Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 14, 6 April 1889 — Page 2
| This text was transcribed by: | Raquel |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MA KE KAUOHA
Hoolaha Keena Kalaiaina
@ [unreadable text]
NUPEPA KUOKOʻA
No ka makahiki $2.00
No eono mahina 1.00
@ ka rula
Poaono, Apelila 6, 1889.
@ [title is unreadable]
@ [half of the column is unreadable]
Ua mele hou ke anaina i kemele @ Ao Nani aoao 37, ua hoomaka ia na haawina puala like ma ke ano @ a pau ia, ua hoike mai na kula @ o Maunakiekie, Kula Kahunapule a me ko Kakaako. Ua maa mau ko Maunakiekie i ka haawi ia o na manao no ka lakou mau mele, a aole no lakou i haule i keia hana ana.
No ke kula kahunapule, aohe mau kamailio ana, oiai, ua pawehi ia ka la, @ me na haawina e loaa aku ai na mahalo ia.
No ko Kakaako, ua nui na makahehi ia. Ua ike ia ko lakou onipaa, ke @ hope ole a me ka eleu no hoi.
O ke anaina kai hui hou ma ka himeni Hoka Ao nani aoao @, a waiho mai ia ke kahu i na olelo hoolaha mau a mele hou ke anaina i ke mele ma ka himeni Hawaii, aoao 603, a haawi ia ka pule hoopau.
Mai ka mua aka hope o na hana, ua hoike mai na kula i ka pii mau o ka holomua, a ua hui pu ia me ka maikai o na hana, e hoohui pu ana i na puuwai o na mea a pau iloko o ke apo o ka mahaio a me ke kaulike iloko o na hana maikai o ka hoonani ana i ke ka Haku Lani Inoa. A oiai ua loaa ia keehina kamahao, hookahi wale no hana i koe, o ka hoomau aku me ke kuemi hope ole, aka, e mau aku, imua, a imua loa aku no ka pahu hopu o ka lanakila ma o.
Ma ia la hookahi no, ua malama ia ka hoike hapaha mua o ka makahiki o ko Kaumakapili mau Kula Sabati, a ua hoike ia mai ua maikai a ua holomua na hana mai ka mua a ka hope, a ke pahola pu ia aku nei na olelo paipai maluna ae imua o lakou.
POOMAIKELANI
O ka la apopo, Aperila 7, oia ka piha ana o na makahiki he kanalima o ka Mea Kiekie ke Aliiwahine Poomaikelani. No ke kaa ana o ka ia hanau i ke Sabati, nolaila, ua hoopanee ia mai na hoomanao ana i keia la, ma ka haawi ana i kekahi ahaaina nui ma ka pa alii i ka hora 1.
O ka makou pule no ia pulapula alii, e ola loihi a kau i ka pua-aneane.
KA OIHANA AGENA O KA PAPA OLA
O ka oihana Agena o ka Papa Ola i noho loihi ia e Kapena J. H. Brown no kekahi mau makahiki i hala ae nei, ua noi ia aku kona hoorehu e waiho mai a ua hoopau loa ia ke ku kaawale ana o ia oihana mai na lima lawelawe ponoi aku o na hoa o ka Papa.
O kekahi keia o na oihana maʻu wale i ku loihi mai kahiko mai, a o kana hana, o ka nana i na wahi maemae ole o ka kulanakauhale a me ka hoopuka i na palapala kanu kupapau. Ua hoihoi ia aku keia oihana maluna o C.B. Reynolds, a oia ke kanaka ma keia mua iho e loaa ai o kela mau palapala.
KE KOMISINA HAWAII NO PARISA
Ma ka mokumahu Alameda o keia la, e holo aku ai o Hon. Jno. A. Cummins, ke Komisina Hawaii no ka hoikeike nui e malama ia ana ma ke kulanakauhale o Parisa i ka malama ae nei o Mei. E lawe pu aku ana oia i kekahi mau kahiko nani o Hawaii nei, a he mea kanalua ole ka makaahehi ia o ia mau mea ma ka hoikeike ma ke ano he malihini ia mau nani i ka huikau o na poe makaikai e haiamu ae ana i ua kulanakauhale aliiwahine la o Europa.
E holà pu aku ana me ke Komisina Hawaii, ka papa himeni "Na Lani Ehiku" no Kapalakiko, a e haawi ana lakou i kekahi mau anaina maloko o ko laila mau ahamele lealea, a he kanalua ole no ko makou ke malama maikai lakou i ka inoa a me ka maemae e pahola ia mai ana no he mau leo o ka mahalo ma na houhene ana i ke ana kiekie iliwai like o ka leo a me ka huamele.
AHA EUANELIO O OAHU
I ke kakahiaka Poaha nei, ua malamai ka halawai Euanelio o Oahu nei ma ka luakini o Kaumakapili, a ua akoakoa ae he heluna nui o na Elele mai na kihapai mai a puni ka mokupuni a koe ko Hauula a me Waikane.
Ua hai ia he mau haiolelo pili i ka holoa ua o kekahi mau kihapai, a me na lawelawe ana e hoomau ia aku ai o ka hana. Na Rev. Beckwith me Lyons i hai mai ma ka aoao o ka ekalesia o Kaukeano a me ko laila Kula Sabati; a na Demona hoi i ka ekalesia o na Pake a me kekahi mau ekalesia Hawaii. Na Mr. Ukai o ka ekalesia Iapana i hai mai he 109 poe i babetizo ia i ka makahiki i hala, a he 200 a oi i komo iloko o ka Hui Hoole Waiona.
E hoihoi ia aku ana o Rev. S. Waiwaiole i kahu no na ekalesia o Kalaupapa me Kalawao, a ua manao pu ka Papa no ke kukulu ana i ikaika hoeueu iwaena o na Kula Sabati, a me ke kuai ana i wahi moku uuku no ka holoholo ana ma na mokupuni Kilipati.
Ua noi pu ia aku ka Papa, no ka ohi ana mai i kekahi mau Hawaii kupono o kakou, ma ka hele ana e hoeueu i na ekalesia mawaena o kakou. Ua noonoo pu ia no hoi ke ao ana i na Kula Sabati ma ka ike o ka huli Baibala a me kona ano, i loaa ai ka manao a me ka holomua ma na lawelawe ana aku mahope.
Ke kono ia aku nei na opio Hawaii e akoakoa nui ae i ke kokua ana i na halawai Kula Sabati; a e kono pu aku i na hoaloha ame na makamaka, e waiho aku i ka molowa a me ka hookamani.
HALEKULA HOU
E ke Kuokoa. Aloha oe:
Ua paa iho nei ka halekula hou o Napoopoo Konahema.
He oi aku keia o ka halekula makai a akahi wale no a hana ia kekahi halekula maikai ma Napoopoo; he nani kona mau paia ke nana aku.
Ua pomaikai na makua mea keiki i ka loaa ana o ka hale hou a me ke kukulu hou he haole Amerika, oia ke kapena nana e hoau keia moku hou, e mahalo ia ke aupuni no na hana maikai.
O ka inoa o keia halekula hou, o Holokahana.
Ua pau au maanei, me ke aloha.
C. S. Nahina.
Napoopoo, Apr. 1, 1889.
KA HOOKUONOONO
O ka hookuonoono, oia ka haawina mua loa a ke kanaka e makaala ai iloko o kana oihana. E like me ke ano a me ka maa i keia wa, ua like kakou na Hawaii me na poe i hoonaauao ole ia, oiai, he kanalima a oi na makahiki i hala ae nei o ka hiki ana mai o ka lamaku o ka malamalama, a o ko kakou wahi ia o ka hana o ka hanauna hou o keia manawa, e waele ae i ko kakou ala o ka hana ma na mea pili i ka nohona kuonoono.
E like me ko kaki huina lahui e emi mau nei i na makahiki a pau, pela no ko kakou emi ma ke kulana o ka hoeueu i na hana mikiala o ka aina, a hiki mai i keia la, ke ike nei kakou i ka puhee maoli o na oihana hana lima a pau ma ka lima o na kanaka o na lahui e.
O keia papahelu malalo iho, oia ka huina houluulu o na waiwai paa a me na waiwai lewa i noho on a ia e na Pukiki ma na mokupuni a pau, e like me ka hoike o na papa helu auhau o ka makahiki i hala, a ke hoomaopopo iho kakou i ke ano o ka pii hikiwawe ana o ko lakou hookuonoono iloko nei o ka aina, e komohia iho auanei ia kakou na manao o ke kahaha ma ke ala o ko kakou hoohemahema a me ka palaleha, i loaa ai ia kakou ke kuleana oi palua a pa hama na mea pili oihana ame na ahahui. Ua nele maoli no kakou i na hoeueu ana o keia ano maka laina o ka holomua, a hoololi ia ke kupai hana ka haawe ma ka lima o malihini.
Eia iho ua papa helu la a kakou e ike iho ai i ko lakou hookuonoono:
Oahu Huina
Honolulu, Helu 1 $184,915
Helu 1a, 2, 3, 4 222,600
Ewa me Waianae 4,420
Waialua 56,202
Koolaupoko 800
Maui
Hana me Wailuku 82,115
Mokupuni o Kauai 9,315
Mokupuni o Hawaii 92,387
Huina $622,754
KA PAPA HIMENI "NA LANI EHIKU."
E holo aku ana i keia la ma ka mokumahu Alameda no Kapalakiko, ka papa himeni Hawaii Na Lani Ehiku, malalo o na alakai ana a ke keiki lalawai Waimanalo, oiai oia e holo ana i ka hoikeike nui ma Parisa.
He mea kanalua ole na leo o ka mahalo e pahola ia mai ana ia lakou, mamuli o ko kakou kaulana, he poe aapo na keiki Hawaii ma ka oihana o na huamele a me ka himeni, a e loaa ana hoi i ko kakou mau makamaka owaho ka ike pono ana i ka mea hiki ia lakou ke hana.
E noho ana lakou ma Kapalakiko no elua pule a huli hoi mai malalo o ka aelike me kekahi mau ahahui keaka o ia kulanakauhale. E malama i ko kakou inoa o Hawaii.
PUUWAI LUULUU
Ma ka Poakolu nei, Maraki 27, ma Kapalama, ua kuu mai la ka hanu hope loa o Mr. chas. Kaahakaulike Kaio i na luhi a me na inea o keia ao, iloko o na hoao a me na pulama ana o ka ohana ma na lawelawe imi i kahi o ke ola, aka, ua oi loa aku na hakoko ana mai a na kahoaka elele o ka make, a hookuu malie aku la kona uhane ma ke ala makamaka ole me ka waiho pu iho i kona kino puanuanu me ka ohana.
Ua hanau ia oia ma Hanapepe, Kauai, na Mr. me Mrs. S. Maliekai, a ua piha ka 27 makahiki, 2 mahina me 12 la o kona ola ana.
Ua hoohui ia oia ma ka berita mare me Miss Lizzie K. Kaukaha e Rev. J. B. Hanaike. Ua loihi na la o ko laua noho pu ana me ka oluolu; a ua haalele mai la i ka wahine, luauimakuahine, na pokii a me na kaikuahine e u aku nei nona.
He keiki oia i hoopunahele ia e kona mau kahu hanai, a ua hoonaauao ia oia ma na kula olelo Enelani o Iolani ma Niupaipai. Ua mahalo nui kana mau kumu iaia, no kona aapo a me ka malama i na rula o ke kula.
Ua noho ao hana oia malalo o Mr. J. Neal, a ua holomua kana mau lawelawe hana malalo on a. Ua noho hana oia ma na mahiko o Kauai me ka pololei a hooko pono i ka hana.
He hoahanau oia no ka Ekalesia o Koloa, he kakauolelo no ka Ahahui Opiopio, he lala hoi no ka Hui Hoole Waiona, a ma kona hala ana akul a, ua hoonele ia kela mau ahahui i ka ike hou ana i kona mau helehelena.
O kana mau olelo hope loa i ka ohana, ua pane mai oia -- "He makehewa wale no ko oukou imi i na lawelawe lapaau, aole au e ola. Ua lana kuu manao, e haalele iho i keia ao luhi, a e pule nui oukou no koʻu uhane."
Aloha ino kuu kaikunane i haalele mai ia makou, me na hoomanao ana a me na u ana, e hoomaikai ia na Lani, Nana no i haawi mai a Nana no i lawe aku, e hoomaikai ia kona inoa.
Me ka puuwai luuluu, kou pokii,
Fanny K. Sabo.
KO NA AINA E.
Kela Hoopuoho Kaua ma Samoa.
Na Manao Uluaoa ma Amerika
Ma ke ku ana mai o ka mokupea Puna sae i ka Poakahi nei, ua loaa mai na mea hou o na aina e he hookahi la mahope o ka haalele ana aku o ke Zealandia ia Kapalakiko.
Na Lono o Samoa.
O na pioloke ma Amerika no kela lono hoolele hauli o ke piholo ana o ka mokukaua Nipasika, ke mau la no ia mau manao uluku a me ka pihoihoi a me na ake ana e haa mai na lono o ka oiaio.
Ua lohe ia ae ma Kapalakiko, e hoouna aku ana ke Keena Kaua Moana o Wasinetona i ka mokumahu holo Kulanakauhale o Puebala, i moku laweolelo no Samoa i ike ia ai ka oiaio o na lono pihoihoi e like me keia ke ano, a nana ka lawe ana i na olelo iloko o ka wa kukala kaua i kahi kamailio olelo moana.
Ua hai ae kekahi lono, ua alualu ia ka mokumahu Alameda e na mokuka ua Geremania, a malalo o na hana maalea a kona kapena, ua holo aku oia e hookui pu me ka moku Geremania a nahaha liilii me ke piholo pu ana iloko o ka hohonu.
Maloko o kekahi mau nupepa ma Kapalakiko, ua nui na manao i hoopuka ia ae no ka hoole i ka oiaio ole o ia mau lono, a he mau hoolele hauli wale iho no ia o ka hoopunipuni nui ma ka aoao o Geremania.
Ma kekahi anaina mele i malama ia ma Peneselevenia, ua hoikeike ia mai ka have aupuni i ka wa e himeni ia ai o ke mele lahui, a i ka manawa i hiki mai ai i ke mele lahui o Geremania, ua nui na leo uluaoao i poha ae iloko o ka hale me na hoohenehene ana, a me na hoino loa ana.
Maraki 9, ua pae ae i Ladana, Enelani, ka puali kinipopo Amerika kaapuni honua, a e haawi ana lakou ma ia kulanakauhale i kekahi mau hoikeike o ka lakou paani o ka hookelakela.
Ua kukala kaua aku ka moi Menelek o Shea i ka moi Keoni o Abesinia.
Lono Hope Loa.
Poino Weliweli ma Samoa
He Makani Ikaika
Piholo na Aumoku Kaua ma ke Awa o Apia.
Ma ke ku ana mai o ka mokumahu Alameda i keia kakahiaka mai na Panalaau mai o ka Hema, ua loaa mai keia nuhou weliweli o ka poino ana o na mokukaua eono o Amerika me Geremania e ku la ma ke awa o Apia, Samoa.
Ma ka la 15 me 16 o Maraki, ua pa mai la kekahi makani ino ikaika me ka weliweli nui, a puhi aku la i na moku a pau he 14 ma na kahakau o ka mokupuni o Upolu, a o na aumoku kaua Amerika me Geremania e ku ana iloko o ke awa o Apia, oia ke Trenton, Vandalia me ka Nipasika, o ka Eber, Ologa me ka Adler, ua uhi pu ia aku lakou e na ale huhu kohu kuahiwi, a me ka makani ikaika hoi e pa ana, ua pau nui aku la i ka ili a nahaha iluna o na kuanalu.
O ka moku wale no i pakele aku mai keia poino weliweli, oia ka mokukaua Beritania Calliope, ua hookuu koke aku oia i kona heleuma a puka aku la iwaho o ke awa kumoku.
O na make o na aumoku Amerika a me Geremania he mau haneri.
O ka Nipasika me ka Ologa, o laua na moku aohe i nahaha loa, a ua manao ia, ua hiki no ke kapili hou ia.
Ua hoouna aku o Adimarala Kimale ia Lutanela Wilson e holo i Aukalana a hoolimalima i ka mokuahi Malaroa, no ke aolo ana aku i na koa Amerika no Kapalakiko.
He puupuu ikaika loa keia o ka poino nui i loaa i kela mau aupuni.
HOOLAHA AHA KIEKIE
Aha hookolokolo kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka hooponopono o ke Kahu Malama Waiwai o W. C Cummings, he keiki oo ole. He kauoha a na Kahu no ke kuai ana i na waiwai paa.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka palapala noi a W. H. Cummings, ke Kahu Malama Waiwai o ke kino o W. C. Cummings he keiki oo ole, e noi ana e hoopuka ia kekahi palapala kuai no ua mau waiwai paa la e like me ke kanawai a me na kumj o ke kuai ana aku.
Nolaila, ua kauohaia, o ka Poakolu, Aperila 24, 1889, i ka hora 10 kakahiaka, ma ka rumi hookolokolo o ia Aha ma Honolulu, oia ka la la a me ka manawa e hoolohe ia ai ua noi la, a ilaila e hele mai ai na poe a pau i kuleana, e hoike mai i ke kumu ma he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ke noi e hoopuka i ke kuai i ua mau waiwai la.
Kakauia ma Honolulu, Apr. 4, 1889.
Na ka Aha:
J. H. Reist,
Hope Kakauolelo.
I ka Poakahi la 8 o Aperila, 1889, a mahope aku paha o ia manawa e nieniele iaʻi na poe nonoi Laikini Loio, ma ke Keena Hookolokolo o ka Aha Hookolokolo Kiekie.
Ma ke kauoha a ka Aha.
Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o J. B. Keohokii, o Honolulu, Oahu, i make. Olelo kauoha e koho ana i la e hooiaio ia ai ka Palapala Kauoha, a no ka hoolaha ana.
No ka mea, ma ka la 22 o Maraki, M. H. 1889, ua waihoia mai imua o ka Aha, kekahi Palapala, i olelo ia, oia no ke Kauoha Hope loa o J. B. Keohokii, i make aku la; a me ka Palapala Hoopii e noi ana, e hooiaioia kela Palapala Kauoha, a e hoopuka ia hoi ka Palapala Lunahooponopono ia J. Keohokii, Opio, ua waiho ia mai e ia.
Nolaila, ua kauohaia o ka Poalua, Aperila 16, 1889, ma ka hora 10 a.m., ma ke Keena Hookolokolo o ia Aha, ma Aliiolani Hale, Honolulu, oia ka la me ka hora e hooiaioiaʻi ia Palapala Kauoha, a e hoolohe ia ai hoi ia noi ana mai, a me na poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.
Kakau ia ma Honolulu, Maraki, 22, 1889.
Na ka Aha:
J. H. Reist,
Hope Kakauolelo.
Aha Hookolokolo Kiekie o Ko Hawaii Pae Aeina. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka Waiwai o George Morris, o Honolulu, Oahu, i make.
Ma ka waiho ia ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike a Eliza Jane Wilkinson, Lunahooponopono o ka waiwai i oleloia, e noi ana e apono ia na hoolilo he $531,72, a e hoike ana i na mea i loaa mai iaia he $2026, a e noi ana e nana a e apono ia kela mau mea a e kauoha ia e mahele ia na waiwai e waiho ana ma kona lima i ka poe i kuleana, a e hookuu ia oia ma ka noho ana ma ia ano.
Nolaila, ua kauohaia, o ka Poakolu, oia ka la 17 o Aperila, 1889l, i ka hora 10 o kakahiaka, ma ke Keena Hookolokolo o ia Aha ma Aliiolani Hale, Honolulu, oia ka manawa a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me na papa hoike i olelo ia, a o ka poe a pau i pili malaila, e hele mai e hoike i ke kumu, in a he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o ka mea i kuleana i ka waiwai i olelo ia.
Kakauia ma Honolulu, Maraki 12, 1889.
Na ka Aha:
J. H. Reist,
Hope Kakauolelo.
HOOLAHA
Ke papa ia aku nei na kanaka o na ano a pau, aole e hookipa a hoaie mai i kuu wahine mare, ke ole e kau kuu pulima maluna o ia mau palapala. O ka poe e hoaie ana, maluna no o lakou ke poho.
Akamukoi.
Kamalo, Molokai, Mar. 22, 1889.
HOOLAHA
E ike auanei na kanaka a pau ma keia, ua lilo mai iaʻu ma ke kuai mai a Antone Sylva mai o Waikapu, ka huina o na bibi he 200, ma ka la 24 o Ianuari, 1889.
Ah Sin You
Kipahulu, Mar. 28, 1889.
HOOLAHA HOOKO MORAKI
I kulike ai me ka mana kuai o kekahi moraki i hanaia e S. M. Kaaukai o Honolulu, Oahu, ia Bihopa Ma o Honolulu i oleloia i ka la 10 o Novemaba, 1886, a i kopeia ma ka make 100 aoao 427, 428 me 429, no ka hooko ana i ua moraki la, nolaila, e Kuai Kukala Akea ia aku ana ma ka rumi kudala o James F. Morgan, ma alanui Moiwahine, ke hiki aku i ka Poaono, Aperila 20, i ka hora 12 awakea, o kela mau wahi a pau i hoike ia ma kela moraki.
Penei na aina e kuai ia ana:
1 - O kela apana aina a pau e waiho la ma Kalawahine, Honolulu, i hoakaka piha ia ma ka palapala kuai a John Ena ia S. M. Kaaukai a me W. C. Achi, i hanaia ma ka la 27 o Iulai, 1886, i kopeia ma ka buke 100, ma na aoao 425, 426 me 427, a i lilo ia S. M. Kaaukai ma kekahi palapala kuai me W. C. Achi i oleloia, ma ka la 5 o Novemaba, 1886, a ua kopeia ma ka buke - aoao -.
2 - O kela hapalua i mahele ole ia o S. M. Kaaukai iloko o kela aina e waiho la ma Puukole, Kohala, Hawaii, i hoakaka piha ia ma ka Palapala Sila nui helu 2362 (G) ia Kaale a me Pahale, nona ka ili he 182 eka i oleloia e Kaaukai nona ia kuleana hapalua i mahele ole ia ma ke kuleana keiki a hooilina oiaio ma ke kanawai o Pahale i oleloia ma Kawaihau kana wahine mare.
3 - O kela kuleana hapalua mahele ole ia o Kaaukai iloko o ka aina e waiho la ma Kapaka, Koolauloa, Oahu, i hoakaka piha ia ma ka Palapala Sila nui 6564, Kuleana 10780, ia Puaa, nona ka ili he 1 eka a me ka 123-1000 o ka eka, a oia no ka aina i hooliloia mai e Kaolulo ia Kaaukai, ma ka la 24 o Iune, 1886 i kopeia ma ka buke - aoao -.
Bihopa & Co., Mea Moraki Mai.
Honolulu, Maraki 30, 1889.
HOOLAHA HOU
HOOLAHA HOOKO MORAKI
I kulike ai me ka mana o kekahi palapala moraki i hanaia e James Keau o Honolulu, ia Bihopa Ma, i kakau ia i Iune 14, 1883, a i kope ia ma ka buke 81, aoao 192, 193 me 194, e hooko ia aku ana ua moraki la ma ke Kudala Akea ma ka rumi kudala o Jas. F. Morgan, alanui Moiwahine, i ka Poaono, Aperila 20, i ka hora 12 awakea, o kela mau wahi a pau i hoikeia ma ka moraki.
O kela apana aina a pau e waiho la ma Aala, Honolulu, a i hoike piha ia maka Palapala Sila Nui Helu 5651, L. C. A. ia uluoa, me na hale a me na pono a pau e waiho la maluna o ua aina nei.
Bishop & Co.,
Mea Moraki Mai.
Honolulu, Mar. 30, 1889.
HOOLAHA HOOKO MORAKI
I kulike ai me kekahi mana kuai ma loko o kekahi moraki i hanaia e J. K. Spaulding ia T. R. Foster, i ka la 23 o Feb, 1882, a i kope ia ma ka buke 73, aoao 375 me 3776.
Ke hoike nei keia hoolaha e hooko ia aku ana ia mana kuai e ka Mea Moraki Mai mamuli o ka uhai ia o na kumu aelike, oia ka uku ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee, a ma ia hooko ana e kuai kudala ia aku ana ma kahi a ma ka manawa e hoike ia aku ana, ka aina, na hale a me na pono a pau i hoakakaia ma ia moraki elike me ia malalo iho. No na mea i koe e loaa no ke ninau ae ia T. R. Foster, a ia W. O. Smith, loio no ka moraki.
T. R. Foster,
Mea Moraki Mai.
O na aina e kuai ia ana, oia kela apana aina e waiho la ma alanui Liliha, ma Kukanaka, Kona, Oahu, a oia ka aina i hoakakaia ma ke kahi palapala kuai ma ia Keliikui ia Maluaiʻi kopeia ma ka buke 51 ma na aoao 477 me 478 oia hoi kekahi hapa o ka aina i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui helu 93 Kuleana helu 1147. A i huiia me na hale, na pono, na kuleana a me na pomaikai a pau e pili ana ma luna iho.
HOOLAHA HOOKO MORAKI
I kulike ai me ka mana kuai o kekahi moraki i hanaia e A. Morgan o Honolulu, Oahu, ia Bihopa Ma o Honolulu, i hanaia Iulai 23, 1888, a i kopeia ma ka buke 113, aoao 99, 100, 101, e hooko ia aku ana ua moraki la ma ke kuai Kudala Akea! Ma ka rumi kudala o Jas. F. Morgan, alanui Moiwahine, i ka Poaono, Aperila 20, i ka hora 12 awakea, o kela mau wahi a pau i hoike ia ma ka moraki.
1. O kela mau apana aina a paa a Morgan i kuai aku ai ia W. C. Achi ma ka la 10 o Ianuari, 1885, a i kopeia ma ka buke 97, aoao 51.
2. O kela apana aina a pau a Morgan i kuai aku ai ia W. C. Achi, ma ka la 3 o Aperila, 1886, a i kopeia ia ma ka buke - aoao -.
3. O na pono a me na kuleana a pau loa o A. Morgan, a me kela hoolimalima i hanaia e W. C. Achi, D k 16, 1889, a i kope ia ma ka buke - aoao -.
Bishop & Co.,
Mea moraki mai.
Honolulu, Maraki 30, 1889.
Aha Hookolokolo Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono WAiwai. Ma ka waiwai o Waialeale (k.) no Kapaa, Kauai i make. Ma ke keena imua o ka Lunakanawai Kaapuni.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a C. H. Willis ka Lunahooponopono o ka waiwai o Waialeale (k.) no Kapaa, e noi ana e laikini ia oia e kuai aku ma ke kudala i kahi apana aina, oia hoi ka apana Helu 1 ma ka Sila Nui Helu 8,837 e pili ana i ua waiwai la.
Ua kauohaia o ka Poaha, kala 11 o Aperila, M. H. 1889, ma ka hora 10 o kakahiaka imua o na Lunakanawai la, ma ke keena ma ka Hale Hookolokolo ma Koloa, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai e hoike i ke kumu, in a he kumu io ko lakou e ae ole ai i ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, e pai ia maloko o ke Kuokoa he nupepa i pai a hoolaha ia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Koloa, Kauai ko Hawaii Pae Aina, i keia la 14 o Maraki, M. H. 1889.
Jacob Hardy,
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.
HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI
Ua hookohu pono ia ka mea nona ka inoa malalo iho nei e ka Hon. A. F. Judd, ka Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie, ma ka la 19 o Maraki, 1889, ke hoolaha ia aku nei, o na poe a pau he mau koi ka lakou i ka waiwai o D. Manuia, o Honolulu nei, i make, ke kauoha ia aku nei lakou e waiho koke mai i ka lakou mau koi me na palapala hooia kupono i ka mea nona ka inoa malalo nei ma ke keena loio o W. R. Kakela, iloko o na mahina eono mai keia la aku, o hoole mau loa ia. A o na poe he aie ko lakou, e hookaa koke mai ma kahi 1 hoike mua ia ae la. Moses Keliiaa,
Lunahooponopono o ka waiwai o D. Manuia, i make.
Kakauia ma Honolulu, Maraki 23, 1889.
Umeke Poi! Umeke Poi!!
Ua loaa mai he mau Bakeke Umeke Poi o ke ano hou, i hawele ia me ke apo hao, a o ka ai e komo ana iloko o keia ano umeke, oia ka helu ekahi o ka mikomiko, aala a me ke onaona.
E kipa mai ma kahi o Kakela Me Kuke, Alanui Moi.
HOOLAHA HOU
HOOLAHA HOOPAU HUI
Ke hoolaha ia aku nei ma keia, na hoopau ia ka noho Hui ana o John D. Paris, Jr. a me John Gaspar o Kaawaloa, Kona, Hawaii, mamuli o kekahi aelike i hana ia mawaena o laua elua. O na kuleana a pau loa o John D. Paris, Jr. iloko o ua Hui nei i olelo ia, ua kuai ia aku no ia e John Gasper.
Ke hoike pu ia aku nei hoi, o ua John Gasper nei i olelo ia, oia wale no ka mea kuleana nana e hoohana aku i ke kula hanai holoholna, a me na kuleana i hoohana pu ia e laua mamua o ke Ahupuaa o Kahauloa, i hoolilo ia i waiwai ponoi nona.
Hanaia ma Kaawaloa, Mar. 20, 1889.
John D. Paris, Jr.,
John Gasper
HOOLAHA HOOPAU AINA
Ke hoolaha ia aku nei ma keia, o ka apana aina o Kealakehe, Kona, Hawaii, nona na eka o 5 1/4, ke papa loa ia aku nei na kanaka a pau, aole e hele wale maluna o ua aina la ma ke ano he komohewa, a hookuu wale paha i na holoholona e hoopoino ai i na laau ulu o ka aina.
Eia na palena o ua aina la: E hoomaka ana ma ke kihi Hem. a holo A. 71 ° 15', Hi. 282 Kaul. ma ko aupuni a. 62 ° 45', HI. 337 kaul. ma ko aupuni. A. 73 ° 30', Hi. 480 kaul. ma ko aupuni. A. 20 ° 15', Ko. 478 kaul. ma ko aupuni. He 74 ° 45', Ko. 259 kaul. ma ko Honokohau. He 70 ° 632 kaul. ma ko Honokohau. He 3 ° 30', Ko. 624 kaul. ma ko Honokohau, a hiki hou i kahi i hoomaka ai.
Ua haawi ia keia apana aina ia keia apana aina ia Naole ma ka Palapala Sila Nui Helu 4000, Kuleana Helu 10,306, i kakau ia i ka la 4 o Mei, 1858.
Puunalulu, Koolauloa, Oahu.
KA HUI
Alahao Hawaii,
(KAUPALENAIA)
MA ALANUI MOI
NO KA
Auhau 5 Keneta
No ka holo hookahi ana no na wahi a pau, i hoomaka i ka
Poalua, Jan. 1.
PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
NA KAA MAI ALO AKU NEI NA KAA @
[times]
O na uku ohua mai ka uwapo o Haaliliamanu a hiki i Pawaa, he 5 keneta; a mai @ uwapo o Haaliliamanu a hiki i Waikiki, he 10 keneta.
HOOLAHA KUIKAWA
E hoomaka ana ka holo ana o ke kaa kui i keia la, a e hoomaka ana pela a hiki i ka wa e hoolaha hou ia aku ai, penei i Haulele ia Pawaa, hora 11:31 a.m. 12:50 p.m. a me 4:31 p.m. Haalele i ka uwapo o Haaliliamauu, hora 12:00 p.m. 4:00 a me 5:05 p.m.
Ke hoike pu ia aku nei ka lohe i na mea a pau, o na kaa i pena uliuli ia, no Waikiki ia ia mau kaa.
E malama loa na ohau mai hoao e komo mai a lele aku paha mai na ka aku oiai e holo ana; a e nana pono hoi i ka wa e haawi mai ai o na palapala, a e hookomo maloko ka pahu i hoomakaukau ia maluna o ke kaa. E malama pono i na rula o ke kaa.
HUI ALAHAO HAWAII
(KAUPALENAIA)
Mahope aku o ka Poakahi; Ianuari 14, o na uku holo o ke Kaa Alaha e uku ia no ia ma na Palapala Ae Holo wale no, ma ka pepa manoanoa elima no ka 25 keneta.
E waihoia na Palapala Ae Holo @ ko o kekahi pahu i hookaawale ia ma ke kaa e na ohua e kau ana.
He hoomama ana mai keia me @ loloiahili ole i na poe e kau ana no @ koena, a pela i makemake ia ai ia mau palapala e kuai no ka manawa hookahi.
O G. Thiele, oia ke hele aku ana ma na Poalima me Poaono no ke kuai aku oia ka la 11 me 12 o keia mahina.