Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 5, 2 February 1889 — Page 3

Page PDF (1.72 MB)

This text was transcribed by:  Sally Vrana
This work is dedicated to:  to Puakea Nogelmeier, mahalo nui for opening the door

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

FEBERUARI.

KE KAU ANA O KA MAHINA.

7-Hapaha mua  2.09.1 P. M.

15-Mahina piha  7.05.3 P. M.

11-Hapaha hope  5. 17. 7 A. M.

 

PUKA A ME KA NAPOO ANA O KA LA

                                    Puka    Napoo

3-Sabati                       6.40.1  5.48.0

10-Sabati                     6.36.7  5.52.1

17-Sabati                     6.32.7  5.55.8

24-Sabati                     6.27.9  5.50.9

 

KELA ME KEIA

 

            I keia la e paa ai ke kiure o keia kau o ka Aha Kiekie.

           

            He kinipopo ko keia auina la ma ke kahua mau a me ka manawa mau.

 

            He 11 mau ohua ma ka Malulani i hala aku no ka makaikai Pele ma ka la inehinei.

 

            O keia la ka makahiki elua o ka make ana o ka Mea Kiekie ke Kama Aliiwahine Likelike.

 

            He halawai ko na kanaka opio ke malama ia ana i keia ahiahi ma kahi o Burua, alanui Papu.

 

            I keia kakahiaka no i ku mai ai ka mokumahu Kinau mai kona mau awa mai o ka hikina.

 

            He mau la helu koe a pau pono na @apaau ana o ka uwapo nui o Waikahalulu. E unene ana.

 

            He palapala alii na ka Moi o Italia, i loaa mai i ko kakou Moi, he hoike ana mai i ka mare alii i malamaia ma kona aupuni.

 

            Ua hookohuia o Chas. Creighton he hoa no ka papa loio, i hope Ilamuku, ma kahi o C. L. Hopkins i hoonee ia ae i alii kiekie no ka puali makai

.

            Ua hala aku ka la makahiki hou o na Pake, Ianuari 30, e like me ka mau i lawelaweia no na wa i hala.

 

            Ua hoomaemae hou ia iho nei kela kau eli lepo o ke awa o Honolulu nei, a o kana lawelawe wale no koe o ka hoomaka aku i ka hana.

 

            Ua holo ae ke kaa alahao inehinei no Waikiki, a he heluna o na kamalii puhi ohe ko luna me na leo mele Hawaii e iliki pau ana.

 

            I ka hora 1 onehinei, ua holo makaikai aku ke Alii ka Moi i ka mokuholo lealea Casco e ku nei iloko o ke awa.

 

            Lehulehu na poe makaikai i holo no Puuloa i keia pule iho nei, ma ka mokuahi hoiia papa palahalaha,  Ewa.

 

            Laukanaka mau na hale keaka elua i na poe hele keaka i keia pule. E holo aku ana ke keaka ilio i Wailuku e hoikeike ai i keia pule ae, no ka hoolealea ana i ko laila poe puni hele keaka.

 

            E malama ia aku ana he halawai nui e ke Kaawai Ili o ka Helu 1, i ka la 4 anei o Feberuari. E eleu ae e na hoa a pau oia hui kaawai ke hiki aku ia manawa.

 

            I ka po nei ka hoikeike hope o na holoholona i hoonaauaoia no ka manao e holo aku ana ma na paemoku o kakou e hoikeike ai.

 

            Ua kipa loa aku ke alahao lio ma ke alanui Liliha i keia mau la iho nei, a ua hoau mua ae ko laila mau kini i ka huakai kaa inehinei iho la, mailaila aku a Waikiki.

 

            He mau paikini o na aahu o na Pake ko J. D. Tucker o ka halekuai nui o Kakela me Kuke o ke kahiko ana iaia iho i ka la makahiki hou o na Pake, he hauoli pu ana nona me ka lahui nona ka la.

 

            Ua ulu ae he mokuahana iwaena o na kahu malama waiwai o ka ekalesia o Kaumakapili mahope iho o ko lakou kakau inoa ana i ka moraki no eono tausani dala aie; o ka hopena o ia mokuahana, oia ka waihoia ana aku o kekahi mau kulana kahu.

 

            O ka papahelu kanaka o ka makahiki 1884, ua ikeia ke kulana o na hoomana iloko nei o ka aina e like me keia mau huahelu: Na Hoolepope, 29,685; na Katolike, he 20,072; na poe hoomana ole, 30,821. Mai keia heluna hoomana ole he 17,639 Pake me 116 Iapana.

 

            I ka hora 7 o ka po Poaha nei, oiai na mea hoopahupahu a na Pake e paapaaina ana ma na hale e ku poai ana ma na huina alanui Moi me Maunakea, a e holo aku ana na kaa lio ma ia wahi, ua puiwa ae la he lio me ke kaa a holo aku la iwaena o na kanaka e piha ana malaila a ua hoehaia he eono o lakou.

 

NA MAKAI KIU

Amerika a me Europa.

HE KANAKA OPIO I HOOPUNIPUNI OIA KA HOOILINA O KEKAHI WAIWAI NUI    HEWAHEWA I WAIHO IA IHO E KEKAHI KANAKA MAKA HANOHANO             MALUNA O KANA KEIKI.

            “E hauoli loa auanei au no ia mea,” wahi a Felora, me ka ula ana o na papalina, “a ke hoomaopopo hou aku nei au ia oe no ka lawe pu ana mai ia Unica.”

            “Ae, e lawe pu mai ana au iaia—aole au e poina ia mea.”

            I keia wa, ku iho la ke kaaahi. Mino aka iho la na helehelena o ua kaukaualii la. He mea akaka ma keia mino aka ana ona ua oluolu maikai kona noonoo, oiai ua loaa aku la iaia na ike nana e kuhikuhi mai iaia e ke ala ana e hoohana aku ai i kana hana. Mai kona wa opiopio mai a hiki i keia wa, aole oia i komo iloko o na laulea ana me na poe hanohano e like me ko keia ana e ake aku nei e komo, a no ia kumu aole oia i ike i kekahi mea e pili ana i na hanauna a me ka mookuauhau o keia ohana hanohano ana e ake nei e hoopaumaele me kana mau hana ino. A oiai ua loaa mai la iaia kekahi mau ike e hiki ai ke kokua mai iaia ma keia hana ana mai ia Felora mai, nolaila ua hoohauoli ia oia no keia laki ona.

            I ko laua wa i lele mai ai mailuna mai o ke kaa ua kokua aku la ua kaukaualii nei ia Felora ma ka paa ana i ka lima i ka wa i lele mai ai, a o ka uku o ko ua kaukaualii nei hooluhi ana aku iaia no ua ui la he um@i hoohana na ua nohea la i ko ia nei lima—he mea hoi na ua kaukaualii la i hiipoi loa ai.

            I keia wa kii mai la ke kaikunane o Felora i kona kaikuahine, a ia manawa hoolauna aku la ua ui la i ke kaukaualii me kona kaikunane, a ia manawa i kunou mai ai ke kaikunane o Felora me ke ano hoihoi ole, haawi mai la i kona lima i ke kaikuahine a alakai aku la iaia no ko laua kaa e kali mai ana.

            Mamua iho o keia wa, ua lele mua iho o Tome me Alice mailuna mai o ke kaaahi, a e ku ana laua e kamailio ma ka papahele o ka hale hookio, a i ko laua ike ana i ke kaukaualii hoomeamea i ke kau ana aku maluna o kekahi kaa nani i hoouna ia mai e kii iaia e Unica, me ka manao o kona kaikunanae io keia, a holo aku, ua huli mai la ko laua nei alo a uhaele mai la iloko o ke kulanakauhale.

            Aole i emo ko laua nei hele ana aku, ku ana laua nei ma ke alo o ka hale o kekahi mau hoahanau no laua ka inoa o Vogela, (he mau kaikunanae ae la keia no Alice,) a oiai ua hoouna e mai o Alice i ko lono ia laua mai Hamebuga mai e hai mai ana eia ae oia a hiki mai, nolaila, i ko laua hiki ana aku i kauhale e waiho mai ana na mea i hoomakaukau ia no ka hookipa aloha ana aku i ko laua kaikuahine me Tome. Ua makemake o Tome e hele i ka hale hoolimalima e noho ai, a ua hai aku oia i kona manao pela ia Alice a me kona mau kaikunane, aka, aole i hoolohe ia mai kana noi, oiai he aie nui ko lakou ia Tome no kana mau hana maikai ia Alice maluna o ka moku, a ua aua ia mai oia e noho malaila.

            Hoohala iho la ua wahi Tome nei ia po malaila, a i ke kakahiaka ana ae o kekahi la, hai aku la oia ia Vogela ma e hele ana oia e halawai me ke Kaukaualii Kurete vona Hohenetofena, a hele aku la, a o ka hopena ia o ko lakou ike ana ia Tome me ke kino ola.

            Mamua ae o ko kakou kamailio ana no ka halawai ana o Tome me ke kaukaualii a me ka hopena mainoino i kau mai maluna o Tome, he mea pono e huli ae kakou a e nana i na mea i hana ia e ua kaukaualii hoomeamea nei me ke kaikuahine o Kurete, oia hoi o Unica, ke kaukaualii wahine opio, i ke ahiahi mamua iho, a e ike no kako@ i ka hana maalea a keia kanaka i hiki ai iaia ke hoopunipuni imua o Unica a puni loa oia, me ka hilinai paa ina o kona manao o kona kaikunanae maoli no keia, aole hoi he mea okoa ae.

            I ka wa o ua kaukaualii nei i hoea aku ai i ka halealii o na Hohenetofena, e noho mai ana o Unica me kekahi o kana mau aikane mawaho o ka nanai o ua halealii la, a i ka manawa i ku iho ai o ke kaa, lele mai la ke kauwa mailuna mai o kona wahi noho a me ke kulou haahaa ana wehe ae la oia i ka puka o ka hale o ke kaa, a oili mai la ua kaukaualii nei a puka ana iwaho @e ke ano haaheo o ke kulana. No ka manao loa o Unica o kona kaikunane io no keia, ana hoi i ike ole ai no na makahiki loihi i hala ae, lele mai la oia me ka apo ana mai, a i ka pau ana o kana apo aloha ana, huli ae la oia a hoolauna aku la i ke kaukaualii i kana aikane, a eia na olelo a ua kaukaualii nei:

            “E kuu kaikuahine aloha,” wahi ana’ me ka honi ana aku ia Unica ma ka lae, “ua hoi mai la au i ka home o ko’u mau kupuna me he malihini la, a ke hoomaikai ae nei au i na lani no ka loaa ana ia’u ma ka home nei he puuwai hamama a aloha ke noho ae ana no ka hookipa ana mai ia’u.”

            “A me ka hauoli au e hookipa aku nei ia oe,” wahi a Unica i pane mai ai, me ka helelei ana iho o kona  mau waimaka. “A ke manaolani nei au e loaa ana ia oe ka maha ma kou home ponoi nei, oiai, he nui na inea i alo ia ai e oe iloko o na makahiki loihi i hala ae nei.”

            I ka pau ana ae o keia mau huaolelo a Vnica, huli ae la ua kaukaualii nei a ike aku la ia Daniela, kekahi o na kaawa kahiko i hilinai nui ia e na mamo a pau o ka ohana Hohenetofena, a pane aku la, me ka hopu ana aku i ka lima o ke kauwa a lulu aloha me kona: “A eia no ka oe e Daniela, ke kanaka hilinai nui loa ia, a’u hoi i hoomanao ai no na wa he nui oiai au ma kahi mamao.”

            Mamua ae o ka hopu ana mai o ke kauwa i kona lima no ka lulu aloha ana, nana ano kanalua mai la oia i ke kaukaualii, a i ka pau ana o ko laua lulu lima ana, me kona lohe ana i na huaolelo a ke kaukaualii i hoopuka ae nei e pili ana nona, pane mai la oia: “E kuu haku maikai, ke hookipa haahaa aku nei au ia oe i ka home nei.”

            No ka ike ana o ua kaukaualii hoomeamea nei i ka nana pono o ke kauwa iaia, hooninau aku la oia ma ke ano hoopaani ana: “Ua ano e loa anei au i keia wa? Me he mea la aole oe i hoomaopopo lea loa ia’u.”

            “Ae,” wahi a ke kauwa me ka luliluli ana ae i ke poo, “aole au i hoomaopopo lea loa ia oe. I kela wa au i holo ai aole ou mau maka aniani, aole no ou umiumi. Aka, o ke kino oia mau no ka loa a me ka hiehie, a pela no hoi kou ano nanaina mau, a me he mea la, i ko’u manao iho, ua hoopahua wale ia aku na inea o na kau ino ma Amerika mai ka hekau ana iho maluna o kou hokna.”

            “O ka ike a ko’u mau maka wale no kai hoonawaliwali ia mai,” wahi a ua kaukaualii la.

            I ka pau ana o keia mau huaolelo ana i pane aku ai i ke kauwa Daniela, huli hou ae la oia ia Unica a pane aku la: “Ea, e hoi kakou iloko oiai ua ano maluhiluhi ia au,” a i ka pau ana o keia mau huaolelo ana, kulou hoomaikai aku la oia imua o ke aikane a Unica, a haawi aku la oia i kona lima no ke kuikui lima ia mai: “E ae mai ia’u e noi aku i kou oluolu no ka lawe ana aku ia oe maloko, e Miss Vona Bucano.”

            Komo aku la lakou iloko o ka hale, e waiho mai ana ka papaaina ua makaukau no lakou. Oiai lakou e ai ana, hahai aku la ua kaukaualii nei i na mea a pau ana i ike ai ma Amerika, a ua ku maoli keia mau moolelo ana i hai ae ai me ka waipahe i ka hoonanea i na wahine opio. I ka pau ana o ka lakou paina ana, hoea mai la ke kaa o Miss Vona Bucano, a i ka manawa i hoeu ae ai o keia wahine opio e hoi no kona home, ua kuikui lima aku la ua kaukaualii nei iaia a hiki i kona kau ana iluna o ke kaa a holo aku la.

            (Aole i pau.)

 

HE KAAO

NO

HAPAIKALA-

Hapaikamahina

KA HUA OHIA NANI

I LOAA MA KA

Piko Mauna o Farani

 

Ka Ui nana i Kakele ke

Aupuni o ka Lihilihi

o na Manu.

I Kokua ia e HULUPAINA kona Pokii.

Unihi ia e Moss Ma’u.

            He la lealea keia no Sekotia nei, a he hookahi a’u mea nui e hoike aku ai imua o oukou, oia hoi keia:

            Ke onou aku nei au i ka’u keiki muli loa ke keiki alii Boma Le, imua o ke ao holookoa no ka paio ana aku me no mea a pau e aa mai ana e paio ma na mea kaua o kela ano me keia ano mea kaua.

            A ke kaena iho nei no a’u, aole hookahi mea e hiki e hoohaahaa i ke aka@uai a me ka ikaika oniu i na mea kaua e hiki e hoopio i kuu keiki no na makahiki he 17.

            Aohe hookahi ma ke ao ho@k@a e hiki e hoohoka i kona akamai a me kona ikaika.

            Ina o ka mea e hiki ana e hoohaahaa a e hoohoka aku i ka’u keiki, alaila, e lilo ke aupuni o Sekotia i ka mea a mea paha e lanakila ana maluna o ka’u keiki. A e lilo hoi oia ka moi o ko’u aupuni nei, a e noho kauwa aku hoi a@ nana, a me ko’u ohana a pau, a oia ka @ina maluna o ona mea a pau o ko’u aupuni.

            Me ka hooma@ ana aku no o ka Moi i kana kamailio ana imua o na poe i akoakoa mai malaila no ka hoolohe ana i na olelo a ka Moi.

            Wahi a ka Moi, ina o ka poe e haule ana, a mea paha e haule ana malala o ka’u keiki, alaila, e lilo oia i kauwa na’u, a i na oia he moi, e lilo kona aupuni ia’u ao wau hoi ka mana maluna oia aupuni.

            A i na he kanaka waiwai oia, e lilo kona mau waiwai a pau ia’u, a me kona noho kauwa pu mai nau. Ina he mea ilihune, e noho kauwa mai oia na’u, a ma ka’u mau mea a pau e makemake ai, e hoko wale no oia.

            A o keia mau kanawai e lilo i mau kanawai paa a hiki i ka ia e hooko ia ai.

            Mahope iho oia manawa ua pai ia keia mau kanawai a paa, a ua lawe ia ma kela ma keia huina o ke alanui, a hiki loa aku ma na aupuni nui, e like me na mea i hoike mua ia aku.

            Ma keia wahi e na makamaka heluhelu, a e huli ae hoi kakou a e nana i ka kakou koa opio e noho ana iloko o o ka rumi hookipa me kona kupunakane me ka nanea ana.

            Oiai oia a me kona kupunakane e nanea ana iloko o ka rumi hookipa, ua hoopuiwa ia laua mamuli o ke komo ana mai o hekahi mea a laua i ike ole ai mamua, a ku ana mamua o laua nei me kona haawi ana mai i kona aloha ia laua nei, a pela no hoi laua nei i panai aku ai i ke aloha i ka malihini.

            A o ka kakou koa hoi, ke haka pono aku la kona mau maka maluna o ke kanaka malihini me na manao hoohuoi iloko iho ona, no ka mea a ke kanaka e paa ana.

            Oiai laua e nana pono ana i ke kanaka, ua hele mai la ke kanaka a haawi mai la i ka pepa i ka kakou koa, me kona kaha ana aku e hoi.

            I ka hala ana aku o ke kanaka, ua wehe ae la oia i ka apana pepa i haawi ia mai ia iaia, a heluhelu iho la i na manao o loko, oiai oia e heluhelu ana a i ka pau ana o na manao o ka hoolaha a ka Moi o Sekotia, he mea e kona hauoli, no keia kuahaua a ka Moi a me ka makana keikie a ka Moi i haawi ae ai i ka mea nana e lawe ana i ka lanakila o ka ke kahua kaua.

            A no ka piha hauoli loa o ka kakau koa, i na ia mea hoi i hooano e ae i kona mau helehelena. A no ke ano e o na helehelena o ka kakou koa, ua pane mai la kona kupunakane.

            Heaha keia ou e kuu moopuna? He pilikia anei, i na he pilikia e hai mai me ka huna ole aku no kekahi mea au i ike iho la, oiai mai kanalua kou manao no’u. Ina no ke dala, eia kaua maluna o ke dala, e hai mai ano i na he mea e pono ai no kaua, a i na paha he pomoikai, e hai mai me ka huna ole ia’u?

            Iloko o ia wa i pane aku ai kana moopuna, he mea ano e i ko’u ike ana iho nei i kekahi mea maloko nei o ka nupepa i hoolaha ia mai nei, ia wa no i hoike mai ai ke koa opio i kona kupuna kane, iloko o ia wa i heluhelu iho ai ka hapauea i ka olelo hoolaha o ke aupuni o Sekotia e like me na mea i hoi keia ma na helu maluna ae.

            I ka pau ana ae, ea ae nei ke poo o kona kupunakane iluna a ninau mai la i kana moopuna, pehea kou manao no keia hoolaha. Ua pane aku la ke koa opio, ua manao au iloko o’u owau kekahi e hele e hookuku me ke keiki a kona makuakane i kaena ai aole hookahi mea nana e hoohaahaa i ka ikaika a me ke akamai i loaa i kana keiki no ka la e hiki mai ana.

            Ua pane aku la ke kupunakane i kana moopuna, ua manao au aole e hiki ia oe kuu moopuna ke hele e paio me keia keiki i hoolahaia mai nei, oiai he opiopio loa oe, a aole i piha kou mau makahiki, oiai he 12 wale no ou makahiki a he 17 o kela keiki, pehea la oe i manao ai e lanakila maluna o kela keiki, no ka mea ua oi kona nui imua ou nolaila mai hele oe. Pela no kou makuakane i paakiki ai e hele, a ua nui kuu minamina iaia me kuu aua pu aku e noha, aole nae oia i hoolohe mai, ua hookuu au iaia e hele me kuu manao e eele ana la oia a hoi mai, eia nae ua hele oia a ua loaa na poino mamuli o kona paakiki e like me ka’u mea i lohe iho nei i kona moolelo. Ua nui ko’u lilo no ka hoolaha ana ma na nupepa i na makahiki i hala ae, eia nae aohe he mea nana i hoike mai i kona noho ana, a ua manao au ua make oia. Ua laki nae au i kou hui ana me a’u, ka hua i oili mai mailoko o ka’u keiki ponoi, a no ia mea ke aua aku nei au ia oe mai hele oe, e pono no oe e noho kaua, no ka mea ua nui ka waiwai i kou kupunakane a ua manao au o oe kuu hooilina oiai ke kokoke mai nei i ko’u mau la e hoi ai i ka opu o ka honua.

            Ia wa i pane aku ai ke koa opio i ka hapauea, he mea ole na waiwai a pau i keia ola ana ina aole e loaa ka ikaika, no ia mea ke noi aku nei au ia oe kuu kupunakane e hookuu ia’u e hele e hookuku me ka mea a’u i lia e paio no ka make a me ke ola.

            Ua hoole mai no ke kupunakane no ke noi a ka moopuna, a iloko o ia wa i huli ae ai ua hapauea la a ike i kekahi kumulaau nui e ku ana ma ka aoao hikina o kona hale kakela nona ke anapuni he 24 kapuai, o keia kumulaau ua manao oia e hoohoka i kana moopuna, a i ku@ hoi e hiki ole ai i kana moopuna ke hele, a ua hana oia i keia mea no kona minamina i kana moopuna no kona paakiki loa e hele e hookuku me ke keiki i kaulana mai nei i ka ikaika a no ia mea oia i hana ai pela iaia i pane aku ai.

            E kuu moopuna, ke hoao aku nei au i kou ikaika i hiki ia’u ke hookuu aku e hele oe, ina aole e hiki alaila aole au e hookuu aku ia oe e hele.

            Ia wa ua pane mai ia ke koa opio i ka i ana aku, ina he hiki i kuu mau lima opiopio ke hoohana i mea no kaua e pomaikai ai ua hiki no ia’u ke hooko aku me ka hakalia ole.

            Ua pane mai ka hapauea, ina he hiki ia oe ke hoohina i keia kumulaau e ku nei ma ka aoao o ko kaua kakela i ka wa pokole, e hookuu no au ia oe e hele i Sekotia.

            Ia wa ua ae aku la ke koa opio a ua hele aku nei oia a malalo o ke kumulaau nui, a iloko o ia wa ua kahea ae la oia ma ka inoa o kana aikane i ka i ana ae. Ia oe e kapuai keleawe kuu aikane i ke aee lau makani, e aloha oe; e kokua mai oe ia’u i ka hoohina ana i keia kumulaau nui e like me ka makemake o kuu kupunakane iloko o ka wa pokole loa. Ia wa no oia i hopu aku ai i ke kumulaau a huki ae nei iluna, a ua @ke loa ua kumulaau nui la me he opala la ka mama loa a hemo ae nei ia maliooko ae o ka honua.

            A iloko o ia wa i ike mai kona kupunakane i ka ikaika o kana moopuna ia manawa i olelo iho ai ke kupunakane—kupunaha maoli ka hemo ana o ke kumulaau, no ka mea ua nui na kanaka i hoao e huki i keia laau aole nae ia i hemo, a iloko o keia manawa ke ike nei au i kuu moopuna oia ka helu ekahi o ka ikaika, nolaila ua hooko aka la au i ke noi a kuu moopuna.

            Huli ae la ka hapauea a kahea mai nei i kana moopouna e hoi aku, a hoi aku nei kana moopuna a hiki iloko o ke keena hookipa, a pane mai la ka hapauea i ka i ana mai.

            Ua noho ae nei au a kokoke no hoi e make, aole au i ike i kekahi kanaka nui a keiki opiopio e like me kou ano i hiki e kulai i keia kumulaau nui iloko o ka wa pokole loa, aka ia oe e kuu moopuna, ua like ia me ka ole imua o kou alo, nolaila ke ae aku nei au i kau noi e hele no ka pono a me ka pomaikai o ka lahui o Perusia a me kou aina makuahine o Palani.

            Hookuu iho nei ka laua mau kamailio ana a nanea iho la, a pela mau laua i noho ai a hiki i ka hala ana he mau pule, a i kekahi ahiahi, ua hoi aku nei ka kakou koa opio ma kona keena moe maluna o ka 18 o na hale, a o ka hora 9 ia o ka po iaia i hoi aku ai e moe.

            Iaia no e nanea ana i ke konanae o ka mahina, ua kiei aku nei ka kakou koa ma kona puka aniani, a iloko no o ia wa ua komo mai la iloko o kona puuwai ka makemake e hele holoholo oia maloko o he kulanakauhale.

            Ala ae la oia a hopu aku nei i kana pahu daimana e waiho ana kana mau mea mana a lawe mai la oia i kana pahikaua e paa ae nei oia ma kona lima a pani ino la oia i ka pahu. Hopu ae la ia i kona papale muouou a puka aku nei keia hele me ka ike ole ia mai e kona kupunakane.

            Hele holoholo aku nei oia maloko o ke kulanakauhale a puka loa mawaho o na palena a ua hoomau aku oia ma ia kulana a hiki i ka piha ana o na mile 5 ka mamao mai ke kulanakauhale aku a noho iho la keia ilalo ma kekahi kipapali e nanea ana i ke ko mai o ke kehau o ke kuluaumoe mailoko mai o ka ululaau, a ia wa oia i hoomaopopo ai o ka hora 12 ka ia o ka po.

            Iloko o ia wa i ike aku ai keia i kahi mamao he elima mile mai ko ianei wahi e noho ana i kekahi mea hulali, a iloko o na minute he 15, ano kokoke mai la ka mea ana e ike nei, a iaia nei e haka pono ana, ike aku la keia he kanaka e kau ana maluna o kekahi lio ka lakoa me kekahi puolo e kau ana ma ke alo o keia kanaka. Ia wa i hele aku ai ka kakou koa opio a ku pono iwaena o ke alanui a ia wa i pane mai ai ke kanaka e kau ana maluna o ka lio.

            E ke kanaka auwana i ka po, e hele ana ma kah i nohoalii ia e a’u a me ko’u makuakane. E hoomanao oe i keia wa, owau keia o Mamiona ka eu a me ka weli o na kuahiwi o Perusia nei, e hookaawale i ke alahele no’u i keia wa o halawai auanei oe me ka maka o ka’u pahikaua me kou puuwai a hoi uhane aku oe i kou wahi i hele mai ai.

            (Aole i pau.

 

Lutanela Roge

ke

Kiu o ke Kaikuono

O MOBILE.

 

Ke Kiu a Admirala Faragata

i hoouna ai e Ana a e huli i

na Topido ma ka Papaku o

ke Kaikuono o Mobile.

 

He Moolelo iloko o ke Kaua

Kuloko o ka Akau me

ka Hema.

            Ma keia wahi kakou e waiho iki ai i ke kaikamahine ua heo aku oia no na aumoku kaua o Faragata, a o Lutanela Kikane Balea, kahi alilikoa i hoalohaloha ai ia Edita ma kana huakai o ka makemake noi wahine, ua huli hoi hou mai oia i ua hale la me kekahi mahele koa, no ke kaualako aku i ke kaikamahine imua o Mekia Noutana.

            Ina wale no i lohe o Edita i na hopena weliweli o kana ipo aloha iloko o kela mau minute ma papu Mogana, ua hoopaa ia oia a e hoopai ia aku ana ma ka hewa he kiu, ina ua hooholo ia he huakai makaikai maloko o na paia pohaku o ua papu la o ka hoopakele, mamua o kona ae ana e holo iluna o ka Hakapoka.

            E heluhelu hou kakou i ka hopena e kau ia aku ana maluna o Lutanela Roge.

KA HOOPAI IA ANA.

            “Heaha la ko’u hoopai no keia hewa i loaa iho nei,” wahi a Roge i pane ae ai iaia iho. “Eia au ke hoopaa ia nei ma ka rumi paahao o ka papu, ma ke ahewa o ke kiu.”

            He pouli ua rumi la ana e noho nei, a o na eha i loaa ma kona wawae i kela lele ana mawaho o ka papu, ua hiki iaia ke hoomaopopo iho i ka huihui o ke koko e kahe awai mau ana.

            He hookahi a ia nei mea e noonoo mau ana, i ke kali loihi mai o Faragata i kona hoi aku.

            Ua hoopau ae oia i na manaolana o ka pakele, a o ke kipoka koke mai o Faragata i ka papu, oia kana e kau nui aku nei e hoomaka koke mai oia i keia manawa.

            I ka wa i huli ai ke kiai a ka mahele koa e ku ana ia manawa, ua hele mai la ke aliikoa o ka uwaki a pane mai la ia Roge—

            “Ua maopopo anei ia oe ka mea a Kenela Page e hana mai ai ia oe e keia kanaka?”

            “O kana mea e hana mai ai? Ina he tausani kana mau lawelawe ana, aole ia he mau heluna e hoomaka’uka’u mai ai ia’u,” wahi a Roge i pane oolea aku ai.

            “Aka, e noonoo iho oe,” wahi a ua kanaka la i pane mai ai. “I hakalia wale no i ka hoouka kaua ole ia mai e ko oukou aoao, alaila, e manao no o Kenela Page, oia ka wa kupono loa nona e hoopai ai ia oe, ma ke kaua a hookaawale aku ia oe mawaho o ka papu nei, a e make no oe ‘i ka oukou mau poka ponoi.”

            Aole i ano e ae na helehelena o Roge i kela wa ana i kamailio mai ai, oia kana i pane hou aku ai me keia mau olelo—

            “E hele koke oe a hai aku ia Kenela Page, ua hauoli loa au a me ka haaheo o ka manao, e make malalo o na pukuniahi o ka aoao Akau. Mai poina oe i ka hai pu aku iaia, malalo au o na kauoha a Adimirala Faragata, e paniku nei i ko oukou kaikuono.”

            “Aha,” wahi hou a ka aliikoa i pane mai ai. “Alaila, he kiu maopopo oe na kela Adimirala hupo i manao wale iho no, ua hiki iaia ke wawahi i ka ikaika o Papu Mogana? E hai mua aku au ia oe, he kuhihewa nui ia nou a me ko Haku ke hoomaka ia na lawelawe hoohana i ka aoao e lilo ai o ka lanakila o ka la.”

            “Mai kamailio hou mai ia’u, aka, e hoi koke oe a hai aku i kou Alihikaua i keia manawa, ua makaukau au e hui a e lohe i ka hoopai e kau mai ana maluna ou.”

            “Alaila, o ke kebolo pu me oe, ina aole au e kuhihewa. E hiki mai ana ka la nou e mihi ai a e ike oe i ka hoopai e kau mai ana maluna ou,” wahi a ke aliikoa.

            “E hele koke aku pela, a mai kamailio hou mai e keia kanaka kipi,” wahi a Roge i pane aku ai a haalele mai la ua aliikoa nei.

            (Aole a pau.)

 

Ka Waiwai o ka Hilinai

 

KA AYER Laau Sasaparila, kai kaulana a hilina nui ia no ka hoomaemae koko, ma na wahi a pau o ka honua, he aneane 40 makahiki i hala ae nei, a ua lawelawe nui ia hoi iwaena o na oihana lapaau. O keia

LAAU SASAPARILA, no loko ae ia o ke aa Sasaparila Honedura maoli; ua loaa ka mana hoomaemae ma o ka hui pu ia ana me kekahi mau aa laau e ae, a me kekahi mau mea no loko o ka honua a me ka hao.

HE koko inoino a nawaliwali anei kou? Ua awili pu anei me na ano mai ikaika? A ua hui pu anei me na wai awaawa hoopehu@ Na keia

LAAU a hoomaemae ia mau mea ino a pau, a maikai. O na kauka lapaau a pau o Amerika ike ke ano o ka AYER SASAPARILA, ua olelo lakou, aole he mea maikai e ae no ka hoomaemae koko ana mai na mai i awili pu ia, aka o keia wale no. No ka

HOOMAEMAE ana i ke koko, a me ka hookahua pono ana i na mea a pau ma kekahi mau ano ma ii ikeia, o ka AYER SASAPARILA wale no ka laau nana e hoomaemae hakalia ole mamua ae o kekahi ano laau e ae. O ke

KOKO ino hakuhaku, a nawaliwali hoi kona holo pono ana ma ke kino, e hoomaemae ia a e hooikaika pu ia no hoi ma o ka ai ana i keia LAAU SASAPARILA AYER. He maalahi a he

MIAKAI loa hoi keia Laau, aole no ka hoomaemae wale ana no i ke koko, aka, no ka hookaawale pu ana kekahi i na ma’i, hoomomona hou ana i ke koko ino, a me ka hooikaika pu i kona holo pono ana ma na aa. He lehulehu wale na hooia ana mai na wahi a pau o ke ao nei i hoohana mau i keia laau mamua o kahi mau laau e ae.

A HILINAIIA no ka ikaika kupono a ke ola kino, ma ka maemae ana o ke koko, hoomake pu ia na ma’i, a pela aku. He nui na laau hoomaemae koko i hoolaha wahahee wale ia malalo o na inoa lehulehu, aka, o na hilinai a me na hooia wale no a ke ao holookoa, maluna o ka

Ayer Laau Sasaparila,

I HOOMAKAUKAUIA E

Kauka J. C. Ayer & Co., Lowell, Mass.

HOLLISTER & CO.

Na A ena ma ka Paeaina Hawaii.

Helu 100...Alanui Papu, Honolulu

2086-tf

 

            AHA KAAPUNI, Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai, ma ka waiwai o KAUALUA (k), no Hamakua, Hawaii, i make.

            Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Adamu (k), ka Lunahooponopono no na waiwai o Kaualua (k), no Hamakua, Hawaii, i make kauoha ole, e noi ana, e hoapono ia kona hoike hope, a e hoopili ia ka waiwai i na hooilina, a e hookuu ia oia me kona hope ma ka oihana.

            Nolaila, ua kauohia na mea a pau i pili, o ka POALUA, oia ka la 5 o FEBERUALI, M. H. 1889, i ka hora 9 kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia kahi a me ka ma nawa i kohoia no ka hoolohe aku ia noi ana me na mea kue ke hoike ia.

            F. L. LYMAN,

            Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.

            Hilo, Hawaii, Dekemaba 12, 1888.

            2214 3t

 

PACIFIC HARDWARE COMPANY

Na hope o Dilinahama Ma.

Mau Mea Kuai Lako Hao

Alanui Papu, Honolulu.

 

PAPA! PAPA!

AIA MA KAHI

LEWERS & COOKE

(O LUI MA)

 

@

K loaa ai

PAPA NOUAIKI

o kela a me keia ano

Pani Puka, Na Puka Aniani, Na olepelepe

Na Pou, Na O-a, Na Papa Hele, Na Papa

Ku, A me na Papa Moe nui loa

 

Na Pili o na Hale o na Ano a Pau

a me na

WAI HOOHINUHINU NANI

O NA ANO A PAU LOA.

NA BALAKI ANO NUI WALE.

A ke hai ia aku nei ka loaa i na Makamaka a

pau, na makaukau keia mau Makamaka

o oukou e hoolawa aku ma

na mea a pau e pili ana

ma ka laua oihana

NO KA

UKU HAAHAA LOA.

E like me ka@e@ e holo ana mawaena

LAUA a me ka MEA KUAI.

HELE MAI E WAE NO OUKOU