Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 16, 20 April 1889 — Page 3

Page PDF (1.51 MB)

This text was transcribed by:  Ruth Horie
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

APERILA

 

@

 

KELA ME KEIA

 

@

 

@ mai nei @ holo @ Ma keia mo @ ae @ mai ai.

 

@ hihia @kanaka. @ hookahi @ me ke ao.

 

@ ke @ kekahi mau eka ko @. H @ ua nalowale he @ makahiki @ka o ke k@. A @.

 

@ o na m@ i keia mau la @ o lakou @ na kap@ papale me ko @ ma k@ a papaa piula o @.

 

Ua hele ae nei ke keiko I@ H@ K W W @ kona keena @ me Ana Aina ma ke @ na alanui Moi me Be@ ma ka @ elua.

 

Mamuli o ka haule ana o kekahi o @o makou mau hoa mawaho o ka @ K@. Nolaila ua waiho ia ko laua @ ku a ka wa e p@ ia ai no na poe @ala @.

 

Aia la mahea o ka @ Honua mokupuni o Hawaii nei kahi ku ai? @a na malihini ma Amerika e ninau i ka @ o ka Paki @ . Aia @ o ka lani.

 

He moku @ ka i ka@ ae i @ Mamala mai Nu @epeki mai. Aloha wale ae makou i ke kau @ o na keiki alohaia o na la i @ i ka @ ka @. @ ka @ ma ka @.

 

Ma Ha@ K@  @ Maraki 27. @ mai ia @ ola ana o  B@ he kanaka @ ma @ a me ka heahea. He lala o ka hoala i na hana ma pono no ia @ana.

 

Ua loaa mai kekahi @ ma kou @ aia ka @ a me ka @ kui ma ka pana o AKohala, i @ ka po, a me na @ a pau. E @ ka na @ kino, keke na @ na @ me na wawae. @ hoi o Kohala.

 

Ua k@ ae kekahi o ko makou @ i kona wa i hoi aku ai a ike kekahi mau hana kolohe i hana ia @ o ka puka komo o kona hale, @ ku @akeaka i hana ia @ akamai, a kapili ia ma ka puka @ noho a me ka pulumi i kukulu @ aku ma ia wahi. Aole no i pau o @ eia no ke puka liilii mai

 

@

 

He @

 

He @

 

N@ e puhi makani @ na Ma@ ka @

 

I ka Poano i hala i waiho ia ai @ kihi o ka @

 

@ ia he @ hoolaulea ma Kuini Ema Hale i keia pule iho nei @ ana i kekahi mau @ hale.

 

@ ia @ Nui Aupuni Iune @ me na @ Kapiolani Paka e @

 

N@ ka hoomaka @ o ka Ki@ A @ ina o na k@ nei ka oukou e ike iho.

 

Ua hoopuiwa nui ia na moku @ ana @ ke @ makani makai mai hele kukuku ana. O na @  S@ ua holo ae ka @ a hiki i ka a@

 

Ua @ ka maka o kekahi @ e pilikia kona ola i ka po P@ i hala ma ke alanui Moiwahine. H@ mai nei la hoi keia o ka powa @ ke ola o kanaka. E a@ e na Makai o kela poe ha@ i ka @.

 

Ma@ o ka u@ ana a Mr. W. A. Kiha o Hamakua, Hawaii, e pai buke @ ana ka Wehewehe o Hoikeana, a o ka nani kamahao hoi o na mea hana o ka Baibala. E lilo ana keia i buke waiwai nui no na ekalesia o na ano a pau.

 

Ua hai ae kekahi mau kumu Moremona ma Kalihiwai, Kauai, o ke kumu o ka @ o kela ino nui ma Samoa, mamuli no ia o ka lohe ana o ke Akua i ka lakou pule e hoopai ia na aumoku k@. Pehea hoi i pau aku la kanaka o lahui i ka make he tausani. Hu no h@ kula.

 

NA RULA O KE KAA LIO ALAHAO

 

Mai ka nupepa New York Evening S@ mai, ua lawe ia mai keia mau ho@ o ko laila mau rula o ka holo kaa ana ma ke alahao a me na hoinau ana, eia keia malalo iho:

NO NA @

Ina oe a makailio maluna o ke kaa alahao e kamailio mau oe me ka leo nui. He kumu ia nou e ike ia ai.

            Mai hahai oe i ke kapena o ke kaa i kou wahi e lele ai. Nana no ia e ike iho.

            Mai hoomaikai aku oe i ke kanaka i haalele iho i kona noho e noho ana i loaa kou wahi e noho ai, o lilo auanei ia e kumu no ua kanaka la e manao mai ai e hoohai aku ana oe iaia.

            Ina he mau puolo kau he umi a he heneri, e waiho iho maluna o ka noho a e kuku na ohua e ae iluna.

            Ina ua hala loa ka lawe ana a ke kaa ia oe no kekahi kihi alanui okoa, mau huhu i ke kapena kaa no  ia hana ana pela, aka, e nana inoino aku iaia, hoop@nana ka iho uluna a hoonukee ae i kou waha.

NO NA KEONIMANA

            Mai haawi i kou noho i kekahi wahine, koe wale iho no, ina he puukani oia.

            Ina he nui na ohua o luna o ke kaa, e kuhakuha iho oe i ka papahele a kelekele.

            E puhi mau oe i kou kika iwaena o na wahine, a he mea ia no lakou e maa ai i ka honi i ka uwahi paka.

            E hokiokio mau oe i ka wa e hoio ana o ke kaa, i ole e molowa na ohua e ae a hiamoe.

 

MAI PUNA MAI

            Ma kekahi o na la o ka mahina o Maraki, ua lawelawe ia kekahi hana hoeha o ke ano kulana manaonao maluna o ke kino o Mehau w. e Kaluna k. kana kane manuahi.

            Ma ka po ka hana ia ana o keia hana. Ua noke ia o Mehau w. i ka paluku ia a ua nui kona eha. Ua lele ka aoao akau o kona lehelehe luna, a he palapu nui ma ka papalina akau. Me he mea la ma ka hoomaopopo ana a lawelawe ia keia hana me ka manao e lawe i ke ola o ka wahine.

            Ua pakele no hoi mai poino u@ wale ke ola o C. T. Rogers, kekahi o na paahana e hana ana ma ke alanui alahao e hana ia nei a hiki i ka Lua o Pele, ma o ka h@na o kekahi kumu laau ohia e oki ia ana a pa ma kona poo a me uha hema. Ua kukonukonu ka eha i loaa iaia, aka, eia he manaolana e @ ana na ola.

            Ua paa ae nei ko Keekee halekula hou , a o ko Opihikao a me ko Kalehua koe. I keia mau la e hoomaka ai ka hana.

            Ke hoomaka ia nei ka hana ana o ke @ ma@ awa @ o Puna nei.

            PA@

 

NA MAKAI KIU

o

Amerika a me Europa.

 

KA AGENA HOOPUKAPUKA DALA

A KA EMEPERA.

            I ka wa i hala ia ai na mea nana i pepehi o Daneila Pereira, he nui @ na makai kiu i hoolimalima o ia e hana ma ua hihia nei. O ka mea mua i hana ia e na makai ma ka huli ana, oia ka imi ana i ke kaa nana i lawe aku i na @ p@ nei ma ka ha@ o ka I@ i kona la i pepehi ia ai. No ia mea, ua hele ia aku ka ona o na kaa hoolimalima a pau e ninauninau, a pela pu no hoi me na kalaiwa kaa e noho paahana ana malalo o ko lakou mau haku aha. Mamuli o ia hana ia ana pela, ua ike ia iho la keia: Ma ka po o ka la i pepehi ia ai o Daniela Pereira,  ua haalele hikiwawe loa mai kekahi kalaiwa kaa o Kini Fonia kona inoa @ i kona hana, oia hoi, he kalaiwa kaa oia i hoolimalima ia e hana malalo o He@ D@, he ona no kekahi poe kaa hoolimalima, a mahope koke iho o kona haalele ana i kana hana, ua nalowale honua iho la oia. O keia Kini Fonia i olelo ia ae la, he kanaka oia i kono mau iloko o na pilikia mamua aku no ka manao ia nana i hana kekahi mau hana aihue, a nolaila ua manao wale ia oia no ke kalaiwa kaa i hoolimalima ia e na powa ekolu no ka lawe ana ia lakou i ka hale o Daniela Pereira is kona la i pepehi ia au.

            Ua huli wale ia o Fonia, aka, aole nae oia i loaa. He kanaka opio oia, he poupou kona wahi kino, a he maikai kona mau ano ma ka nana aku. Ma keia nalowale ana o ua kalaiwa nei, ua ike ia aole oia i haalele mai i ke kulanakauhale, a ua manao’ana ia, mahope o ka hala ana o kekahi manawa, e hoike hou mai ana no oia iaia iho.

            He hookahi mahina i hala ae o kona huli ia ana, aole oia i loaa a aole no hoi oia i ike iki ia. He elima la mahope mai, oia hoi ka la 20 o Sepatemaba, a o ka piha ana hoi ia o ka mahina hookahi a me elima la mahope mai o ka pepehi ia ana o Daniela Pereira, u aike ia ua Fonia nei e kau ana iluna o kekahi kaa iaia i oili mai ai mailoko mai o kekahi hale keaka, a o keia kaa ana i kau mai la aole ia he kaa hoolimalima, aka, me he la he kaa holo lealea ia no kekahi ohana. O ka makai kiu nana oia i kike, ua lohi loa oia no ka hopu ana aku, ina he manao kona e hana pela: oiai i ka wa no a ua Fonia nei i kau ai iluna o ke kaa, o ka wa iho la no ia o ke kaa i holo ai. Eia nae, ma keia hiki ole ana iaia ke hopu ia Fonia, ua manao iho la oia ua maikai loa ia mea, oiai he haawi ana mai ia iaia i kumu e ike aku ai i kaho o ua Fonia nei e noho nei, a i ole, noai paha he kumu ia e loaa hou aku ai iaia kekahi mau ike hou.  I keia wa, kau ae la ua makai nei iluna o kakahi kaa hoolimalima e ku kokoke mai ana, me ke kauoha pu aku i ke kalaiwa e hahai mahope o ke kaa a Fonia e holo la.

            O ua kaa nei a Fonia e holo la, ua kalaiwa ia aku ia ma ka holo mama loa a hiki i ke kau wahi nona na nanaina me he la he poe hanohano loa ka poe e noho ana malaila, a ku iho la mamua pono o ka puka o kekahi hale nani e ku ana. O ka makai kiu e hahai nei, i kona wa i kike aku ai i ke ku ana iho o ke kaa o Fonia i holo mai la mamua pono o keia hale nani, lele iho la oia mailuna iho o kona kaa a hele wawae aku la no kahi o ke kaa ana i hahai mai la e ku ana. I ke kokoke ana aku o ua makai nei i ua kaa la, ua hoopohihi ia oia ma ka ike ana aku i ka lele ana iho o kekahi lede me na aahu nani mailuna iho o ke kaa ana i ike ai o Fonia ko luna a komo aku la iloko o ka hale. Ha-lo aku la oia ia loko o ke kaa me ka manao aia no iloko o Fonia kahi i noho ai, eia nae aohe mea o loko.

            I keia wa, ninau aku la ka makai i ke kalaiwa o ua kaa nei: “Owai aku la hoi kela lede i lele aku nei mailoko aku o keia kaa?”

            “O Madame Du Tovile ia, ka wahine a Mons. Du Tovile, ke kanaka hoopukapuka dala waiwai e kaulana nei,” wahi a ke kahu kaa.

            I ka lohe ana o ka makai kiu i keia mau huaolelo a ke kahu kaa, hoi mai la oia no kona kaa a pane aku la i ke kalaiwa: “ Ua huhewa oe: ua hahai mai nei oe mahope o ke kaa okoa.”

            “Aole au i huhewa,” wahi a ke kalaiwa. “O ke kaa no kela au u kuhikuhi mai nei ia’u e hahai; a aole au i kaili ae i ka ike a ko’u mau maka mai ua kaa la a hiki i kona ku ana mai la ma-o.

            “A @ pela he mau maka @ ole kou,” wahi a ka makai. Kau aku ia oia iluna o ke kaa a holo aku la.

            I keia wa e olelo ia nei, ua hoolilo ia aku la ka hale i noho ia ai e Danielo Pereira e kona mau hooilina ma ke kuai ia ana. He wahi manawa pokole mahope mai o ka wa i hana ia ai kela mau mea i hoike mua ia ae nei, ua hele aku la ka makai ka i @ mahope o kela kaa i hahai ia ae ia malina ma kahi kokoke i kahi o ke kalaiwa i hana ia ai, me ka manao h@. I kona hiki ana aku malaila, komo aku la oia iloko o ka halekuai waiona e ku ana ma kekahi aoao o ke alanui, a nona hoi ke alo e huli pono ana i ka hale o ka Iudaio a hai mua ia iloko o ka helu o hala aku nei e @uni kika ana oia iaia i komo aku ai, me ka noonoo n@i ana no ke kumu i make ai ka Iudaio. I ka ike ana mai o ka ona o ka halekuai iaia, manao mai la oia he malihini keia, oiai akahi no ia a ike i keia kanaka ma keia wahi, ano hoolauna iki mai la oia ma ka hookamailio ana, a a iloko o ka manawa pokole ua luana iho ia laua ma ke kamakamailio ana, a mawaena o na mea i hoopuka ia e ka ona o ka halekuai oia kona hahai ana mai i ka make hikiwawe ana o ka Iudaio waiwai, me ke kuhikuhi ana mai iaia nei i ka hale o ua Iudaio la i noho ai, me he ia ua manao oia he malihini keia, a aole ia keia i ike mua i ka hale.

            “Ua make hikiwawe loa oia,” wahi a ua ona halekuai waona nei, “aka, aole no paha i manao ia e ola ana oia, oiai ua hai mai kuu wahine ia’u ua ike oia ekolu mau kauka i hoea ae ilaila i ua la  la ona i make ai, a he manawa loihi ko lakou noho ana iloko o ka hale.”

            “Pela?” wahi a ka makai.  ”A ke ike nei nae hoi au aole he noho ia o ka hale?”

            “Ua lilo i ke kuai ia,” wahi a ka ona halekuai waiona.

            ”Ua ike no oe i ka mea nana i kuai?”

            ”Ua lohe au mamua, a ua poina iho nei nae ia’u ka inoa o ua mea la nana i kuai,” wahi a ka ona halekuai. ”Aka, ke manao nei nae au o kuu wahine ka mea i maopopo loa. Ia nei nei kekahi o na kauwa a ua mea la nana i kuai ua hale nei kahi i inu ai i kekahi la, a oia ka wa i lohe ia ai ka inoa o ka mea nana i kuai ka hale.”

            Kahea aku la ua ona halekuai waiona nei i kana wahine e hele mai, a i kona hiki ana mai haawi aku la oia i kona aloha i ka makai, a ia wa ninau aku la kana kane penei: ”Owai la hoi ka inoa o ka mea nana i kuai ka hale o ka Iudaio?”

            Pane mai la ka wahine: ”O Mons. Du Tovile, he kanaka hoopukapuka dala waiwai loa oia, a oia kekahi o na kanaka e hoopukapuka nei ma ka Borese.” (He wahi no na kanaka kalepa ma Farani e halawai mau ai no ka hoopukapuka dala ana ma na manawa i hoolaha ia.)

            I ka lohe ana o ka makai kiu i keia mau mea, ike iho la oia o ka inoa keia o ka mea nona ke kaa ana i uhai ai i kekahi la mamua aku, ana hoi i manao ai ua whai newa ia e ia me ka manao o Fonia ko loko. Inu aw la oia i kona kiaha nei, ho-a iho la i kika hou, a haalele aku la oia i ka halekuai waiona.

            No ka makemake o ka makai e ike owai la keia Mons. Du Tovile ana i loha mai la, noonoo iho la ia a loaa ka mea ana i ike ai he hiki ke hahai mai iaia ia mau mea, a hele pololei aku la oia ilaila.

            O Augate Rauke ka inoa o kekahi o na makai kiu akamai loa ma ke kulanakauhale o Parisa, a iaia ua makai nei i manao ai e loaa mai ana iaia na mea a pau i ike a i lohe ia e pii ana no Mons. Du Tovile. O ke keena hana o keia Augate Rauke aia no ia ma na rumi mahope o kekahi hale baneko e ku ana ma kekahi o na alanui i hoopiha mau ia i kela a me keia la e no kanaka hoopukapuka dala ma na ano a pau, a ma ka puka o ke keena hana o ua makai kiu akamai nei e kau ana keia palapala inoa hoolaha:

           

AUGATE RAUKE,

MEA MALAMA HELU WAIWAI.

 

            I ka hiki ana o ka makai ma ka ipuka kahi e kau ana keia hoolaha maluna ae, kikeke aku la oia mawaho, a pa-e mai la kekahi leo maloko e kahea mai ana iaia e komo aku. I kona komo ana iloko, e noho mai ana ua Augate Rauke nei iluna o ka noho ma kekahi pakaukau, e puhi paka ana.

            “Aloha no oe, e Mons. Rauke,” wahi a ka makai.

            “Wikiwiki, awiwi,” wahi a Rauke, me ke puhi ana ae mailoko aku o kona waha i ka uwahi ana i omo ai mai ke kika mai ana e puhi ana. “Heaha ka makemake?”

            Pane aku la ma makai: “O Ferederika Rulona au o ka hui makai kiu.”

            ”Ua ike no au ia oe,” wahi a Rauke. “Awiwi, kamailio mai, heaha kou makemake?”

            “Ua ike no oe ia kanaka o Mons. De Tovile kona inoa?” wahi a ka makai kiu.

            ”A i keaha la? He hana anei ka no ka oihana?”

            ”Ae,” wahi a Rulona. ”A ua makemake au e ike i na mea a pau e pili ana no Mons. Du Tovile.”

            “Noho iho ilalo a e hai aku no wau ia oe,” wahi a Rauke.

            Noho iho la o Rulona ilalo, a pane mai la ua Rauke nei, “He hookahi makahiki i hala ae nei ko Mons. Du Tovile hiki mua ana mai ia nei a ike ia oia ma ka Borese, a ina wai e hai aku ana ia oe oia ka agena hoopukapuka dala a ka Emepera, ua manao wau ua lawa ia lohe nou.”

            “Mai hea mai oia i holo mai ai a hiki ia nei?” wahi hou a ka ninau a ka makai Ferederika Rulona.

            “Ehia ka nui o na dala e loaa ana mauli o keia hana au e ninaninau mai mei ia’u?” wahi a Rauke i ninau mai ai.

            “He hookahi haneri tausani dala,” wahi a Rulona.

            “A hua makemake anei oe e hana pu aku au ma keia mea?” wahi hou a Rauke.

            “Ae,” wahi a Rulona. “No ko’u ike o oe ke kiu kaulana loa o Parisa nei, nolaila, ua hele mai nei au oia oe e kokua mai.”

            “Alaila, e mahele hapalua lie kaua i ka loaa, ea,” wahi a Rauke.

            “Ae,” wahi a Rulona.

            “Ua holo. E hahai wikiwiki mai oe ia’u i ka moolelo,” wahi a Rauke.

            Hahai aku la o Ferederika Rulona iaia i ka moolelo holookoa o ka powa ia ana o ka Iudaio, a i ka pau ana pane mai la o Rauke: “Aole keia i kupono loa i ka’u apana hana i maa i ka hana ia e a’u, oiai o na hihia waiwai wale no ka’u mea e hana mau ai.”

            “Alia oe e awiwi mai,” wahi a Rulona, me ka hai ana aku i kona uhai ana mahope o kekahi kaa ana i ike ai ia Kini Fonia e kau ana, ka holo ana o ua kaa nei a ku mamua o ka hale noho o Mons. Du Tovile, a me ka lele ana iho o kekahi wahine mailuna mai o ke kaa, a me kona hahai ia ana aku e ke kahu kaa o ka wahine ia a ua Mons. Du Tovile la.

            “Aohe wahine a Mons. Du Tovile,” wahi a Rauke: “he wahine manuahi kana e malama nei, a o ka inoa o ua wahine manuahi la oia o Kinete Fonia.”

            I ka lohe ana o Ferederika Rulona i keia, hoopuoho ae la oia i kekahi huaolelo ma ke ano hikilele, a pane aku la: “A ina pela o keia wahine o Kinete Fonia oia no ke kaikuahine o Kini Fonia, ke kalaiwa kaa a’u e imi nei.”

            “Pela no,” wahi a Rauke, “a ua manao loa nae oe he mea pohihihi i loa keia. Eia, e hahai aku au ia oe: : o ka inoa ponoi o keia Du Tovile au e olelo mai nei oia no o Terape. O keia Terape, oia kekahi o na kanaka i hoopaahao ia ma ka papu o Hame no na mea pili aupuni, a i kona wa i hoopaahao ia ana ka Emepera Lui Napoliona ia wa maloko o ua papu nei. Mahope mai, ua kokua oia ma ka imi ana i wahi e hemo ai o Lui Napoliona mai kona hoopaahao ia ana, a no keia hana ana aole i poina ka Emepera iaia a hiki i keia la. Ua hoopaahao hou ia iho nei no ua Terape nei mahope mai ma ke kulanakauhale o Tulona no ka hewa apuka; a aole hoi wale, aka, ua hoohuoi ia ua hana oia i kekahi karaima pepehi kanaka. He mea hiki ole i na kanaka i hoopaahao ia ke lohe koke i na nuhou e ike ia ana mawaho nei e na mea a pau, a eia wale iho nei no a he elua mau makahiki i hala ae nei, akahi no a loaa aku ka lohe ia Terape, oiai oia e noho paahao ana, o ka hoa paahao ona i hoopaa ia ai ma ka papu o Hame, ana hoi i kokua ai ma ka hoomahuka ana, oia ka Emepera o Farani i keia wa. I kona lohe ana i keia ua imi oia i kahi e hiki ai ia Napoliona ke lohe no kona pilikia, a i ka lohe ana o ka Emepera ua hookuu ia oia. He kanaka akamai keia Terape, a he holopono kana mau hana a pau i hana ai. Ina oe e ninau mai ana ia’u pehea la wai i manao ai he holopono aoia ma kana mau hana, e hai aku no wai ia oe—ua hoowaiwai ia oia ma kekahi mau ano e ae mawaho aku o kona hoopukapuka ana ma ka Borese.

            Aole i pau.

 

HOOLAHA HOU

HOOLAHA HOOKO MORAKI

 

            I kulike ai me kekahi mana kuai o kekahi moraki i hanaia ma ka la 25 o Sepatemaba, e S. Mahuka k me Kanui w. o Koolauloa, mokupuni o Oahu, ia S B Dole, o Honolulu, a i kope ia ma ka buke 90, aoao 224 me 225, a no ka uhaki ia ana o na kumu o ka aelike, oia hoi ka uku ole ia ana o ke kukupaa a me ka ukupanee, a nolaila, e hooko aku ana ka mea nona ka inoa malalo iho i ua moraki loa, a e kuai ia aku ana ma ke kudala akea na aina a me na pono a pau maluna iho e like me ke kanawai.

            O ka aina ma keia moraki i olelo ia, oia no kela mau apana aina ekolu ma Makaua, Koolauloa, oia na aina aina i hoike ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 6122, Kuleana Helu 10715, nona ka ili o 12 37-100 eka, i hooili ia ia S. Mahuka a i kaka@ ia ma ka buke 25, @

            S B DOLE

            Mea Moraki Mai

            @ @ Carter, Loio

            Kaka@ i ma Honolulu, Aperila 10, 1889.

 

            Na Palena:

            Apana A 1--@ loi a me kula a me ka pahale.

            E hoomaka ma ke kihi akau, alala,

hema    @8      kom     407      pauku ma ko Paia

akau     @        ”          107      ”          ” Wa@

hema    84        ”          250      ”          ”          ”

”          52@    ”          316      ”          ”          ”

”          3@      ”          636      ”          ”          konohiki

”          24        hik       700      ”          ”          Kanehua

”          55        ”          290      ”          ”          ”

akau     10@    ”          208      ”          ”          ”

”          79        ”          315      ”          ”          ”

”          13        ”          400      ”          ”          ”

”          33        ”          922      ”          Kaehukukona

”          50@    kom     253      ”          ”          Waiono

Ke kihi mua @77 Eka.

 

            Apana 2—Elia Loi ma Makaua. E hoomaka ana ma ke kihi akau

hema    49@    hik       206      pauku ma Konohiki

”          34@    kom     547      ”          ”          kuleana

akau     53@    ”          138      ”          ”          konohiki

”          @        ”          224      ”          ”          ”

”          70@    ”          292      ”          ”          ”

”          1@      hik       209      ”          ”          ”

hema    89@    ”          339      ”          ”          Waiono

”          61        ”          102      ”          ”          ”

akau     47        ”          120      ”          ”          ”

Ka Ili 2.35 Eka

 

            Apana 3—Ka@ua hale. E hoomaka ma ke kihi hema alaila

akau     75        hik       100      pauku ma Konohiki

”          15        kom     100      ”          ”          ”

hema    75        ”          100      ”          ”          ”

”          15        hik       100      ”          ”          ”

Ka Ili @ Eka.

2228 3@

 

HOOLAHA HOOPAU HUI.

           

Ke hoolaha ia aku nei ma keia, ua hoopau ia ka noho Hui ana o John D. Paris, Jr. A me John Gasp@r o Kaawaloa, Kona, Hawaii, mamuli o kekahi aelike i hana ia mawaena o laua elua. O na kuleana a pau loa o John D. Paris, Jr. iloko o ua Hui nei i olelo ia, ua kuai ia aku no ia e John Gasper.

            Ke hoike pu ia aku nei hoi, o ua John Gasper nei i olelo ia, oia wale no ka mea kuleana nana e hoohana aku i ke kula hanai holoholona, a me na kuleana i hoohana pu ia e laua mamoua o ke Ahupuaa o Kahauloa, i hoolilo ia i waiwai ponoi nona.

            Hanaia ma Kaawaloa, Mar. 20, 1889

            John D. Paris, Jr.,

            John Gasper.

4-W.

 

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI

           

            Ua hookohu pono ia ka mea nona ka inoa malalo iho nei e ka Hon. A. F. Judd, ka Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie, ma ka la 19 o Maraki, 1889, ke hoolaha ia aku nei, o na poe a pau he mau koi ka lakou i ka waiwai o D. Manuia, o Honolulu nei, i make, ke kauoha ia aku nei lakou e waiho koke mai i ka lakou mau koi me na palapala hooia kupono i ka mea nona ka inoa malalo nei ma ke keena loio o W. R. Kakela, iloko o na mahina eono mai keia la aku, o hoole mau loa ia. A o na poe he aie ko lakou, e hookaa koke mai ma kahi i hoike mua ia ae la.

            MOSES KELIIAA,

            Lunahooponopono o ka waiwai o D. Manuia, i make.

            Kakauia ma Honolulu, Maraki 23, 1889.

            2225-4@

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

 

            I kulike ai me ka mana kuai o kekahi moraki i hanaia e A. Morgan o Honolulu, Oahu, ia Bihope Ma o Honolulu, i hanaia Iulai 23, 1888, a i kopeia ma ka buke 113, aoao 99, 100, 101, e hooko ia aku ana ua moraki la ma ke kuai.

 

Kudala Akea!

Ma ka rumi kudala o Jas. F. Morgan, alanui Moiwahine, i ka

Poaono, Aperila 20,

i ka hora 12 awakea, o kela mau wahi a pau i hoike ia ma ka moraki.

1          O kela mau apana aina a pau a Morgan i kuai aku ai ia W C A@hi ma ka la 10 o Ianuari, 1885, a i ka paia ma ka buke 97, aoao 51.

2          O kela apana aina a pau a Morgan i kuai aku ai ia W C A@hi, ma ka la 3 o Aperila, 1880, a i kopeia ia ma ka buke _____ aoao _____

3.         O na pono a me na kuleana a pau loa o A. Morgan, a me kela hoolimalima i hana ia e W C A@hi, @ 10, 1880, a i hope ia ma ka buke _____, aoao _____

            BISHOP & CO.,

            Mea moraki mai.

Honolulu, Maraki 30, 1889.

            227 2@

 

HOOLAHA HOOKO MMRAKI.

            I kulike ai me kekahi mana kuai ma loko o kekahi moraki i hanaia e J K Spaulding ia T R Foster, i ka la 23 o Feb, 1882, a i kope ia ma ka buke 73, aoao 375 me 376.

            Ke hoike nei keia hoolaha e hooko ia aku ana ia mana kuai e ka Mea Moraki Mai ma muli o ka ahai ia o na kumu aelike, oia ka uku ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee, a ma ia hooko ana e kuai kudala ia aku ana ma kahi a ma ka manawa e hoike ia aku ana, ka aina, na hale a me na pono a pau i hoakakaia ma ia moraki elike me ia malalo iho. No na mea e koe e loaa no ke ninau ae ia T R. Foster, a ia W. O. Smith, loio no ka moraki.

            T. R. FOSTER,

            Mea Moraki Mai.

            O na aina e kuai ia ana, oia kela apana aina e waiho la ma alanui Liliha, ma Kukanaka, Kona, Oahu, a oia ka aina i hoakakaia ma kekahi palapala kuai ma ia Keliikui ia Maluai i kopeia ma ka buke 51 ma na aoao 477 me 478 oia hoi kekahi hapa o ka aina i hoakakaia ma ka PalapalaSila Nui helu 93 Kuleana helu 1147. A ia huiia me na hale, na pono, na kuleana a me na pomaikai a pau e pili ana ma luna iho.

            2227-3@

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

            I kulike ai me ka mana kuai o kekahi moraki i hanaia e S. M. Kaaukai o Honolulu, Oahu, ia Bishopa Ma o Honolulu i oleloia i ka la 10 o Novemaba, 1886, a i kopeia ma ka buke @ no ka hooko ana @ ia moraki la, @

 

Kuai Kukala Akea

@ F. Morgan @

Poaono, Aperila 20,

i ka hora 12 awakea, o kela mea wahi a pau i hoike i a ma @ moraki.

 

            Penei na aina e kuai ia ana

            1 O kela @ ma aina a pau e waiho ia ma Ka@, H@ @ ma ka palapala kuai a John @ ia @ M @ me W. @ A@,  @ ma ka la @ o Iulai, 1880, i kopeia ma ka buke @ ma na aoao 425, 426 me 427, @ M. K@ ma kekahi palapala @ me W. @. A@ i olelo ia, ma ka la 5 o No@emaba, 1880, a @ ka pono ma @.

            2 O kela @ a mahele @ S. M. Kaau@ @ Kohala, Hawaii i hoakaka piha ia ma ka Palapala Sila Nui @ ia Kaa@ a me @ Kaaukai nona ia kuleana hapa @ mahele @ ma ke kuleana @ ma ke kana@ @ Pahale i olelo  ma o Kawaihau kana wahine mare.

            3 O kela kuleana hapalua mahele ole ia o Kaaukai @ a ka aina @ ma Kapaka, Koolauloa, Oahu, i hoakakaia piha ia ma ka Palapala Sila nui @. K@ @ ia Puaa, nona ka ili he @ a me ka @ 123 @ o ka eka, a oia no ka aina i hoo@ mai e Ka@ ia Kaauk@, ma ke la 24 o Iune, 1880 i kopeia ma ka buke ____ aoao

            BIHOPA & CO, Mea Moraki Mai,

            Honolulu, Maraki 3@, 1889.

            2227 2@

 

HOOLAHA

            Ke pala ia aku nei na kanaka o na ano a pau, aole e hookipa a hoaie mai i kuu wahine mare, ke o’e e kau kuu pulima maluna o ia mau palapala. O ka poe e hoaie ana, maluna no o lakou ke poho.

            AKAMUKOI.

            Kamalo, Molokai, Mar 22, 1889.

 

OLELO HOOLAHA

            Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ua hookohu pono ia mai i Lunahooponopono no ka manawa, no ka waiwai o S. Elia Maalo o Lawai, Koloa, Kauai, i make.

            Ke hoike ia aku nei ka lohe i na poe a pau a ka mea make i aie aku ai e waiho koke mai lakou i ka lakou koi i ka ma nona ka inoa malalo iho iloko o na malama eono mai keia la aku, o hoole mau loa ia aku no. A o na poe he aie ko lakou i ka mea i make, e hookaa koke mai lakou i ka mea nona ka inoa malalo iho.

            Jacob Kala,

L.H. no ka manawa no ka waiwai o S. Elia Maalo i make, Waimea Kauai.               2226 3@s.

 

Umeke Poi!

Umeke Poi!!

            Ua loaa mai he mau Bakeke Umeke Poi o ke ano hou, a hawele ia me ke apo hao, a o ka ai e komo ana iloho o keia ano umeke, oia ka helu ekahi o ka mikomiko, aala a me ke onaona.

            E kipa mai ma kahi o

            KAKELA ME KUKE

            Alanui Moi.                 2@21-3@

 

PAPA! PAPA!

AIA MA KAHI

LEWERS & COOKE

(O LUI MA)

Ma ke k@hua ka hiko ma alanui Papu a me M

E loaa ai

PAPA NOUAIKI

O keia a me keia ano.

Pani Puka, Na Puka Aniani, Na Olepelepe

Na Pou, Na O-a, Na Papa Hele, Na Papu

Ku, A me na Papa Moe nui loa

Na Pili o na Hale o na Ano a Pau

A ME NA

WAI HOOHINUHINU NANI

O NA ANO A PAU LOA.

NA BALAKI ANO NUI WALE.

A ke hai ia kau nei ka lono i na Maka maka pau, na makaukau keia mau Makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka la@a oihana

NO KA

UKU HAAHAA LOA.

E like me ka mea e nolo ana mawaena

LAUA a me ka MEA KUAI.

HELE MAI E WAE NO OUKOU