Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 21, 25 May 1889 — HE KAAO NO HAPAIKALA-Hapaikamahina KA HUA OHIA NANI I LOAA MA KA Piko Mauna o Farani Ka Ui nana i Kakele ke Aupuni o ka Lihilihi o na Manu. I Kokua ia e HULUPAINA kona Pokii. [ARTICLE]

HE KAAO NO HAPAIKALAHapaikamahina

KA HUA OHIA NANI I LOAA MA KA Piko Mauna o Farani

Ka Ui nana i Kakele ke Aupuni o ka Lihilihi o na Manu.

I Kokua ia e HULUPAINA kona Pokii.

Unuki ia t M*ss Ma'u Ia wa i pane aku ai o A!e>etela i ka ina aole oe i manaoio i ka'u mau olelo, alaila e naoa mai oe i ka hoike o<aio ma ko'u aoao, a e manaoio mai hoi oe i ki'u mau olelo. Ia wa no i hopu iho ai o Alesetela i koru kookoo noana, a p-me ihu b: [ Ia oe e ke kookoo kupui o ke aupu<

m h ku. e h:■ ike mai oe 1 ke ku oki ; haku o kaua i.eko ou 1 keu hora. 1 i<e jrnai n ka kh u<na hoiookoa e n ;nobo 1 nui nei. F I !i*i i hahau a't j ai o A'es.«teij • '<oci;cv3 kuutsa ma ka paiaoka hi : eahi a anapu *ku )a ka uwiU mai lo<f> a<u o ua kook>» la a k!e aku la ke kih ; p-jr,t hu u*ihi 2 pili i ka paia 0 ki r,a«tai,K He hjpai"a hcri ka punohu ana o ka uwāhi. a t ka mawehe ana ae o ka pun-.h*j, ;,i *a rc ī »ke afcu ai ka moi 1 kekahi <1 a mt ka U-huiehu ho*ookca. Ii wa ; pane aku ai kahi kanaka uu<u. aole ;ne; 1 h-ki r:iai keia keiki i ko Oukou rc; au;i,n! ? iioe ie ;.u: ;'a *ra mei a me ka lehulehu h lo Aoi e n :.oho mai ana a o l"ko o ka halea'ii. Pjne hoj aku h kahi kanska uuku. e e *a ok-i a ka lehule

! h. ; , oke kii o ktia keik» eku nei imua o kak«»u, di. !e &nti :a o ke keiki a ou* k ij i hcfOt.-aa a: j! ko o ka haiepaahao 0 *w ou<ou aupuni net ? Ii wa i kauiona pono mai ai na maka o ka nn-i mJuna o ke k i, a i ka hu ;re loa «> kur.a nana ana, ua hoo a mai la ka iiH i, oia r.o. a he n.ea uiaio hoi kau e h'/ike mai nei «a'u, oia hoi, 0 ke d nu ke kn o ke keiki e noho mai la iloko o ka haiepaahao. A eia paha ko'u kanalua i keia minawa, pt hea ia eia i pi;ka ai mailoko mai o ka hj!tpaahao, oiai. ua h.«na ia ko\i halepaahao n:e ka paa ioa, wahi a ka inoi 1 pane aku ai Pane aku ia o Aiesetela i ka, moi e heomanao oe, 0 ka paa 0 kou halepaahao 1 manao ai he paa, he meaole ia, ua iiU) ia p<a he mea ole imua ona, oiai, he keiki ia i piha i ka mana a me ka ikaīka, a ao'e !.e kanaka ma ktia īli honua e hiki e hoohaahaaikona ikaika a me kona akamai. oiai. e nana oe ma ke!a \vahi pahu uuku ana e hii mai la mamua o konna ai ', 0 kona kokua nui ia. Iloko o ia wa i hooiaio mai ai ka moi 1 na olelo a ke kilokiio kaulana 0 ke aup.:ni Hcbcra a haawi aku la oia i ka mahalo pihia Alesetera a me ka 1 aku. o na mea a pau au e makemake ai, ua hiki ia'u ke hooko, niai ua hoike

■mai oe i ka mea nana 1 hjopobihihi i ko'u noonoo. Pane aku la ua wuhi kilo'<i!o poupou nei, e oiuo'u oe e ke aiii e hookuu mai u'u e he!e tna ka ? u huakai makaikai honu», oi.'i, he luihi ke alahele mamua aku nti o r u kauwa, a eia ka'u kauoha ta oe, e k;i aku 1 ke kupunakane o ujl kcik ; !a e no'no mai la iloko oka ha a e hooiauna mai meee, alaila. nana ponoi no e kii a hookuu mai, alaiia pakeie oukou a pau loa a me ke aupuni a e haawi aku oe i kou noho mui m. luna o Men«.ti a o oe ka lua o na 11101 a mai man.iO oe o kou haawi ana i kou noho niui, he mea ia nuu e ntle ai 1 na pom.iikai a pau aole pela, o keia a pau loa, he mea ia n u e pak-ie ai a me kou ohana a pau loa. Aeo'eloaku oe ia Meneti na ka moopuna p.moi no ana e poni iaia aole na ka n.ea okoa, a o na luea & pau a Meneli e olelo mai ai īa ee e h.)oko aku 110 ( e a mai kanalua hji, wuhi a ua uahi makaiii nei 1 pane aku ai i ka m« «i. A eia ka lua, e nana pnno oe ike kapa o ua ke.ki la e hele mai ai e poi/i 1 kona kupunakane a he kap;.kila ha tkatka ke ano o ua kapa l.t a ina oe e ike i keia mau mea a pau a'u 1 kuhiku-

hi aku nei ia oe, aiaila e manaoio no :oe i ka'u mau olelo, e hooko kuke aku joe i ktia mau mea, o hala auanei ka ;eiu o na !a a iii mai ka pjino nui ma!U;r,a o ke aupnni o Pcrusta nei. Ha-\vi aku ia ua wahi kilokiio poudou nei i kuna alo'na hope ika moi a peia no hoi ka moi i p.inai aku ai i kcna aloha i ke kilekilo kaulana o ke aupuni o Hebera. He imo ana na ka maka ua nalowale aku la ke kiiokilo Aitsetela iloko o ka manawa pokole loa, a he mea hao-' hao hoi ia i ka manao o na mea a pau e noho ana. He i aku la na mea a pau rae ka nune nui ana no ke ano o keia wahi kanaka a me ke ano o kela kuokoo nana i hoike mai ia lakou i ke ano o kekahi keiks ui loa a lakou i ike ole ai mamua. la wa no hoi kauoha aku la ka moi i konapuuku e k:i ia Meneti a e lawe mai imua o kona aio. He manawa ole ua hiki mai !a o Me neki ia.ua o k& moi me na waimaka e kiheahea ana ma kona mau papalina. No ia mea, pane aku ia ka moi, e bo oiana ikou manao, oiai, aoie e make ana kau moopuna, no ka mea 1 keia hora e poni aku ai kau moopuna ia oe i m*;i no Pmsia nei, a e haawi aku ana au 1 ko'u nehoa ii nou a mau ioa aku ma ke ano e lito < e i hoaloha no'u aooe ka lua ona moi o Perusta oei ma ka nohoaiii. NolaiU, ke kauoha aku nei wau ia oe e ke aiii nui e kii i ko moopuna iloko o ka haiepaahao e hookuu mai i keia hora. I ka lohe ana o ka hapauea i na oleto a ka mo» Finsta u* nui loa koha hauoh oo ka hemo ana o kana moopuoa aui ka hiiepaahao mu

| No la mea *c k<e Uka ha-pau- ' ea t na oieio a ka tno ; ! * x keii wahi eki mea heiuheUi. e ite a ktkoc a nana i m ke.kiaia ». A.oino. I ka wa a kc kik>k»!o AJe<eseia e hoike aoa īmaa oka moi i na mea i ;>au ua lohe ooaī U «a oeau keikiahi Sokct--00 oet i oa o!ek> a ke kanaka uuktj no na roea e piii ani i ko la<ou eoem:. Va olelo aku kekihi keiki i kekjhi miu keiki o Ukw, ma he ouio keu mau ok'o a kaht kan*ka uuku a kikou e iohe nei, ehia ka hoi mea aloha o ka<ou t ka pau loa i ka make. Pehea hoi re i manio ai peia ? wahi a kekahi ooe ke*ki e ae. Eia hoi puha Ia T ina oka mea nana 1 iuku ka poe powa a okelakeiki e mai U ik.ko o ka haiep»ahjj e like uu' na oUba kakou i lohe iho nt». a r a u t ;jau loa ana k«kou i ka make vāi', U4

h»na tku kakou i kekihi mea pon » oU imua ona, a aole h i e hiki i ko kA<. i ikaika ke ku atu imua ona. Pane mai la kekahi n au keiki.ma: hiiinai oe ia mau olelo a kahi kanak e hke no me kona uuku pela na 1 utAu ai kona noonoo, a heie mii u'a iniua n ko makuahohowai e hoopum, uni ai. Ina paha he ikaika oia, pehea eia i haawi pio mai ai i ko kakou mau ko.i, oiai ua uuku iho ia maenua o ko n.i po wa i iuku ia ai. | E waiho iki iho kakou i na keiki ickoino a e huli ae kakou a nana aku i i ka hapauea. Ia wa kauoha aku la ka moi i kona mau kahu kaa e hana ia ke kaa moi t.o ka hapauea. Emeole no hoi ua giakauicau na mea a pau a i hakaiia waie no i ka oiomana Memui. Pane mai ia ka moi eia na hoku alii a me na mea a pau, ma ke ano e hoike aku ana oe imua o kau moopuna o oe ka moi o Perusia i keia manawa. I ka pau pono ana o na mea a pau, ua hele aku la ka hapauea a kau iiuna o ke kaa alii a hao aku ia ke kahu no ka halepaahao ka pahu hopu. I ko iakou hiki ana mawaho o ke pa ni puka, pane aku la ka moi Finiu i ka iuna kiai, e kii aku oe i ka moopuna a ke alii nei e hookuu mai, oiai ua hana naaupo kakou iaia. Wehe aku la ke kiai i ka puka a kahea aku la i ke koa opio. He minawa ole ku ana ke koa npio imua o lakou a ike mai ia oia i keia ka naka elemakule poohina me na kahi<t> a ii, ua hoohewahewa ke koa opio i ka hapauea, oiai, aole oia i manao o kona kupunakane no keia. I ke koa opio e ku ana a e nune ana iloko ona, he.»ha ia kona kumu i ka! c.j ia aku ai, ia wa no i pa-e aku ai ku ieu o ka hapauea: la oe e kuu moopuna, e hele mai a ■eau ili ni o ke kaaalii, a nohom nio na Lha o kou kupunakane nei, <»iai n.a kou hora i lawe la mai ai e ka enemi *. hiki i keia hora a kaua e hui nti, e k;.nikau mau ana wau nou, a i keia mana wa hoi ua lo«a mai ia'u ka p m'uik.ii nui trai ka nioi F:(iita. Ia wa i hoomaopopo m. i ai ke ku.i opio i na oieio a kona Kupunakaiu.' a heie aku la oia a hui aloi.a oia n»c ki.na kupunakane a me ka inoi Fm ti a he mau minule hoi la o ka ehaeiu e hoaiii ana maluna o lakou. I ka pau ana o ia mau hr,a«:na lui;!uu, ua hoi aku la ke kaa alii no ka ha le kakela ka pahu hopu. I ka hiki ana i ka hale, ua lele imia ka kakou koa ilaioa me kona kupunakane a haawi aku la i ko laua alohu i ka moi Finita a pe!a no hui ka moi i panai mai ai i kona aioha i ka kaua koa opio a me kona kupunaknne, a iioi aku ia no hoi ka moi no kona home a pela no hoi me iaua nei no loko o ko laua kakeia. E waiho kakou e ka mea heluhelu i Ve koa opio a me kona kupurnkjne e nanea ana iioko o ko iaua mau hjle a e huli ae kaua a nana i ka moi Finita i hiki aku ai i ka halealii. I ka moi i hiki aku ai i ka haleahi ua heie loa aku ia oia a ma ka rumi e waiho ana o kana kaikamahine i ka mai, a aku ia no hoi oia i na keikialu iokoino e noho ana, a hele loa aku la oia a ku ma ka aoso o ka moe o kana kaikamahine a pane iho ia. Ia oe e kuu leī, ka hooilina kaiaunu o ko'u nohoalii, e hoolana i kou rpanao oiai, o kau mea i aioha ai ua pake e mai ia mai ka make mai, a ua hookuu ia mai net oia e a'u kou makuakane mailoko mai o ka ha!epaahi >. a he mau hora koe e ike no oe i na heiehele na o ka inea au i aloha ii. 1 ka lohe aoa o L'pme Bo!u i na oie lo a kona makuakane, ua ala koke ae la ia a mnau ooai ta: He oiaio anei kau mau mea i oieio mai nei ia'u e kuu makua, ua hemo mai kuu mea i aloha ai maiioko mai o ka halppaahao ? Ia wa i ae kooa makua alii i ka ninau a kana kaikamahine. Aia oīi ihea kahi noho ai i keia wa? wjhi a L'pine Bo!u A a no oia i kona hale ka'keia kihi i lohi ai, a ua hookohu aku nei wau i

i kona k'jv.unjkine i n ot no Pcrusia nei i nu ko' i \ aku iaia. I <x U he ana o na keikialu iokoina pane -:<e mai Ukoi; i ko Ukou makuaIhnnowai. Ea. he ouio anei kau mea e olelo | u hwkuu mai nei oe tko makou «nem» ? Ae, wahi a ka nu i. a heaha U ko ou kou makemake ? wahi a ka moi i ni Pane aku U sn poe kc»ki rei, heaha >a hot kana, e iike me kou kokua aoa mahope ona, a peh ho» makou e kau 4ku ika make nuiueu ona t keū ho r 4 m P*ne aku !a ka nen i ua tK>e keikl n-i, e ha a aku e Stte me ka hiki u ou \c r.ana. Ua howi lvMi u ae ka inama o ua po« kci<i re» i \\» ! he ana atu i ke'a mau

h- eio a ka nn i a ta wa no hoi i puka a<u ai ua keiki n.i no ka pa kaua <a pahu ho.iu. Iko l.ik.. u hi\i ana aku ua hele aku U Ukoa a hjt me ka ālih'kaua nui o ai: j/unj. A jwne aku ia, e 'noomakaukau oe I keia wa i i:nn koa a e hele aku no ka hale&akela o ke kanaka waiwai a e p<rixm oe a make k«.ia keiki au i lawe tiu .n ai. I ka iohe ana o ka ainhikaua i ka . !c!o a kona mau haku ua kahea koke a<u ia (. ta i kona nuu koa, He manawa o!e no hoi ua makaukau ae !a na mea a pau a maki koke Au ,a no ka halekakeU o ke kanaka w.iiwai. i ko iakou hiki ana mawaho 0 ka pa o ke koa opio e noho ana ua hwpuni ta ae la e na kea a puni. I ka wa a ka a!ihikaua e kahea ana e hoopuni i ka pa, ua lohe mai la ke koa opio i keia ieo otaioia me kona ku{mnakane e n»'ho ana iloko o k.i rumi hookij>a, ua pu*a tnat U oia iwaho a ike mai la oia i kekahi pualikoa nui e hoopuni ana nuwaho. (i fwtt.)