Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 18, 4 May 1889 — HE KAAO NO HAPAIKALA-Hapaikamahina KA HUA OHIA NANI I LOAA MA KA Piko Mauna o Farani Ka Ui nana i Kakele ke Aupuni o ka Lihilihi o na Manu. I kokua ia e HULUPAINA kona Pokii. [ARTICLE]

HE KAAO NO HAPAIKALAHapaikamahina

KA HUA OHIA NANI I LOAA MA KA Piko Mauna o Farani

Ka Ui nana i Kakele ke Aupuni o ka Lihilihi o na Manu.

I kokua ia e HULUPAINA kona Pokii.

Umkhi u i M*a Ma'u 1 ka hiki ana mai i ka panina hope O ka manawa a laua i manao ai ua lawa ko laua noho aaa, ua noi aku la ke koa opio e hookuu mai ia laua e hoi, aka, ua hoole ia mai. Alia olua e hoi; e lawe mua aku au e hoomakaikai i ki halealii. Ona a oiua i makemake ai e k>aa no.

Ua hook iku la oo ke koa opto a ua paakiki mai U do hot o Lipīoe Bo lu i ke koī aoa e bele lakou e makaikai ia loko o ka halealiL

No ka nui loa o ka paakiki o Lipme Eolu ua ae aku la ke koa opio i ke noi a ua hiwahiwa ala o Paliuii, a uhaele nui aku la e makaikai me na kaikuaana o ua nohea ala, a ke lou nei lou aku j na ehako a ua poe kaikaiuahine nei. 0 Meneki hoi me na makua o Lipine Boiu ma a ua heie makaikai lakou 1 na mmi a pau o ka halealiL Ma keia wahi a na opio e heie nei e hookaau olelo ana keia poe kaikamahine a pau ioa me ke koa opio me ka | manao o keia poe kaikaikamahine e pahee aku ana ka welowelo ake koa odio, eia nae he neo ia. A i ka pau ana o ka lakou hoioholo ana, ua noi aku ia ke koa opio e hookuu mai iaia e hoL 1 ka lohe ana 0 ua poe kaikamahine nei i ke koi o ke koa opio i ka hoi, ua hoole like mai la iakou a oau. Pane aku ia ke koa opio e iike me ko'u hooko ana i ko oukou makemake maialo o na rula, a pela no hoi oukou e hookuu mai ai la'u maiaio o na ruia, a ina oukou e au'a ia'u, he hana rula ole ia, a he wahi hana no hoi ka'u o ka haie e manao nei e hoL Ia wa i ae mai ai 0 Lipine Bolu 1 ka i ana mai: Na'u ponoi e hoihoi aku ia oe maiuna o ke kaa uioi o Peiukia nei, oiai, e iike me kou hoihoi ana mai īa'u a pela hoi au e hoihoi aku ai ia oe a noho i kou home e kuu ipo. Ia wa i pane iike mai ai na kaikamahine alii a pau, na kakou iike no e hoihoi iaia a noho i kona haie. Pane aku la ko lakou mau pokii, ao ie paha e pono oukou e heie pu me maua, no ka mea mahope huhu mai ka oukou mau kane, owau waie no ke kupono e hele pu me ke koa opio, oiai ao he a'u kane. Pane mai la kona mau kaikuaana, heaha ka lakou e huhu mai ai ia ma kou, oiai, 0 makou no ka ona maluna iho o makou. Pake aku ia o Lipine Bolu, me oukou aku no ia, a aole e ili mai ana na ahewa ana a ka oukou mau kane maluina o'u, oiai ua hala ole wau a ia wa no hoi i kauoha aku ai oia i ke kaa moi e lawe mai. He manawa ole, ku ana ke kaa moi mamua o ka haiealii a ua kono aku la o Lipine Bolu i ke koa opio a me ka hapauea e hele aku a kau iluna 0 ke kaa. Ua ae aku la ke koa opio a me ka hapauea i ke kono a ka hapauea a ua kau aku la lakou a pau. I ke kau ana 0 na mea a pau iluna 0 ke kaa hao aku la ke kahu kaa i kona mana a no ka hale kakela ka pahu nopu. I ke ku ana iho o ke kaa, lele iho la ke koa opio a me ka hapauea ilalo a haawi aku la i ko laua aloha i na nohea a pela no hoi lakou i panai mai ai 1 ko lakou aloha. E waiho kakou no ke koa opio a me kona kupunakane a e huli ae kakou a e nana i na kaikamahine alii elima me ka iakou mau kane. I ko lakou hiki ana aku i ka halealii ike aku lakou 1 ka lakou mau kane eha e noho pu ana me ko lakou makuakane a e kuka ana lakou i kekahi mau manao me ka iohe ole 0 keia mau kaikamahine, a oia hoi keia malalo iho.

0 ke kumu nui o ko lakou kuka ana, oia no ko lakou kuko ana i ke alii opio e kii e pepehi, a ua hooholo hke lakou a pau eha ia manao hookahi a ua hele aku lakou imua o ka moi Finit a e olelo &i. 1 ka lohe ana o ka moi i ka manao o keia mau keiki, ua pane raai la oia imua o lakou; aole paha e pono kakou e hana oeia. oiai he hana rula ole ia, a he mea hoi la o na aupuni e ae a pau e hoahewa mai ai ia'u mamuli o ka oukou mau mea e manao nei. Ina hoi ha pela e kii aku iaia a hoo(iaa iloko o ka halepaahao a maiaila oia e noho ai a hlki i kona hopena, wahi hou a ua poe keiki ala. Pane hou aku la ka moi, aole no e hiki pela, oiai aohe ana mau hana mo. No ke aha hoi, no ka mea oia ka mea nana i lawe aku nei i ka makou mau wahine me ko makou ike ole, a ina aole oe e hooko ana i ko makou manao, alaila, ua hiki i ko mikou mau aupuni e hoolilo ta Perusia nei iloko o ka manawa pokole loa a me ke keiki au e hilinai nei.

Ua kuiou iho la ke poo o ka moi iia!o> a pane aku la, e pono oukou e hana aku e like me ka oukou mea i manao ai, a he mea hiki ole a'u ke noonoo pu aku me oukou no ia oaea. a ina e hiki mai ana iui poino maluna no ia o oukou.

I ka !obe ana o ua poe keiki nei i ka tc itn nui o ka moi, ui pihi hauoli loa lakou, a hele aku U lakou a hui me ka alihikaua nui o ke lupuni a olelo iku ia iaia. e ku aku oe me kou mau koa i ke keiki e nob« ala me ka elema* kule waiwai a e ta«e mai a hoopaa aku

jaia iioko o ka halepaahao. a ma e *ue raai oia aiaila, e lawe i kona ob. I ka iohe aßa oka alihika'- 3 »ka mi nao o na keikulii maoae mo. ua ae koke aku ia oia. I ke kani ana oka hon 7 o ke ahiahi ua hooniakaukau ae la ota be efiiku tausanī koa, a 1 ke kani ana ae o ka ha; palua, ua maki aku la na Koa no kahi o ke koa oj,;o e nohe mai ana me kona manao o»e ae he piiikia kekahi e kau aku ana maiuna ona. A 1 ke kani pono ana o ka hora g o ua po aia, ua hiki aku ia na koa no ka hale kakeia o ke koa opto e noho mai ana, a pii aku La ka aiihikaua iiuna a ike aku ia oia i ke koa opio e noho mai ana, a pane aku !a oia. Mamuii 0 na huaoleio kauoha ia u mai na keikialii mai e kii mai au ia oe a e lawe aku a hoopaa la oe iloko o ka haiepaahao no kekah: hewa au i hana ai. Heaha ia hewa a'u i hana ai. wahi a ke koa opio. Heaha ia, wahi a ka aiinikaua nui i pane aku ai, aka ua hoike mai iakou ia'u ua hana oe i kekahi hewa, a ua ka- ! uoha mai iakou ia'u, ina oe e ioaa ia'u e lawe no au ia oe no ka haiepaahao. a īna oe e kue mai ia u alaiia e lawe no au i kou oia, oiai ua makaukau au i na koa he ehika tausani e hiki ole ai i kou ikaika ke kue mai ia makou, a noiaila, e hahai mai mahope o'u. Iloko 0 ia wa i ku ae ai ke koa opio a komo aku la iloko 0 kona rumi a iawe mai ia i kana wahi pahu «iaimana a haawi aku ia oia i kona aioha no kona kupunakane a pane aku ia oia: Ke heie nei wau no ka haiepaahao i maopopo oie ko'u hewa a e kali oe ia'u no ka manawa ioihi, a mai kaumaha oe no'u, oiai he manawa no ma keia mua aku e hui pu ai kaua.

| Ia manawa i hele mai ai ka olomana a lulu hma pu iho la me kana moopu|na me na waimaka e kiheahea ana ma kona mau papalina. lioko o ia wa i lawe ia aku ai ka kakoj koa opio a hoopaa ia iluko o ka halepaahao me na koa e hoopimi ana ma kona aoao. I ka paa ana o ke koa opio ua huli hoi aku la ka puali koa no ka |>a kaua a ia lakou i hiki aku ai e kali mai ana no ua mau keikialii lokoino ala no ka holopono o ka lakou hana. A i ka hiki ana aku o ka nlihikaua ua ninau mai la lakou no ka iakou hana a oia ka alihikaua i olelo aku ai ua holopono na mea a pau mai ka mua a ka hope. A ma keia wahi e huli ae ai kakou a nana i na kaikamahinealii i ke ao ana ae o kekahi la me ko lakou lobe ole ua paa ka lakou mea i anoi ai, a e hopu nui ana hoi 1 ka papai oia ka lakou i-a e hoi ai o kauhale. A i ke ao ana ae i kekahi kakahiaka aohe manao ae he aina kakahiaka kekahi, holoi na maka, a komo kahi lole, a hooponopono aku na lanoho o lakou i ke alanui, kau maluna o ke'kaa alii a holo aku la no ka hale kakela.

I ko lakou hiki ana aku a pau loa, pii aku la lakou a pau no iuna o ka puka o ka rami hookipa, a ike aku !a iakou i ka hapauea he mau nelehelena ano e kona, a pane aku la lakou iua hapauea ala.

Heaha ka mea i ano e ai kou nuu helehelena 1 keia kakahiaka ? Pane mai ia ka hapauea, ua aloha au i kuu moopuna. L'a aha ia hoi ko moopuna wahi a na kaikamahmealii. Kai no hoi ua ioaa ia kuu moopuna i ka poino i ka po nei, a maua i hoi mai ai. Heaha ka poino i īli aku maluna o kau moopuna; wahi a na kaikamahine i ninau aku ai. Pane aku la ka hapaue-i, ua hiki mai ka ahhikaua © oukou a lawe aku la e hoopaa i kuu moopuna iloko o ka halepaahao, mamuli hoi o ke kauoha a na kane aoukou no kekahi hewa ana i hana ai, a ina i hewa io kuu moopuna, aole no e kokua mai na lani, a ina aole i hewa, alaila, iloko o ekolu mahina e hiki mai ai kekahi poino nui ma ke aupuni o Perusia nei. I ka lohe ana o na kaikamahinealii i keia mau huaolelo ua nui ko lakou kaumaha, a o ka hoi nui iho la no ix 0 ke kaikamahine 01 ioa aku o ke kaumaha o ka manao i ke aioha i ke koa op:o, oia no o Lipine Bolu. 1 ko iakou hiki aiia aku i ka halea .i he!c loa aku la no kahi o ko lakou niakuakane e noho mai ana, me ki hoolohe aku o na kaikamahine mare kane i ka leo o ka lakou mau kane e kahea mai ana ia lakou, he kokoe ka ko lakou mau maka i haawi aku ai ia lakou, a hele loa aku la no I ko lakou hiki ana aku imua o ko iakou makuakane, ua ninau aku ia o ; Lipine Bo!u imua o kooa makuakane heaha ka hewa o keia keiki malihini i hoopaa ia ai iloko o ka halepoahao ? Ua huhu ka lakou a!a mau kaoe i kela keiki ua manao lakou e hoowalewale aaa kela keiki i kou mau kaikuaana, ua nui ko'u kue no keia mea. aole nae he hoolohe ia mai, a ua olelo mai lakou, ina aoie au e ae ana, aUiia, e kauoha

ana .akou i ko Ukou mau aupuni e ho lo oui e iuku ia Perusu nei, a nolaiix ua o:c'0 aku au ia iakoa e hana aku e iike aiw ka htkt ia 'akou.

I ka lohe ana o Lipine Bo!u i na ole io a pau a ko lakou makuakane ua hua ae la oia a pane aku la i kona uiau kaikuaana: Mamuli o ka oukou mau hana i ili aku ai ka poino niaiuna o kela keski maiihim e manao mai ana paha oia na'u keia haoa enaluna o kona kioo, oiai ua oieio n)ua aku au ia oukou, mamua o ko kakou hele Jana me kela keiki, eia nae paakiki ioa raai no oukou, a pehea īho ka pono oka hana aka oukou mau kane peia, ua iike ia me ko lakou pej.iehi niua ana mai ia u a make, a hoopaa aku ī keia keiki maho[)e, a noho iho ia o Lipine Bolu maluna o ka noho me na waimaka e kiheahea ana ma kona mau papalma. I ka iohe ana o na kaikuaana o Lipi | ne Boiu t na oielo a ko lakou pokii, ua ! kai.:i«aba loa ko iakou manao no ko la- | kou pokii mamuii o na hana lokoino a ka lakou poe kane. a ua heie like aku ia iakou a kukuli imua o ko iakou po kiu a pxine aku !a. E ko makou i>okii 1 aloha nui ia, ka mea i oi ae ka naauao mamua o makou kou mau hanau mua nei, e hooiohe mai i ka makou mau oieio imua ou, oia hoi, na mukou ponoi no e hele aku imua o ka makou mau kane e noi aku i ka makou mau kane e hookuu mai 1 kau mea i aioha ui. Ia wa i pane mai ai ko iakou pokii, e hana aku oukou e like me ka mea hi ki ia oukou, oiai mamuli o oukou i poi no ai kela keiki kuu hoopakeie mai ka lima mai o na powa, ua ahona au e ma ke ma ka iima o na powa mamua o kona paa ana iloko o keia wahi. Pane mai la kona makuakane e hoo iana i kou manao a mai kaumaha hoi, he au 110 ko ka manawa e hiki inai ana e pakele ai kau mea e manao nei ma keia mua aku.

Pehea oe i manao ai e pakele ana ka'u mea i ablia ai mailoko mai o na poino i ili aku maluna ona ? lloko o ia wa i huki mai ai kona ma kuakane i ka ume o kona pakaukau a hoike mai la oia i kekahi nupepa i hoo laha ia mai e ke aupuni o Sekokia a hoike aku la imua o kana kaikamahine muli loa. E nana oe i na olelo o loko o loko o keia nupepa, a ina o kau mea i aloha a oia keia, pomaikai kaua, oiai o keia keiki ka mea nana i hoohaahaa ke aka mai o ke keikialn Boma Le a me ka luku ia ana o na koa he eha-tausani-eltma-haneri. mainuli hoi o na manao kuhihewa o ka moi o Sekokia e lanakila ana la kona mau koa maluna o keia keiki. a he ui hoi kona mau helehelena i ike ole ia mamua ma ia aupuni, a ua poni aku oia i ke kapena Opera i moi ma kahi o Masekepa i hoopau la, a ina hoi o ka mea nana i hoopakele ia oe a oii no keia. alaila ua pomaikai kaua.