Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 21, 25 May 1889 — NA KUALEHELEHE A KA "ELELE" [ARTICLE]

NA KUALEHELEHE A KA "ELELE"

Nui a manuaouu na manao kualehe"ehe * ka o ka nuEiele i heopuka ae ī ka Poaono i ha!a, no lakou na poo mamo hke oie. aka. nae i ka va e kanana ia'i ua mau manao la e ka noonoo maikai o \ ka mea lueaikehala karakacnakua. t j i<c u no auaiKi fc»/ckahj ro kaona jtj ka ra e, hookahi na kaunu ana a ka | tmi, a hoekahi no pahu a ke ake r.ui—ou ho«—he ino a he hewa lra k* ■ ee a pa-j i okoa'e ka manao nni ko ua Lunahoopono{x>no nei o ka Eiele. O ka rr.ua laa o kena niau naanao. e keno mai ana i na Muanele e komo pu aku a 6 kakoo pu i ke kumuhana a <a Elele. He wahi mea kihaha ioa *cia; oui, he puiakaumaka na Mikanele no ua Lunahooponop*. no nei oka E e<c. aka, ke k<jpo .nai nei nie i- lakou e kokua aku iaia. Heaha ia ka hoike moakaka no keia ;uea ? Eia no ia : Ua nawaliwali ka mea hana keWtc a ua ike i kona ku'ianalana, S up.i o ka poe maikai a hana pololei ni kokua ku uono o <a i'Oe ha ia apakee, nolaila oia i awiwi ai i na Mikaneie e kokua aku laia Ai-le no paha.e nele ko':a k ;kua la e ka.poe maikai ina oia e inihi a e haalele hoi i kana mau b3na apakee; e iike nie ke keiki i heie auwana a hoi aku i ka po!i o kona makua. | Oka lua ona manao oua knkaolelo nei o k3 Elele, e kono ana i ka lehulehu e ninau ae i na Mikanele ina aole i like na hookele ia ana o ke aupuni o iko lakou mau kupuna me ka me? a ka Ki'.ie e makemake nei. Ma keia e hoomaopopo ia, be Aupuni Repi;ba!ika ko na kupuna o na Mikanele, a o ka mea la aka Eie!e e makemake nei. Aole i makemake na Mikanele e kaiii i ka ea o ka nohu'na Moi o Hawaii, a he hana ku i ke aloha ina lakou e kue ana i na hana pakaha a ponolalo a kekahi au wana e hoonoho 'a i Peresidena ma kahi o ka Moi, no ka mea, he alakai «ipi ia a he pakaha limanui hoi i ka pono o na kupa o keia ainaa na Mikan .le i ao ■ ai a i kukuiu ai hoi i Aupuui Kumukanawai me ka mana Moi kuoko3. O ke kolu o na manao, e poloai mai ana e heluhelu akahele ia ka m?nao o ua alakai nei o ka Elele i hoolaha ia ai ma ka e lelo Beritania ma ka nupepa Buletina, a i hookomoia ma ka Elele ma ka olelo Hawaii, me ka olelo pu ma', ua Uke ia manao me ko ka Elele. E hua mai no anei ke kakalaioa i kona anoano ponO a me ka hua piku ma ka lila hookahi ? A- le !

O ka eha o na kukulu manao, ua ka pa mai la i na Mikanele he poe ''huloholona hupo,*' ma ka hapa mua, a ma ka waenakonu o ka manao, ua olelo mai la, aohe ona hwino i na Mikanele. Ina he hoike oiaio kekahi no ka wahahee eleele loa o ke kanakr, o kc ia ka oi. () ke kupa ana i ka hoa knnaka he "holoholona" ».iu keknhi o na hoino jlapuwaie ioa, a ina he maikai ia mea i ka Lunahooponopono o ka Elele, alaila, maiia ua kupono no ka papale i kona poo. O ka lima o na mana:>, e hoohuake eoana no ka like o na manao o na nupepa haole l'. C. Advtrtiser me ka Hawauan (lazctte ma ka paio ana i kana mau alakai, a ua kapa aku ia niau mea he huhu ka. O ke ano mau o ka poe i aneane e uiholo o ka hapapa o na hma a manao o ka opala ka mea e lana ai; pela keia; ke hapapa nei i hikauhi i o lalau ma. O kona manao eono, e hoao mai ajpa e hoole aole ka nona kela manao wahakole iloko ai o ka Bu!etina. He mea maa mau aole a e ac mai ana ka aihue i kona hewa. a o ka hoao ?na o kekahi mea e olelo mai ua hana ia ka mahina nie ka waiubata melemele, he hehena a he pupule ia kanaka, aele loa e hilinai ia kana mau olalau hoo('un:-| puni. j O ka ehiku o na manao, ua hooma- 1 ka ka mea haku manao o ka Elele e pena keokeo i kona kulana eleele, a ua ''hapala ke kea nakaele ka ai." Ua hoole mai aole o ka hoohiolo i ka noho Moi a me ke Aupuni ko lakou n>akemake, aole o lakou inaina i na Mikanele, a aole o lakou hana hoala mokuaana. O ke kukulu ana i Aupuni Re-! pubalika aole anei oia ka hv>ohuli Au-i puni a me ka Noho Moi ? O ke kapa I ana i na Mikanele hc doc "holoholona" j aole anei ia he hanaino ? O ke kuei ino ia o ka poe komo oie i ka Hui Ka-1 laiaina ma na kalaimanao a k3 Eleie aoie ane; ia he hooulu mokuahana ? Ua puhi ae nei ua Lunahooponopono nei o ka Eiele i kana o-le e oleio kaena ana "he waiwai no ko lakou manao," ika, ua hinapilo ka leo o ka o !e, a ho ea ae ia ke mo miiloko ae o ka mea manao ino. O ka ewalu tae ki eiwa o na maoao, he raau wahakole i ke Kvokoa a me kona Lunihooponopona Ua oielo mai t ua hoolauwili ae na oleio e hīhi aoa kauno'a hihi i Mana» no ka aahu h o ke Kahuhipa o ke Ki okoa me ka "mahiole hulukowelo o na kaiaimanao oiU aupuni,* a no ka hiki oie ka i na kanaka naauao ke hiiinai mai Mai kahiko mai a hjki i keia ia, hookahi qo

kahua a hookahi hara a ke Ki'OKOa. o?a ka bai i*i oiaio a :ut ka paio aku | i na hina hookuia i ka nor.o a rae kaj pomai<ai o keia aina anh kona lahui-| kana'ea a ina he mah! ■: sa. aliila, hej rnahe hanohann u r.* 'ia bzru n t Kr, \ i*\ a<se paha maie-; e ae ana e iawe| mai ira boohar.v:h2»* - po<>o ! c. : o aka E.e'e, n-;ai, e k. ; -rua m $a haa«ina| T?-ma o k-'-fi a aj ana e haawi aku ia ha; : ki mea i nele Ua iiihune \>a :i i kcr.a mn ka;ii:!u- Ano ka hiimai o!e la o ko *r>-k tnau manao e ka poe naaua:, he * i ho- >!e:eaka oiaio ia n;j ke ar--» o ea hooia nei 0 Ha*aii. N r > ka n»ea. ina he manao Kona o:a a rce kona ar.c ka poe naauao oka sma ne». abi;a t he mea ku ika nau ja ko iak- u t ,aiiu:h ioa makeia ainJ. Aole t makeisaice a i manao nui ke Kvoso"u i na hi ini'. ana ala poe, aka, o <ca hi.:nai a ka p-e ano ok<"ia ze o ka naauai nui ko ks l/jnah<iO{X>r.«> pono oka E e!e. ka i«oe noonoo niai- ! kai a hana oiai-j. A 'ie lo*. i manao ke | Ki'». k< a he nua hiki !<c h* oi.lo fa ka ma.iu Aiae \ manu Ak>ha O ke kwna 'a nU o na manao. he mau wahakoie i>no tike waie ana ne l.ke tr.eka heKm aka ana a h:ki i k.a hopena. a hooki'ni no nae kaona, a oia keia ; 0 ka iK»e a \ au i apo uie a i moni oie 1 ni hua ale a ka Kle'e, a hapai maiiani oie aku iaia. a* i kuiike oi;. ka manaou»t: kona, a i kaena ole aku i kon* naauau paleua oie-— *ia {H>e a pa », he ix>e ino. he poe hupo, he ;x>e hoioio o na; a o ke ino *hoi ona īno. Ao ua kaiakaiai uieio nei ka nani, ka heinoieie, ka loea a nve ka aaia a peia pu me ka i,oe i puniiiei aku i kana. O keia ke ano, ke kaona a me ke kahua ona manao maloko o ka Nupepa Elele, he wahi oku !cpo na ka makanie puhi aku a muu aku i kahi okaopala—aohe waiwai. 0 Mka Kakai'.