Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 14, 6 April 1889 — NA MAKAI KIU o Amerika a me Europa. [ARTICLE]

NA MAKAI KIU o Amerika a me Europa.

He Kk.wka Opio 1 Hoopl'nipum <">! A KA HOOII.INA O KF.K.AHI Waiwai nl*i Hewahewa I WAI HO lA IHO F. KEKAHI Ka.NNKA Maka Hanohano Maluna o KAS\ KeIKI. ] iho o ka hoolohe mua ia ana o keia hihia, me ka hoole pu o ua I>edarita nei i na kumu a pau ona i hopu ia ai, ua kauoha ia oia e hoopaa ma ka haiepaahao no ke kali ana a hookolokolo ia imua 0 ka aha kiure, mc ka hoole ia o ka hookuu ana iaia malalo o ka bela, oiai, ma ka manao ana o ka lunakanawai, ina e ae ia ana oia e haawi bcla, o ke dala ana e uku n»ai ai no ia mea aole nona ponoi, aka, 0 ka waiwai no ia o ke Kaukaualii wahine Uniea Vona Hohenetofena. I ka hiki ana mai o kona inanawa e hookelokolo ia ai, a i kona wa i ku ai imua o ka aha, ua hoohikilele ia oia ma ka ike ana aku e noho mai ana niawaena ona hoike kekahi eleniakule nona ka inoa 0 Suleze —he elemakule keia i kamaaina iaia a me kona ohana 1 kona wa e kamalii ana, mamua ae 0 kona hele ana i A.nenka—a me ka wahine (Aliee) ana i ike pu ai ine Tome ma ka hale hookio o na kaamahu ma Hamebuga, a mahope mai ma Bamebuga, mahope iho o kana ku ana mai Amerika mai.

I ka wa a ka lunakanawai i ninau aku ai iaia no kona inoa ponoi, pane mai la ua Dedarita Numana nei me ke ano haakei : 4, Owau no ke keikikane hookahi a hooilina ponoi o ke kaukaualii make Kuno Yona Hohenetofena; o ke Kaukaualii opio Kurete Vona Hc»henetofena no ko'u inoa, a owau no hoi ka ona ponoi o na waiwai i hooili ia mai maluna o'u mahope iho o ka make ana o kuu makuakane." Nmau hou mai la ka lunakanawai : "He hiki no anei ia oe ke hooia mai o ©e io no kt Kaukaualii opio Kurete Vona Hohenetofena, ka hooilina ponoi 0 ke Kaukaualii raake Kuno Vona Hohenetofena ?'' "Ae, he hiki no," wahi a ka haina. "Mamua o ko'u holo ana i Amenka, ua haawi mai kuu makuakane ia'u i na palapala a pau e hiki ai ia'u ke hooia ia'u iho, ina e kue ia mai ana ko'u pono." 4l Ke kuhi ia nei," wahi hou a ka lunakanawai, U ua lawe mai oe i ka inoa o ke Kaukaualii Kurete Vona Hohenetofena a kau iho maiuna ou i kumu e loaa ai ia oe kekahi waiwai nui 1 kuleana ole ia oe ke lawe mai a lilo nou. Pehea kau pane no neia ?" "Ke hoole nei au no ko'u hihia ole mnlalo o kela mau kumu hoopiia ielua; aole loa he oiaio o ia mau mea !" wahi a I>edarita, me ka leo haakei. ! u Ua pau oe," wahi hou akaluna-] kanawai ia Dedarita. I ka pau ana o keia mau huaolelo, huli ae la ka lunakanawai a pane aku la i ka elemakule j Suleze penei : "Ua olelo oe ua kamaaina oe ia Dcdarita Numana i kona mau la opiopio; he hiki anei ia oe ke hoike oiaio mai, me ka hoohiki ana, ina ke ike nei oe ma o keia kanaka la, e kapa nei iaia iho oia no ke Kaukaualii Vona Hohen*tofena, o Dedarita Numana ia, aole paha ?" I ka pau ana o keia mau huaelelo a ka lunakanawai, he mea maop#po loa i ka poe e nana aku ana ia wa ua uluku 0 loko o kahi elemakule; maluna o kona mau helehelena e loli mau ana kon» ano—no kekahi mau tninute e ha kea ana, a no kekahi hoi e pii mai j ana ka ula—a mahope haliu ae la kona | mau maka iiuna me he la e nana ana i ka lani, a pane ae la : ,4 Oia no !" Hapai ae !a oia i kona lima a kau iluna, a hoohiki iho la e hahai aku ana oia i ka oiaio walt na 1 keia wa, kauoha mai la kalunakanawai taia e hahai mai i kana ike me ka moakaka lea a me ka pokole e hiki aī iaia, a pane mai la ka elemakule Suleie : u He kanaka malama kihapai au mamua no Mr Dedarita Numana, ka makuakane o keia kanaka opio e olelo ia nei oo ka pepehi kanaka a me ka aihue. Ina wau 1 halawai me keia kanaka opio ma ke alanui, me ko'u 1 hoike ole ia naai mamua, e ike ana no wau me ke kuhihew* ole o Dedarita Numana opio no keia. Aka, i kumu e maopopo lea loa ai, a ooai paha ua

kuhihewa no wau, ke hoike aku nei ;u i kekahi mea a a i houmaopopo lea ioa ai e piii ana no keu kanaka op»o e hoahewa ia neī. aeu keia : I kekahī la, oīai keīa kanaka opio ma kahi o ka umi o na makahiki, ke hoomanao n«i au i kona hoao ana e leio maluna o kekahi auwaha, a ma ia hana ana peb, ua hina iho la oia iLaio a haki kona lima. L"a hoopololei hou ia no kahi i haki ai a ua ola, aka T ma kahi oka haki ua waiho »ho kekahi moa»i pee, a i hoomaopop> !oa au ia mea mamnli o kooa hele mau mai e hoike-| ike ia'u, a no ia kumu ua hoala la mai ko'u mau manao ake e ike ina e j>au waie ae ana no ia mea mai. Aole wau i ike ina ua pau paha i ke.a manawa aole paha, aka, ina aole, he | hoa:!ona oiaio loa ia e hoike niai ana aole wau i kuhihewa i ka oielo ae o Dedarita Numana no keia.'" I keia wa hoike mai ia na heleheiena o Dedarita Numana ua loaa pono oia, a i ka manawa a ka lunakanawai i kauoha ae ai e lawe ia mai kekahi kauka no ka nana ana, pane ae ia ua Dedarita nei me ke ano hikilele : "He makehewa ka lawe ana mai i kauka: ke hoike ae nei au ia'u iho owau 110 o Dedanta Numana." I ka puka ana o keia mau huaolelo mai ka waha mai o ka mea i 'noopii ia, 0 ka wa no la i lohe ia ae ai o kekahi leo uwe mai waena mai o ke anaina kanaka. I keia wa hoomaopopo ia ae la ka mea nona keia leo uwe, a ike ia aku la mai ke Kaukauaiii wahine Unira mai 1 hele mai oia ilaila me ka munaoio o kona kai.'<unane ponoi no keia, a me ka manaolana pu hoi e hemo mai ana no oia mai na lima mai oke kanawai, me kona kanalua ole no ka hewa oie o keia kanaka ana e manau ioa nei o kona kaikunane ponoi no ia, a i kona lohe pono ana mai ka waha niai o ka mea i hoopii ia aole ia o kona kaikunane aloha, ua uwe ae la oia a maule aku la. Ua hapai īa oia a kau iluna o kona kaa e ku ana mawaho, a hoihoi ia aku la no kona heme kakeia. I keia wa pane mai la ka lunakanawai ia I)edarita : "lna o oe io o Dedarita Numana, pehea la i loaa ai ia oe keia niau pepa e hoike ana i kou ano o oe ke Kaukaualii Kurete Yona Hohenetofena ? A aia ho hoi ihea ke kaukaualii oiaio i keia wa ?''

4, Ua make ke kaukaualii i Amerika," wahi a Dedarita. "Na'u ia i lawelawe i kona mau la hope, a mamua koke iho 0 kona make ana ua noi naai oia ia'u e lawe i keia mau pepa, e kanu wau iaia malaloo ko'u inoa a e lawe mai i kena waiwai no'u, oiai aole ona makemakei kona makuahine kolea, ka mea ana i homo loa ai, e komo mai a e lawe ae i ka waiwai ana i manao ai ua holapu ia e ia." I ka wa a ua Dedarita nei e hai ana 1 keia niau huaolelo hope imua o ka aha, ua hoike mai kona mau helehelena me he mea la o keia mau huaolelo hope ana i hoike mai nei he hiki ke hilinai ia ko lakou oiaio. I ka pau ana o keia mau huaolelo a Dedarita ku ae la kekahi o na kaikunane o Aliee iluna, a i ka ike ana mai o ka lunakanawai laia ninau mai la oia ina he makemake kona e pane, a ia wa pane aku la ua kaikunane nei o Aiiee penei: "Ae, e ka mea hanohano, he niakemake au e hoike aku i ka aha ua ioaa i ko'u kaikuahine na ike a'u e manao nei ina e at ia mai ana e hoopuka, • loaa auanei ke kumu maikai loa nana e heoiaio mai o keia kanaka opio e ku mai n«i (Dedanta) y oia kekahi o na kanaka lapuwale a hoopunipuni loa, a ke ku nei hoi oia imua o ka aha me ka hoohenehene pu mai 1 na kanawai o ka aina, a no ia kumu aohe ona wahi kuleana iki e hiki ai ke manao mai e hoopakele aku ana ka aha iaia " Noi mai la ka lunakanawai ia Aliee e hai i kana ike, a me keia nei kana moolelo : "I ko'u huli hoi ana mai nei mai Amerika mai no Europa nei, mahope 0 na makahiki lehulehu i hoohala ia ai e a'u malaila, a oiai au maluna o ka moku a'u i kau mai ai, ua hookamaaina au me kekahi elemakule a'u i manao ai he luina moku kana oihana. He oui wale kana mau hana lokomaikai ia'u —ua kokua ia wau e ia i ko'u manawa poluea, a ma ia mau hana maikai ana ua komo mai na hoomanao ana iioko o'u aole wau i nele i na lima aloha nana e kokua mai i ko'u mau manawa kupihkiL 1 | <4 No keia mau hana maikai a ka elemakule, ua komo mai iloko o'u na manao aloha nona, a ua hiiinai aku hoi au maluna ona me he la he makua ia du'il 0 ko'u hoa kamailio mau ia i na manawa a pau, aka, i kekahi la ike iho la au 1 kona ano kukule mai me he la e noo noo ana no kekahi mea ana i kaumaha ai, a ninau aku ia au iaia no ia mea. Hai mai la oia ia'u i keia moolelo a'u e hoike aku nei, me ko'u hoike pu aku aole oia i hai e mai ia'u i ua moolelo la aia wale no a hiki i ko'u wa i hoohiii paa aku ai imua ona aole wau e hai i kekahi mea okoa aku, a eia ua moolelo nei: "Ke ike nei paha («," wahi a Tome ia'u, <( aole he luina moku ka'u oihaoi e like me kau e ike mai nei ia'u i keia

? wa, aka, ua hoano e wau ia'o iho penei ī kumu e hiki ai w'o ke habai inahcr< 0 kekahi kaoaka a'a e manao nei ua hana oia i ke kamima pepehi kanaka ī komu e lilo mii ai taia kekahi waiwai nuh "A me keīa nei ke ano o ua karain\a Ja : O ke Kaukaualii opio Kurc:e Vona Hohenetofena, ka mea nana i hana i kekahi hana maikai loa maluna o'u, a a'u hoi e noi ae nei i na Lani e hoopimaikai mau loa aku iaia, ua hiki ole iaia ke noho maikai me kona makuahine kolea malalo o ka matu hookahi, a no ia kumu ua hok> aku oia no Amenka me kekahi aikane ana. o Dedarita Numana ka inoa. Aole i ioaa ike kaukauaiii makua a me a'u na hiiinai ana maluna o keia aikane a Kurete no ka pc>no oke kaukaualii epio, a hooholo iho la maua e holo wau e hakilo a iaua. Oke kulanakauhale o Ka! ivi-! iana. ma ka mokuaina o Ohio, ko makou wahi mua i noho ai; mahope mai ma Sana Lui, a he maikai wale no ia e hele nel Ma keia wahi hope he kiai hale ka'u oihana ma kekahi hotcle; o Kurcte a me Dedarita ua noho paahana laua maloko o kekahi mau hale kalepa nui malaila. Ma ka'u ike aku, he mau hoaloha niaikai loa laua ia wa, a e ano pau aku ana ko'u mau manao hilinai ole maluna o I)edarita. I kekahi la loohia ia iho la o Kurete i ka mai, a iohe mai la au mahope mai ua holo aku iaua no Aletona, ma ka mokuaina o Ilinoi, no ka hoomaha a me ka hoolanalana ana. Ua mahalo wau i keia mau hana a Dedarita ia wa, oiai manuili o kana hoopaipai ia Kurete i holo pu ai laua ilaila. He mau la mahope iho o ko laua holo ana no laila, ike iho la au maloko o kekahi o na helu kahiko o ka nupepa H<rald o Nu loka i kekahi olelo hoolaha e noi ana ia Kurete e hoi koke i ka home, oiai ua make aku kona makuakane, a oia īho la ka hoeilina o na waiwai a me ka inoa hanohano oka ohana Hohenetofena. Oki iho la au ika olelo hoolaha mai ka nupepa mai a hookomo iho la iloko o kekahi leta a hoouna aku la ia Kurete, a no ka loaa ole mai ia'u o ka haina o ua leta la, hoomaka iho la au e hoohuoi no ia mea. Haalele iho la au 1 ka'u hana a holo aku la no Aletona e huli ai iaia, a i ko'u hiki ana malaila lohe mai la au ua make a ua kanu ia o Dedariia Numana, a ua haal«le mai ke Kaukaualii Kurete ia laila. Ona mea a pau a'u i lohe ai mai ke kupakako o ka hotele a laua i noh© ai ma Ale-

tona, ua hoike maopopo ia mai ia'u aole o l)edarita Numana, aka, o ke Kaukaualii Kurete kai make a kanu ia; a ua hooiaio loa ia mai ia hoohuoi ana o'u ma ka'u mau mea i lohe hou mai ai mahope mai mai na poe nona ka halekuai kalepa a Kurete i hana ai ma Sana Lui. O ke I.)edanta i make a kanu īa ma Aletona ua hoike aku oia iaia iho imua o na ona nona ka hale kalepa a Kurete 1 noho paahana ai ma Sana Lui, a i hele aku oia ilaila e ohi ai i ke koena o ka uku hana o Kurete no ka hoihoi ana aku ia mau moa a mc ka nuhou kaumaha o kona make ana i kona ohana i koe ma (leremnnia. Noonoo iho la au aole i make mai maoli o Kurete, aka, ua hoopoino maoli ia oia i make ai, oiai ke ike la au i keia mau hana hoopunipuni a Dedarita, a hooholo iho la au e uhai mahope ona. Maloko o Nu loka, wahi a Tome i hai mai ai ia'u, rae ke kukulu pu o na waimaka, ua hoopomaikai ia mai au ma ko'u ike pono ana ia Dedarita Numana e kapa ia ana o ke Kaukaualii Yona Hohenetofena, a e kau ana hoi ua inoa lei ana i aihue mai maluna o ka papa inoa o na ohua e holo ana maluna o ka mokuahi no Geremania. Hoano e iho la au ia'u iho a iilo i sela moku, a loaa iho ia ko'u kulana luina maluna o keia moku. Ke manao nei au e uhai aku iaia a hiki i ko'u wa e ike ai laia e hoopai ia ana no ka pepehi kanaka, aihue a me ka powa." <( I ko makou ku ana mai ma Hamebuga," wahi hou a Aliee, ua kuhikuhi mai o Tome ia'u i ua kaukaualii hoomeamea nei, a i ka wa a Tome i kuhikuhi mai ai ia'u e ai ana ua kaukaualn nei maloko o ka haleaina ma kahi hookio o na kaaahi. Mai laila mai ua kau hou o I)edarita naluna o ke kaa'hi; ua hahai ia mai oia e maua o Tome a hiki i Bamebuga, a ilaila au i ike ai iaia i ka lele ana iho mai luna mai o ke kaaahi me Miss Romebuga a ee aku la maluna o ke kaa o ke Kaukaualii wabine Uniea \'ona Hohenetofe*a. "I kekahi la ae, hai mai la o Tome īa'u e he?e ana oia e halawai m< ua kaukaua!ii hoomeamea nei ma ke kaktia. Ua kaohi aku wao iaia ao!e make hele o hoopoino ia mai auanei ota, aka, ua akaaka maī oia ia'u a hele aku la. a 0 ka nalowale loa no ia a hiki i ka loaa ana aku nei o kona kmo make iloko o ka loko wai—ua hele pololei aku oia iloko o ka waha o ka make." I ka pau ana o keia mau huaolelo a Ahee, palulu ae la ou i kona mau maka me ka hainaka, a uwe iho ia, a mahopeo ka hala ana o kekah» mau minuie, pane hou mai La oia : "O ka pau a* la no ia o ka'u mau mea i ike ai." | Haawi mai la ka lunakanawai i kona 1 mahalo ia Aliee. a ia wa huli ae la oia a pane aku. ia i ka mea i hoopii ia : "E Dedariu Numana, ua lohe ae nei

|oe i ni olelo ? «aiho ti mai ne<, | a me he U ke ike inaopopo nei no e* ju j - iho mai ni Uni ma o Tome !ju \* aea -'i i hookau aku ai i kekahi <oa t moino, nana e hai aku i «ea ra-xx. I > weliw«li ia Aliee V(x;<U he mea oiaio na he mau oleio hoike keia i waiho ia mai me ka ike maka ole i* o kau mea i haoa aū aka % he mea kanaloa ole ia'u ka olelo aoa ae ua htki ne ke hooiaio loa ia mai kou hewa mat>popo eoa ka hookolo *na aku i ka meheu o keu karaima au i ham ai ma oiai ua waiho ia mai la na kuhikuhi'na m.iopopo loa imua o'u. E hala ana ktkahi mana«ra loiki ma ka hanaana pela, a oka pomaikai «ale no e !oaa mai ana ia ot ma ia hana ana oia no ka hooioihi ana aku i kou hoo ; paahao ia ana, a me ka luuluu o ka au amo ana i ka noonoo no ka hopena e kau mat an 1 maluna ou mahope aku au no hoi e ike nei aole oe e pakele ana. A nohila, ke noi aku nei au ia oe, no kou pono iho a no ka pono o ke kanawai, e hoike piha mai oe i kou hewa; a noai jxiha e loaa auanei ta oe ke kau wahi peno mai ke kiure mai." I keia wa, me ka haikea o na helehelena. ku ae !a o 1 kdarita iluna a pane mai la me ka leo i hoopuu ia e na waimaka : "E ka mea hanohano, ua makaukau au ano e hoike i ko'u hewa. Ke ike nei au, mamuli ona olelo hoike a keu wahine opio, ua haule pu ko'u manaolana no ka pau loa o na hoike e kue mai ana ia'u ma ka

make ana o 'i'ome." Ma keia wahi hahai mai la oia i kana mau mea a pau i hana ai—kona hanai ana ia Dedarita i ka laau inake i kumu nuna e make ai a hiki laia ke hoopunipuni oia ke kaukaualii oiaio, a [>ela wale aku, e like no me na mea mua i hoike ia ae nei, a o ka panina hope o kana oltlo oia no keia : ,4 E kala mai ke Akua la'u; a na ke kiure e aloha mai ia'u." Ua hoohoio lokahi ka aha kiur« ua ahewa lakou īa l)edarita Numana no ka hewa he pepehi kanaka ma ke degere ekahi, a na ka aha i pahola mai ka hoopai eli ia oia a make. Na ka Emepera i hoololi ae ia hoopai 110 ka hoopaahao a pau ke ela, a i ka manawa i kakau ia ai o keia mooielo a makou e unuhi aku nei, ua hoopiha ia ka mea i ahewa ia i na manao hoahewa iaia iho no ke karaima papalua ana i hana ai. (Aole i pan.)