Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 19, 11 May 1889 — Page 1

Page PDF (1.46 MB)

This text was transcribed by:  Ariel Kahahane
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XXVIII, HELU 19.            HONOLULU, POAONO, MEI 11, 1889.    NA HELU A PAU, 2232

@

 

@ K@

@ i ka nani a o ia @a

@ ia no kalaina

@ ia o ka aha

 

 

@@ @@@a @ a hoopono

@@@ ia Kekaialoha e

 

 

O ka leo ia h@ohiha

O ka malihini kipahewa

Na mea i hiu a wela

@  ka @ wai

 

Kale Auwana

Lima Puupuu Hao-kila o Vireginia ; NO KE KIU A SERIDANA MA KE Awawa Malu-make o ke Senedoa. @ K@ Kaloko@ @ ka @ Hemo.

 

MOKUNA III

 

I KA HOME O KEKAHI HOALOHA. @ keia manawa a Kale Auwana e ku @ ka ipuka, ua hoopuiwa ia oia e @aka nona ka hale i ke kie@ ana ma ka pukaaniani me ka pu @anela @ ia me ka leo nui i keia mau @

 

@ He hoaloha au nou, " wahi a ke kiu @ aku ai. Ka namunamu ihola ua kanaka nei kekahi mau kekona, a me kona pa@ i keia olelo a ke kiu, ua pane@ maila oia.

            "Pehea au e hiki ai ka manaoio i @?"

            "Ma hea hiki ana mai nei i kou home nei. O kou inoa, oia o Seth Lewis.

            "Ae, o ko'u inoa ia, "wahi hou a ua kanaka ia i pane mai ai.

            "Ae, e Mr. Seth Lewis, o kou kaa@aie mai keia hale aku i keia po, oia ka pakele ana o kou ola. He kanaka Amerika oiaio oe ma ka puuwai, a ua ike ia kou ano e na koa kipi, a nolaila, e hiki mai ana lakou i kekahi hora o keia po a pepehi ia oe a hapuku i kou mau waiwai.

Ua hoohik@ele nui ia ua kanaka la i keia mau olelo a ke kiu, oia kana i pane hou mai ai@

            "Auwe He oiaio anei kela mau olelo au?"

            "Ae. He oiaio keia e like me na pauku a pau o ka Baibala."

            "E haa maopopo mai ia'u e ku'u hoaloha, owai oe?

            "Owau o Kale Auwana, ke kiu a Kenela Seridana e----"

            I keia manawa a Kale Auwana i hoopuka ai kona inoa, oia ke kiu a Seridana e hoolulu nei ma kela aoao mai o ke awawa Senedoa, ua lele koke mai ia kekahi kanaka mahope o ke kiu a ku ana mamua o ke alo, me ka pupanapana ma kona lima i kau pololei mai ai imua o ke kiu, a puka mai la keia mau olelo--

            O M@ Ka@ Auwana @e, --a o oe @ k@ k@ha @ ia @ hapai i a @ mau @a @ a haaw@ @

            I kela wa i hoomanao iho ai keia, ua @iki e @ ka kekahi o na poe koa @ Hema @ h@ha@ua i kahi o Seth Lewis.

            Aohe wa e ae no ka hoalolohi a me ke kamailio no ke oia a me ka male. O ka oni ana o ke kino a me kona mau lima, ola ka make o ke kamailio hoohala manawa, he make no. Nolaila, i mea e pokole ai na hana me kona hoike @ aku i ke kue i ke kanaka k@ na waiho koke @ ia oia i kekahi o kana mau puupuu wikani ooiea loa ma @ maka o ua kanaka la.

            Ua alu iho o Kale Auwana ilalo, a oia no hoi ka manawa like i kani ae ai o ka pupanapana a ke koa a hala lihi ka puka maluna o ko ia nei poo.

            He paha ana i na maka o ua kanaka la, walawala aku ia oia i kahi e a waiho ana i ka honua, me he mea la, ua pa@ @ kona mau maka me kehahi pauku hau ooiea loa ka pii o ke poniuniu i kona poo.

            O ke kani ana o keia pu, he hoailona ia no kekahi hoouka hakaka e ukali ia mai ai e na koa, oia ka Kale Auwana i huli hope ae ai a nalowale iloko o ka nahelehele.

            Aole i liuliu kona wahi o ka holo ana aku, ua ike aku la keia i na poe koa e holo mai ana ma ke alanui no ua hale la, ua pee ae la oia a hala na koa, puka ae ia a hoomau ma kana huakai hele.

            Aole i piha ka hapaha hora o ka ka ia nei hele ana, ua hoopuiwa nui ia keia i ka ike ana mai i kekahi uluwena, e a @ ka home o Seth Lewis ka puuwai Amerika olalo, ua puhi ia e kela poe koa kipi holo aku la ilaila.

----

MOKUNA IV

KE KIU AMERIKA MA KE ALA O KA MOANAWAI.

Ua hoomau aku o Kale Auwana i ka hele ana imua i ke kulana o ke kahua hoomaha o ka puali holookoa malalo o Kenela Ela. O ke ala kahi e hiki aku ai ilaila, ua paa na kulana mua i ke kiai ia e na koa he mau haneri,a he mea hiki ole i ke kanaka malihini ka hoao ana ma na ano a pau e pakele mai ia mau kulana kiai aku, ke ole oia e hopu ia, nana pono ia, a huli @ kahi o kona hiki ana mai a me ke kuleana o kona maalo ana aku iloko o @ mau hora o ke aumoe.

            He mau mile okoa ka ia nei o ka hele ana aku maloko o na ulunahele, a hiki aku la keia ma kapa o ka muliwai e holo ia i ke kulana hoolulu o Kenela Ela, a ike pu aku la oia i kekahi ahi e a ana ma kekahi aoao mai, a he maaloalo kanaka ke holoholo ana a puni ke ahi.

            Ua hoomaopopo koke iho la keia, he hana nui ka kela ahi e a nei i keia po, oia kana i hooholo iho ai kona manao, e pono oia e hiki ilaila a e ike i ke ano o ka lakou halawai malu e malama ana.

            Oiai oia e hookokoke aku ana ma ka aoao o ka muliwai, ua ike aku la keia i kekahi kukui lamalama e a ana iloko o ka wai, a i ke kokoke loa ana mai, ua ike pono aku la keia i kona kino, he waapa.

            He lehulehu na poe o luna e kuku ana, a na ko lakou mau lako kaua i hoike maopopo mai i ko lakou kulana, he poe alukoa wale no lakou a pau ma ka paa ana o na pahikaua ma ko lakou aoao.

            Ua holo pololei aku ka keia waapa a pae ma ka aoao o kela ahi e a nei, lele nui aku la iuka a hoopuni ma kahi o ka puu ahi.

            Ua hoi hope aku la o Kale Auwana me ka huli ana i kekahi mea e hiki ai oia ke lawe ia ma ke ala o ka moanaw@ i maalo ae hoi mamua pono o ko l@ kulana hoolulu, no ka hoomaopopo loa ana, ina he halawai kaua ke kumu o ko lakou akoakoa ana ma kela wahi i keia mau hora o ke aumoe.

            O na koko@ ana a kona puuwai e hiki oia ilaila, oia kana i hooholo ai i kona manao me nana ole i ka make e kau mai la mamua ona.

 

(Aole ipau)

 

 

NEDE NIKONA

KA

Puuwai Haokila a Hooko

Kauoha Poina Ole;

A O KA

Holapu Hope Loa

A KA

"ALABAMA,"

KE

Ahikanana a Puhipuhiahi o ka Moana Atelanika.

"Elua Kupueu o ka moana,

A na O Ka e makau nei;

O ka Alabama me ke Senedoa,

I ka uhai loloa mai mahope."

 

MOKUNA XIV

HE KIPI HAUOLI

Ua ku mai ka moku Amerika Aloku ina mai laila mai he eono la i hala ae nei," wahi a ke kapena.

            "Ina pela, maluna mai oia o ia moku i hiki mai ai. Me he la, ua noonoo n@ua oia e hui ana ke Kearsarge me ka Alabama. A ina io pela, he keu ana ia o ka hakaka hoouka kaua hanana," wahi a Fale

            A o ka moku hea la ka oi o ka makaukau o laua?" wahi a ke kapena.

            "Aole ia mea i maopopo loa ia'u oiai, ua kulike loa ke kulana o na moku a ielua."

            Lalau iho la o ua o Fale i kana buke hoomanao a heluhelu ae la i ke kulana o na moku penei:

            Ka loa o luna o ka Alabama, 2210 kapuai, ka loa o ke kila, 210 kapuai, ke akea, 32 kapuai, ka hohonu, 17 kapuai, ka ikaika lio o na enekini elua, 300 pakahi, ka nui o na tona, 1,150 tona.

            Ka loa o luna o ke Kearsarge, 214@4 kapuai, ka loa o ke kila 198 kapuai, ke akea, 33 kapuai, ka hohonu 16 kapuai, ka ikaika lio o na enekini, elua, 400 pakahi, ka nui o na tona, 1,031 tona.

            "Ua like loa kela mau moku a ielua," wahi a ke kapena Beritania.

            "Ae, aohe hoopunipuni o ka'u mau huahelu, oiai, ua nana pono aku nei au me ke akahele loa, " wahi a Fale.

            "A pehea ko lakou mau loko kaua?" wahi a ke kapena.

            "E hai aku au ia oe. Hookahi a makou pukuniahi nui ehiku iniha, hookahi ewalu iniha me kanaono paona kaumaha o ka poka, a me eono-kana-kolu-kumalua paona. A o ke Kearsarge hoi, he elua ona pu umukumakahi iniha o ka waha, hookahi pu kanakolu paona poka, me eha-kanakolu kumalua paona Nolaila ua oi ka nui o ko makou mau pu i ko ka enemi, aka, ke ole au e kuhihewa, ua pa@iwakalua ka ikaika o kona mau pu aoao i ko makou," wahi a Fale.

            "He makemake loa au e ike i ka paio ana o keia mau moku," wahi a ke kapena.

            E lawe oe ia'u i Kebuga, a e ike aua nei oe. Ua maopopo ia'u ua ake nui loa o Kapena Semisa ma ke kahua mokomoko, a mamua o ko'u haalele ana iho i keia wahi, e hoouna aku ana au i ka lohe iaia i kahi e loaa ai o ka Alabama," wahi a Fale.

            "Alaila, i ka la apopo e holo aku ai kakou no Kebuga," wahi a ke kapena Beritania; a lawe ia mai la he mau kiaha me ka omole no laua, a inu ae la laua no ka lanakila o ka Alabama.

            "Ua kamailio mai oe ia'u inehinei no kehahi kaikamahine iluna o ka Alabama i kou manawa i haalele aku ai," wahi a ke kapena.

            "Pela io no. Nona ka makuakane nana i hoohoka ia Kapena Semisa no na mea e pili ana i ke daimana. He kaikamahine ui ke ano nana e aihua i ka puuwai o ke kanaka ke ike aku @ Ua ike mua au @a ma B@ a o kekahi mea pap@e i kau mai maluna o@u, oia no ko'u @io ana i ke aloha iaia. Ua haalele iho @a Bomabe maluna o ka moku Natila, a pela no hoi me a'u."

            "Aole au e hoolauwili wale aku ana ia oe me na mea e pili ana i ka'u mau mea i ike ai mahope mai, aka, ua lewa ke hai aku au, i ko'u haalele ana aku i ka Alabama, e mau ana no ko laua noho pio malalo o Kapena Semisa, a me he la hiki pu ae ana lakou i Kebaga, a ilaila auanei oe e halawai pu ai me Ruta Fergusona," wahi a Fale.

            I ka pau ana o ka laua mau hoonanea, ua ano luuluu loa iho la ko laua mau puniu, no ka nui o ka laua mea ona i mu ai, mamuli o ka hauoli no na manaolana no ka lanakila o ka Alabama, a hoi aku ia laua e hiamoe.

            I ko Fale ala ana ae i kekahi la, ua kau ka la iluna, a oiai oia e noonoo ana no na mea i hana ia ka po iho, a e lomi ana hoi i kona poo no ka nalulu, komo mai la o Kapena Welinetona, pane mai la:

            Ke hoomaka nei kakou e holo no Kebuga. E komo oe i keia mau aahu i ike ole ia mai oe no ka mea, e kaalo ae ana kakou ma ka aoao o ke Kearsarge. Nolaila, e komo oe i keia mau aahu i ike ole ia mai oe, a e pii kaua iluna o ka oneki, maila o ike aku oe i ko hoa paio ia Nede Nikona."

            Haawi pu aku la ua kapena nei he mau umiumi aoao, a komo iho la o Fale i na aahu ano e hoopaa ae la i na umiumi ma kona mau papalina, a ukali aku la i ke kapena iluna o ka oneki.

            Ua hoomaka ua moku nei e holo a ke aneane aku la e kaalo ma ka aoao o ka mokukaua Kearsarge, eiai oia e lana malie ana me ka welo haaheo o ka hae Amerika ma kona hope.

            Ku iho la o Pipili Fale ma kahi e ike maopopo aku ai i na mea a pau o luna o ke Kearsarge, mo ka hopohopo ole, oiai ua ano e loa ae la kona mau nanaina. () ke kakahiaka keia a ua manaoia, aohe poe hoomaopopo no ka holo o keia moku, aka, aia nae o Kapena Winslow a me Nede Nikona o ke Kearsarge iluna o ka oneki kahi i ku mai ai, me na ohenana i ko laua mau maka, a e nana mai ana i ua moku Beritania nei.

            "Pehea la ko'u manao i na ano hana a kela moku e holo koke nei i ke kakahiaka?" wahi a Kapena Winslow i ninau aku ai ia Nede.

            "He ano e maoli," wahi a Nede. Ua olelo mai ka hulipahu i kekahi o okou mau aliimoku inehinei, aole lakou e holo koke ana, he ekolu pule i koe. Ma ko'u manaoio, aia kela kipi iluna ona."

            Kokoke loa mai la ua moku nei a he nani kilakila kona kulana, me he manu nene la iluna o ka ilikai, a e pulelo ana ka hae Beritania ma kona kiahope.

            "E nana pono aku oe i ka poe e kuku mai la ma ka oneki," wahi a Kapena Winslow ia Nede.

            Ua kau mua aku la o Nede i kana ohenana a e haka pono ana kona mau maka maia wahi.

            Aohe hiki ia'u ke hoomaopopo aku i ko Fale mau helehelena iwaena o kela poe," wahi a Nede. "Ina oia iluna o kela moku, alaila, ua pee oia."

            Aka, aole nae e pee o Pilipi Fale. Me kona mau aahu ano e a me kona umiumi kapilipili, aia no oia iluna o ka oneki kahi i ku ai, me ka @ paa o kana ohenana i kona mau maka, a e halo ana ia luna  ka oneki o ke Kearsarge.

            "Aia kuu hoa paio ke ku mai la ma ka aoao o Kapena Winslow," wahi a Fale ia Kapena Welinetona, oiai lakou e kaalo ae ana ma ka aoao o ke Kearsarge. "Ua uliuli ia ka maka, ina he oiaio ka ike a ka'u ohenana. Aole loa ia e poina ana i ka mea nana i haawi makana aku ia mea. Aka, e ke kapena, ua puni loa o Kapena Winslow i ko'u mau umiumi a ua hoohewahewa ia'u."

            (Aole i pau,)

 

 

            I keia pule ae, e hoopuka ia aku ai ka papa hoonohonoho kaua o ka Alabama, ma ke awa kumoku o Kebuga, ma kela hooili kaua hope loa me ka mokukaua Amerika Kearsarge o ka aoao Akau.

 

 

HE KAAO

NO

HAPAIKALA-

Hapaikamahina

KA HUA OHIA NANI

I LOAA MA KA

Piko Mauna o Farani

Ka Ui nana i Kakele ke Aupuni o ka lihilihi o na Manu.

I kokua ia e HULUPAINA kona Pokii.

Unuhi ia e Moss Ma'u

            Pane mai la ka luaui makuahine o Lipine Bolu, mai manao kuhihewa olua pela, ina he ikaika keia keiki, heaha ka mea ona i haawi pio mai ai i ka al@hikaua nui, a ina paha oia he ikaika, aole oia e haawi pio mai.

            I ka lohe ana o kana kane ua ano loli aku la kona manao.

            E waiho kakou ia Lipine Bolu me kona manao pono ole, a e huli ae kakou a nana aku i kona mau hanau mua,

            I ko lakou hiki ana aku imua o ka lakou mau kane, ua mahamaha mai la lakou i ka ike ana mai i ka lakou mau wahine, a ninau mai la:

            Ihea aku nei oukou i hele aku nei i keia kakahiaka?

            I ka holoholo aku nei makou, wahi a na wahine.

            Pehea la oukou i hana ai e like me keia, aole hoi oukou i noi mai ia makou mamua o ko oukou hele ana.

            O, ua ike no makou i ko oukou manao, no kela keiki malihini ko oukou kumu i hele ai ua pono kona noho ana i ka halepaahao, a malaila oia e noho ai a make.

            Ia wa, noi aku la ua poe kaikamahine nei, e hookuu ia ke kino o ke koa opio oiai aole oia i hewa, a ua hoole ia mai ia manao o lakou.

            A i ka lohe ana o ua poe kaikamahine nei i na olelo a ua poe keiki nei, ua olelo aku la lakou, a e hana ia i ka la o ko oukou huhu a aole hoi oukou i ike i ko oukou hopena ma keia mua aku.

            I ka lohe ana o ua poe keiki nei, ua piena ae la lakou a pane mai la me ka olelo kikoi, owai iwaena o na aupuni o ka honua e kokua mai ia hana lapuwale a kela keiki, aole loa hookahi i lohe ko oukou mau pepeiao.

            Ua hoi oku nei na wahine a ua mau keiki nei, me ko lakou mau makua lakou i noho pu me ka lakou mau kane, ua kii aku na kane aole nae he maliu ia mai.

            Mai ka hora o Lipine Bolu i lohe ai ua hoopaa ia kana mea i aloha ai, aole oia i hoo iki mai i hookahi wahi mea ai, a pela no hoi o Meneti, oiai, o ke aloha moopuna a me ke aloha kane hoi, oia ka mea nana i hoomaona aku ia laua a ielua, a ua noho laua me ke kanikau no ke koa opio, a o ka lehulehu hoi, aole lakou i manao ae he poino e kau mai ana maluna o ke kulanakauhale holookoa.

            A i ka la hope i piha ai he hookahi pule o kakou koa opio iloko o ka halepaahao, ua hiki mai la ka elele a ke ke ikialii powa Moiniana imua o ka moi Finita.

            I ka hiki ana aku o ua elele nei imua o ka moi, ua haawi aku la oia i kona aloha imua o ka moi, a pela no hoi ka moi i panai mai ai i kona aloha.

            Ia wa i lalau iho ai ua kanaka nei i kekahi leta iloko o kona pakeke a haawi mai la i ka moi.

            Lalau mai la ka moi i ua leka ala a ninau aku la, nawai keia leka?

            Na momiaoa, ka weli o na pae mau na o Perusia nei, wahi a ka elele.

            I ka lohe ana o ka moi Finita i ka inoa o Momiana, ua ano e ae la kona mau helehelena a komo aku la ka @ mae@le puan@anu iloko o kona puniu a ua piha loa ia iho la oia i ka makau@ koha lohe ana i ka inoa o M@m@

            Ua wehe ae la ka moi i ka l@ penei ke ano nui o ua palapala ala.

            I ka moi Finita o Perusia,

            Aloha oe.

            Ke noi aku nei wau imua ou, e hooko mai oe i ko'u makemake, oia keia malalo iho nei.

            E haawai mai oe i ko kaikamahine muli loa i wahine na'u, a me ka noho alii o Perusia no'u, me ka oiaio.

            Momiana.

            Ka Weli

            I ka ike ana o ka moi i na manao o iloko o keia leka ua ano kaumaha oia, a pane mai la i ka elele a Momiana, e kali oe maane ia hoi mai au.

            Komo aku la ka moi maloko o kekahi rumi o kana mau hunona e noho ana a pane aku la.

            He hiki no anie ia oukou ke kokua mai ia'u, oiai ua hiki mai imua o'u kekahi leka ano nui a he mea no'u a me ko'u ohana e kanikau ai no ka manawa loihi.

            Pane mai la ua poe keiki nei, mai ia wai mai kau leka.

            Mai ia Momiana mai, wahi a ka moi i pane mai ai.

            I ka heluhelu ana iho o ua poe keiki nei a i ka pau ana, pane aku la lakou i ka moi.

            Ke hai aku nei makou ia oe, mai haawi aku oe i na mea a pau i noi ia mai nei ma ka lima o Momiana, e hai aku oe ma ka leka e like me ia, a aia a me ka ikaika e loaa ai ia mau mea a pau i ua o Momiana.

            Ia wa no i kakau iho ai ka moi i kana leka a i ka paa ana, ua haawi aku la oia i ka elele a Momiana.

            Penei ka heluhelu ana o ua leka nei a ka moi.

            Ia oe e Momiana,

            Ke alii powa.

            Ke hoike aku nei au ia oe, o na mea a pau i makemake ai, maloko wale no ka ikaika e loaa ai na mea a pau ia oe. Me ka oiaio.

            Moi Finita.

            I ka hiki ana aku o ka elele imua o kona haku, ua haawi aku la oia i ka leka a ka moi, a i kona nana ana iho mai ka mua a ka hope, ua hooi loa @a ae la kona inaina, a hoomaka hoa iho la oia e kakau i kekahi leka na ka @ a penei na manao o loko o ua leka ala ana.

            I ka moi Finita o Perusia.

            E like me kou hoohoka ana ia'u: oia hoi, aole oe e ae ana i ka'u mau mea a pau i noi aku nei, nolaila, e hookau aku ana wau i ka poino weliweli nui maluna o ke kulanakauhale holookoa o Perusia nei a ke kauoha aku nei wau ia oe, a ai oe a me kou mau makaainana iloko o na la elima, a i ke ono o ka la e hiki aku ai au me ko'u mau mihona kanaka a luku aku ia na mea a pau me ka weliweli nui i ike ole ia mamua.

            Momiana.

            A ua hoouna hou ia aku la kahi elele i kai o ke kulanakauhale.

            I ka hiki ana aku o ua wahi elele nei imua o ka moi, ua wehe ae la oia i ka leka a ka moi a haawi aku la.

            Wehe ae la ka moi a nana iho la i ua leka la, a i ka pau ana, ua ano e ae la kona mau helehelena, a ua nui no hoi kona hele ana e ninau i kana mau hunona i ke ano o ke kuleana o ke aupuni e lanakila ai maluna o ke keikialii powa Momiana.

            A oia ka na hunona i hoike mai ai i na olelo ku i ka liki i na ikaika o lakou iho, ua hiki i ko lakou mau pualikoa ke ala kue mai ia Momiana, a aole e lanakila o Momiana maluna o lakou, a ua kahea ae la lakou i kekahi mau puali koa nui hewahewa, a he manawa ole ua huliamahi mai la ka hapanui o na kanaka o ke aupuni malalo o ka olelo kuahaua a ua mau keiki nei, a ua mahele ia hoi ua pualikoa nei iloko o na mahele eha, e like no hoi me ka nui o ua mau keikialii nei, a ua kaena ae lakou, aole nae he manaoio o ka moi e lanakila ana lakou a ua hoolaha aku la ka moi i kona mau makaainana, e hai aku ana i ka poino e kau iho ana maluna o ke aupuni oia hoi ka hele ana mai o ke alii powa Momiana e luku i na mea a pau.

            A i ka ike ana o na mea a pau i keia olelo hoo@laha, ua hoomaka koke lakou e ai a e @ a o ka poe waiwai hoi, ua ai a ua uhauha me ka manao ole ae hoopono mai ia mua aku a o ke kupunakane hoi kekahi o ka kakou koa i manao e uhaua i kona waiwai.

            i ua hapauea nei e noonoo ana no kona mau waiwai a e kukoo ana hoi pehea la oia e hana ai i kona mau waiwai ia wa no hoi i lohe koliuliu aku ai oia i kekahi leo hanehane i ka i ana mai.

            mai makau oe i ka make e kau mai ana maluna o ke kulanakauhale holookoa, oiai, aole oe e make, a aole hoi e poino hookahi wahi hunahuna o kou mau waiwai, oiai, i ka la e hiki mai ai ka poino aia no kau mooopuna e paa mai la ma ka halepaahao ma kou aoao e kokua ana ia oe a me ke aupuni, oiai he keiki oia i piha i ka mana a me ka ikaika.

            I ka lohe ana o ka hapauea Meneti i keia leo, ua ano puiwa ae la oia, a ninau aku la oia nowai la keia leo a'u e lohe nei.

            Iloko o oia wa i pane hou mai ai ua leo nei, e hoolana i kou manao a mai kaumaha.

            I ka lohe ana o Meneki i keia mau olelo a pau, ua hoopau ae la oia i lona mau manao kaumaha.

            A e haohao mai ana paha oukou e ka poe heluhelu i keia leo a ka hapauea a lohe nei.

            O keia leo a ka hapauea e lohe nei, mailoko mai no ia  o kahi pahu daimana no ia a ke koa opio e hoopoi ala iloko o kona poli maloko o ka halepaahao a e waiho ae kakou i na mea a pau, a e huli ae kakou a e nana aku ia Momiana me kona mau puali powa, a ua like hoi me ka naonao ka nui o na powa, a e noke i ka helu aole e pau.

            I ke ahiahi o ka luna o ka la, ua hoomakaukau iho la oia e lele kaua mai maluna o ke kulanakauhale o Perusia, a i ka hiki ana ae i ka hora 12 o ka po, ua maki mai la oia i kona mau koa no ke kulanakauhale.

            I ke kani ana o ka hora @ o ke kakahiaka, ua loaa mai la na kauhale ma waho o na palena o ke kulanakauhale, ua hoomaka mai la na koa e luku a ua puehu liilii mai la hoi na kanaka iloko o ke kulanakauhale, e imi ana hoi i wahi no lakou e pakele ai.

            Iloko o ia wa i hoolale aku ai na keikialii eha i ko lakou mau kualikoa e hoonee imua o na enemi e nee mai ana iloko o ke kulanakauhale.

            I ka hui ana o na aoao elua, ua hoouka ia iho la kekahi kaua hanana a @ ko o na hora elima keia paio ana, ua pau loa aku nei ka hapanui o na koa o ke aupuni i ka make, a koe aku la he elua wale no kaukani, a ia wa no hoi i emi pu aku ai me na keikialii i hope a aole e hiki ia lakou ke nee hou aku imua.

            I ka wa a na keikialii i noho ai, ia wa pu no hoi i naholo pu mai ai me ko lakou mau koa e imi ana i wahi no lakou e pakele.

            I ka hoi ana aku o na keikialii iloko o ka halealii ua ike mai la ka moi, a ua hele mai la oia e ninau.

            Pehea ko kakou kulana i keia wa imua o ka enemi?

            Pane aku la kana mau hunona, aole he pono o kakou i keia manawa, e kali wale aku no ko kakou hopena e hiki mai ana, aole i helu ia ke akamai a me ka ikaika o ko kakou mau wahi koa.

            I ka lohe ana o ka moi, ua pane aku la oia me ka huhu, aole no wau e kalai manao ai e hooko aku i na mea a pau a Momiana i noi mai ai ia'u, a mamua hoi o ko oukou liki mai imua o'u he ikaika oukou, a alaa ko kakou make la.

            Iloko o ia wa i hoomaka ae ai ka moi a me kona ohana a pau e uwe kumakena a me ka lehulehu holookoa a pau, a na keia leo uwe hoi i lawe aku a lohe ka kakou kamaeu e noho mai la iloko o ka halepaahao, e hoike aku ana hoi iaia, eia he poino n@i mai ia Momiana mai.

            I ka lohe ana o ke koa opio i ka leo uwe o na mea a pau, ia wa no i wehe ae ai oia i kana pahu daimana a lalau iho la i kana ohenana ka-ohe-nana-i-pa-miliona-ia-ka-ike a kau ae la ma kona maka, a ike aku la oia i kekahi pualikoa a e luku ia ana hoi na kanaka.

Ia wa ana e nana ana, ua ike pono loa aku la i na mea a pau, a iwaena o lakou o Momiana kekahi.

            (Aole i pau.)