Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 32, 10 August 1889 — Page 1

Page PDF (1.43 MB)

This text was transcribed by:  Olga Woo
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXVIII, HELU 32. HONOLULU, POAONO, AUGATE 10, 1889. NA HELU A PAU, 2245

 

            HOOLAHA LOIO-

@@     @, @ @

 

NELLIE M. LOWREY.

            Notari no ka Lehulehu,

            :A HE:

 Luna Hootate Palapala a me na Palapala Hoohiki

  Keena Hana me W.R. Kakela Loio ma ka aoao makai o ka Hale Leta, Honolulu 2241 3y.

 

CECIL BROWN.

Loio A HR KOKUA MA KE KANAWAI?

 HE Agena Hootate Palapala no ka M@ hupuni o Oahu

KEENA HANA: Ma alanui Kalepa.

            tf.

 

E G. HITCHCOCK

 (AIKUE HIKIKOKI)

LOIO A KOKUA MA NA MEA A PAU E PILI ANA MA KE KANAWAI.

E ohi ia no na Bila Aie, me ka awiwi

            HILO, HAWAII

            2114. 1yr.

 

JAMES M. MONSARRAT.

            (MAUNAKEA.)

LOIO A HE KOKUA ME KA KANAWAI

 

            He Luna Hoolaio Palapala

  E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e ae ma ka olelo Hawaii. Dala no ka hoaie ma ka moraki ma na waiwai paa.

  KEENA HANA: Hale Pohaku hou ma ka aoao ma Waikiki o ka Halewai, Alanui Kalepa.

 

WILDER & CO. (WAILA MA.)

  Mea huai papa a me na lako kukuiu hale e na ano a pau, a me na me no pono a pau o ka hale.

            Kihi Alanui Moiwahin me Papu.

 

PACIFIC HARDWARE COMPANY

            Na hope o Dilinahama Ma.

 

Mau Mea Kuai Lako Hao

Alanui Papu Honolulu

 

GEORGE P. KAMAUOHA.

He loio a he Kokua ma ke Kanawai.

            A HE MEA

            ANA AINA.

  E loaa no ma Kohala Akau, Hawaii.

            2001 – IV

 

WILLIAM C. ACHI.

 

  Loio a Kakaolelo ma ke kanawai imua o na Aha a pau o keia Aupuni, a he Boroka ma na waiwai paa.

  Keena Oihana, Helu 36, Alanui Ka lepa, Honolulu, Oahu.

            2241-3m.

 

A ROSA (AKONI.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

            He Luna Hooiaie Palapala.

 KEENA HANA: Ma alanui Kaahumanu.

 

            OLELO HOOLAHA.

 

  Ke hoolaha ia aku  nei ma kela, e kuai kudala ia aku ana na Lako Noho Lio kahiko o Kahamuile i waiho ia mai ia’u i Iune 25, 1888, no ka ho omaemae hou ana, ina e uku ole ia mai iloko o na la he 30 mai keia la aku o keia hoolaha.

            GEO. W. YARICK,

  Wailuku, Maui, Mei 1, 1889.

            2234-tf

 

HELEKUAI BIBI HONOLULU

            (Hope o W n McCaniles.)

            HELU 6 ALNAUI MOIWAHINE, MAKEKE MA ULAKO 10.

 

    Na Bibi momona, Hipa, Puaa me Ia, na lako ai ulu & co.

    O na kauoha a na ohana a me na moku mai e hooko koke ia no me ka elea a me ka hikiwawe.

    O ma holobolona ola no na moku e hiki no ke hooko koke ia.

    Telepone Helu 212            2185 t@

 

            Umeke Poi!

            Umeke Poi!!

 

  Ua loaa mai he mau bakeke Umeke Poi o ke ano hou, i hawele ia me ke apo hao, a o ka ai e komo ana iloko o keia ano umeke, oia ka helu ekahi o ka mikomiko, aala a me ke onaona.

  E kipa mai ma kahi o

            KAKELA ME KUKE.

  Alanui Moi.  2221-3m

 

NEDE NIKONA

            KA

Puuwai Haokila a Hooko

            Kauoha Poina Ole;

            A O KA

Holapu Hope Loa

            A KA

            “ALABAMA,’

            KE

Ahikanana a Puhipuhiahi

            o ka Moana Atelanika.

 

“Elua Kipaeu o ka moana,

A na O Ia e makau nei;

O ka Alabama me ke Senedoa,

I ka uhai loloa mai mahope.”

 

            MOKUNA XXIV.

 

            HE PIHOLO KA PANINA.

 

  He mau sekona pokole loa mahope iho o ka palau ana aku o ka poka a ka pu a Nede i ka oneki o kaAlabama. ua hoomaopopo iho la o Kapena Semisa he mea hiki ole iaia ke hoomau aku i ka lana ana o kona moku iluna o ka ilikai no kekahi manawa liuliu.

  Ua hoea mai ka hopena o ke kupueu Alabama, a ua sila ia oia no ka mahawa mau loa i ukana no ka opu o ka moana, kahi hoi nona ka ilikai ana i holo haaheo ai me ka holapu ana i na aumoku kalepa o ka Akau.

  Me na maka i piha i ka maina a me ka leo haalulu, ua haawi ae la ua Kapena Semisa nei ke kauoha:

  “E uu iho i ka hae ilalo.”

  He hoailona keia o ka haawi pio, a i ka ike ana mai o ke Kearsarge i keia mea, ua hoopau iho la ia i ke ki ana mai i kona mau pu; ua haule iho la ka hae o ua moku nei i lawe haaheo ai no na makahiki elua maluna o na moana a pau i ike ia maluna o ka honua, a ua kau ia ae la he hae keokeo ma kona wahi.

  Aka, he elua nae minute mahope iho o keia, ua hoomaku hou mai la ua Alabama nei e ki i kona mau pu, he nana maalea hoi a ke kip, iloko o kona aho hope loa.

  “Ke kipi maalea,” wahi a Nede i pa ne ae ai

   “Ilalo o ka hohonu me ka moku kipi,” wahi a Kapena Winslow me ka nau o kona mau kui i neia hana lapuwale a ke kipi.

  Hooholo hou aku la ia i kona moku a kaalo ae la mamua o ka ihu o ka Alabama me ka manao e haawi aku i kona hopena, ak@, ua lohe ia aku la nae ka leo hooho o Nede:

  “Ano, ua haawi pio io mai lakou; a ike ia aku la ka hookuu ia ana iho o kekahi o na waapa o ka Alabama, a holo mai la no ke Kearsarge I ka pili ana mai o ua waapa nei ma ka aoao o ke Kearsarge ua haawi mai la ke alii waapa i kona aloha ia Kapena Winslow a pane mai la:

  “Ke emi aku la ko makou moku e piholo iloko o ke kai, a ke noi nei mkou i na kokun o kou mau waapa no ka oopakele ana i na kanaka.”

  “Ua haawi pio mai nei oikou?” wahi a Kapena Winslow.

  “Ae.” wahi a ka pane.

  I ka iohe lohe ia ana o keia mau olelo a ke aliiwaapa, ua hooho ae la na kanaka o ke Kearsarge; he mau leo huro o @a hauoli, a pahola ia aku la maluna o na ilikai a lohe ia aku la e ko ka Alabama poe.

  Anapa ae la na maka o Nede Nikona me ka hauoli, a holo ae la ka mo haha ma kona mau papalina. “Ano, ua hooko au i ka’u hoohiki!” wahi aao

  Ua hoouna koke aku la ke Kearsarge i kona mau waapa e haawi i na kokua i ko ka Alabama poe, aka, mamua

 

@ ka @iki ana kau i kahi a ka Alabama o @ana @ @ ua piholo iho la ua @@ ua nei.

  Ia manawa, ua maa o mai la ka me ku Beritania D@ro@o@nd@a ua @ i aku a o Kapena Winslow e haawi aiai i @ na kokua ma ka hoopakele ano i na kanaka, a ua ae mai @ola.

  Ho’oaku la ua moku nei mawaena o ka lehu ehu o na kanaka e au an a e holapia ana iloko o ke k@i, a me ka manao a oha ole, ua wae ae la ia a hoopakele ia Kapena Semisa me um@uma maha maha o kona mau a h@oku, haale e iho la i ka n@ a h@lo pololei aku la no Kebuga ka hool he ole mai i na leo kanei o ka nui e na kanaka; a o Kapena Semisa kana i aihue aku.

  O Nede Nikona, oia kekehi o na alu waapa i holo aku e kokua i na kanaka o ka Alabama, ua makaala aku ia me ke ake e loaa o Pilipi Fale, e imi ana ma o a maanei, aole a e i loaa, aka, ua loaa aku la ia a he kanaka okoa ana i kamaaina mua ai.

  “A e Nede Nikona, ua pololei oe; ua kokua oe e hoopiho o i ka alabama a he pio au nau,” wahi a ua kanaka nei.

  “Ae, e Lutauela Balea, a ke hauoli nei au e pahola aku ia oe i na haawina o ka maikai a me ka oluelu.

  “Auhea o Fale?: wahi a Balea.

  “Ke manao nei au, ua nalo ia no ka wa pau ole,” wahi a Nede.

  “Ua make anei oia iloko o ka manawa kaua?” i ninau aku ai o Balea.

  “Pela ko’u manao,” wahi a Nede.

  “Alaila, aole e loaa ana ia Kapena Winslow ka hana hauoli o ka li ana iaia,” wahi a Balea.

  “Ke minamina nei au aole e loaa ia haawina iaia.” wahi a Nede.

  O na paoino o ke Kearsarge iloko o keia hoouka kaua ana he uuku loa, aohe mea i make, a he ekolu wale no poe i eha.

  Aole i maopopo ka nui o ka poino o ka moku kipi, aka, ua maopopo he ma huahua, no ka mea, o na poka o na pu a ke Kearsarge, he ku i ka weliweli a he manaonao.

  I ka wa a kela moku Beritania Deerhound i haalele iho ai kahi o ke kaua e ku ana o Kapena Semisa ma kona oneki me ka nele i ka moku ua hele a wela i ka hulu.

  I kona manawa i haawi pio mai ai i kona moku, ua hoolei oia i kana pahi iloko o ke kai.

  I ka pau ana o kekaua, ua hoi hou aku la ke Kearsarge a ku ma ka nuku o ke awa o Kebuga me kena mau hae e ka l@nakila e puleio ana ma kona mau kia.

  A i ka manawa kepone mua loa, na holo aku la o Nede iuka; aohe ana mea makau, ua pau aku la kona mau enemi i ka luku ia.

  Ua uhi hoa iho la ka po maluna o Kebuga, a aia o Nede ma ke aiahele e hiki aku ai i kahi hale e ku kokoi e ana i ka loakini o R. F ri@it. kahi hoi ana e hele nei e haawi aku i na a’ehaa ka p ee no ho mai la me na ppuuwai hauoli.

  Aohe poe koa i ukali mai mahope ona, aka, aole nae i kawa loa mahope aku ona, aia kekahi mea kino kanaka ke kokolo hele mai la mahope ona. a na ka uwiuwiki o na holi i hoike ae i ka oi o ka maka o kana pahi e paa ana ma kona lima akau.

  “E hele ana oe e hui a e hauoli pu me ia ea? Ke kali mai la oia ia oe. Ua makemake nui oia e hauoli pu me oe no ka poino o ka Alabama, aka, aole loa e ko ia mea. Ua hoohiki paa au e lilo ia’u o ruta, a e hooko ia ana, a e lanakila no hoi na moikuaina Hema,”  wahi a ua kanaka nei me ke kokolo ele mahope o Nede.

  Aole keia he kanaka e ae o Pilipi Fale wale no. Mamuli o kekahi ulia pomaikai, ua pakele oia i ka wa a ka Alabama i piholo ai, mamuli o ka loaa ana aku i kekahi waapa Farani mai uka mai o ka aina.

  Ua kakali hoomakakiu oia n Nede; ua maopopo no iaia e lele ana kela iuka a e hele ana e hai ia Ruta i na mea a pau, a i ka wa o Nede i lele mai ai, ua ukali aku la ia me ka pahi ma kona uma.

  I ka hiki ana o Nede i ka ipuka o oa wahi hale pumehana nei a pii aki la i ke alapii me ka mino aka ma kona

mau pai alina, a ua lalau aku @ e @ o k ai ae i ka bele e kahea aku i ka poe @ loko, o kona wa no ia i lohe aku ana ka kati mea i ka puana ana ae i kona @ ia, ia wa i huli ae ai oia a ike @oke oku la oia i keia kanaka, a me he @ ka paha kekahi a hoomaka aku la @ e iho i ke alapii.

  “aia ka alabama iloko o ka op@@ ka moana, aka, eia au maarei!” wahi a ua Pilipi Fale rei.

  Maa ua ae o ka hiki ana ia Nede ke huki ae i kona pu no ke pale aku i ka poino, ua lele mai o Fale me ka na ma a hapai ae la i kana pani a kiekie, a o ka iho ana ia e kapoo iloko o ka umauma o Nede, aka, n amua o ke ko ana o ia mea, ua kani ulna ae la ka leo o kekahi pu a lele ae la ka pahi @ ai ka lima ae o Fale a hina aku la ia i ka honua.

  ‘O oe ia ea?” A holo mai la he ka maka imua o Nede, e paa ana ma kona i ma he pu panapana a e uwahi ana no. “Ano, e Pilipi Fale, ua uku aku la au ia oe no ko kolohe ana i ka enekini o kuu moku a me kuu top do.” wahi hou a ua kanaka nei.

  Lohe aku la o Nede i keia mau o elo a huli ae la, ike aku la ia Kapena Beleodina.

  “E Kapena Belodina; e kuu maka maka maikai, ua aie o Nede Nikona a kona ola ia oe,” a lulu lima pu iho la laua.

  “Mai manao oe ke mau nei no ko’a pupule; ua pau ia mau haawina a e hoomaikai ia na mana lani, ua hoi hoi mai ko’u noonoo kanaka He kawa loihi ka ekolu mahina i hala ae, aka, ua maikai hou au. Aia ka Natila ilalo o ka hohonu, a ua pau ka welo ana o ka hae o Kapena Semis i ka welehau kia o ka Alebama. E hai aku ana au i na makai eia he ilio make iloko nei o Kebuga. Aohe palekana i keia hana ana o ke kipi powa o bomabe.” wahi a Belodina.

  Kaha aku la o Kapena Belodina a hele, a huli aku la o Nede e halawai pu me na mea e ku mai ana i ka puka me ke pihoihoi i ka ike ana aku i ke kanaka make e waiho mai ana imua o laua.

  “E Nede; e hoomaikai ia na Lani, ua hooko oe i ka hoohiki,” wahi a ka leo wahine.

 “Ae, e kuu Ruta, ua hala aku la ka Alebama e huli i kela mau daimana,” wahi a Nede.

  Akaaka ae la o Fegusona, ka makuakane hoi o Ruta, a pane mai la:

  “Heaha ka ia mau daimaa. E hauoli no au e haawi ia mau daimana no ka lanaki’a kamahao o keia la.”

  E ka mea heluhelu, o na haawina o ka hauoli i pahola ae iloko o ua hale nei, he makehewa ke kami iho ae, oiai. ua maopopo ia mea.

  Ua ukali mai kakou i ka alebama ma kana huakai kaukawel hope loa a hi@i i kona halawai ana me kona hopena imua o na pu o ke Kearsarge, nolaila, ua hiki mai kakou i ka hopena o keia moolelo kaulana.

  I ka wa a ke Kearsarge i haalele ino i @ ke awa o Kebuga, ua helu pu ia o Ruta a me kona mauakane a me Kapena B lod na mawaena o na ohua, a ua loaa ia Nede he mau la o ka nanea a me ka hauoli iwaena o lakou.

  Ua pau ke ano pupule o Belodina, aohe ana mau kamailio hou ana no na kumuhana topido a mea e ae. Aole hiki iaia ke noonoo a hoomaopopo i ke ano o kona hiki ana i Kebuga mai Ba hia ae, a ua pa’aka loa oia i kela topido ana i kukuni ai iloko o ka lumi ana i hoopaahao ai ia Fale.

  Ua hoea maalahi aku o Fegusona a me Ruta i Nu Ioka, mahope o na lauwili ana iloko o na popilikia he nui a Fale, a he mau la mahope iho ua malama ia he anaina mare maloko o ka Luakini Fireniti.

  O na inoa o na mea i hoohui ia iloko o ia apo hemolele, he makehewa pa ha ka hoike ana ae maanei, eia wale no ua hoike ae na nupepa no ke kane i mare ia, ma ke ano---“o kekahi o na koa wiwoole o ke Kearsarge”

  He haawina kamahao ia no Nede ke Kupea.

  Ua hooiaio ae o Fegusona aole oia i poina i kana olelo paa; no ka mea, iaia i haawi ai i kana kaikamahine i mohai, ua haawi aku ia ia Nede he wahine ku pono a e haaheo ai ke kanaka.

  He mau mahina pokole mahope iho o ke piholo ana o ka Alebama, ua haawi pio ae la o Kenela Li ma ke kahua kaua o Appommattox, a ua hooho ae la

 

ma pu o ke Kearsarge i ma ka o ka Iama @ila O L@ka A aakaua o na paa i@ a mea o ka He@ a, a imua o ke kenela U S. K @ haawi pio alua o ka pau ana ia o ke Kaua Kua Kuloko o Ameka a o ke pio ma o na a no He na.

  Ua i aa @ ia Kapena Belodina he @ @ no kona moku ma ke Aupuni @, a i kona hoki ana i ka h@e hoku me i a kahakahi maluna o kona moku noe, na a ao @ iaia a he Pilipi Fale nana e ko he kona maa enekini, a aohe Alebama nana e alualu iaia maluna o na ale o ka moai a.

  A oiai o ka hopena kela, ke puana nei ka mea kaki u he wahi kanenae no Nede:

            “P@kua kaulana oe no ka Hema,

             Ka i iohi alebama hoelo-awa;

             He @ nio Nede ao ka Akau,

             He Lualoku no ke Kearsarge.”

            KA HOPENA

 

            HE KAAO

 

                        NO

 

            HAPAIKALA-

            Hapaikamahina

 

            KA HUAOHLA NANI

            I LOAA MA KA

            Piko Mauna o Farani

 

            Ka Ui nana i Kakele ke

 

            Aupuni o ka Lihilihi

 

            o na Manu.

 

I kokua ia e HULUPAINA kona Pokii.

 

            Unuhi ia e Moss Ma’u

 

  O ke kowa kahi a ke Keiki Alii o Roma e ku ana a hiki i ke panipuka, he 18 anana, a penei na hoike ana o ka papkuhikuhi:

……

. 5 6 7 .

. 0 0 0 .

….2

.

.

.

.

.

.

.

. 4 .

. 60 kapual lau a

.

.

.

.

.

.

.

. [8] .

.

.

.

.

.

.

.

.

. Keiki Alii .

.Vabine.

.Luahona.

. Powa.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.3.

.

.

.

.

.1.

.

 

            Na hoakaka o ke Kii:

  Helu 1 – Oia ke alanui o na powa e kuka ai.

 

  Hela 3  Oia ke alana e na powa e hoi ai i ka lae, ma ke alahele o ka huahela 3.

  Ma ke a huahe’a, ua hoopaa ia ke kahi bele malaila, a o na powa e hoi ana no ka ioa, e hehi ana eia no ekolu manawa, a e maopopo no i na poe ma loko o ka lua, o kekahi no ia o ko lakou ma a hoa powa.

  O ke kanaka malihini e hehi ana ma keia ipuka, e kani ana he nookahi no manawa, a e maopopo ana i na powa he enemi ae keia.

  Helu 2 – Oia ke alanui o na mea a pau e paa pio ai ke hele maluna o ia alanui.

  O ke akea o ke alanui, he 60 kapuai, a he 90 kapuai ka loihi a hiki i ka hua helu 2.

  Huahelu 4 – He bele i hoopaa ia ma ia wahi, a ua like na kuhikuhi me ko @a helu 3.

  Helu 8 – O’a ke pani puka no na poe e hele ana maluna o keia alanui, a e haule no lakou ilaio o kekahi lua hohomu o 140 kapuai.

  Helu 5 - Oia ke Keiki Alii o Ioia.

  Helu 6 – Oia ke Keiki Alii o Roma

  7 – Oia ka noholele nana i lawe ia laua iluna o ke kuahiwi.

  Ma kela wahi o ko kakou moolelo, e huli ae kakou a nana aku i ka hana a na keikiahi.

  Iloko o ia wa i hele aku ai laua iluna o ke alanui helu 2, a oia no hoi ka manawa i kani aku ai o ka bele a lohe na koa powa.

  Ua maopopo aku la ia lakou, aia he enemi ke hele mai nei ma ke ala no ka lua.

  Ua haawi koke ia ae la ke kauoha no ka hoomakaukau.

  Ua holo koke aku la na koa powa a hiki i ke panipuka helu 8, ki a paa, kali aku la no ka hopena.

  O keia ke alanui o ka make a ke keikiahi Vabine i hana ai me ke akamai loa, a ua lehulehu na koa wiwo ole i haulehia ma keia wahi a halawai me ka hopena he make.

  Oiai laua e hoomau nei i ka hele ana imua, ua hiki aku la laua i kahi o ke panipuka helu 8, a  i ka hehi ana o ko laua mau kapuai, ua emi emoole iho la ke panipuka ilalo, a noho ana laua nei iloko o kekahi lua pouli.

  Hoko o ka hikiwawe nui, pela laua nei i nana ae ai iluna a pani koke ia @ku la ka puka.

  Heaha hoi keia o kaua? wahi a ke keiki alii o Ioia.

  He lua paha keia o kaua i pohele iho nei? wahi a ke keikialii o Roma.

  Ua haha poeleele aku la laua nei ma na paia a pau o ka loa, oia ka ke keikialii o Roma i pane aku ai.

  He lua keia no ka enemi o kaua i poholo iho nei, a he ehia mea aloha, o ka ike ole i ka maka o ka ohana.

  Ua manao au, e paa pio ana kaua ia nei malalo o ke keikialii Vabine?

  Pela iho la ko’u manao.

  A liuliu iki, pane hou aku la ke keikialii o Iaia,

  Mai hopohopo oe, oiai eia no ko kaua kokua o ka noholele, ka huelo o Bahona Babela ka Iao kupua. Malia no he puka maluna o keia loa o kaua i poholo iho nei.

  I keia manawa i kau iho ai laua nei Puna o ka nohelele, a pane ae la ke keikialii o Ioia i keia mau olelo,

  Ia oe e ka huelo o Buliona Babela, ka mea i lilo i noholele, e kokua aku ia maua i ka puka e hemo ai iwaho o keia luapo.

  I keia wa i lele ae ai ua noho nei iluna a pili malao o ke panipuka, noke ae la ua mau keiki nei i ka imi i kahi e hemo ai, aohe nae he loaa e like me ko laua manao.

  Aohe maopopo o ko laua lulana i kela wa, a heaha la ka laua mea e hana aku ai.

  I ka ike ana o laua ua nele ka laua mea e huli nei, ua hoi iho la laua a noho ilalo, mihi aku mihi mai i ko laua make i ka ike ole i ko laua ohana.

  Iloko o keia wa akahi no a hoomaopopo ke keikialii o Ioia i ka olelo kauoha a ka ilio keokeo iaia, aole oia e hele he wahi okoa o loaa ka poino iaia.

  Ua olelo aku la ke keikialii o Ioia i kona kokoolua, i ko koi no hoi paha kahi ia kaua e pii i uka nei, a laa ka poino o kaua la.

 

  Ua kauoha ia mai au e ka iho k e@e, i pane haa aku ai ua keikialii nei, aole e hele he wahi okoa o loaa ia u ka poina, a ua ike aa ua oiaio kana mau @elo.

  Iloko o ia wa, ua noho iho la laua me na manao kaumaha, a i ke kani ana o ka hora 5 o ke kakahiaka nui o kekahi la ae, ua lohe ae laua i ka nakeke o kekahi mea ma’una pono iho o kahi o laua e paa nei.

  Iloko o ia manawa i hemo ae ai ke pani paka, a ike ae la laua nei o ke keikialii powa Vabine e ku ana ma ka puka o ke keena o laua e paa nei, a pane iho la:

  Malaila elaa e noho ai a hiki i ka popo ana o na iwi o olua.

  Me keia mau olelo ua Vabine nei i pane iho ai a huli aku la oia hoi, a iloko no hoi o ia wa i hoi hou ae ai ke pani puka e like me kona manawa mamua.

  E waiho kakou i na keikialii e paa la iloko o ka lua o na powa, a e huli ae kakou a nana aku i ka kakou koa opio e noho ana maloko o kona hale kakela ma Perusia.

  I ke kani ana o ka hora 6 o ke kakahiaka nui, na ala ae la oia mai kona wahi moe ae a hele aku la e hoomaemae iaia iho.

  I ka pau ana o kona hoomaemae ana iaia iho, ua komo iho la oia i kona aahu piha a kii aku la i kana buke aniani malalo o kona uluna a wehe ae la a hopu ino la i na kui he 12 i omau ia ma ke poo o ua bake la a huki ae la.

  Iloko no o ia wa i oili mai ai kona ho me ka hiehie nui a ku ana imua o kona alo, a pane mai la:

  Heaha ka makemake o kuu haku opio i kahea aenei ia’u?

  Ua pane aku la ke koa opio, makemake au e hele kaua i Ioia ikeia wa.

  Pane mai la kona he, kau mai oe maluna o’u a e hooko ia auanei no kou makemake.

  Iloko o ia manawa i kau aku ai ke koa opio maluna o kona lio a kahea iho la:

  Ia oe e kapuai keleawe, aole e pau ke o ana o kou mau kapuai a hiki kauai ka halealii o Ima.

  Iloko o ia wa i pukui mai ai ke koa opio i ke kaulawaha o kona he, a i kona hoalu ana aku no i ke kaulawaha, nele ana laua nei iloko o ka lewa, a iloko o na sekona pokole, hiki ana laua nei i ka halealii o Ioia.

  Iloko o ia wa i lele iho ai ke koa opio ilalo a komo @aku la iloko me ka manao @ no la kona hoa’loha @ noho mei iloko.

  Ko no loa aku nei ke koa opio a hi@i ma ka rumi o laua i hui mua ai me kona hoa’loha.

  I kona hiki ana aku malaila aole kona hoa’loha, a ike aku la oia i kana ilio ia buiionababela a ninau aku la oia:

  Auhea kou haku?

  Pane mai la ka ilio, ua paa pio oia i ke keikialii Vabine, ka powa kaulana o Roma, oiai ua hookuli oia i ka’u olelo kauoha iaia.

  Ua olelo aku au iaia, i pane hou aku ai ua iho nei, aole oia e hele he wahi okoa aku mai keia wahi aku aka, mamuli o kona hoolohe ole ana i ka’u kauoha nolaila ua halawai mai oia me ka poino.

  Aole oia wale, aka, o ke kaikunane ponoi kekahi o kana wahine i ahihue ia ai e Vabine.

  I ka lohe ana o ke koa opio i na olelo a kana ilio, kekahi o kana mau kauwa hoolohe, ua hopu aku la oia i kana pila seta, a olelo iho la:

  Ia oe e ka pila seta, e hoi hou oe e like me kou wa mamua, oia hoi, i pahu daimana.

  Iloko o ia wa, ua loli ae la kana pila i pahu daimana.

  Wehe ae la oia i kana pahu daimana a lalau iho la i kana ohenana, ka ohe i pa-mihona ia kona ike, a kau ae la ma kona maka, a hoohuii aleu la i ke aupuni o Roma.

  I kona nana ana i ka nani o ke aupuni o Roma a me na kuahiwi e paa ana i ka noe, ike aku la ola i kona mau hoaloha ua paa pio iloko o ka lua huna o na powa.

  Ia manawa hoopau ae la oia i kona nana ana i kana ohenana a hoomakaukau iho la oia no ka hele ana i ke aupuni o Roma.