a pela aku, buke me nupepa.  na lako o ka rumi moe, bela paku, a pela aku, me @ kapuahi kuke aole i lu’a iho.

            E kuai pu ia aku ana, he

12 Lio Kaa.

ka noho me na ili, kaulawaha &c.

C.H. Willis,

Luna Kudala.

2216

 

Ka WaiWAi o ka Hilinai

A @

LAAU SASAPARILLA, eo loko ae ia o ke aa Sasaparila Honedura maoli; ua loaa ka mana hoomaemae ma o ka hui pu ia ana me kekahi mau aa iaau e ae, a me kekahi mau mea @ loko o ka hocua a me ka hao.

 

HE koko inomo a nawaliwali anei kua? Ua a wili pu anei me na ano mai ikaika?  A ua hui pu anei me na wai awa@wa hoopehu Na ke@a


LAAU e hoomaemae ia mau mea ino a pau, a maikai.  O na kauaka lapaau a pau o Amerika ike ke ano o ka AYER SASAPARILA, ua olelo laaou, aole he mea mai na mai i a@ pu ia, aka o keia wale no. No ka

 

HOOMAEMAE ana i ke koko, a me ka hookahua pono ana i na mea a pau ma kekahi mau ano maii i keia, o ka AYER SASAPARILA wale no ka laau nana e hoomaemae hakalia ole mamua ae o kekahi ano laau e ae O ke

 

KOKO ino hakuhaku, a nawaliwali hoi k@ holo pono ana ma ke kino, e hoomaemae ia a e hooikaika pu ia no hoi ma o ka ai ana i keia.  LAAU SASAPARILA A AYER.  He maalahi a he

 

MIAKAI loa hoi keia Laau, aole no ka hoomaemae wale ana no i ike koko, aka, no ka hookaawale pu ana kekahi i na ma’i hoomomona hou ana i ke koko ino a me ka hoo@kaika pu i kona holo pono ana ma na a@ He lehulehu wale na hooia ana mai oa wahi a pau o ke ao nei i hoohana mao i keia laau mamua o kahi mau laau e ae. 

A HILINAHA no ka ikaika kupono o ke ola kino, ma ka maemae ana o ke koko, houmake pu ia na ma’i, a peal@ku.  He nui @2 laau hoomaemae koko i hoolaha wahahee wale ia malalo o na inoa lehulehu, aka, o na hilinai a me na hooia w@ie no a ke ao holookoa, maluna o k@

Ayer Laau Sasaparilla.

I HOOMAKAUKAUIA K

Kauka J.C. Aver & Co. Lowell. Ma@r.

Hollister & Co.

 

Na A ena ma ka Paeaina Hawaii, Helu 100 ... Alanui Papa, Honolu’@ 208@

Benson, Smith & Co.

Na Mea Laikini ia e kuai Kukaa a me Kuai Liihi aku.

 

Na Laau Lapaau

O NA ANO A PA@

HELU 113 me 115 ALANUIPAPU

O LAUA NA AGENA NO NA

LAAU LAPAAU KULUWAI LIILII!

 

Boreieke & Schrecke, a me na

WAi Lukini OnAonA Waianuhea!

WAIALA MAILE

A ME KE

Onaona Lei Aloha!

 

O na lako no ka Lauoho a me ka l@i a me na mua hoonani o ka Home, e loaa no ia i na makamaka ke kipa mai ma keia hale.

2204-tf

AHA KAAPUNI, Apana Ekoulu o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka hooponopono waiwai, ma ka waiwai o KAUALUA (k), no Hamakua, Hawaii, i make.

            Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Adamu (k), ka Lunahoop@nopono no na waiwai o Kaualua (k), no Hamakua, Hawaii, i make kauona ole, e noi ana, e hoapono ia kona hoike hope, a e hoopili ia ka waiwai i na hooilina, a e hookuu ia oia me kona hope ma ka oihana.

            Nolaila, ua kauohaia na mea a pau i  pili, o ka POALUA, oia ka la 5 0 FEBERUALI, M. H. 1889, i ka hora 9 kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia kahi a me ka ma nawa i kohoia no ka hoolohe aku ia noi ana me na mea kue ke hoike ia.

F.L. LYMAN.

Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina

Hilo, Hawaii, Dekemaba 1@ 1888

2214-31

OLELO HOOLAHA

O na Pepa Komite a pau o ka Ekalesia o Kaumakapi@ i hoopaka ia ma ko’u moa a me na pepa e ae i kaka@ inoa ole ia e a’u, ke kauohaia aku n@i na mea a pau e paa ana ia mau pepa, e hoihoi mai ia’u ma Kaumakapili i ka hora 10 a hi@i i ka hora 12 o ka Poaono o kela a me keia pule.

            A mai ka la mua aku o Ia@nari o ka M. H> 1889, e hoopau loa ia ke ku’eana o na mea a pau loa e paa nei ia mau pepa komite e ohi i na dala mawaena o ka lehulehu.

J. WAIAMAU

Kahu Ekalesia.

Kaumakapili, Dekemaba 31, 1887

@