Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 12, 23 March 1889 — Page 2

Page PDF (1.53 MB)

This text was transcribed by:  Deborah Takahashi-brady
This work is dedicated to:  Papa of Patrick Makuakane

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MA KE KAUOHA.

 

OLELO HOO@AHA A KA LUNA KULA

 

            E malama ia ana @e Koho @oia no ke @o ana @ @a H@a @ o ka Papa K@ Apana @ @a apana o @on@olu.  M@ O@ ma ka @ A p@ K@ @ ka Po@a@ @ 25 @ M@ he @ n@ @ o ka hora 10 o ka @a@ah@a@ a me @ @a a @.

            O @ e n@ @ ko ia@ @i kaka@, @ K@ a e na ko @ o na @a ana a ma @a o@ o Hawaii kap@e ae @a @o@.

W. JAS KAMIKA.     Luna Kula O @ H@ M@ @.  2@2@-@

 

NUPEPA KAOKOA

 

NO KA MAKAHIKI $2.00

NO EONO MAHINA            1.00

KUIKE KA RULA

 

P@ Maraki 23, 1889

 

@ LA KAMEHAMEHA.

            Ua @aa ma@ @ ke kope e ka @ H@ o ke Kuia Kamahameha @ puka ma@na 1 h@ p@ @a e na haumana o ke kula H@ ma@ ke ano o ka hana, a ua @a me na h@a@a hooho@h@ @ keiki e @ ana 1 ka malamalama o k@ maa@a.

            Ua hoomahuahua h@u ia ka hale o na haumana e @e me na ko@ lehulehu @ ka wa hoomaha iho nei o ke kula, aka, o ia mau noi ana, ua hala loa aku ia mamua o ka lawa kupono 1 manaoia e na kumu.

            Ma ke ala o ka hana, ke lilo nei keia hookula 1 wahi ohohia nui ia e @ makua ma ka hoouna ana i ka @ mau keiki e ao 1 ka hana o ka @a aoao, ka @k@u o na haawina kumau @ @aa 1 ko ke kanawa @ia ana, mawa o ae o ke kanaka e hoo@o ana 1 hu@ ko o kona m@ lowa, a me ka paiaa @ h@a@ oko o ka hoop@i wale.

 

 

KA PRESIDENA O AMERIKA.

 

            O ka Poakahi o kela mau pule aku nei i hala, Maraki 4, oia ka la a ke kanaka e rula ana maluna o na kanaka ke kanaono m@na a @ 1 kau aku a@ maluna o ka noho ohana Peresidena o Amerika H@p@a.  O kona mana, @a h@pa@ahaia@a ia aku @a maluna o na m@kuaina he kanakakumamalua h@a a me na @ elima e lilo aku ana i mau mokuaina no ka @ka.

            Maloko o na moolelo pili aupuni o ke ae nei, @a alak@ @a kela lahu@ n@a @ o ke @paa ana o ka makia @ok@ o na Hale K@k@nawai, "He aupuni no ka lehulehu, ma o ka Lehulehu @ ka lehulehu." Mai ka @a 1 hoohiki @ @a @a @a @ K@ki Was@ne@ @ Presidena no Amerika 1 ka la 30 o A@a, 1780, a 1 hora la 30 ae o Ap@a oia ka pi@a ana o hookahi haneri makahiki @ k@ ka ana o ka hooponopono aupuni no ka lehulehu ma Amerika @oko o ke kanakolu o na manawa @ @we ia ai ka hoohiki e ke kanaka 1 kau aku ma ia kulana ka Luna Kiekie o ka lahui.

            Ua waiho aku o Ka@lana i ka noho no kona pani ma ka oihana, oia o Ke @la Benia@na Harisona.

 

KA HOOPAE LIMAHANA MA KILI.

 

            O kekahi o na lono ano nui i loaa mai ia kakou, oia no ka hoopae limahana Pake ma ka mokuaina o K@ F. @ ana kekahi @no o ka ia 23 o Pehe@ mai Panauia mai, ua hooholo ia he kanawai e ke aupuni o Kili, e papa ana i ke k@o @oa ana mai o na lima hana Pake @o@o o ka aina, a ua hoike @ aku ke kauoha i na Aeena o waho, ua hooholo ia he elima haneii tausani dala no ka hoohoihoi ana 1 na limana na o na aina e a kue ka Pake, e komo aku iloko o Kili a hoala 1 na hana mikiala o ka aina.

            No na la he umikumamalima o keia kukala ana, ua komo mai na noi mai na wahi a pau ma kahi o na haneri, ae loaa ana ia lakou kahi e hoolako ia ai o ka hana me ke keakea ole ia.  He kumu alakai kela no kekahi mau lahui e ae ma ka hoohaiki ana i na limahana e lawelawe ia ka hana malalo o na uku maa mau o ka haahaa loa.

 

KE KULANA O SAMOA

 

            O na lono i loaa mai ia kakou i keia pule, oia no ka h@ka kaua ana o ka m@ku Amerika N@pa@ka i ka m@u Geremania O@ga, ma ke a@a kumo@u o Apaa, Samoa.  A @a@ o na lawelawe ana e like me keia ke an@, oia n@ ke kaoa ako ana 1 keia oa; mana noi elua e halawai me @a @ @a @ahi@a, a o ka a@ e @anak@a ana, @a ke @ ka h@p@na @ keia mau pa@a@ku @a ain@na @ e o @a.

            Ma ka nanao o ke@ah@e @a ha@ ae @ Ka@ ie a @pa m@i Kieia ma@ a @a@ ia @i ma na @pa@a o G@i n@ @e no e h@h@o @a Amerika me ka@a @ ia @ hana a@ H@ kan@a @ ke nai ae, o na Ka@ @ ia aku @a Ad @ K@e e @ ana i ka hoomau aku i ka @a @hia @ me ka n@na po@ o ka N@po@ka @e hiki aku @ @iaia @ he aku ana oia ia G@mania i na haaw@na o kona wiwo@e ma ke aia o ka hoopakele o kela aupuni mana nui a n@ ke kuokoa.

            Poko o keia mau ia o ka pohoii @, ua hui ae o Mr. B@ne, ke Ku@a Nui i keia manawa, a@h@ @na manao@ no kela lono ua h@ka @a he k@ua moana ma Apia, ke @le ke ao holo@ a e lohe iloko o elua hora, ua k@ka@a ia ke kaua ma Samoa mawaena o ka Nipa@ika me ka Oga, he @a@ m@ku aupuni e lawe ana i ka hae@oo o ko laua mau lahu@pakahi.

            Ua hoike ae kekahi mau luna koa kiekie ma Wasin@tona i ko lakou ma nao, aohe kanalua ia o ka nana aku, ia Samoa i keia la ke lawelawe na @na, o pona ana he haunaeie mawaena o ke Kapena o ka Nipasika kue 1 na moku Geremania ekolu.  Ina ua kipoka hou ia a Mataata a hoopoina ia ka waiwai o na kupa Amerika, alaila, he mea niakehewa ka malama ana 1 ka Aha Uwao ma Berelina 1 ka la 13 o keia mahina, a ua hooko ka Nipasika i ka hanohano o ke kukala kaua no kona @hui.

            Ma ka nana aku 1 ka hopena o keia

mau mana nui o Amerika m@ Geremania, ke olalo keia maa lono a kakou @ lohe mai nei, alaila, o ka wehe mua loa ia ana ia o ko laua mau piko e pili me ka ikaika o ka pukuniahi ma ka mooleio o ke ao nei.

 

Kaua ma Samao.

 

Hoouka ia he Kaua Moana ma Apia.

 

Hanaio Amerika me Geremania

 

Piholo ka Mokukaua Nipasika iloko o ka hohonu.

 

Na Manao Uluaoa ma Amerika.

 

            Aohe lono ano nui e ae nana i hoopiha aku i ka puuwai o na miliona kanaka  Amerika me na Manao o ka pihoihoi mai kela kini a keia kihi o ka aina, e like me ka lono telegarapa mai Kiela mai, Geremania, e hai ana i ka hooili kaua mawaena o na mokukaua elua ma ke awakumoku o Apia, Samoa, o ka Nipasika ko Amerika, a o ka Olga hai ko Geremania.

            Ua kipoka aku ka mokukaua Geremania Olga 1 kahi hoolulu koa o Mataata, a oiai kona wa e hoomau ana i ke kaua, ua kue koke aku ke Kapena o ka moku Amerika Nipasika no ia kipoka ana.  Aole i nana ia mai kana kue aku e hoomau ia ka maluhia, a nolaila, aohe hana e ae mawaho o ka noho hanohano ana o kela aupuni nui ke ole e kukai ia ka olelo me ka ikaika o ka pukuniahi, ua ki koke aku ka moku Amerika he hookahi papapu i ka moku Geremania a ku mawaena o na oneki me ka poino nui, a oia hoi ka wa a ja Ikga @ ki mai ai me ke topido a ku La Nipasika, pahu ae ia ma kona aoao a nahaha @i@, a piholo aku la ka moku iloko o ka hononu me kona mau koa 1 kiola ia ae ma na walu a pau o ke kaikuono.

            Ua lohe ia mai keia mau lono mai Kiela mai ma ka la 3 o keia mahina, a o kekahi la ae, ua puni ka aina holookoa i keia iono hoolele hauli.

            Eia ka mea kanalua loa ia, aohe mau lono o keia ano i hiki aku i ke Keena Kaua ma Wasinetona a hiki i ka haalele ana aku o ka Mariposa ia Kapalakiko i ka la 9.  Ua manao ia kela mau hana, he hoohikilele wale iho no keia ma ka aoao o na nupepa pili aupuni o Geremania.

            Ma kahi o ka oiaio, a@ he kanalua ia o ka hui ole aku o keia mau mana elua e aumeume nei i ke kulana pili lahui o Samoa, ke ole e lohe ke ao holookoa no kela kukala kaua iloko o na hora e@a a me @  Ua @ o @ @o@a a me Amerika me ka @ A@ moana mai Auke@ana mai, a o ka @ o ka Nipohou ano nui e @ me keia a@le i lohe mau @na ia i I@ana a me Wasinetona. 

            Ina @e mau 1 n@ keia no ia hooula kaua ana o keia @u @ aiaila, ua lawelawe o K@maka 1 keia mau hana ma ke a@ m@ @e ka @ e i na p@no a @ na p@ o kekahi @au lah@ @aka@ka e ae.

            Na Manao Pih@hoi ma Wasinetona

            Wasinetona, M@ O na i@n@ @ Wasinetona i keia la @ @a nahaha a @ ke p@h@ o ana @ ka Nip@ ma kela h@ kaua me @a @ku Olga o Geremania, oia ka oiao @ mawaena @ ka p@i o na @ao ka @ke oie no keia iona pih@hoi.

            M@ ke o ke Keena Ka@a o Wasinetona, @a h@a'a ia na manao @i aku i ka @ a me ka manawa @aw@o @ na a@i@ku a ua h@ouka ae @ak@ @ na manao e kok@a ana i ka oiaio o kaie @n@.

            Wahi a kekahi maa ai@ku ma ke Keena Kaua 1 h@ ae ai, - ma ke an@ o na kauona i haawi ia aku ia Adimarala K@naie e hooko aku oia i a makemake o ke aupui o Ame@ ma k@la @ p@ Samoa, @ aku iakou me na manao o ke kana @ mai ai a ne @ awaena o na mana kaua moana o Amerika @ Geremania mam@a a @e maho e pana o kahiki ana aku o Adimarala K@ai@a  me ka mokukaua Vandalia i Apaa.

            Ua h@alele ka mokukaua Trenton ia Panama 1 ka la 13 o Ianuari, a ma@o o ka mahu a me ka pea, e hiki ana @ia 1 Apaa @ko o na @a h@o he 30 a malalo mai paha.

            Ua hoo@aop@po ia ko laua hiki like aku noko o na ia kokoke loa, a @a ua hiki i@ aku @ua 1 Apaa @a ke kohokoho wale aku, alaila, he kanalua ole ka hoouka kaua ana o na mokukauaeono i ka wa hookahi.

            He elua mahina i hala ae nei, ua kauoha aku ke Kuhina Aumoku Mea na Whitney mai Wasinetona aku ia Lutanela John M Hawley, ke aliikoa kiekie o ka Nipasika, e holo aku oia a ke kulanakauhala o Aukaiana, Nu Kilani, e lilo eia i Elele e hai aku ai i k@na aupuni ma ke telegarapa i na mea a pau e pili ana ia Samoa.

            O keia lono i lohe ia aku la i Geremania, mai Aukeiana aku no ia i telegarapa ia aku a@, ma o ka hiki ana aku o kekahi o na mokukaua Geremania ma@ Ap@a aku, a hoou@a pololoi ia i ke Keena Kaua o Geremania, a mai laila 1 puka aku ai keia lono a lohe ia mai la i Amerika.

Ka manao o kekahi Aliimoku.

            Ua ninau ia aku ka manao o Komo @loa S@ard, ka Luna Nui o ka Buro Oihana Kaua Moana ma Wasinetona, ua hai mai eia penei:

            "Ua heluhelu au i ke telegarapa @ keia kakahiaka, a o ka mua ia o ko'u ike ana i keia lono.  Aohe mau lono i loaa mai i ke Keena Kaua, e hiki ai ke hooiaio ia keia kaua mawaho ae o ka mea oiaio ole.  Aohe o'u manaolo ua hoolako ia ka moku Geremania Olga me ke topido, a ke Kapena hoi o ka Nipasika e hoomaopopo mua ai nona iho, o kona wahi ia o ka hana ma ua kono ia mai oia e kue aku i keia mau lawelawe ana me ka ikaika o ka pukuniahi, e hookaawale koke aku i kona moku iwaho o ke awa, kahi kaawale iaia ke ike mai i ka holo aku o ke topido.  O ka loihi kahi a keia topido e holo ai a pahu ae, ao@e ia e oi mamua o 200 iwilei."

Ke ano o ke ki ana i ke Topido.

            "O na aumoku kaua Geremania, ua hoolako ia lakou me na topido S@wa@kop@, a ma Geremania wale no e hana ia ai ia ano topido.  Aia @ko o ke topido bookahi, he 93 pa@na pulupulu e hiki ai ke @ a hoi@ no ka 25 mile i ka hora, 1 hoopiha ia me 300 paona pauda, a ua lawa ia ikaika e hapai ai 1 kekahi moku nui o ke ao nei mai ke iliwai @e.

            "I ka wa e hoomaka ia ai o ke kaua, oia ka wa e hookuuiaiho ai o ke topido ma ka aoao o ka moku, a oia ka wa e holo pololei aku ai imua a hiki i ka wa e hookui ai me kekahi mea, oia no ka manawa e pahu ai.

            "Me he mea ia ma ka hoomaopopo aku, e ku ana no ka Nipasika @ioko o ke awa o Apia me kona heleuma e paa ana ilalo, a pela oia i loaa ai i keia poino hiki oie ke alo oe.

            "Malalo o na rula maa mau, aole he kaua e hoouka ia oiai ka moku e kuu ana no kona heleuma.  O ka holo o ka moku malalo o ka mahu, oia ka mea nui, a ua loaa ia oe i na wa a pau he kulana hou me ka malaelae mawaho o ka pouli uwahi, a he hoop@kele pu ana no hoi i ka moku 1 ka loaa mai i na topido.

            He topido no ko ka Nipasika o ke ano kahiko, aohe nae i ano like loa aku me ka ikaika o na topido Geremania.

            "O na mokukaua Trenton a me ka Vandalia, malia paha i keia la ua hiki @ A@ma@a K@a@a h@p@a @ Nip@ @ kakou i ana mau @na @o@ o na la p@kele.  He K@naka o K@a e @ i @ na mau mana@, @ o @ ka@a a @aop@o mai i kona a@ @ he mau aa@ @ @a w@w@ me ia a me @.

Ke A@a Ikaika o ka P@ @ na A@ @

            O @a @ e K@ne @ k@ @ ka Olga A@ @ ka ikaika @ka @ak@ @ K@ @ A@ @ ke ana @. E@a wale @ @a p@o ke @ ka @a ke kaua me na @@e @a@ @ ke k@na ka@a @ ka @ ka @kuniahi @ like ke @waie me @ ana po@ @ a k@ p@ka e @e@.

Ka manao o Komo@a Ha@ne.

            @ l@ke me ka nui o na manao p@hoihoi @ pa@o a ana ma Was@ na @a @a, ua h@i ae ke Kak@lelo a ke Ku@aoa A@ M@a @a o Ko@odoa H@one 1 k@a @:

            "He ma@ @u, @a @a hoouka ia @e ka@a mawaena o ke@a mau moku elua, a@le ia ne m@a e pani ia ai ka @ohe ole ana o na k@na oihana aupuni o kekahi mau @na nui elua 1 komo @oko o na ninau p@i ia Samoa.

            "He mau @ke k@ Geremania o ke an@ h@a @oi ak@ mamua o ko kakou, a @ko o @a wa k@kaia kaua, ua hiki ia Amerika ke hoop@i@o i na kai@pa waiwai ana o Geremania @a ka moana.

            "Ina ua kipoka aku ka Olga i ke kahua hoom@a o Mataafa, a nia ia kipoka ana ua hoopoino hou ia ka waiwai o na kupa Amerika, alaiia e kue aku ke Kapena Amerika no ia hana a na Geremania: a ke hooie@a, e kipoka aku no oia me ke kai@ole.  Ua hiki iaia ke kuka@a aku i ke kaua ma ka hapa o Amerika malalo o ia mau kumu ia Geremania."

 

HOOLAHA AHA KIEKIE.

            I ka POAKAHI la 8 o APERILA, 1889, a mahope aku paha o la manawa e nieniele ia'i na poe nonoi Laikini @io, @a ke Keena Hookolokolo o ka Aha Hookolokolo Kiekie.

            Ma ke kaueha a ka Aha.  2225-2t

 

            AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka hooponopono @.  Ma ka hana o ka waiwai o J.B. KEOHOKII, o Honolulu, Oahu, i make.  Olelo kau@ha e koh@ ana i la e hoo@ ia ai ka Palapala Ka@h@a @o ka hoo@aha ana.

            No ka a@a, ma ka la 22 o Maraki, M.H. 1889, @a waih@ia mai imua o ka Aha, kekahi Palapala, @l@l@ ia, oia no ke Ka@oha Hope @a o J.B. Keohokii, i make aku la@ a ine ka Palapala Hoop@ e n@i ana, e hooiai@ia kela Palapala Ka@h@ a e h@o@ka ia hoi ka Palapala Lunahooponopono ia J. Keohokii, Op@, @a waih@ ia mai e ia.

            Nolaila, ua Laa@l@aiai @ ka

POALUA, APERILA 1@, 1889.

            ma ka hora 10 a.m., ma ke Keena Hoo@kolo o ia Aha, ma Aliiolani Hale, Honolulu, oia ka la me ka hora e hooiaioia i ia Palapala Kauoha, a e hoolohe ia ai hoi ia @oi ana mai, a me na poe a pau 1 pili, e kue ana ia Palapala Kau@ha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hook@.

            Kakau @a ma Honolulu, Maraki, 22, 1889.

            Na ka Aha:  J.H. REIST.  Hope Kakauolelo.  2225-3t

 

            AHA HOOKOLOKO KIEKIE O Ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka hooponopono Waiwai.  Ma ka hana o ka Waiwai o GEORGE MORRIS, o Honolulu, Oahu, i make.

            Ma ka w@h@ ia ana mai o ka palapala n@i a me ka papa hoike a Elize Jane W@ikin@o@, L@nai@ponopono o ka waiwai i oiel@a, e n@i aa e apono ia na h@iiio he $531.72, a e hoike ana 1 na mea i @ mai iaia he $2020, a e n@ ana @ nana a e apono ia kela mau n@a a e ka@ha ia e mah@ @ ia na waiwai @ waiho ana ma kona lima i ka poe i kuleana, a e h@ ana ma kona lima i ka poe i kuleana, a e h@au ia oia ma ka noho ana ma ia anu.

            Nolaila, ua kau@haia, o ka POAKOLU, oia ka la 17 o APERILA, 1889, i ka hoi 10 o kakah@a@a, ma ke Keena Hookolokolo o ia Aha @a Aliiolani Hale, Honolulu, oia ka manawa a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me na papa hoike i olelo ia, a @ ka poe a pau i pili malaila, e hele mai e hoike i ke kumu, in a he kumu i@ ko lakou e ae ole ia ai ua @oi ia, a malaila e hoike mai ai na hoike o ka mea i kuleana @ ka waiwai @ olelo ia.

            Kakauia @a Honolulu, Maraki 12, 1889.

            Na ka Aha:  J.H. REIST, Hope Kakauolelo.  2224-3t

 

            AHA HOOKOLOKO KIEKIE O ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka hooponopono Waiwai.  Ma ka hana o ka waiwai o LUTHER AHOLO o Honolulu, Oahu, i make.

            Ma ka waiho ia ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike a L@i@a K. Aholo, Lunahooponopono o ka waiwai i oleloia, e @oi ana e apono ia na h@lilo he $989.00 a e hoi@e ana i na mea i @ mai iaia he $989.00 a e n@i ana e na@a e apono ia kela mau m@a, a e ka@ ia @ @aheie ia @a waiwai e waiho ana @a k@a h@a i ka poe i kuleana a e hookuu ia oia ma kona noho ana ma ia ano.

            Ua k@ @a ia, o ka POAHA, ka la 4 o APERILA, 1889, ma ke hora 10 o kakahiaka, ma ke keena @ ka Hale Hookolokolo ma Aliiolani Hale, Honolulu, @a ka manawa a me kahi @ k@ ia no ka ho@h@ ana i ua noi ia, a me na papa hoike i oleloia, a uka poe a pau i pili malaila e hele mai e hoike i ke kumu, in a n@ kumu io ko lako@ e ae ole ia ai ua noi la, a @laila e hoike mai @ na hoike o ka mea i kuleana i ka waiwai i oleloia.

            Kakauia ma Honolulu, Feb. 20, 1889.

            Na ka Aha:  J.H. REIST, Hope Kakauolelo.  2222-3t

 

HOOLAHA HOU

 

            AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI A@ana E@a @ Hawaii Pae Aina.  Ma @a @ Waiwai. Ma @a hana @ JOHN KANUI @ L@ Ma @.

            Ma @ J.A. K@ ka waiwai @ K@ Lahaia i mak@ e @ hoike ana @.

            Ua @a@ @a@ @ POAHA, ka @ 11 o A@ILA M.H. 188@ @ ka@ @ Luna@awa @a, ma @ H@ H@ @ L@, @.

            K@ @ W@ Hawaii Pae Aina, @ P@ M.H. 1889.

            GEO. E. RICHARDSON.  Lunakaaawai Kaa, @ Apana @.  2223 3t

            AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka hooponopono Waiwai.  Ma ka hana o ka @ o HILAHILA @ Kaanapali, Maui @ @ake.  Ma ke keena.'    Ma ka @ a me ka wa@ ana mai@ palapala @ ka papa hoike @ A. Ka@ L@p@p@ Waiwai o ka w@w@.

            Hilahila @ n@ Kaanapali i make, e @ ana @a @ ia na hoo@o@he $@ @ ana @ m@a i @aa mai ia ia @ $@, @ @a a@ @na a apono a kela @, @ @a@ @a ia @ @ah@e i @a waiwai e wa@h@ ana ma @ @a @ i no m@a i kuleana maiaia, a e @o@k@ aoa ia ia a me i@ ma mau hope mai ke i@ou non@ ana oa ia anu.

            Ua ka @a ia o ka POAHA, ka ia 22 o APERILA, M.H. 1889, ma ka hora 10 ka kanaka @ L@nawai @a, @a ke Keena ma ka Hale Hookolokolo @a Lahaina, @a @ a m@ ka maoawa i @ia n@ ka @ ia, a me ka pa@a h@e 1 @ ka p@a @ i pili malaila e hele mai @ e @ i @, @a @e kumu @ k@l@k@u @ ae ole ai i ua @ ia, a malaiia e h@ke mai ai ma @ ike o ka mea i kuleana maioko o ka waiwai i olelo ia.

            Kakau ia ma Wailuku, ko Hawaii Pae Aina, 1 k@ la 28 o @ M.H. 1889.

            GEO. E. RICHARDSON, Lunakanawai Kaapuni Apana Elua.  2223-3t

           

            AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka hooponopono Waiwai.  Ma ka hana o ka waiwai o ALFRED W. JONES o Lahaina, Maui i make.  Ma ke keena.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike o E. Jones a me Mrs. Nancy G@hie@na Lunaiiooponopono waiwai o ka mea i make, e noi ana e apono ia na hoolilo he $-, a e hoike ana @ na mea i loaa mai ia ia he $-, a e noi ma e nana a apono ia kela mau mea, a e kau@ha ia @ mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana ia ia a me kona mau hope mai ko l@kou noho ana ma ia an@.

            Ua kau@ha ia o ka POAKOLU, ka la 10 o APERILA, M.H. 1889, ma ka hora 10 kakahiaka imua o ua Lunakanawai @, ma ke keena ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hooloh@ ana i ua noi la, a me ka papa hoike i oi@ i@ia, a o ka p@e a pau i pili malaila @ h@le mai a e hoike i ke kumu, in a he kumu io ko lakou e ae ole ia ai i ua noi la, a malaila e hoike mai ai ua hoike @ na mea i kuleana maloko o ka waiwai i olelo ia.  A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, e pai ia maloko o ke KUOKOA he nupepa i pai a hoolaha ia ma Honolulu, @ ekolu pale mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana.

            Kakau ia ma Wailuku, ko Hawaii Pae Aina, 1 keia la 28 o Feberuari, M.H. 1889.  GEO. E. RICHARDSON, Lunakanawai Kaapuni Apana Elua.  2223-3t

 

            AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka hooponopono Waiwai.  Ma ka hana o ka waiwai o J. LALENA o Kalaupapa i make.  Ma ke keena.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike o J. Kanakahelewaie Lunahooponopono o ka waiwai o J. Lalena no Kalaupapa i make, e noi ana e apono ia @ hooii@ @e $-, a e hoike ana o na mea i l@aa mai ia ia @e $-, a e noi ana e nana a apono ia kela mau mea, a e kauoha ia e mahele i na waiwai e @aih@ ana ma koi a lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana ia ia a me lima mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.

            Ua kau@ha ia o ka POAONO, ka la 13 o APERILA, M.H. 1889, ma ka hora 10 kakahiaka imua o ua Lunakanawai ia, ma ke keena ma ka Hale Hookolokolo ma Pukoo, @ia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me ka papa hoike @ oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, in a he kumu i@ ko lakou e ae ole ia ai ua @ i la, a malaila e hoi ke mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i olelo ia.  A @ keia kauoha @ ka olelo Hawaii, e pai ia maloko o ka KUOKOA he nupepa i pai a hoolaha ma Honolulu, i ekolu pale mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana.

            Kakau ia ma Wailuku, ko Hawaii Pae Aina, i keia la 28 o Feberuari M.H. 1889, GEO. E. RICHARDSON, Lunakanawai Kaapuni Apana Elua.  2223-3t

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI

 

            I kulike ai me ka mana kuai o kekahi moraki i hanaia e S.M. Kaaukai o Honolulu, Oahu, ia Bihopa Ma o Honolulu i oleloia i ka la 10 o Novemaba, 1886, a i kop@ia ma ka b@ke 100 aoao 427, 428 me 406.

            Ke hoike nei keia h@laha e hooko ia ana ia mana kuai o ua moraki nei mamuli o ka uhai ia ana o na kumu a@like oia ka h@kaa ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee ma ka manawa i a@like ia, a ma ia hook@ ana e kuai ku@lala ia ana ma kahi a me ka manawa e hoike ia aku ana, na aina, na hale a me na pono a pau maluna iho i h@akakaia ma ia moraki.

            No na mea i koe e ioaa no ke nin@ 12 Bihopa Ma a i ole ia W.O. Smith, lo@ no ka moraki.

            BIHOPA & CO., Mea Moraki Mai.

            Honolulu, Maraki 7, 1889.

            Penei na aina e kuai ia ana:

            1-O kela anana aina a 2 paa e waiho ia ma Kalawahine, Honolulu, i hoakaka piha ia ma ka palapala kuai a John E@a ia S.M. Kaaukai a ma W.C. A@hi, i hanaia ma ka la 27 o Iulai, 1886, 1 k@p@ia ma ka buke @o, ma na aoao 425, 420 me 427, a i lilo ia S.M. Kaaukai ma kekahi palapala kuai me W.C. A@hi i oleloia, ma ka la 5 o Novemaba, 1886, a ua kopeia ma ka buke -aoao-.

            2-O kela hapalua i maheie ole ia o S.M. Kaaukai iloko o kela aina e waiho la ma Poukule, Kohala, Hawaii, i hoakaka piha ia ma ka Palapala Sila nui @elu 2362 (@) ia Kaale @ me Pahale, nona ka ili he 182 @, i oleloia e Kaaukai nona ia kuleana hapalua i mahele ole ia ma ke kuleana keiki a hooihoa oia o ma ke kanawai o Pahale i oleloia ma o Kawaihau kona wahine mare.

            3-O kela kuleana hapalua mahele ole ia o Kaaukai iloko o ka aina e waiho la ma Kapaka, Koolauloa, Oahu, i hoakaka piha ia ma ka Palapala Sila nui 6564, Kuleana 10780, ia Puaa, nona ka ili he 1 eka a me ka 123-1000 o ka eka, 2 oia no ka aina i hooliloia mai e Kaololo ia Kaaukai, ma ka la 24 o Iune, 1886 i kopeia ma ka buke -aoao-.  2223 3t

 

HOOLAHA.

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

 

            Mam@ @ kuai h@k@ia iloko o @kahi palapala @ hana@a mawaena o @ L. Ka@, Lahaina, Maui, o ka aoao @ a @ A.J. artwright @ ia R.R. H@ ka la 20 Okatoba, 1887, @ kakau hope ia ma ia @ke 1@5, aoao @ @a ana o na kumu ae@ @ ka h@kaa ole ana @ h@laha ia aku nei@ @ moraki nei, @ kuai.

            A ke h@aha @ aku @ aia mahope a@ o na p@ kela ia aku, aia@a, @ @aha ia @u @a aina @ ma ia @ ma @ M@ Honolulu, ma ka la 10 Aperila, 188@, @.

            A@ ma @ W.R. K@ @ mea, a @ J.W. K@ W@, M@.

            Hawaii i k@ la 8 o Maraki, 188@, R.R. @, M@a M@ Ma@, @.

            P@ @ a@ i @:

            1 Ke @ Kaua@a, Lahaia, Maui @ @00 @ kumu wai, na ainaku@na alani 2 m@ na m@a @ he nani k@a.

            2 K@ah@a @ W@ @ nu@ 5000 ia Ka@aipa@ha @ aina @u@a, @, ka@a @o kaha@.

            3 Ai ana kai@a me kala ma K@a@ia, e@ k@ Keikialoha @ a@a i @ ia hapakai.

            4 He @ @ka aina maikai @a Kauaula k@ kuleana o@ ia Kaa@.

            5 He elua @hale maikai ma Lahaina, he 1 eka me 13 @, Kuleana Sila nui 273@.  2223 4t

 

            AHA HOOKOLOKOLO APANA Elua o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka @ Waiwai.  Ma ka waiwai o JOHN PUNI @ K@a, Kauai, i make.  Ma @ K@na, @ ka @kau@wai Kaapuni.

            Ma ka h@h@ a me ka waih@ ana mai @ ka Palapala N@i a me ka Papa Hoike o ia@ @ K. Smith, Lunahooponopono o ka waiwai o John Puni , o K@i@a, i make, o @oi ana e a@ ia na h@lilo he $2,645.82, a e @ K@ana, o na mea 1 hora mai iaia he $2,645.82, a @ ana e nana a ap@ ia kela @a@ @, a e k@ ha@a e mahele @ na waiwai e waiho ana ma kona lima i na me i kuleana malaila, a e i@kuu ana iaia, @ kona mau hope mai k@ @a@ @ h@ ana @ ia ano.

            Ua k@haia o ka POAHA, ka ia 28, MARAKI, M.H. 1889, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo, n@ Koloa, @ia kahi a me ka manawa i koh@ no ka hoolohe ana i ua N@i ia, a me na Papa Hoike i olelo ia, a o ka poe a pau i pili malaila, e hele mai a e hoike i ke kumu, in a ke kumu i@ ko lakou e ae ole ia ai @a noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia.  A o kaia ka@ha ma ka olelo Hawaii, e pai i@  maloko o ke KUOKOA, he nupepa i pai a @ iaha ia ma Honolulu, i ekolu pule m@m@ @ o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ai@.

            Kakau ia ma Koloa, ko Hawaii Pae Aina, 1 keia la 22 o Feberuari, M.H. 1889, JACOB HARDY, Lunakanawai Kaapuni Apana Elua.  2222-3t

 

OLELO HOOLAHA

 

            O ka mea nona ka @a malalo ih@, na @ k@ha pono ia @ia i Lunahooponopono no ka waiwai o JOSEPH LOVELL i make, o Lihue, Kauai.

            Ke hoike ia aku nei ka lohe i na poe a pau, o na pae a ka mea mak@ aku a@, e waih@ koke @ i a k@ lakou @a@ @ i k@ @ n@ ka ino, mai i@ @, @ o mah@a mai ia i @a aku, @. A @ i ka n@ awiwi @ hookaa koke ma@.

            C.H. WILLIS. Lunahooponopono Waiwai @, Lihue, Kauai, @, o, 1889.  2220-4t

 

HUI ALAHAO HAWAII

(KAUPAL@N@)

            Mahope @oku o ka P@h@ Hawaii 14, o na @ holo@ ku @ ALAHAO, e uku ia no ia ioa na Palapala Ae Holo wale no, @a ka pepa man@a@a @ elima no ka 25 keneta.

            E @ailioia na Palapala A@li@lo ko o kekaiu pai@ i hookaa@a ia ke kaa e na el@ia e k@ ana.

            He hoomama ana mai keia me k@ Ioloiahili ole i na poe e kau ana no na koena, a pela i makemake ia ai ia mau palapala e kuai no ka @wa hookahi.

            O G. T@ieie, o@a @ ana m@na P@ina me Po@ no @ aku oia ka la 11 me 12 o keia mahina.  2215tf

 

Benson, Smith & Co.

Na mea Laikini ia e kuai Kukaa

a me Kuai Liilii aku.

Na Laau Lapaau

O NA ANO A PAU.

HELU 113 ME 115, ALANUI PAPU.

 

O LAUA NA AGENA NO NA

Laau Lapaau Kuluwai Liilii!

Boreieke & Schrecke, a me na

WAi Lukini OnAonA Waianuhea!

 

WAIALA MAILE

-A ME KE-

Onaona Lei Aloha!

            O na lako no ka Lauoho a me ka Ili, a me na mea hoonani o ka Home, e loaa no ia i na makamaka ke kipa mai ma keia hale.  2204-tf

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI.

 

            Ke hoolahaia aku nei ma keia, e lik@ me ka mana kuai i hoopaa ia malalo o kekahi @ o ki i hanaia ma ia la 13 o Aperila, 188@, ma waena o Luika Pahukoa me J.P. K@ kana @ane, o Waialua, Mokupun@ o O@ @ A.J. Cartwright o Honolulu, ma ka @ puni o Oahu, Kahu o W.H. P@uger ma @ C. Puger o Bremen, Geremania, @ ia ma ke Keena Kahau Kope, ma @ 107, aoao 72 me 73, no ka h@kaa @ o na dala kuala 1 ka wa i piha ai o ka @ wa, a ua hoikeia, o na aina, na lako a @ mea a pau @ hoikeia, o na aina, na loka a @ mea a pau @ hoikeia @a @a moiaki @a, @ ike @a ma ke kudala akea ana.

            O @ aina i hoike ia ma ka m@a@, @ kela mau apana aina a pau eono e waih@ @a Kawai@a, Waialua, nona ka ili o 4@20 @ @a ka mea @ hoikeia ma ka Palapala @ Nui H@u 3475: L. C. A. Heia 8205, @ ia H@kuaulani, ka makuahane han@ @a o Luika Pahukua.

            @k@ ana mai ka Apana 4 mai, ma ka @ E.K. P@, ma kekahi palapala o Iune 8, 188@, a i kakau ia ma ka @ 82, aoao 79 me 80.

            O keia @ aina, he aina kalo a me kala, a i k@p@ @ ka p@ hale, a e pili kokoke a@a hoi i @ noho o ka Luna Nui o Kawaii a Ranch Co.

            A.J. CARTWRIGHT, Kahu@ W.H. P@ger me @. C. Puger, na mea @kua,

            J.M. Moa@rai, L@ no @a mea i marakua, Honolulu, P@ 10, 1889.  2220-4t

OLELO HOOLAHA

 

            Ma keia, ke kauoha aku nei wai ia Mr. W@na, ka'u kane 1 mare ia, @a eia oia iloko o na palena o keia aupuni e hoi mai e noho nu maua, a e ma@ ma hoi ia'u e like me ka olelo a ka mea nana maoa 1 hipuu i ke kaua gula o ka mare, (kahunapule), ma a@e oe e hoi mai a hala ka malama @ kahi mai ka la@e puka aku ai o keia hoolaha ma ka Nupepa Kuokoa, e hoi manao ino no au ua make oe, a e hiki no ia'u ke mare hou 1 kane na…

            Owau iho no, MRS. H. I. WANA, Pohoiki, Puna, Hawaii, Dek. 6, 188@.  2222-3t

 

KA HUI

Alahao Hawaii,

I KA@ PA@

MA ALANUI MOI

NO KA

Auhau 5 Keneta

No ka holo hoi k@ ana no na wai@a pau, 1 hoomaka i ka

Poalua, Jan. 1.

PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO.

N@ K@ N@ K@

 

A.M.                A.M.                A.M.                A.M.                A.M.                A.M.

5.30                 5.50                                                                 6.05                 6.20

                        6.30                 6.50    

6.30                 6.50                                                                 7.00                 7.20

7.10                 7.30                 7.50                 7.10                 7.30                 7.50

7.30                 7.50                                                                 8.00                 8.20

8.10                 8.30                 8.50                 8.10                 8.30                 8.50

8.30                 8.50                                                                 9.00                 9.20

9.10                 9.30                 9.50                 9.10                 9.30                 9.50

9.30                 9.50                                                                 10.00               10.20

10.10               10.30               10.50               10.10               10.30               10.50

10.30               10.50                                                               11.00               11.20

11.10               11.30               11.50               11.10               11.30               11.50

P.M.                P.M.                PM.                 P.M.                P.M.                P.M.

12.10               12.30               12.50               12.10               12.30               12.50

12.30               12.50                                                               1.00                 1.20

1.10                 1.30                 1.50                 1.10                 1.30                 1.50

2.10                 2.30                 2.50                 2.10                 2.30                 2.50

3.10                 3.30                 3.50                 3.10                 3.30                 3.50

3.30                 3.50                                                                 4.00                 4.20

4.10                 4.30                 4.50                 4.10                 4.30                 4.50

4.30                 4.50                                                                 5.05                 5.25

5.15                 5.35                 5.55                 5.15                 5.35                 5.55

5.35                 5.55                                                                 6.05                 6.25

6.15                 6.35                 6.55                 6.15                 6.35                 6.55

6.35                 6.55                                                                 7.05                 7.25

7.15                 7.35                 7.55                 7.15                 7.35                 7.55

7.30                 7.55                                                                 8.05                 8.25

8.15                 8.35                 8.55                 8.15                 8.35                 8.55

8.30                 8.55                                                                 9.05                 9.25

9.15                 9.35                 9.55                 9.15                 9.35                 9.55

10.05   10.25                                                   10.05               10.25               10.45

 

            O na uku ohua mai ka uwapo o Haaliha manu a hiki i Pawaa, he 5 keneta; a mai ka uwapo o Haaliliamanu a hiki i Waikiki, ie 10 keneta.

 

HOOLAHA KUIKAWA.

            E hoomaka ana ka holo ana o ke kaa k@ kawa i keia la, a e hoomaka ana pela a hiki @ ka wa e hoolaha @ou ia aku ai, penei: haalele ia Pawaa, hora 11:31 a.m. 12:50 p.m. @ me 4:41 p.m.  Haalele i ka uwapo o Haaiiha mauu, hora 12:00 p.m. 4:00 a me 5:05 p.m.

            Ke hoike pu@a aku nei ka lohe i na mea a pau, o na kaa i pena uliuli ia, no Waikiki loa lia mau kaa.

            E malama loa na ohau mai hoao e komo mai a lele aku paha mai oa kaa aku oiai e hoo ana; a e nana pono hoi i ka wa e haawi ia mai ai o na palapala, a e hookomo moloko o ka pahu i hoomakaukau ia maluna o ke kaa.  E malama pono i na rula o ke kaa.  2214-@

 

Hookapu Aina

 

Na Moku Manu,

Mawaho ae o Mokapu, Koolaupoko, Oahu.

 

            Ke papa ia aku nei na mea a pau, aole e komo aku in a Moku Manu, Mokulua, oia na moku i oleloia maluna ae, a o ka poe e malama ole ana i na kauoha a keia hoolaha, e hoopee'a ma ke Kanawai.

            J.A. CUMMINS, (Keoni Kamaki.)    2212-3@