Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 6, 9 February 1889 — HE MAU HUNAHUNA NO KE KAHUA MAI LEPERA O KA. LAWAO A ME KALAUPAPA. [ARTICLE]

HE MAU HUNAHUNA NO KE KAHUA MAI LEPERA O KA. LAWAO A ME KALAUPAPA.

; j Mala'o o keia poo eianao, lte *aibc haanaa aku nei au imua o kou papapai e ke Kilohana Pookiia o ka Lahuī Ha | wait, ke Kvoko\, i ike mii si koa !tniu kini makamaka leheieaa i to ma ; kaa aono ana ma keia wabi a ka eha leha i noho ai; n»aialv> o <eia penei: I—Ke1 —Ke ano o xa aina a roe kona mau hiohiona o ka nanaina. 2 —N'a ano kanaka e noho neu s—Ke5 —Ke kulana rnat o na m>u. 4 —Na honie e ia nel s—Na5 —Na hanai ana a ka Papa Ola. 6—Ka hoomi.u anae mas'jhia ai. ; —Na kokua e pono ai na mai. 8 —Na hoonr!ana like ole ek >iu. 9—Na Kauka Aupuni. 10 —Na kahunapule like ole. 11 —Ka luna aui me kona hone. j M.iialo o keia mau mahele e hoik<: ! pakahi aku ai ko oukou mea unuhi i mooieio i ka mea a oukou e olioli ai, e aloha ai, a e eh.i ai ka naau 0 ka mea e heluhelu ana i keia ha[»a 0 ka moo lelo o kr» Panalaau nei. r —Ke ano o ka aina a me kona mau hiohiona o ka nanaina. He kahua akea e hiki ai ke noho nn wahi heluna kanaka o Hawaii nei. ao!d e piha, ua palahalaha o waena a lauia, ua oiki ma na kihi hikina a me h\na, a he ahua nui mawaena e kaupale ana i ka ike ana aku a m kulanaka uhale a elua, kekahi i kekahi; a ua kapaia, 0 "'Kauhako," a he lua nui na ka pele i eli a loaa ke kai, a he loko kai ia e lana nei, a he opae huna ka i-a e holo ana; nona ka hohonu i lihi launa ku ole aku i ka papaku o la'.o, 1 na lau anana e'ima; pela ka hoike mai a ka mea nana i ana i ka hohonu, oia o Mauliawa k., a ma ka huli mauka oua puu nei, ke alanui e moe ana ma ke kaha kekee mai Kalauj)apa a i Waikolu pale mar, a ma hai ke paipu wai. A mauka o ke alanui he pa loihi e moe ana i wahi mahiai, a no na holoholona makai, a ma na kapa aīanui e ku nei na hale, a mawaena aku no hoi 0 ka ama ke ku kinikini a ku kakaikahi 0 na bale e hooluolu i na maka 0 ka malihini e n.iue ana ma ke ala, ana hoi e puana ae ai, "he kohu taona maoli no. e like me mea a me mea." He kakai pali kiekie ma ka hema, a o ke kuahiwi a mauna no ia o nei wahi aole oe e loihi ke pii aku, e halawai ana no oe me na lau* aala o ka uka waokele, o na kaikuahine aala o Aiwohikupua, a ua huli pono aku no ka waiho ana o ka aina ika Akau me ka moana, a nia na kapakai, aole o'u hewa ke hoohalike ae me kauwahi o kuu aina hanau o Hana a ka i-a iki, a me ka ua kaulana ka ua apuakea, a me ka makani kaiii aloha o Kipahulu, a me ka ua pee papohaku 0 Kaupo. Ua like iho la no me na kapakai 0 Haneoo ka haahaa, a me kai o Nanualele a komo mai i Punahoa, a inahoi i Kauai, ua like no me na kapakai mai Wailua, Kapaa, Kealia, Anahola, Waliamanu; oia ma ka huli mai Puahi aku a kaalo makai pono o ka lua pele 0 Kauhako,'ma ?a wahi mai ua kiekie ae na pali a hiki i Waileia kahi oka wai piula e huai nei a ha owa ana ko kai o Kalaupapa. A ma kahi i hookaawale īa no ka ma hiai ana, ua kupono i na mea kanu, s o ka uwala ka ai nui e kanu ia nei e na mai ikaika a me na kokua mai; ina ua nui ka hana ana e lawa ai ke ai ka mai me kana kokua mai no na mahina elua a ekoiu pahvi, alaila, o ka haawina pai ai a ka ma; no ka pule, waiho aku la no na ka lehulehu, ua kapaia "he ai hanai," a hala ka mahina, ohi mai la ma ke da!a maoli, alaila, ike ia iho la ka maka o kahi kenikeni i kekahi poe, a o ka poe h iliili i keia hunahuna dala a nui, loaa no na makemake, ina i lio, a i hale kuokoa nona, a i maa po no kino e ae paha» ua lawa a kuopoono maoli no, me he mea la mai waho mai ke dala 1 loaa ai keia mau hoolako ana aka, o ka poe hana o)e pela, he puhikole maepopo ia, oia ka hana a kahi poe, a mai waho mai no ko kahi poe e lako ai ka noho ana, a mai na hana ae oka Papa Ola kau wahi e loaa ai ke dala i kahi poe.

O ka imi hana ole i ka aina, mike hewa ke hoomoe i kan.* pai a: no ks dala. He aina ea huihm keia, i aao like paha me Kula o Maui i kekahi wa, oia no na mahina hope o ka hooiio, a rca na mahina o Mei a me Aukake he we la hahana i Ra ili o ka mea mai, a i kahi wa hele pu mai no ke anuanu fca wela, a oia ka na kamaaina e ao nui ai i aa mai hou ke hiki mai, aole e heie nui ina na wahi mamao i na !a a pau mii kahi noho aka, aia a maa i na ea o keia aina; o ka mai e lohe ana ? keia nila o ka noho ana, ua ioaa no he ikaika maikai o ke ola kino, o ka mea iohe oie, e hele aoa i ke anu me ka wela, e pii mahuahua mai no ka mai a oi ae i kou ano mua. aka, he mea ole no nae ia i na mat hou a'u e fke nei, Ulo ia aou i mea ole. Ina oe e manao ana e ka mea makaikai e ike pono i ka hiehie o na kulanakauhaie eiua, e pii a ma ke komo-

I 'rura o ke kae o ka I ja o ka puu o Ka- | h ili a'eu oe a wna aka i ea (hiieokai o KaUupapa» he iluh konane *a ke kai U'.aoi i ka papa konane a ke alii Kam»laiawal*j i baalele ino ai i *<>3a raiu U i noho ai ianei, * ihuii iku no Oahu o Kakuhihewa, au ! hoi e ka m?a e heluhela ani i kei* mojok!o e hooheno ae ai . 4 *Me fce ka|a kea U ke piii o KohaU Kauiuiki ula i k* K.a i ka aekaī-" A nee ae oe a rca ke kae komohana o ui lua peie neī, e huli aku no i ka hikina a ka U a e baia*ai niua ana ka ike i k )u mau ouka rae na hai«s o Ma'nu'uli PjUpoU, Ka«r.*>una a me Kalavr.,o ponoi aku e ku mai ana ka hale kiuka, ka hi'e hooluoia o Maea ka iuna nui. ka hale haawi Uau, ka hiukipiU ponoi o na rrai nawaiiwali, ka ha'e oihana kakau o ka Papa o!a. ka hale paahao, halekuai o na waiwai a pau r hale loie bipi a haawi i na mai, hale papaa 0 ka Paoa Oia, na apahu hae e weio ana na hae i ki welau makani, no na hui hoolewi kupapau eiua e ku nei, au hou no e puana ae a\ iloko iho ou: "Me he moena pawehe U Waikoiupa,"' ka heie o na haie a nenee iua i ke ku:a maniama. \Atle i f<iu.) !