Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 10, 9 March 1889 — Page 3

Page PDF (1.68 MB)

This text was transcribed by:  Lynda Patterson
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

MARAKI.

 

KE KAU ANA O KA MAHINA.

 

1 - Mahina hou.....11 20 3 A.M.

9 - Hapaha mua....7 27 9 A.M.

17 - Mahina @la.....1 15 7 @M.

23 - Hapaha hope ..... 8 22 @ P.M.

31 - Mahina hou .....1 @5 @ A.M.

 

PUKA A ME KA NAPOO ANA O KA LA

 

                        @

3 - Sabati         6 22@

10 - Sabati       6@

17 - Sabati       6@

24 - Sabati       @

 

KELA ME KEIA

 

Lele Ba@ ko leia la ma I w@, i ka hora 4.

 

I kela Poakulu ae e @ olohe ia ai ka hihia kipu o Waialua.

 

E lohe ana kakou i na mea hou ano nui o Samoa i kela la.

 

I keia Poaha ae ka Australia e heo aku ai no ka Ipuka Gula.

 

Oehu ka makani i na ia mua o keia pule, piha ke poo i ka lepo.

 

Inehinei i hoomaka ia ai ka hana o ke aiahao o Oahu nei mai Kalihi aku.

 

Ua lele mai na koa o ka mokukaua Alaka iuka nei no ka paikau hoomaauiaa.

 

Ua li ia na Pake pepe@kanaka elua maloko o ka halepaahao o Kawa i ka Poalua nei.

 

Inehinei i hoolauna ia aku ai na poo makaikai i o kakou nei i ke a@ ka Moi.

 

He elua kohola i @k@ ia aku iwaho o Kawaihoa i ka l'oalua nei, e pahi ana iwaho o ka moana.

 

I ke awakea Poaha: ei i ku mai ai @ Hoku Ao, he 35 la holo mai na mokupuni mai o ka Hema.

 

He alii oa hou ko ka mokukaua Amerika Aleta m@ Kapalakiko mai, o Lutanela R. E. Car@ody.

 

Alua paa mare o ke kulana@hale nei i hipuu paa loa aloko o keia pule mua o Maraki.

 

Ua hooki ia ka w@o o Honomu, Maui, i keia mau la, mamuli o ka uuku o ka wai.

 

Ua hoonaueue ae ke olai i ke kuta nakauhale o Kosarika, a ua lehulehu na ola i poino.

 

Ke hoomaka nei ke alahao e moe kai o Aina Hou ma ke alanui Papu. Holo ka hana.

 

I ka wa o Hoku Ao e ku ana ma ke paemoku Kilipati, malaila ka Mot Ma@etoa o Samoa ia mau la.

 

Ua holo makaikai aku ka Moi iluna o ka moku Iapana Omi Maru i ka Poakolu nei.

 

I keiala e pani ia ai ka hookomo ana i na lio no ka heihei i keia Poaono ae ma Kapiolani Paka.

 

He 875 limahana Iapana i hooena ia aku i keia pule no na mokupuni Aohe i launa iho na poe i koe.

 

Eia mai ko makou Makai Kiu ke puka aku nei me kona ikaika paha e walawala ai na paponaku o Roma.

 

Wahi a kahi poe e olelo ana ma ke alaloa o Waikiki-Baluna ka hamabag, peterobuga-tomebuga-waiobots! HO-

 

I keia la e ku mai ai ke Zealandia mai na Panalaau mai o ka Hema, a o ka mokumahu Galika mai ke awa mai o Kapalakiko.

 

Ua puka ae nei ka hoolaha a ke Kuhina Kalaiaina, no na poe ke hokoho no ka eli ana i iuawai hou mauka iho o ka hale kukui uw la.

 

Ma ka Malulani i huli hoi mai ai na poe makaikai honua i Kilauea. He 45 ka nui o na ohua ma ka hale hookipa ia mau la.

 

I ka auwina la Poakahi nei, ua make ma Kulaokaiwiula o Mehe@la, ma kahi wawahi pohaku no ke alanui alahao e hoiliwai like ia nei ina alanui Moi.

 

Ua hoihoi ia mai ke kulaia ana i ka la hanau o ke Alu Lokomaikai, Maraki 17, a i keia Poaono ae, Maraki 16. E pani ia ana na keena oihana aupuni ma ia la.

 

Ua makau loa kekani poe ohana wahini i ka hookonokono o ka nupepa Elele, e komo lakou i na lolowawae a me na puliki a hookahi ka huikau like ana i ka la koho balota.

 

Ua @

 

Ua @

 

@ ana @ hou @ Amerika, no ke k@ ana i mau pukuniahi @ Pehea hoi ke awa o Honolulu nei?

 

@ i ka @ Poalua. Feb 19, he lio hulupala me kea, hao Kuni K@ O ka mea e ioaa ana a hoin@ m@ i keia keena, e loaa no ka uku ma@ h@ $10.

 

O ke kai palolo o Ulama o'o. luna nei o @ hale pupule, i hana ia e ka @ akamai o Mr. Hakikona, eia ke hoikeike ia @ ma kahi o King Bros. @ alanui H@ O ua o Uilaina no a e ao O na heleh@ no o ke ano mau - o ka ohana.

 

HE MAU NINAU BAIBALA.

 

E ka nupepa Kuokoa - E oluolu oe e au@mo aku me ke ahonui i ka'u wahi okana ma kou kowa kaawale e like me ia malalo iho:

 

1 - Ma kekahi wahi o ke ao nei, aia he no he nani a maikai, i hoopuni ia e na hui he umi; o na hua mua eha, ua hoopili ia aku ia B@la; a o na hua hope eono, he kuanakauhale kaulana no ka wa o ka B.C.

 

Ka mua me ka hope, he inoa ia o ke Akua Kiekie Loa: ka 2, 7, 6, oia ano hoo@ ; 1, 3, 5, 4, oia no; 3, 8, 5, 1, 6, pela no: 9, 4, 5, 1, 10, kekahi ma@ele aina a Paulo i kipa ai ma kana puakai hele hai @uanelio. Mai ka i a @iki i ka @ he wahi kaulana loa i ka @ B. C. @ komo loa mai @ i i ka A. D., a ua p@h@ loa i na mea kupana@ he nui. Ow@ keia honia, a aia oia pahea?

 

2 - He huaololo ano nui, ma kahi @ ma kahi@, ua hoopuka ia me ka m@ loa, nona na hua palapala he e i na: 1, 2, 5, 4, 3, aole i loli: 2, 1, 3, 5, ola ae ia ka ho@po lewalewa o na ka @hele kuahiwi i a@ wale aku la; ka 2, 5, 4, 3, makau ia me ka ike ole a ua hooko @o ia. Heaha ka huaolelo, a pehea hoi na hoakaka ana?

 

Ua makaukaa ke Kula Sabati o Kalihi-aka e haawi makana aka i kekahi palapala aina nui o ka huakai hele a ka ainaolelo Paulo i k@ na aina e, nona na kap@ he 6x3 a i ole ia o ka palapala aina paha o ka A@ H@, i ka mea e hai mua mai ana i ka hua o ka umauma, he elua pule mai keia la aku.

 

Na ke Kula Sabati o Kalihi-uka ma Oahu, ma o JOEL K. KAMAKEA Jr.

 

NA MAKAI KIU

 

Amerika a me Europa.

 

HE KANAKA OPIO I HOOPUNIPUNI OIA KA HOOILINA O KEKAHI WAIWAI NUI HEWAHEWA I WAIHO IA IHO E KEKAHI KANAKA MAKA HANOHANO MALUNA O KANA KEIKI.

 

E WAIHO iki kakou i ke kamailio ana no ke kaukaualii ma keia wahi o ko kakou mooleio, a e huli ae kakou a e nana aku no na mea e hana ia ana ma ka home o Alice Vogela a me kona mau kaikunane, ka hale hoi a Tome i @ ai i kona po mua i ku moi ai me Alice mai Amerika mai.

I ka hala ana o Tome no ke kakela H@ena i ke kakahiaka o ka la mahope e iho o ka laua ku ana mai me Alice, ua kali mai o Alice me kona mau kaikunane iaia o ka hoi aku i ka aina awakea, aole nae oia i hoi aku. I ke ahiahi ana iho no ka hoi ole mai o Tome, ano hoi ohopo mai la o Alice no ka pakele o Tome, oiai o kana huakai i hele ai he huakai no ka poino, a no ia mea hoopuka aku li o ua o Alice i kona manao @ li i kona mau kaikunane, aka, ua hoomalielie ia mai kona mau manao uluku e kona mau kaikunane ma ka hai ana mai iaia he mea @ mau i na sela, ina e ku ma ka aina, o ka hele auwana ma o a maunei, @ he manao ko laua ua hele no o Tome a ua halawai pu me ke kaukaualii, a noai paha mahope o laila ua hoi mai oia a halawai me kekahi poe sela e ae, a no ia kumu kona hoi ole mai.

 

I ka lohe ana o Alice i keia mau olelo a kona mau kaikunane, hai aku la oia ia laua he kanaka o Tome i mea ole i ka hoohui pu ana iaia iho me kela mea keia mea, a aole no hoi oia he kanaka inu @ma e hiki ai iaia ke hoi pu aku me na sela e ae ma ia ano hana: a o kekahi no hoi aole no ia o kana ohana he luina @ ke a malalo o ia mau kumu ua manao wale o a ua kau aku kekahi poino maluna. Tome a ola hoi ke kumu o kona hoi ole m@

 

Mahope iho o ka lakou ka@kama@o loihi ana no keia mea hooholo @ lakou e kali a kekahi kakahiaka a@ a @ aole e h@ o Tome, a@, lakou penoi no e hele @ i ke k@ e ninaninau ai, a ina aole e i aa @ mai laila aku lakou e hookolo ai mahope ona a noai no paha e loaa aku ana no @ a no k@ lakou @ ia wa eia ae no o Tome ke oia mai nei, akaaka iho la lakou @ keia mau hana ano e ana (oia hoi kona hele loa a@a me ka hai ole mai ia lakou i k@ manao e hana pela), a p@p@ aku la i ka hoi e moe.

 

I kekahi kakahiaka ae aole i hoi moi o Tome, a no ia mea hoouna aku la na hoahanau Vogela i kekahi o ka laua mau kakauolelo e hele i ke @ kela e ninau ai. Oiai ke kakauolelo ma kona alahele no ke kakela, halawai aku la oia me ka makuakane hanauna o Tome, O Konerada Roseta kona @. I ko laua halawai ana, ninau mai la ka makuakane hanauna o Tome i ke kakauolelo ina ua ike oia ia Tome, a pane aku la ke kakauolelo pene@: "Aole au i ike, aka, ua hoouna ia mai nei au e hele aku i ke kakela e ninau ai nona." Ia manawa, pane mai la o Konerada Roseta penei: "Aole, mai hana oe pe@ hoi hou aku kaua i ka hale o Vogela m@. He makemake au e ike mua ia lakou mamua o ka hana hou ia ana aku o kekahi mea e pili ana i keia nalewale honea o Tome, oiai he mea kamahao loa keia."

 

I ko laua hoea hou ana aku i ka hale, nonoi koke aku la no o Konerada i na kaikunane o Alice e hele pumai laua me ia a halawai pu me Alice, no ka mea, he makemake oia e kamailio me lakou. Ae mai la na kaikunane o Alice a hahai aku la mahope o Konerada, a i ko lakou hoea ana aku i ka rumi a Alice e noho ana, pane koke ae la no o Konerada iaia i noho iho ae "Ua lohe mai nei au mai ke kakauolelo a oukou aole ka i hoi hou mai o Tome i keia hale mai kona haalele ana iho ia oukou a hiki i keia wa. Ua halawai no au me ia i kakahiaka onehinei, a ua hai mai ia'u e hele ana oia i ke kakela; ua koi pu aku no hoi au e hele mai me a'u e paina ai  ka aina awakea, a ua hoole mai oia, no ka mea, ua ae mua oia ia oukou me oukou kona aina awakea, aka, wahi ana, he mea oluolu loa iaia ka paina a@ me a'u i ka aina ahiahi, ina nae wau ae ana e hoihoi mai iaia i o oukou nei maluna o kuu kaa i ke ahiahi, oiai he mauluulu wale oia i ka hele wawae. Ua ae aku wau i kana noi pela, a o mana like no kai hele a ka puka pa o ke kakela, a i ko'u haalele ana aku iaia, ua hoomaopopo hou aku wau iaia no kona hele mai i ko'u hale i ke ahiahi. O ka'u ike hope ana iaia, oia kona komo ana iloko o ke kakela a kamai@o pu me kekahi o na kauwa."

 

"A aole oe i ike hou aku iaia a hiki i keia wa?" wahi a Alice, me ka haikea o na helehelena.

 

"Aole loa," wahi hou a Konerada.

 

"Noai no paha aia no oia iloko o ke kakela i keia wa," wahi a kekahi o na kaikunane o Alice.

 

"Aole wau i manao pela," wahi a Alice. "Ua ike no wau i ke ano o ka hana a Tome i hele ai e halawai me ke kaukaualii, a ua ike no hoi au aole ia he hana e hiki ai iaia ke hoopakele iaia iho mai ka inaina mai o ke kaukaualii. Aole wau i manao he mea kupono ia'u ke hai ae i ka'u mau mea i lohe ai mai ia Tome mai no ua hana la, oiai ua papa loa mai oia ia'u aole make hahai wale aku ia hai. Aka, ina kakou e huli ana iaia a loaa ole oia i keia la, ua manao wau he mea pono loa ia'u ka hai ana aku i ua mea la, i hiki ai ia kakou ke huli aku i kahi o kona nalowale ana."

 

"Alice," wahi a kekahi o kona mau kaikunane,m "ua ike no oe he mea hiki ole ia'u ka hookonokono ana aku ia oe e uhaki ae i kekahi olelo paa au i haawi ai i kekahi mea; aka, ina ua ike oe o ka mea huna a Tome i hai mai ai ia oe he mea nui ia e hiki ai ia oe ke maka'u e loaa mai ana maluna ona na haawina kupono oe ke hui pu oia me ke kaukaualii, alaila ke koi aku nei au ia oe e hai mai oe ia'u ia mau mea. Na'u e noonoo pono ia mea, a ina ua ike au he mea pono o'e ia ke hoike ae, alaila, ke hai aku nei au ia oe, e like ana no ka nalo o kana mea huna mai ia'u aku me he la ua kanu ia iloko o ka luakup@pau."

 

I keia wa ku ae la o Alice iluna a he e aku la ma kekahi rumi e pili kokoke mai ana, a iloko o ka wa pokole loa, huli hoi mai la laua, a pane mai ke kaikunane:

 


Ke manao nei au he mea pono loa ia kakou i keia wa ka waiho ana aku i keia hana ma ka lima o na makai. Ke manaolana nei au he kumu ia nona e loaa koke aku ai; a ina aole e loaa alaila, he mea pono ia kakou ka hoike ana aku ia lakou i ka Alice mau mea i ike ai a i hai mai nei ia'u. No keia wa, e hahai wale no kakou i na makai no kona nalowale ano e a@ una oku ia lakou e i@. A @ makemake a @kaikuahine e ha e ia kana mau @ lohe ai mai ia Tome mai. @ haupaa aku oia ia Tome aole e @ wa@ aku i kela a me keia no ia mau @ ana ilohe ai a aia wale no ke kupono ia kakou o ka hoike ana aku ia mau mea a hiki mai ka wa kupono a kakou i manao ai he pono e @ nei, no ka pomaikai o @a @ nei.

 

A hiki @ wale aku nei no makou i ko makou poe heluhelu i ke kahoaka o ka moolelo a ka @ keia @, a aho ke puka aku nei kana moolelo piha i kakau ponoi ia e ia:

 

"Ma ka ia 18 o Iune, ua noi ia mai na mak@ na hoahanau Vogela e imi i kekahi kanaka sela i nalowale, o Tome N@ kona inoa, a wahi a na mea n@na i noi mai, ua ike ole ia ke kumu o kona nalowale honua ana ke noonoo ia ae ke ano i ma@ mae ia o ka mea i nalowale @he kanaka ma @ ole oia, a noho mahe, a no ia mea, ua hiki ole ke @nao ia aku o ke kumu o kona nalowale ana no ka @ i ka ona. Ua hahai ia mai kona hele ana i ke kakela a me na mea a pau e pili ana i kona ike hope loa ia ana, a i ka wa i waiho ia mai ai o keia hana ma ko'u lima, ua manao loa no wau e loaa koke aku ana no ua sela nei.

 

O kekahi o ka'u mau hana mua i ka wa i waiho ia mai ai o keia hana ma ko'u lima, oia ko'u telegarapa ana ma o a maarei maloko o na taona liilii a me na kuaaina e hai ana i na makai malaila i ke ano o na helehelena o ka mea i nalowale; a o kekahi hana hou aku a'u oia ko'u hele ana i ke kakela e halawai pu ai me ke Kaukaualii Vona Ho@tofena. I ko'u hui mua ana me ua kaukaualii nei, he oluolu loa ke ano o kana mau hana, a ua haawi mai oia i na haina o ka'u mau ninau i waiho aku ai imua ona me ka hikiwawe a me ka makaukau loa, me ka hai pu mai o ua kaukaualii nei ia'u ua hele aku no ke sela i ona la e hoomaopopo aku ai iaia no ka uku o kana mau mea i hana ai no ua kaukaualii la oiai oia maluna o ka moku iaia i hoi mai nei, a mahope iho o kona uku ana aku i ua sela nei i kekahi mau dala, ua pane mai ke sela iaia, me ke ano hoomakeaka ana, e manao ana ka oia e hele aku e halawai me kekahi o kona mau hoaloha, a me ia mau huaolelo iho la haalele mai la ka ua sela nei i ua kaukaualii la, me ka hoomaikai pu mai o ua sela la iaia no kona lokomaikai.

 

I ku'u ike ana i ke ano hookuoo o na helehelena o ua kaukaualii nei a me kona ano pulalelale ole ma ka hai ana mai i kana haina no ka'u mau ninau, hoomau aku la no wau i ka hoolauwili ana i ka'u mau ninau iaia, a i ko'u hana ana pela, pii ae la ka inaina o ua kaukaualii nei a pane mai la:

 

'Heaha kou kumu e ninaninau loa mai nei oe ia'u no keia sela? Heaha k@'u mea i hana aku ai iaia? Ina ua makemake oe e huli iaia, he hiki loa ia oe ke hele ma kou mau wahi a pau i manao ai e loaa ana oia e huli ai, a he manaolana ko'u e loaa aku ana no oia ia oe. He manao anei kou au e n@ke mai nei i ka ninaninau ia'u ke malama nei au iaia maanei ma ke ano he malihini na'u?

 

Ma keia wahi ike iho la au aohe waiwai e loaa mai ana ia'u ma ka hoomau ana aku i ka ninau ana i ua kaukaualii la, a me he la ke nana aku i na helehelena hook@oo o ua kaukaualii la aohe io no oia i ike i kahi i nalowale ai o Tome, a oiai i keia wa aole wau i ike ua hana ia kekahi karaima maluna o Tome, nolaila, haalele aku la wau i ua kaukaualii la, a hele aku la au no ka hale o Vogela ma. I ko'u hiki ana ilaila, hai aku la au i kekahi o na hoahanau Vogela i ke ano o ko'u hookipa ia ana e ke kaukaualii a me na huaolelo i puka mawaena o maua. Noonoo iki iho la oia no kekahi wa pokole, a i ka pau ana, ku ae la oia iluna a pane mai la ia'u: 'E hookuu mai oe ia'u no kekahi mau minute pokole; e hele ae au e kahea i kuu kaikuahine e hele mai.'

 

Puka aku la oia mailoko aku o ka rumi, a he mau minute pokoe mahope iho, hoi hou mai la oia me kona kaikaina a me ke kaikuahine, oia ho@o Alice; a ia wa koke no i noi aku ai oia ia Alice e hai mai ia'u i kana mau mea i ike ai e pili ana no Tome, a me ka Tome mea huna i hai aku ai iaia e pili ana no ke kaukaualii, oiai ua manao kona kaikunene ia wa o ka me@awa kupono loa ia e hai mai ai ia mau mea ia'u oiai, ma ka nana aku, me he la ua hoopoino ia o Tome mamuli o kona ike ana i keia mea huna a ke kaukaualii.

 

I kinohi, ano houlolohi mai la o Alice i ka hahai ana ia'u ia mau mea, aka, mahope mai hoopuka pau mai la oia i ka moolelo holookoa, oia hoi ka make ana o ke kaukaualii olelo ma Amerika, ka ike hou ia ana o kekahi mea ma ke taona o Bamebuga malalo o ka inoa o ke kaukaualii make, a me na mea no a pau i hoike mua ia aku nei e pili ana no keia hihia.

 

I ku'u lohe ana i keia mau mea hou, hai aku la au ia lakou i ko'u manao minamina no ko'u lohe mua ole

top column 5