Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 31, 3 August 1889 — Haunaele Kaua Hoao e Hookahuli i ke Aupuni. R. W. Wilikoki me na Koa Kipi. Laweku ia ka Paalii me ka Hale Aupuni. Hoouka na Aoa Elua 7 kanaka Hawaii i make, me 12 i hoehaia. Auhee na kipi i ke ahiahi, a hopu ia. [ARTICLE]

Haunaele Kaua Hoao e Hookahuli i ke Aupuni. R. W. Wilikoki me na Koa Kipi. Laweku ia ka Paalii me ka Hale Aupuni. Hoouka na Aoa Elua

7 kanaka Hawaii i make, me 12 i hoehaia.

Auhee na kipi i ke ahiahi, a hopu ia.

M;t kt' kak.ili ,ik i » k.i lUm'u i, i.i i( n.i lioi.i pMnip >!ii n k,i \vt*h< w• 11* ri.i k.iiao, ua lw>n|»tii\v 1 i.» kc knl wiik.iii h.ile holonkon i k.i Imio i |».<) t <il.i ar. .u.) he k.ma lii:?i.»n!ii .) f. ». i! \ i.i .iki', a ii.i !.nve at' n.i ki' i i k , i.i .<ln a mr k.i h..it' aupun. •; ~1 ,v n k.. ,i o na i I.ikn k.ui.i, (> l\ \\. \\ ilikoki, ki'kuhi «» na l eiki ll.tw.in i hoouna la i ke kulakea t» lialia no kekahi inau nu'ikahiki i nala •<i mi, ua a'akni akuoi i he hookahi k.u.aka h.iuin ī inakaukau ine nn laku k .u.i ui.ii K ipalauia niai a hiki i ka p.i i'u. a ina ka puka ina ka a<\io nm i.k.i, ua kotn>» .il:n laknii iloko oka |>a ..lii in.ihop** ilio o kr k«u* ana mai o k< k' .i ki.u ipuka V< k.» )tiki o|r- ke l.'.u ka }>a)t'jljj i«) iliknki 1111' kona in.u» kna, ua lawe ae l.ik< u i kv kul.ui.i ho»'luln inaloko o ka li.»Uak,i'a «» ka Mi»iw.ih!ne, a inai laila na kau.»ha i h. t.k<» ta aku ai ma ke Mai ana i ka h»lc aupuni a ini' ka ho«>II ika ana o kt~ k.iua. I 'a manao w,ik- ia. o na knhiki.lu no ktia hoala hann.iele, oia ka hopu aku i ke kino oka Moi a noi i Kumukanaw.i: tne ka \ha Knhina hoii, a ine huopau ae iaia a lu'okau aku i kona k.ukuahine ka Hooilina Moi ma ke kalaunu. 1 ka wa i puholu akea ae ai u keia lono ma ke kiilanakuuhale, ua nulam.i koke m he h.ilawai t- k.i Aha Kuhina a nu' na Kanikela a ine ke Kapena o ka nn'kM\aua Auu'Hka e ku nei ma kt" awa. • l'a hooholo ka Aha Kuhim e noi aku ia Wiiikoki ina ka moa o ke aupain Hawaii, e haawi pio nui oia ine kona mau koa. O keia hoola'.a ana. ao!c ia i holopono loa iiuimua o ka hoomaka ana o ke knua. O ke Kuhina Waiwai hemona ka niea i hele aku ma ka aoao o ke au puni e hui jv,i me Wilikoki, aka, o ke koa kiai ina ka ipuk.i, aole i ae u.ai i ke Kuhin.i e konu> aku il>»ko, a iloko o la wa i hoomaka koke ae ui na aoao ctua e ki aku a ki uui. Mahope iki iho o ka hor« io, oia ka wa akea loa o keia kaua, a e leie ma» ana nu pōka mai ka pa alii mai a i ka Hale Mele n*.e ka wawahi ana ina pukaaniani, a ina» na kt>a Kuilela aku hoi i hoonoho ia ma na wahi kiekie a i ka pa alu. He mau minuie ia o ka pihoihoi nui 0 na poe a pau nuf ke kulanak«uhale, a e holo ana kekahi jh>c a hookaawale 1 ko lakou mau ohana ma kekahi wahi okoa aku. Ua lohe ia mai loko mai o ka paalii, ua ku aku o Robcrt Boyd, h« lutanela malalo o Wilikoki, a o kfk*hi hoi o na keik» Hawai» i hoouna ia ai i ke kulakoa o Italia, i ka poka ma kon* poo ame na wawae. O Keok» Maktmu, ua lohe pu ia nr»ai oia ua ku mā ka poohiwi.

1 *a au*ina !a, ua ike ia aku kekahi -e 103 eh* 1 ka !t'e an* mai ma!un« '» ka j';i 3 hai.-e ma«aho o ke aiar.ui M a ua hon; k-»ke ia aku lakou * paa } 1 i Na keu p i* ī hai euau au ** ;na\v r;>a<*■ ra ;-'>c 1 kee aku e ha i ie « ■'% ali: I i. ra j I*. ua liio mai 'u hi'e 4-; r ', rj *->a kaka:K.iiiniai.a <;a h' ;<j u aku ;-aa n. I kv >;a !tie mai na Koao * * f.i ■* ikaua An,<rf}ka Adar.. j, a ho'- . . u.i kahi ke K.mi»:cia Amer>ka '-•a ;? r... ; . hoe.pakeie a r :« : i,a <. a nie ke ■ .a o na kanaka '1 L j a'<.,,akoa ae na Kanikeu a ; ini jj v,ā'nL K* M 11 K \ i 'i'!v>.ric ia jku l a MOl no kei.- * «•i. ' » w,i < a ua hoio i - 1 j n»c kei M viwih»r,e no kona ha < w <aj'3. me ke kiai sa e kekahi hapa i . * i kumau. \ > ke kahi'a o ke aupuni e ku ai, aia n > 13 ma ka H jleh"wk<«i < Hoomalu, a n>ai 1. iL« aku r.a kauoha e hoko la ii 1. . ka minawa. He elua rnau pu Aili 1 hi>Mii.tkat:kau ia manuia ih i o ka i.ai», n<» ka hui ar.a aku ine na hau naeie o na an<> a pau e ala mai ar.k. Ka Hauie Pio ana. I ka auwina la, ua hoala ka manao 1. • ka h<><.pji'hu hilu aku i na koa kipi u»ai loko aku o ka Hale Akaia ine ka l<k 1 pahu damamaita, a ua koho ia ka iw.i f» ka hoomaka ana 1 ka h«/ra 5 .» n ui ia wa aku 1 kioia ia ai na L>oka (■aliu »!*jrui o ka hale akaia, a o na kipu nau j»a pmi i.oi inal ka hale mele mai i liiki 1 ka hora 7, i:a auhee koke n.i kipi. l'a weiie ia ke pani puka o ka i> t a'n a komo aku la na koa iloko, a ia sa i hiawi pio rnai ai o Wilikoki iaia iho a i:v»vt loa ia aku la no ka halewai ine kona mau koa. Ka Moolki.o a Ia ianela wiwo oi.k Koi'i.k i Parkf.i.. * Kia mahlo iho nei ka moolelo 0 Lutaru la wiwo ule Parker o na koa kumau no kona kiai hopo ole ana i ka liaie ii>i 1 ka Pe alua nei, oiai 0 WR Wuikeki v noi pinepine ana iaia e ha* ■i\m (-10 mai. O ka mun.iwa ia o ka'u wati e ku ai r:.a ka pa aiii uie 12 koa, ke hui pu ia me eiua kaki:.na a me hookahi kopaia. U 1 kukuhi ia na kea ma na puka komo j>ak..h) Mawaena o na hcra 4 me 5 wana.u), ua hiamoe au, aka ua hele mai la nae ke koa kiai ma ka puka ko'iin mauka o ka pa e hoala ia'u a hai 1 1'a 1 la tia o Wilikoki me na kanaka he lehulehu mawaho o ka pa. Ua kahea iii.ii o Wilikoki e wehe i ka puka, aka nia kahi nae o ke kahea mai, he iaina kopane kai lohe ia aku. Ia wa ua ku-k-ilu koke ae la au i ko'u mau koa iloko o ka hale'alii, a kahea aku ia i na koa ma na puka e hoi mai. Aole i iii liamalama loa, aka ke ike aku ia nae au i kekahi o ko Wiiikoki mau kanaka, ua pii mai la maluna o ka puka a wehe ae la i ka iaka maloko aku nei. I ka heu o ana o ka pdka, ua komo koke nai la o Wiiikoki me 80 kanaka |>aha a ku iho la ma.nua o ka pa alii me ke ku la;na ana. Ua heie mai ia o Wiii koki imua o'u a kauoha mai la e haawi pio aku i ka'u pahikaua a me ka pa u!ti iaia. Ua uane aku au laiaA«'ie. Pii aku ia au iluna o ke aiapu a hah.ii mai la o Wilikoki mahope o'u me ka pu panapana i piha i ka poka. Ke nana kee nei nae au la'u e pii nei, .ne ka manaoiana i na manawa a pau e lilo an.i au i kanaka make. O ka mea waie no ma ko'u iima i keia wa o ka'u pahikaua ua hemo. laia i pii mai ai a ka h?pu)ua like o ke aiapii, ua huliaku la oia a hoi a'.u la no kona puali. He kanaeiio paha a oi e paa ana me na pu Ua pii hou mai la oia a ninau mai ia ta,u aiihea la na pukuniahi kaa, aka ua hooie aku au i -.1 hoike ana aku iaia, Aka aohe i liuliu mahope iho. ua loaa aku ia u.) rnuu pukuniahi nei a iawe ae la 111 a kekahi kulana ana i manao ai e kukuiu maloko o ka paalii, a hele la e wawahi 1 ka hale paudx. Ua puka aku la au i ka halekoa a hoike aku ia ta Kapena Kahalewai, aka ua ua kauohi mai la oia ia'u e hoi hou a mai noho a ae aku i kekahi mea e ko mo iloko o ka halealii. la'u i hiki aku ai i ko'u wahi i kukulu ia ai, aohe i uuliu iho, ua pii hou mai la o Wijikoki 3 kahea mai ia ia'u e haawi pio aku 1 ka haieaUi, no ka inea ua makemake oia e kau i % na pukuniahi iluna o ka hale alii Ua pane aku la au mai ka puka aku, aole au e haawi pio ana a hiki i ke kanaka bope ioa. Ua belc aku la oia, a aohe i emo hoi hou mai la a ninau mai la, auhea la na pu kau p ohiwi a me na kukaepele po. Ua p .ne aku au» aoie au i ike. Kokoke e kani ka hora 8 a.m.. ua pii hou mai la o Wilikoki iluna o ke alapii me ka pu panapana ua kulai ia ke kiko a kao mai la imua o'u* Ua kukulo au he elua mau koa mahope o'u me ka laua mau pu ua piha i ka poka, a ao aku la ia laua e ki ia Wiiikoki ke ike laua i ka oni ana o ka lima. Noi hou mai la

|oia e haa«i ito iku i ia ha!«aiu, ab. 'ii ho>ule ak'i au e iīke mc aumui Mahop< koke iho. oa ike aka īa ku i ka u*a) ia ana o m pokuoiahi no ka makaukau eki aku. Oi»au e ho oho 10 ana malalo o ka ha rahi, tne he niea !a ua kuhihewa ia jj o WUikoki eka ;<oc »!elei -j waho aeoei mi ke i'anui Likeuke. a n-.laiU ua ki la ooai la ika minti hrokahi roe na poka ek /j i ho.i t j p ! lei la hookahi •> ia mau poka i hja ae maiuna o kuu r*oo; hoekahi kok «e loa ma kuu poohiwi akau: a o ke koiu, ua :a'ahio ae U a.a k!ju henia. Ua hoao makou eai! ka a.na kakahiaka. a<a aohe : I noi.'.o ai heu apo ka : a, mahope iho o' ka haawi dio ana o I ka wai i ike ia ai ka w?iiweii oka haule ana mai ona mea make a kj p, < kipu ;*>- loiei. u.i ho!o aku kekahi poe o Wiiikoki i!uk -> r> ki HaleaKaU e pee ai. -vj ; hoi kekain \r e he kanakolu o r.i kipii 3ku ana malaio oke alapii raa ka ao-1 ao mauka oka haiealii. L'a pano aieu au ia lakou e haawi pio mai i ka hkou 'nau mei kaua, aka ua hoo'e nu; mai lakou. l'a pane hou akn la au u Ijkou tna aoie lakou e nee mai ia *jhi akp, aiaiia. e kipu aku ana au ia iako •. L'a kukulu ae ia au he elua o'u mau koa ina ka puka, aka f mahope iho o kekahi mau ininute, ua haaieie iho la lakou ina inea kaua i lalo, ana kun niau koa i kaiii ae iua mau pu ia. l'a! lawe ae au i ua poe nei iloko o ka hale kuke i lalo, a oleio aku ia ia iakou he n»au pio. Ma ka hora 5:30 p.m., ua hoopuka ia lakou ma ka puka nui ina kai a hiki ika Hale Aupuni. Kokoke | .4n i ke hnra 7 p.m., ike aku ia au i kekuhi kanaka e holo mai ana mai ka Haleakala mai. a hooinaopopo iho ia a«i iie haawi pio keia, noiaiia wehe ae 11 ika puka ma ke aio o ka haieaiii. Mahope koke iho, ua komo mai la ka Puali Raifcla a lawe aku ia ia Wiiikoki no ka halewai. Ua ike pono au Ina mea a pau i hana ia, oiai ua ku wati au a po ka la. Kia na poe i make loa ma kela kaua kipi oka Poalua nei: Loika, Poni, S. l aka, Pelelua me Kaw.v.wji. Ma kekahi ia ae, make kekahi mahope o ka mauleule ana i kona ehaeha a na puka poka, 9 ua kolonelo ia kona kino; o ka iuahi hope ma ko makou iohe mai o Keki, ika Poaha nei. Ona inoa mua eiima, ua kanuia ma ka Poakolu nei, a o ka inoa hope ua nalo ma ka- Poaha. Ua manao wale ia, o kekahi poe e waiho mai nei 1 ko lakou mau eha, aneane e neie na manaoiana o ka palekana. O na poe i eha halemai Moi wahine, oia Keoki £lakamu, R. Napunako Boyd, Kamai, Waiu, T. Hopa, a me ekoiu ma ka haiepaahao o Kawa, oia 0 Keawe, Makoio me Kuaumona.

Ua hali ia ae imua o ka Aha Hoomaiu ma ka Poaha nei o \Vilikokrme A. Lnomen, no ka hewa ohumu ino iloko o ka manawa he ekolu malama i hala aku, a i hoomaopopo loa ia ina na la 29 a me 30 o lulai. Mamuh oke noi a V. V Akepoka, loio pale no Wi likoki, a me Mr. Whitmg, loio pale no Loomen, ua hoopaneeia ka hoolohe hou ana o ka aha i ko laua hihia a ka Poakahi, Augate 5. Aole na aahu koa lulia ma ko Wilikoki kino e like me kona ikeia ana tna ka la hoouka kaua, iaia imua o ka aha, a o Loomen hoi he kanaka Betegiuma oia i hiki mai maanei he ekolu malama a 01 i hala ae a e lawe ana i ke kulana lutanela ekahi no ko Wihkoki aoao raa kela la o ka hoouka kaua. NA POE I HOPU lA. Mai ka la i hoala ia ai keia haunaele i ka Poalua a hiki i ka la inehinei, eia iho ka papa inoa ona poe i komo kino e lawelawe ika hana, a me na poe i manao wale ia o lakou pu kekahi i koino iloko o keta huikau a hopu ia e hoopaa ma Kalakaua Hale : R W Wilcox A Loomens J E Bush A S Mahaulu A Smith Capt H Kaaha R N Boyd Geo Markham Capt Kahalewai B H Kahananui Kaimimoku John Hapa j J K Kaunamano Kaihanu Keoki Kaili Geo Maxwell, Panaalo Sam Leleo Pali Nakai David Kahukula Hamaia Kauka Henr) Kuhikahi Keoni Palaa Hoomanawanui Solomon Kalahili Kanikaliu S E Kaiue Loheole Keomi Kaai Kalokai M*nu Kaaio Silas Kila luimaikaalea E H Mahuka HP K MaluUni Namehana Moke Makaluhi Kaona Solomona Sam Uilama Kukaulalif Bi l Perry S K Pua R Palau J im* Kamakee Kahoakai Keaooa Manuel Nahinalau Kalili Auwai N«ihe A K Pilekaluhi David Kaapa Tom Hoi* Kamai Walu Koaumoana Makok> me Keawe.