Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 13, 30 March 1889 — NA MAKAI KIU o Amerika a me Europa. [ARTICLE]

NA MAKAI KIU o Amerika a me Europa.

llt. Kanaka Opio i Hoopunipuni oia k.a Hooii.ina o Kkkami W'aiwai Nl' 1 Hkwahewa l WAIHO IA IMO E KkKAHI KANAKA Maka Hanohano Mai.una o KAXA KkIKI. I KEIA U'A, ku ae ia ua kaukauahi noi iluna a pane mai la: "He makemake anei kou e hele [>u aku au me oe e huii ai ?" "Ina oe e oluolu mai ana," wahi a'u. Ku ae ia niaua a hele, me ka hahai pu niūi o ka Haiona Vona Bucano ia maua, a i ko makou puka ana aku mailoko aku o ka ha';e a iwaho, halawai aku la makou me ko'u niau kokua —he mau makai laua a ielua. Ia mauawa pane ae la ua kaukuuhi j ne«, me ke ano huhu, a me ke kuhikuhi | pu ana o kona lima ma ke kau wahi o| ke kihapai a makou e hele nei: 4k Ma j keia wahi kah; o ua sela nei i loaa mai at ia'u e noho an3, e kali ana ro'u. Iti3 aole o'u manao aloha no ua sela nei, ina ua kauoha ia e a'u ka'u mau kauwa e kii ruai e kipaku iaia iwaho; a ina i hana au pela, ina ua maikai loa." "A mai nei aku auanei olua i hele pu ai a h'iki 1 ka puka e hamama ana mahepe aku nei o ka paka ? M wahi a'u i ninau aku ai i ua kaukaualii nei, me ko'u nana pu ana ae nia o a m?anei no ka hoomaopopo pono ana i na ano a pau e piii kokoke mai ana ma kahi a ke se\a i noho ai, a ua kaukauaiii otri e kamaiho mai nei. M Ae," wahi hou a ua kaukauaiii la. | "Ua hahai pu mai no hoi oia ia'u i kona kuiana piiikia—ua olelo mai oia aole e hīki iiia ke manao aku e loaa mai ana iaia kekahi mea mai kona ohant mai, a aole no hoi ona makemike na Ahee oii e hanai mal" "A roa ke 3tla hea olua i hele ai ?" u Ma keia aia no a kakou e hele nei; o ke ala no keia e hele ai a puka poloiei ma ua puka 1% mahope o ka paka." He wahi manawa pokole mahope iho o keia mau kamakamailio ana, hoea aku U makou ma ua puka la ma- ! hope o ka paka; he wahi puka uuku

|keia r a ma ia wahi aku e komo iku ai iloko oka uiulaau. I ko makeu lana ako e waiho hamama mai ana ua jwahi puka b. I keia wa pane hou mai !a ua kaukauaīii nd : "Ma keia wihi au i haawi aku ai i ua $ela nei i ke daia—he elua mau hiia nona na huina he hookahi hantri tela (thalers). Ikawa i aku ai o ke daia uia uhao īho la P!a IU-kn O «ekahi eke t!ī waiho dala, lu'"j lima i'io la maua a beie aku ia ota. : ' ,4 A noiaila, ma keia hele ana ana, ua komo aku anei oia iloko o ka uIu:3SU ?" Wihi «i U. "Aef wahi a ua kaukauaiii nei. "He hikī no iaia ke hoi i ke ku'anakauhale ma keia aianui, aka. aoie oia i hana pela. Ua makemake no oia e heie e makaikai ia loko o ka uiuiaau.*'

"K-; hoike ia mai nei ia'u ao!e oia i haalele i keia uluiaau, a no ia kumu, he mea pono ia kakou e huii aku ia ioko o iaiia," wahi a'u. "He mea h:ki oie ia'u ke manaoio aku e ioaa ana kekahi ulia nana e boopoino mai iaia maioko o keia uiulaau," wahi aua kaukauuiū uei, 4, a i ko'u ma* nao an3, he 01 aku ka maikai ia kakou e haaleie i ka huii ana ia loko o ka ululaau a e huii aku kakou i ke daia a'u i haawi ai iaia. Ua kuni ia o hope o na biia daia a'u i haawi ai iaia nie ka huaoleie 'banekorupa.' " "Aohe mea e koe ana i ka hana ia, a e hina b aku ana na mea a pau a loaa kau mea e katnailio mai nei, ke hiki mai ka man&wa kupono," wahi a'u. Huii ae ia au a haka pono aku la ko'u mau maka maiuna o ua kaukauaiii ia, a ninau hou aku ia au

iaia : "Ina aole au i kuhihewa, aole anei he loko wai o loko o ktia ululaau ?" Ae mai la ua kaukaualii uei i keia ninau a'u, me ka uane pu mai: "He mea hiki ole paha ia kakou ke manao :>e ua hele ua sela nei e hoopiholo iaia iho iloko o ka loko wai." "He mea oiaio ia," wahi a ka Birona Vona Bucano, me ka hoomakeaka ana. "Oiai e waiho ana iloko oka pakeke o kekahi kanaka na tela (thalers) he elua haneri, e mamina loa ana oia i kona ola oiai keia huina dala me ia " Ma keia wahi, ninau hou aku la wau i ua kankaualii nei : "Re hiki no anei i ka wai o ua loko la ke hookuu ia ?"

Pane mai la ke kaukaualii : "O kuu kanaka kiai ka mea hiki ke hai aku i ka haina o kau ninau, oiai aole au 1 ike i ke kau wahi mea e pili ana no ia mea." Aohe n« i mamao loa aku ka loko wai, a aole 1 emo ua hoea aku la makou ilaila, he wahi ala ololi e mana ana mai ke alanui nui ae k® makou ala i hiki ai ilaila. I ko makou komo ana iloko o ua walii ala oloh nei, houlolohi iho la au niah(>pe, me ka ho€»maopopo ole mai o ku'u poe hoa e hele nei. Mai a wahi aku, komo aku la au iloko o na pu-ha laau c ulu kokoke mai ana, a oiai au pela hoea aku la ko'u mau hoa (0 ke kaukaualii no kekahi mawa«na © lakou) ma ke kae o ka loko wai, a lohe aku la wau 1 ka olelo ana ae 0 kikahi o lakou penei : "E nana mai paha oukou ! Ano • maoli ka hoi ! Eia ke waiho nei kekahi moali maluna 0 ke one, me he la ua hoomoe ia kekahi kino kanaka maanei !" I keia wa, wehe ae la ua kaukauahi nei i kona papale, a houhou aku la i kona mau manamana lima iloko 0 kona lauoho, me ka nana kunahihi ana ae ma o a maanei.

Ia manawa puka mai la au mailoko mai o ka pu-ha laau. Ua loaa mai la la'u ka meheu. a ua hookol© ia mai e a 'u a hiki i kahi a lakou e ike nei i keia moali. "Ua loaa meheu mai la no oe ?" wahi a ka barona. "Ae, ua loaa ia'u ka meheu, ina he oiaio ka ike a ko'u mau maka," wahi a'u "Ua ike mai nei au me he la ua hoohina ia ke sela ilalo, pela ka'u ike ma kt kau wahi o ke ala ololi, he mau moali hou i loaa mai nei ia'u me he la ua kaualako ia oiaa hiki ma keia wahi, a ina aole au i kuhihewa, ua kiola ia aku kona kino īloko o keia loko wai mai keia wahi aku a kakou e ku nei." u He manao koho wale no paha ia ou," wahi a ke kaukaualii, me ka holoi | ana ae i ka hou e hiolo ana ma o a maaneio kona lae. i "He oiaio paha he fmanao koho wale no keia o*u," wahi a'u i pane aku ai "aka, ua hooiaio ia mai nae ia manao koho wale e ni meheu a'u e manao nei ua loaa inai !a la'u. Ina oe e hahai mai ana ia'u mai keia wahi aku a loko o na pu-ha laau, e hoike aku ao au ia oeiua mau meheu la. £ >ke ana oe i na nahelehele i ulu ae ua pau i ka hakihaki, a e ka mauu hoi ua palaha ia—e hoike maopopo mai ana ua kaualako ia kekahi kino kaumaha ma luna o lakoiL" "Aole ka i loaa mai nei ia oe kekahi mau kikohukohu koko wahi heu a ka barona i ninau mai ai. "Aole,* wahi a'u, i4 a he mea paakiki I«a ka huli ana aku no ia mea. Ua manao wau he mea pono e huii mua kakou ia loko o keia loko, n a i ka pau ana o keia mau olelo a'u, hoapono mai

la kekahi poe e iho ui raiftao o'u. ; ,# A aoiiiU e hnU to ana «o w u ioko nei o ka ioko V wahi a ke kaa |Mualū i pan* mai ai i keia *t "Aole |aa e kaohi a%q aoa ia oe mai ka hana aru» aku pela, aka, he manaoīo ko'u hc hiki ia'u kt hai e aku ia oe aamua ae oka manawa—ke hooluhi makehe«a nei o« ia oe iho ma ka hana ana peia. He kanaka ikaika i«a kela <ela, a he mea hiki <ule loa ro hoi iaia ke hookuu mai e kulai ia t ia t'a!o, a ina aole i loaa mai la ia oe iloko o na pu-ha laau na hiohiona o kekahi hakoko weliw?U ana, alaila, o na meheu e a« a pau e like ene keia e waiho nei he mea waiwai oie."

"Aoie rio kakou e hahai ana ma ka ■oonoo waie iho no, aka, e hahai kakou mahope o ka meheu ma na wahi a pau e ioaa ai," waki a'u, me ke ano pakike ana aku iua kaukaualii Ul "E huii ia ana ka ioko, a ua manao wau aohe no he make ho«kuu oka wai. E hiki anei ia'u ke kauoha aku i kou kiai e hoouna mai i mau kanaka kokua me na iaau loioa r' "Ae, ae wahi a ua kaukauaiii ia, me ka hoeieeleu ana ae. I keia wa huii ae ia au i kekahi o ko'u mau kokua a kauoha aku 1* iaia e hele e huli i na kiai, a aoie i emo huii hoi mai ia oia me na kanaka eha m« na iaau, a oiai e lana kok«ke mai ana nialaila ke kau wahi waapa, ua hoomaka koke iho la makou e huli ia ioko oka loko wai. He loihi ko lakou manawa o ka noke ana mai i ka huli me ka lona ole, a oiai e ano haaieie mai ana kekahi poe i ka huii ana, pa-e nai ana ka ieo o kekahi kanaka huii— u Eia la; ua ioaa ia'u !" Pane aku ia au iaia : "Huki maiie ia ae !'' Huli ae ia au i kekahi kanaka eku ana a kauoha aku ia : "E hoio koke oe i ke kulanakauhale a e iawe mai i kauka." u Ei aku no kuu kaa mamua o ke kakeia kahi i ku ai, a he hiki ia oe ke kauoha aku e hwe ia oe a hoi mai me ke kauka," wam a ka Barona Bucano.

I ka pau ana o keia mau huaolelo, holo aku la ke kanaka i kauoha ia aku la. I keia wa hapai ia mai la ke kino make o Tome a kau i kula. Ikom akou huli a«a iho, loaa aku la kekahi moku nui ina kona aoao hema, ma kahi e kokoke ana i ka puuwai, a tic he la he moku ika pahi. Oiai kekahi poe e nana wale ana no i ke kino, huli iho la au ia loko o kuna pakeke, a aohe dala pepa i loaa ia'u maloko. I keia manawa, hele hou aku la wau ilok» © ka pu-ha laau e huli hou aku ai, a ma iteia hana ana a'u loaa aku la ia'u na moali koko maluna o ka lepo, a aole hoi oia wale, aka, maloko aku o kekahi pu-ha laau okoa a'u i huli mua ole ai, loaa aku la ia'u ka pahi i hou ia ai o Tome, »e na hua kumu "D.N." ua eli kuni ia maluna 9ke kumu. Akahi no a maopopo lea loa na Dedarita Numana no (oia no hoi «a kaukaualii hoomeamea nti) i hana i keia karaima

i kumu e kaawale l®a aku ai kekanaka hookahi i ike ike ano o ka loaa ana iaia o keia waiwai nui h«wahe\ra ma Kahi o ka ekolu niiliona a oi o na dala. I keia manawa hele pololei aku li wau a i ua kaukaualii 1«, hapai ae la au i ko'u lima a kau iho la maluna o kena poohiwi, a pane ae la au me ka leo nui: <4 E I)edarita Numana, ke hopu nei au ia oe, ma ka inoa o ke kanawai, no k a hewa au i hana ai —oia hoi, ka pepeki kanaka papaiua a me ka aihue !" Haikea ae la na helehelena a puni o ua kaukaualii la i kona lohe ana i ktia noau huaolelo a'u, kulou iho la ke poo ilalo, a H)« ka pane leo ole, hahai mai la eia ia'u a hiki i ke kakela, a mai ke kakela mai kau mai la au me ia maluaa o ke kaa, a holo pololei aku la no ke keena o ka makai nui.