Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 19, 11 May 1889 — HE KAAO NO HAPAIKALA-Hapaikamahina KA HUA OHIA NANI I LOAA MA KA Piko Mauna o Farani Ka Ui nana i Kakele ke Aupuni o ka Lihilihi o na Manu. I Kokua ia e HULUPAINA kona Pokii. [ARTICLE]

HE KAAO NO HAPAIKALAHapaikamahina

KA HUA OHIA NANI I LOAA MA KA Piko Mauna o Farani

Ka Ui nana i Kakele ke Aupuni o ka Lihilihi o na Manu.

I Kokua ia e HULUPAINA kona Pokii.

Unu'ni ia e Moss .1 lau l'ane mai la ka luaui makuahine o Lipine Bolu, mai manao kuhihewa olua pela, inahe ikaika keia keiki, heaha ka me.i ona 1 haawi pio mai ai i ka ah. hikaua nui, a ina paha oia he ikaika, aule oia e haawi pio mai. I ka lohe ana o kana kane ua anO loli aku la kona manao. E waiho kakou ia Lipine Holu mc kona manao pono ole. a e huli ae kakou a nana aku i kona mau hanau, 1 ko iakou hiki ana aku imua o ka lakou mau kane, ua mahamaha mai la lakou i ka ike ana mai i ka lakou mau wahine, a ninau mai la: Ihea aku nei oukou i heie aku nei i keia kakahiaka ? I ka holoholo aku nei makou, wahi a na wahine.Peheu la oukou 1 hana ai e like me keia, aole hoi oukou i noi mai /a makou mamua o ko oukou hele ana. 0, ua ike no makeu i ko oukou manao, no kela keiki malihini ko oukou kumu ī hele ai ua pono kona noho ana i ka halepaahao, a malaila oia e noho ai a make. la wa. noi aku la ua poe kaikamahine nei, e hookuu ia ke kino o ke koa opio oīai aole oia i hewa, a ua hoole ia mai i? manao o lakou. A i ka lohe ana o ua poe kaikamahi ne nei ī na oleio a ua poe keiki nei, ua oleloaku la lakou, he nani ia ua ae ole ae la no oukou, a e hana ia i ka la o ko oukou huhu a aole hoi oukou i ike i ko oukou hopena ma keia mua aku. • I ka lohe ana o ua poe keiki nei, ua piena ae la iakou a pane mai la me ka oleio kikoi, owai iwaena o na aupuni o ka honua e kokua mai ia hana lapuwaie a keia keiki, aole loa hookahi i lohe ko oukou mau pepeiao. Ua hoi oku nei na wahine a ua mau keiki nei, me ko iakou mau makua !akou i noho pu ai a aole no hoi lakou i noho pu me ka lakou mau kane, ua kii aku na kane aole nae he maliu ia mai. Mai ka hora o Lipine Bo!u i lohe ai ua hoopaa ia kana mea i aloha ai, aoie oia i hoo iki mai i hookahi wahi inea ai, a peb no hoi o Meneti, oiai, o ke aioha moopuna a me ke aioha kane hoi, oia ka mea nana i hoomaona aku ia iaua a ieiua, a ua noho iaua me ke kanikau no ke koa opio, a o ka lehulehu hoi, Hole lakou i manao ae he poino e kau ma\ an # a maluna o ke kulanakauhaie holookoa. A i ka la hope i piha ai he hookahi pule o kakou koa opio iloko o ka halepaahao, ua hiki mai la ka elele a ke ke ikiahi powa M iniana imua o ka moi F mitx I ka h»ki ana aku a ua elele nei imua o ka moi, ua haawi aku ia ota i kona alaha imua o ka moi, a pela no ho» ka moi i panai mai aī i kona aloha. la wa i laiau iho ai ua kanaka nei ī kekahi lera iloko o kona pakeke a haawi mai la i ka moi. Lalau mai la ka moi i ua leka aia a ninau aku U, nawai keia leka? Momiaaa, ka weli o na pae maa na o I*erusia neī, wahi a ka elele. I ka bhe ana o ka moi Fmita « ka inoa o Momīana, ua aao e ae U koaa

mau hc'.cbc-cn<i komo a<u ° nuvt'e uoko o k. r.a P-M-u 3 ;;.; -.ha loa a th > !i 013 t ka nnk.i:: : kon iohe ana 1 ka in-u o M >:np'v> L .1 weho .ic i>\ ki tr.oi 1 Ki i- ■ : crvl ke iiv: n*ai o ua au I ka moi Fir.iu 0 Pcri!>!a, Aioha oe. Ke noi aku nei wau imua ou. e hoo ko mai oe 1 ko'u makoniake, oia keia tr.a!a!o iho nei K haawi īnai o« i ko kaikamahine uiuli loa i wahine na'u» a me ka noho alii o i'erusia no'u. me ka oiaia Momiana. Ka V* eli I ka ike ana o ka moi i na manao 0 ioko o keia leka ua ano kaumaha oia, a pane mai la i ka elele a Momiana, e kali oe maane ia hoi raai au. Komo aku la ka raoi maloko o kekahi rumi o kana mau hunona e noho ana a pane aku la. He hiki no anie ia oukou ke kokua mai ia'u, oiai ua hiki mai imua o'u kekahi leka ano nui a he mea no'u a me ko'u ohana e kanikau ai no kamanawa loihi. Pane mai la ua poe keiki nei, mai ia wai mai kau leka. Mai ia Momiana mai, wahi a ka moi i pane mai ai. I ka heluhelu ana iho o ua poe keiki nei a i ka pau ana, pane aku la lakou i ka inoi. 4 Ke hat aku nei makou ia oe, mai haawi aku oe i na mea a pau i noi ia mai nei ma ka lima o Momiana, e hai aku oe in.i ka leka e Uke me ia, a aia a me ka ikaika e loaa ai ia mau mea a pau i ua o Momiana. Ia wa tio i kakau iho ai ka moi i ka na leka a i ka paa ana, oa haawi aku la uia i ka elele a Momiana. l'enei ka heluhelu ana o ua leka r.ei a ka moi. la oe e Momiana, Ke alii powa. Ke hoike aku nei au ia oe, o na mea a pau au i makemake ai, maloko wale no o ka ikaika e loaa ai na mea a pau ia oe. Me ka oiaio. Moi l'iniia. 1 ka hiki ana aku o ka elele imua o kona haku, ua haawi aku ia oia i ka leka a ka moi, a i kona nana ana iho mai ka mua a ka hope, ua hooi loa -a ae la kona inaina, a hoomakiv ho;. iho !a eia e kukau 1 kekahi leka na ka t. . a penei na manao o loko o ua leka ala ana. I ka moi Finita o Perusia. E like me kou hoohoka ana ia'u; oia hoi, aole oe e ae ana i ka'u mau mea a pau i noi aku nei, nolaila, e hoOkau aku ana wau 1 ka poino weliweli nui maluna 0 ke kulanakauhale holeokoa o Perūsia nei, a ke kauoha aku nei wau ia oe, e ai oe a me kou mau makaainana iloko 0 na la elima, a i ke ono o ka la e hiki aku ai au me ko'u mau miliona kanaka a luku aku i na mea a pau melea weliweli nui i ikeole ;a mamua. Momiana. A ua hoouna hou ia aku la kahī elele i kai 0 ke kulanakauhaie. I ka hiki ana aku o ua wahi elele nei imua 0 ka moi, ua wehe ae la oia i ka ieka a ka moi a haawi aku la. Wehe ae ia ka moi a nana iho la 1 ua leka la, a i ka pau ana, ua ano e ae la kona mau hclthe!ena, a ua nui no hoi kena heie ana e ninau 1 kana mau hunona 1 ke ano o ke kuleana o ke aupuni e lanakiia ai maluna o ke keikialii powa Momiana. A oia ka na hunona i hoike mai ai 1 na olelo ku i ka liki i na ikaika o lakou iho, ua hiki i ko lakou mau pualikoa ke ala kue mai ia Momiana, a aole e la naola o Momiana maluna o lakou, a ua kahea ae la lakou i kekahi mau pua li koa nui hewahewa, a he manawa o£e ua huliamahi mai ia ka hapanui ona kanaka 0 ke aupuni malalo o ka oleio kuahaua a ua mau keiki nei, a ua mahele ia hoi ua puaiikoa nei iloko o na mahele eha, e like no hoi aie ka nui o ua mau keikialii nei, a ua kaena ae lakou, aole hookahi mea e aa aku e paio me iakou, a aole nae he manaoio o ka moi e lanakila ana lakou a ua hooi&ha aku )a ka moi t kona mau makaamana, e hai aku ana i ka poioo • kau iho ana maluna o ke aupuni oia bot ka he)e ana mai o ke alii powi Moraiana e luku 1 na mea a pau. A t ka ike ana o oa mea » pau i ke-

ia oU-lo hov\-Uha. u.i hoomaka koke laV%u 0-u « e 1 r.„;, .1 -> ka ;hct, v..\ At X ua uiuulu me k.\ tr.ir.ao ,vo .ic h 1 jvno nu u mu aku. .\ o ke kupunakane ho« kekahi o ki k*kou soa i man.*.o e uhiuha « kona wai«tai. I iu hanauea nei e a:u ::o kv>na nuli waiw.ii a e kuko ana hoi : e he.\ h oia e !un* ai i kona raau waiwai la wa no hoi t !ohe ko'auliu aku .n oa i kekahi ieo hanehane i ka i ana mai uui makau oe i ka make e kau inai ana maiuna o ke Kulanakauhaie holookoa, oiai. aole oe e make* a ao!e hoi e poino hookahi wahi hunahuna o kou mau waiwai, oiai, i ka la e hiki mai ai ka poino aia no kau mooopuna e |aa mai la ma ka halepaahao nu kou aoao e kokua ana la ōe a me ke aupuni, oiat he keiki oia i piha ika mana a me ka ikaika. I ka lohe ana o ka hapauea Mencti i keia leo, ua ano puiwa ae ia oia, a nt n&u aku la oia nowai la keia leo a'u e lohe nei. Iloko o ia wa i lune hou nui ai ua leo nei, e hoolana i kou manao a nui kaumaha. I ka iohe ana o Meneki i keu nuu olelo a pau, ua hoopau ae la ou i kona nuu manao kaumaha. A e haohao mai ana paha oukou e ka poe heluhelu i keia ieo a ka hapau ea e lohe nei. 0 keia leo aka lupauea e iohe nei, 'mailoko mai no u o kahi pahu vlaimana no ia a ke koa oi>u> e hiipoi al.i ilo ko o kona poli nuioko o ka halepaa hao a e waiho ae kakou i na mea a pau, a e huli ae kakou a e nana aku la Momiana me kona nuu puali powa, a ua like hoi me ka naonao ka nui o na powa. a e noke i ka helu aole e i>au 1 ke ahiahi o ka lima o ka ia, ua hoomakaukau iho ia ou e lele kaua mai maiuna o ke kuianakaulule o i'e rusia, a i ka hiki ana ae i ka hora i-* o ka po, ua maki mai la oi.i i kona mau koa no ke kulanakauhale. 1 ke kani ana o ka hoia <> <> k e kaka hiaka, ua ioaa mai la na kauhale ma waho o na nalena o ke kulanakauhale, ua hoonuka mai ia na kua e '.uku a ua puehu liilii mal ia hol rui kanaka i'.oko o ke kuianakauhale, v iim ana hoi i wahi no lakou e pakele ai Iloko o la wa i hoolale aku ai na ikin'.ii eha i ko lakou mau pua'.ikoa e h onee imua o na enemi e nee mai ana i'.oko o ke kulana«auhale. I ka hui ana o na aoao elu.», ua h«n» uka la īho la kekahi kaua hahana, a i. > ko o na hora elmu keia paio ana, \a pau loa aku nei ka hapinui o n.i koa «» ke aur>uni i ka make, a koe !a eiua waie no kaukani, a ia wa no hoi i emi pu aku ai me na keikum i hf»pe a aule e hiki ia lakou ke nee hou aku unua. I ka wa a na keikiain i h> '.o a«, u wa pu nn hoi i naholo pu mai ai me ko iakou mau koa e un/ ana t wahi no l\kou e pakele. I ka hoi ana aku o na keikiaiu lioko 0 ka haieaiu ua ike mai ia ka moi. a ua heie mai ia ou e ninau. l'ehea ko kakou kuiana i keu imua o ka enemi ? I'ane aku ia kana mau hunona, aole he pono o kakou i keia manawa, e kali wale aku no ko kakou hopena e hiki mai ana, aoie i hc!u ia ke akamai a me ka ikaika okokakou mau wahi kua. I ka lohe ana o ka m >i, ua pane aku la oia me ka huhu, aoie no wau e kaia 1 manao ai e hooko aku i na mea a : au a Momiana ī noi mai ai la'u, a mamu'i hoi oko oukou liki mai imua o u he ikaika oukou, a aiaa ko kakou make la. Iloko o ia *a i hoomaka ae ai ka moi a me kona ohana a pau e uwe ku makena a me ka lehulehu holoukoa a pau, a na keia leo uwe hoi t lawe aku a lohe ka kakou kamaeu e noho uiai ia iloko o ka halepaahao, e ho»ke aku ana hoi iaia, eia he poino nai mai la Momiana mai. I ka lohe ana o ke koa ppio i ka leo uwe o na mea a pau, ia wa no i wehe ae ai oia i kana pahu eiaimana a laiau iho !a i kana ohenana ka-obr-nana i-pa-mihona-ia-ka-ike a kau ae la naa kona maka, alke aku !a oia i kekahi puahkoa a e luko ia ana hoi na kanaka. Ia wa anae nana ana, ua ike pono loa aku la i na mea a pau, a iwaena o lakog o Momiana kekahi. « (AtUifan.)