Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 40, 5 October 1889 — HE KAAO NO HAPAIKALA-Hapaikamahina KA HUA OHIA NANI I LOAA MA KA Piko Mauna o Farani Ka Ui nana i Kakele ke Aupuni o ka Lihilihi o na Manu. I Kokua ia e HULUPAINA kona Pokii. [ARTICLE]

HE KAAO NO HAPAIKALAHapaikamahina

KA HUA OHIA NANI I LOAA MA KA Piko Mauna o Farani

Ka Ui nana i Kakele ke Aupuni o ka Lihilihi o na Manu.

I Kokua ia e HULUPAINA kona Pokii.

Unuhi ia e Moss Afa'u la n'ikou a pau loa i akonkoa mai "i»na o Wu nlo nei m.ii ka poe kiekie * i p t ;i .h.ia ir!« hoi he nna i hooi »'«» ia V.'kou a p.iu lo.i a eia hoi keia • •: e J><'lke- aku riei imua o oukou ha"hano: {. a a'.emake w.m ii <-uko»! e h.-i i : \ < i!?< u »;>a» ao pakahi, a i o!t* 11' i j .iha e h i : ku im>ia o '«o »>ii . ■" ii li.uio. I •!• • • »wa n<> i iiK-ha :ii \r . ,i i i'ii I)' .1 U i ■ >»r • • »</ • i i : a V i :e«> • • n.» ■ >.e.» .• )• i . v t i a n • m.i:: l'a 1 ikt'm;;ke mtl;nu I !>.M [1. <r»:4 k lain.ma e l<»he i knu n a ao i me k«»u makemake, a e hai ma oe i I e aku ai nnkou. 0 kuia mau olelo a p.tu loa a na uakaaiuana imua o ka moi, ua lilo ia me.i maikai i kona manao, a ua pa>e aku l.i oia. u ko'u manao, he makemake wau i na auimni a pau loa e hoohui malalo o ka mana hookahi, a i hookahi puuwai, .i i hookahi hoi mana nui nana e ma lama i na maluhia o ko kakou aupuni a oia hoi ka'u mea nui i kauoha aku nei ia oukou a pau, a ina pela ko oukoa manao a pau loa, e hooiilo kakou oia ke poo maluna ae o kakou. a o kakou aku inalalo ona, a o na poino a puu e hiki mai ana maluna o ko kakou aupuni nei, ua hiki loa iaia ke pale iloko o ka manawa pokole loa, a o ka raa na in m. o mau ana no ia me kakou, a 0 ko k ikou haawi like ana aku i ko ka<ou aupuni, malalo no u o kona malaina ana i ki maluhia i mau ai ka nohAna inaikai o kakou a pat», a e haawi aku jm au i ka ea o Wu ai puni iaia a owau aku u - iiio ona, a maanei ke hi>oki nei au i ka'u mau olelo imua o oukou, a ka moi. 1 ke kuu ana iho o na olelo a ka mui, ua apono mai la na mea a pau i kana mau olelo. Ia wa i ku mai ai ke keikialii o Inia a pane mai la i kana olelo imua o ke anaina nui e noho mai ana. i ka i ana aku : Ua « i aku ka kakou maikai ma ka i.iwi ana aku i ka ea o ko kaki»XJ aina oui, u:< »ke maka iho nei wau i na han a kek h k«Ui opu-piu loa, a'u h»»i i he v 'e ai •• ami-a, a o ka mea hoi u n i i l le i k.«*u w hine mai na <vj n .<i v» *e keioalii i-iw* V..bine. 1 h. i i k u la kiwei ma ni au ,> ni o R >ma nei, a ua make >h • nei ho oia malnna o keia ainina a oukou |t- īke r.ei, • n»» ia kumu, e h»a*i a tu ,U .1114 au i ka ea o k>*'u aupuni m.i .- < na, a oia h<»i ke j»oo maluna o'u, a k. m a n»oi maa na no »a o' , i fl ka K" ; m'ponO ana o n* nua - n».. !• »» O k.«iu» *n-, .4 M > na.«wi . ka i ti *u i k»'"u u.ahalo \ iha 1 i n» a »"* «'ukou a pa»» l *a. i ! U w.i no i hot»h«» hke ni4i al n« mei a pau 1 >. me ka hauoli nu», e oli «nai ' loa ka mea nana i hoopakeie i k«u w*

' -'"e f:.31 ka tnemi mai. I k.i ; i : ana o n.i 'cj hoo'no hau "li, ii wa no i kj mai ai ke keikuin o Ita ha a hai rrwi la oia i kona manao mai ka mua a ka hope, a oia kana ■ olele ; nui ai oenei: • < He mea oiaio na mea i hoike a ae ! nei e ka moi a me ke keikialii o Ima, t oiai, na mikou a pau Joa na rr.a<wu i hana kekahi hana ino maluna o keia keiki opiopio me ko makou manao, he keiki la uia na ka hanauna a ka poe liihune, eia ka o ke pukonakona keia nana e kuekaa na papaku o ka moana r a me na paia paa o ka lewa a me na wahi no a pau ioa o ka honua, a ua hiki pu no hoi iiia ke hoike mai i na nu a pohihihi a kakou i ike ole ai mamua, a niamuli o kona piha aloha, ua hoopakele ia mai makou mai ka make ae, a oia ko oukou mea e ike mai la ia makou i keia manawa, a nolaila, ke hiawi aku nti wau i ka mana o ko'u aupuni maluna o Jte koa opio, a o ka ma na moi hoi, e mau no hoi ia me a'u, a o na hooponopono ana a pau loa, malalo no ia o ke alakai ana a ke koa o^io. I ka pau ana o kana kamailio ana, ua hoi aku la oia a noho iho la maluna 0 kona noho, me ka haawi pu ana mai 1 knna hoomaikai imua o ke anaina no« lookoa. Ma ia manawa no hoi, ua haawi mai la na moi a piu i ka nuna o ko lakou mau aupuni pakahi na ke koa opio e malama a e h «oponopono na mea a pau, a ua lilo keia mau aupuni a pau loa i haku a i hookahi poo nui nana e malama i ko lakeu maluhia, a ui 'niki !<>a iaia ke pale i na pilikia a me n i poino e hiki mai ana iloko o na minute pekole loa. I ka pau ana o na kainailio sna a na 'ne.i a pau, ia wa i ku ae ai ka moi ilu na a p.«re mai la: I i.ua o ouki u t na p< o nupiin'». aohr „ ? u mea nui e at* e hana nkn «i ia ; 'i <>'i- o ;ii, ua l .h-* >'n- nei au 1 Lo o . i'! !M o, a t i;j w; !e r,o ka rner< i -'e ! ; < ! i an.. aku i ka ma»..w,i e h:k I ii ;i ka hoi.pakeie o kuu milimi'i umi n i 'una m. i o keikia'ii powa. A i kokoke ana i ka l.i e hiki mai a> 0 ka niea a bk"u i iini ai, a oia hoi kh piha ana o na in.ihina e n), a i ka hope loa a i ka hora 12 ponoi o ua la nei, ua hiki mai la ke koa opio ma ke iupt ni o R >ma e like me kana mau olelo i hai mua ai ma na helu i hala hope aku la. A maanei e ka mea heluhelu, oiai, hoike mua ia aku ma ka helu i hala o kela pule aku nei, ua hiki aku ke koa opio t ke aupuni o Koma, a ua ike na | mea a pau iaia i kona hiki ana aku, a j oiai hoi, ua pelu hou mai nei kakou i hope nei mai ke kumu aku o kona he le ana aku, a e waibo aku kakou no ia tnau mea, a e hoonuka aku hoi kakou no kana mau mea e kamailio ai, a oiai hoi oia ka lia o na mea a pau o ka lohe pono i kona leo olu waip.ihe, a e hoomaka aku kakou maanei. I ka wa * ka lehulehu e hoopololuhi ia ana na manao no ka ui nohea o na helehelena o ka kakou koa, a i ka pau ana o ko lakou mau manao uluku, ia wa i ku mai ai ka moi a hele mai la imua o ke alo o ke koa opio a oielo m?i la: Pehea Ia ka lehuiehu e lohe mai ai i ko'u mau manao ? I ka lohe ana o ke koa opio i na ole lo a ka moi, ia wa no i pane aku ai oi» penei: Ina ua manao o eno ia mea, alaila, ua hiki l«>a i ka'u i i > pun hele ke bolke akn la mau mea a pau. I ka lohe ana o fca moi ua ae mai ke koa opio i kona manao, ra hoi aku la ka moi • noho iho la maluna o kona n >h<s a * w» pu no hoi i kauoha aku ai ke koa o\ \o i kana ilio e hele ae imua o ka m »i e hoolone ai i kana mau o!el*\ a hai aku imna o ke anaina hok«<'Voa. E like me ke ano o na kauwa hoolo* he oono a kona haku, pela iho la no ka tlto i pono ai i na r!eIo a te k <a ori \ * hele »ku la ua ilio nei a ku iho la mimua o ka moi, a oia 1 no h< i ka ka moi i hai mai ai i kona * 'iunionii ka mua a ka hope, oia», o . i'-o wile no ka tnea leo nui e hi<i 11 ke o kekahi anaina nui he I mau mile ka matoao mai k<hi kihi a k kahi kihi. 1 1 A i ka lohe ana o oa ilio nei, ua hele '' aku la oia a ku ibo U ni kahi i hpo-

<nak.uieau 13 nana a pane aku la oia i ke a.>aina i ka i ana ak<j. Imua o oukou e n* alii a rrc na makaainana, ke haawi aku nei au 1 ko'u ' aluha nui ia oukou a paa loa. a owau | hoi e ku aku nei ioiua o ko oukou alo,! he kauwa wau na ko'u haki- oj«io nei,; a ua hele moi au tna keia wahi e ku ai I no ka hoike a p « aku i na olelo a ka Hare L)akara, a oia hoi keia. i 0 keia keiki epiopio loa a oukeu e ike mai la, oia no ka mea nana i hoopakele ke ola niakamae o ke kaikama* hinealu o Roma nei, a hooilina moi hoi o ke aupuni, ano, i keia wa, ke ike nei oukou i kona helehelena, a o ianei no hoi ka mea nana i hopu pio iho nei ke keikialii powa, a oukou paha i lohe wale ai no ka powa a me ka makau ole o Vdbine, ka mea hoi i kau ia ka weli ma na aupuni a pau o ka honua, a nana boi na weliweli i oi aku mamua o kekahi liona pololi, aka, i kei» keiki hoi, nona na helehelena nohea i laha ole rua na anpuni e ae o ka honua nei, a he mea hoi na na kaikamahine a pau o ka honua nei e waiho ai i kekahi mai kulipoiipo ke ike lihi wale aku no i koea mau helehelena, me ka nui hoi o ka luhi o ko iakou mau makua i ka huli ana i na kahuna no ka mai o ka iakou mau kaikamahine, me ka manao la hoi he mai io la hoi keia e moe mai nei eia ka hoi he wahi Ui wale no kahi o ka mai. A i keia hora a kakou e ike pu nei, ua lilo ko Vabine ikaika i mea ole a me kona mau miliona kanaka a ua lohe no paha oukou i ko Vabine kau ia ana maluna o kela amana e ku mai la, a o ktia keiki no hoi ka mea a'u i heike mua aku nei ia oukou a ua lohe no oukou i ko'u mauao, a ke ninau aku aku nei au la oukou, pehea la ia manao o'u i hoike aku nei imua o oukou » j»»u loa. I ka lohe ana o na mea a pau i ka I ninau a ka moi Hare Oakan», ua 3po no mai la na mea a pau me ka i ana ii) i: | £ o'a mau loa ke ola makamae o ke I koa opio a me oe pu kekahi a me na [ nr.Kaa.nana p i ke<ahi imua o na nalani kiekie 1 ia, a e htr»mau la aku ka noho like a me ka maiuhia o na aup ini malalo o ka mana hookahi wai o ka like, oia hoi, o ke koa op o maluna a o kakou aku malalo ona. I ka wa i pau ae ai o ka na makaai nai.a ho >maikai ana, ua hoopau ae la ka ka ilio keokeo hai ana i na olelo a ka moi, a haawi aku la oia i kona kunou hoomaikai imua o ke anaina, ua emi mai la oia i hope a hoi aku la ma kona wahi I ka ike ana o ka moi o Roma ua holopono kana mea i manao ai, ku ae la oia iluna a hele aku la imua o ke koa opio a pane aku la E kuu haku, ke ali» hoi o na 'lii, u? manao wau, e ku aku oe e hai a e hoi ke aku i kou manao ī.mua o ka lehulehu, oiai, o ke ake nui īa o kekahi poe e nonoho mai nei o ka lohe pono i kou leo eehia. Ua ae aku ke koa opio i na mea a pau a ka moi i hoike aku ai imua ona, a oia kana i hooko aku ai, a ku ae la oia a hele aku la imua no kahi i hoomakaukau ii nona. A e like me ke ano mau o ka poe akahi no a ike maka i ka lakou mea i lohe wale ai, pela iho la no hoi keia poe, pau ae la na walaau ana, na hookaaiumu ana, a n.e na kulikuli no a pau loa, a noho mumule iho la na mea a pau me ka baka pono o na maka i kahi a ke koa opio e ku ana. 1 ka wa a ke koa opio eku ana imua 0 ke amina, a aaamua ae o kona pane ana tku, ua pane malu iho la oia i kana wahi pahu daimana i kan ?na iho: £ kuu wahi Ikauwa hoolohe, e kokua mai ee ia*u ma ka hai ana i ko'u manao imua o ke inaina i lohe mai ai lakou i ko'u manao I ka pio ani no o ka ke koa opio mau olelo uou* o kana wahi pahu dai mana i ka i ana ae me kona leo oana- | he i maa mau i ke koa opio me ka lo- | he ole ia mai e ke anaina kokoke i ko ke koa opio wahi e ku ana, a ina paha \ oukou e ka n»ei heluhelu i lobe i ka !wo ka Kaneliaoe, a pela okoa iho !a no ka leo o ua wahi pahu nei i ka ī aoa «e penei: Ua hilu no la'u ke hooko i na mea a pau au e oleto mai ti e kuu haku. 1