Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 1, 4 January 1890 — Page 1

Page PDF (1.54 MB)

This text was transcribed by:  Meleanna Aluli Meyer
This work is dedicated to:  our beloved mama, Emma Aluli Meyer

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXIX, HELU 1. HONOLULU, POAONO, IANUARI 4, 1890.

 

HOOLAHA LOIO -

 

NELLIE M. LOWREY.

 

Notari no ka Lehulehu.

:A HE:

Luna Hooiaio Palapala a me na Palapala Hoohihi.

Keena Hana me W. R. Kakela Loio ma ka aoao makai o ka Hale Leta, Honolulu     2241 3y.

CECIL BROWN.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI?

Ke Agena Hooiaio Palapala no ka mokupuni o Oahu

KEENA HANA: Ma alanui Kalepa.

@.

 

E G. HITCHCOCK.

(AIKUE HIKIKOKI).

LOIO A KOKUA MA NA MEA A PAU E PILI ANA MA KE KANAWAI.

E ohi ia no na Bila Aie, me ka awiwi:

HILO, HAWAII.       

            2114.1yr.

A. ROSA.

[AKONI]

Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

Luna Hooiaia Palapala.

Keena hana, ma alanui Kaahumanu.

GEORGE P. KAMAUOHA.

He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

-A HE MEA-

ANA AINA.

E loaa no ma Kohala Akau, Hawaii.

2091 IV

ENOCH JOHNSON,

(Enoka.)

He Loio a Kokua ma ke Kanawai,

Imua o na Abahookolokolo a pau o keia Aupuni.

Luna Hooiaia Palapala Kope no ka anana o Kona, mokupuni o Oahu.

Keena hana me Mr. P. Numana, Helu 44 Alanui Kalepa.

2263 1y

WR. KAKELA.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

No Luna Hooiaia Palapala.

@

PACIFIC HARDWARE COMPANY

Na hope o Dilina@ama Ma.

Mau Mea Kuai Lako Hao

Alanui Papu Honolulu

WILDER & CO. (WAILA MA.)

Mea kuai papa a me na lako kukulu hale@@ana a pau, a ma nama na pono a pau e kahala.

Kihi Alanui Moiwahine a me Papu

JAMES M. MONSARRAT.

(MAUNAKEA.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

 

                                                                                               He Luna Hooiaio Palapala.

                                                        E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e

                                                                         ae ma ka olelo Hawaii. Dala no ka hoale ma ka moraki ma na waiwai paa.

                                                   KEENA HANA: Hale Pohaku hou ma ka aoao ma Waikiki o ka Halewai, Alanui Kalepa.

 

             

                                                        WILLIAM C. ACHI

    

                                                        Loio a he Kokua ma ke kanawai imua o na Aha a pau o keia Aupuni.

                                                                        He Notari no ka Lehulehu a Boroka no na waiwai paa.

                                                            Keena Oihana, Helu 36, Alanui Kalepa, Honolulu, Oahu.   2262 tf

---------- -

 

HALEKUAI BIBI HONOLULU

(Hope o Wm. Mc Candles.)

HELU 6 ALNAUE MOIWAHINE, MAKEKE MA ULAKO @0.

na Bibi momona, Hipa, Puna me Ia, na laai ulu & co.

O na kauoha a na ohana a me na moku mai hooko koke ia no me ka elau a me ka hiki@@@

@@na holoholona oia no na moku a hiki no ke @@koke ia.

Telepono Helu 219.      2185.@@

KE KIU PAHAOHAO

-KA-

Ipo Aloha o Parisa

-A O KE-

Ahi Lalapa o na La Inea o Farani.

----

He Moolelo Eehia no keAu Uluku o Europa.

---

Farani! I loko o na popilikia a me ka ehaeha kuhohonu @! Parisa! I loko o na uluku manaonao o na kipona o ka poino!!

---

Iloko o Parisa e hookahua ia ai ka kakou moolelo.

__MOKUA VI.

KE KAA MAKE.

_____

Holo mai la ua kaa make nei o Piere Palake me ka nehe malie, me ka lio eleele pilalahi i hele a kakau na iwiaoao, me he @la e okipu mai ana i kona alahele mawaenakonu mai o kela puulu kanaka i hele a hae.

Ua pena ia keia kaa a eleele loa, a ua hoohunuhinu ia a nani, a ua uhi ia me kekahi hale i hoohamama ia o hope.

Maloko o ua wahi hale nei he noho ua pena eleele ia no; a ma ka aoao mamua, e noho ana o Piere Palake, ka mea nana e hookele ana, a ua

aahu ia oia mailuna a lalo me ka aahu eleele.

O na ano a me na hiohiona a pau o keia kaa, he mau hiohiona a pau o keia kaa, he mau hiohiona a hoailoua wale no o ka make.

A o ka mea e nana aku ana i keia Piere Palahe, e ike koke ana no oia, aia maluna ona na helehelena e hoika mai ana, he hana kupono ia iaia, oia, me he la, he elele oia na ka uhaneino o ka limakoko.

He wahi kino wiwi kona me na maka kohu popoki, a o kona mau lima loloa pilalahi, ua like no ia me na wawae o ka nanana

"E hookaawale! E hookaawale! Auhea o Jina Anola ka makai kiu?"

Wahi a ua Piere Palake nei e kalahea leo nui ana.

A oiai ua hala mai la oia iwaena o leia puulu kanaka, me he la mailoko ae o kela lalap ahi nui i hoea mai ai, ua like loa oia me kekahi akua la-ou, a mailoko mai o kona mau pukaihu a me kona waha na ula ahi e pii ana i ka lewa iloko o na minute pokole mamua iki iho.

Aka, ua hiki ole nae i ka lehulehu ke hoohewahewa iaia, no ka mea, ua kaulana kona inoa a me kona kaa iloko o ia mau la, ka mea hoi a ke

Kenerala Kalusareta, o ka poai Kamiune i kauoha ai e hana ia, a i kona wa i ike ia aku ai, a lohe ia aku la kona leo, ua hooho pu ae la me ka lehulehu."Auhea o Jina Anola ka makai kiu? E lawe mai iaia a e paluki aku kakou iaia a make!" wahi a ka lehulehu.

"E kali, e Piere Palake; eia aku no o Jina Anola!" wahi a ke kanaka nona ka leo nui e ku ana, iluna o ka pahu.

 

"Mahope pono mai nei hoi oia o oukou kahi i alualu ai —pehea hoi oia i nalowale aku nei?"wahi a Piere a ninau aku ai.

"Pela io no. Aia oia iloko a kela hale kahi i pee ai, a ano, e wawahi ana makou i kela hale a puhi aku i ke ahi, ina aole oia e puka mai iwaho nei."wahi a ka pane.

I keia manawa, ua oilo mai la o Jina Anola me koaa mau hiohiona paelea a

ano e loa, e paa ana kana pauku laau ma kona lima, a e kalahea ana me ka leo nui—

 

"Auhea o Jina Anola? Auhea o Farani Eduina? E make laua!" a puana like pu ae la me ka lehulehu

"Ua loaa iho kei laua a ielua; he manu momona na kakou e unuunu ai i na hulu!" wahi hou a ke kanaka iluna o ka pahu.

"Hauoli! hauoli nui!" wahi a Piere, a ku ae la oia iluna me ka o@@u ana i kona papale a me ka hulahula ana

"Auhea laua? E hookau mai iluna nei o kuu kaa make ano i keia manawa, a e lawe aku ia laua a holokaa Meleanna Aluli Meyerua o ke kua ia ana o ko laua mau poo iluna o ka pou iaau. Aha, aole ka i paa ia oukou!"

O kona ike ana aku no ia i ka lehulehu e nee ana imua a i hope inamua pono iho o ka puka o ua hale nei, a lohe aku la ia i na leo pu panapana a Farani i ki mai ai a me na leo hae e ake ana e loaa koke aku kona kino.

Aole i papaualelo a hoohala manawa wale o Farani Eduina iloko o keia mau minute i kaalo ae la.  O kana mau pu panapana Amerika o ke ano hou a maikai loa, e paa ana ma kona mau mau lima, a e l@a@ ana i ka laua mau ukana o ka make ma ka akau a me ka hema, a e kaanini ana he lehulehu o ne enemi a puni oia me he lau laau la ka muu mokaki i ka ilihonua, me he la e booko ana oia i kana mea i olelo ai, e kukulu i papu o ka poe make a puni oia, e like ka ikaika me ka papu o Monta Valeriua.

"Ahe!" wahi a Piere me ka leo hauoli. "He puaa nui o Farani Eduina. Imua e o'u mai hoa! Mai makau i kana mau wahi pu hilii, e hopu aku iaia a e haawi mai ia'u. Ua nui ko'u lohe i ke kaulana o kona inoa, aka, aole loa au i ike kino ia Farani Eduina. E hopu iaia. Ano! Imua a lanakila!"

I keia manawa, ua pau loa ae la kekani o na pu a Farani i ke ki ia, a ua hoomaka aku la oia e hahau me na kuau i ke poo o kono mau enemi, aka, aole no nae i liuliu, ua lele mai la he lehulehu o na kanaka kino nunui iluna ona, a hahau mai la i ka lakou mau pauku laau a me ke ku'i a me ka peku, a hina aku la oia iluna o ka ilihonua, a loko o ia manawa pokole, me he la, e poina ana kona ola iloko o ia manawa koke.

"Mai lawe i kona ola! E hookau mai iaia iluna nei o ke laa make. E hoolohe i ke kauoha a ke Kenerala!" Wahi a Piere i kahea aku ai.

Ia manawa ua hoomaka aku la ke kanakan iluna o ka pahu e hookeke iloko o ke aluka kanaka, e onou ana a e pale ana i wahi e loaa ai iaia ka ala e hiki aku ai i kahi o ke pio; a i kona hiki ana aku ilaila, ku iho la oia me kona mau wawae me kela a me keia aoao o ke kino o Farani Eduina e waiho ana ilalo, a hooho ae la me ka leo nui:

"E ku aku ihope na mea a pau! O ka mea e hookokoke mai ana i keia mau lima pilikua o'u, e uwi maloo ia kona kino.  E ku aku.  E lawe ia aku ana keia kanaka iluna o ke kaa make o Peire Palake, a mahope aku, na oukou e li, e ki pu, a e okioki ola paha iaia e like me ko oukou makemake!" O keia kanaka, he kino nui kona, me na maka i like me ko ka hona, a o kona mau lima ua like me ke peku a ka hoki ka mahanahana, a ua kapaia oia o ka "Pilikua oka poai Kainiune." Mamuli o ka nai makau o ka lehulehu i ua kanaka nei, a no ka makenake ia e lawehele is ke pio iwaena o ke kuianakauhale e hoohilahila ia ai iluna oka kaa make, ua ku ae la ka huikau o na kanaka, a kalahea ae la—

"Ae! ae! E kau aku iaia iluna o ke kaa make; a pau ia, alaila na makou e li, e ki pu a e uumi i kona ola lapuwale! E ola loihi oe e Piere Palake?" Ua lohe aku la o Farani Eduina i keia mau olelo, a hoomaikai ae la kona mau olelo, a hoomaikai ae la knoa naau i ke Akua no kona ae ana e ola oia no kekahi mau minute hou aku.  Ua eha oia a ua palapu hoi mai ke poo a na wawae, a ua hiki oia iaia ke ku a ke kamailio, aka, aole nae i nalo kona noonoo, ke ike nei no oie i na mea a pau a hana ia nei, a ke lohe nei hoi i na kamailio a kela a me keia a ka poai haunaele.     (Aole i pau.)

HE KAAO

NO

HAPAIKALA-

Hapaikamahina

--

KA HUA OHIA NANI

I LOAA MA KA

Piko Mauna o Farani

---

Ka Ui nana i Kakele ke Aupuni o ka Lihilihi o na Manu.

-----

I Kokua ia e HULUPAINA kona Pokii.

--

Unuhi ia o Moss Ma'u

OIai laua e himeni like ana, ua pii ae la ka leo o ke kiai o ka moiwahine a kona palena mau i kamaaina i kona haku, ia wa i pulelo loa aku ai ka leo o ka kakou koa a oi mamua o ka leo o ke kiai o ke aliiwahine, a ia wa i pane iho ai ke aliiwahine iloko iho ona me keia mau huaolelo:

Mai keia hora aku a hiki i ka hora * o ke ahiahi o ka la apopo, aole au e moe a ike a lohe hou paha i ka lea nahenahe a'u e upu nei a e moe ole ai hoi o ko'u po, a oia paha keia wahi kanaeuae a ka mea kakau e puana ae nei--

O ko aloha ka'u mea nui

E moe ole ai o ko'u po

O ko maka e maliu mai

Kau alo a mi nei.

A i ka pau ana o ka himeni ana,  ua akoakoa mai la na manu a pau no ka lohe ana i ka leo o keia manu akamai loa i ka himeni i oi ae mamua o ko ke kiai o ke aliiwahine, ka mea hoi i kaulama ma na mea kani o na ano like ole ma na aupuni a pau o ka lewa.

E lele ana hoi na manu ma-o a maanei o ua aupuni nei me na leo hooho i ka i ana

Kiekie a ka manu malihini akamai i ke himeni.  Pane ae la hoi kekahi, aia i hea?

Aole ka oukou i ike aia i ka halealii o ke aliiwahine.

I ka lohe ana o na manu aku i koe, i lakou aku hoi puni ka aina i ka lohe. Maanei e ka mea heluhelu, e waiho kaua i ke kamailio ana no na manu kamaaina o us aupuni nei, a e huli ae hoi kaua a nana ae i ka mea nona keia nanea.

Ia lakou i hoaumoe iho ai no ia po ma keia aina a hiki i ka puka ana mai o ka la i ke kakahiaka o kekahi la ae, e @@olei pau ana i kona malamalama ma na kukulu o ka lewa, a pela hoi me ka mahina ma ia haawina hookahi no, a i ka oili ana aku o ka kakou eueu mai loko mai o kona wahi moe, ua ike koke aku la oia i ka la a me ka mahina e kau ana, a oia kana i pane aku ai me keia mau huaolelo:

Ia oe e ka la e me ka mahina, e hoi olua no ke kuahiwi o Farani e keu ai. I ka hiki ana ae i ka hora 8 o ka kakahiaka, ua hoomaka ae la haki manu kiai o ke aliiwahine e himeni, a pela pu hoi me ka kakou wahi manu i hui pu aku ai.

I loko k keia wa ua lohe hou aku la o Mele Riko i ka leo ana i lohe mua ai ma ke ahiahi o ka la i hala, a oia kauoha aku ai i kona poe kahu manu e kii aku i kona kaa alii a e lawe mai imua ona.

Ia wa i oili mai ai ua pua lehua nei a kau ae la me na hookele kaa maluna o ke kaa alii a holo aku la ma kahi o na mea kani ana i lohe ai.

I ke kaalo ana ae o ke kaa o ua kaikamahine nei, ia wa i ike mai ai kahi manu kiai a me na alii a pau i ko lakou haku, a oia ko lakou wa i hoomaka iho

 

 ai e kukuli ilalo. I loko o keia wa ua pa e mai la ka leo o ua kaimahine nei i ka pane ana mai:

E, mai kukuli oe ilalo, no ka mea, o oe a me a'u ua like kaua a like. A i ka lohe ana o ka kakou eueu i keia mau olelo, aole oia i hoolohe aku, aka, ua kukuli iho la no oia i lalo.  I loko o keia wa ua holo aku la ua kaiamahine ne a hopu iho la i ka kakou wahi manu. Ia manawa i haawi aku ai ua kakiamahine nei i kona aloha i ka kakou koa, a pela no hoi kakou eueu i panai aku ai. Ia wa i ninau aku ai ua kaikamahine nei imua o ka kakou eueu i ka i ana aku: Heaha kau huakahi o ka hiki ana mai imua o ko'u wahi nei?

Pane aku la keia, i hele mai nei au e huli i ka mea nona na owili lauoho gula 6 i hiki ae imua o'u. Pane aku la ua kaikamahine nei, ae o kena mau owili lauoho aole no ka mea e aku, aka, no'u no.

Hoopuka kou aku aku la no ua kaikamahine nei imua o ke koa opio me ka ninau ana aku: Mai hea mai oe? Pane aku le keia, mai ke komohana mau au. Pane aku la ua kaikamahina nei, ka, aole he kanaka ma ke komohana, no ka mea, ua pau ia wahi ia'u i ka hele ia, e hai pololei mai oe i kou wahi. I loko o keia wa, ua hai aku la ke koa opio imua o ua kaikamahine nei, i ka i ana aku: Mai Farani mai au , a o ko'u aina hanau no hoi ia. I loko o keia wa, pane aku la ua kaikamahine nei, aole anei e hiki ia oe ke hoolilo ae i kou kino manu i kino kanaka, oiai ke ike nei au, eia oe malamo o ke koloka o ka hookamani. Pane aku la keia, he hiki no, oiai o ko'u kino maoli ia o ke kino-kanak, a o keia kino maoli ia o ke kino-kanaka, a o keia kino au e ike mai la he kino hookamani wale iho no ia.

Ia manawa, puka aku la keia mailoko aku o ka halealii a mawaho, hoopu ka ae la oia i keia mau huaolelo kaukau imna o kona pokii, i ka i ana ae penei: Ia oe e kuu pokii, ina he mea hiki ia oe ke hoolilo mai i kuu kino manu nei i kino kanaka, aliala, oia lau e hooko koke mai ai.

I ka pau ana no o keia mau olelo ana, ia manawa koke no ua lilo ae la kona kino manu i kino kanaka, a ia wa ua hoi aku la oia no okok o ka rumi hookipa, kahi hoi a Mele Like e kali mai ana iaia.

Iaia i hui aku ai me Mele Liko, ua hala iho la laua i kekahi mau minute pokole me ka hoonanea ana ma na kukai olelo, a mahope iho o ia manawa, ua nalo aku la laua mai na maka aku o ka mea kakau. I ka hala ana ae o kekahi mau hora o ko laua hui pu ana, ua pane aku la ke koa opio:

E oluolu mai oe e hookuu mai ia'u e hoi no ko'u aupuni, oiai o kou makemake a me ko'u ua hooko ia, a o ke aha aku ka mea i koe, a na ke au o ka manawa e hoohui hou ia kaua. I ka lohe ana o ua kaikamahine nei i keia mau olelo a ke koa opio, ua pane mai la oia: Aole au e ae e hookuu aku ia oe, oiai, o oe a o oe hookahi wale no ka'u mea i aloha ai, a ina oe e paakiki no ka hoi ana no kou aupuni, alaila owau pu kekahi me oe. Pane aku la ke koa opio, ina pela e hoi kaua no ko'u aupuni, a ilaila kaua e hoolilo ai i io hookahi. I ka lohe ana o ua kaika mahine nei i keia mau oelelo a ke koa opio, ua ae koke aku la oia, a ia wa laua nei i hoomakaukau iho ai no ka hoi ana i ke aupuni o Farani.

A i ka makaukau ana o ko laua alanui, ua kau iho la laua maluna o ke kaa lele a hoomaka aku la e lele, a i ke kaa ana aku mawaho o ke aupuni, ua huli mai la ua kaikamahine nei ihope a hoopuka ae la i keia mau huaolelo:

Ia oe e ke aupuni o Keahialoa, ka mea nana e paniku aku na kupuna a pau e komo mai ana e hoopoiuo ia'u, a ia oe ke aupuni o ka lihilihi o na manu, ka home aloha o'u mau kupuna, eia au ke hele nei mahope o ka mea a'u i aloha @@              Aole i pau.

 

HE LEI MOKIHANA

--

Nani wale kuu ike malihin ana

I ka nani kaulana a o Kauai

Ua nani ka luna i Waialeale

I ke kahiko mau ia e ka ohu

Kau nui aku ka manao no Waiehu

I ka wai e haale nei i ka ili

Onaona ke ala o ka pua hala

A e kui no au a lei ae

Lipolipo e ka lau a o ka palai

I ka hoopulu ia e ka huna wai

He waiwai nui ka ikena

I ka wai kaulana o Kawelo-wai

No ka Ua Ukiukui ka'u aloha

Hoopulu i ka liko pua Mamane

Haina ia mai ana ka puana

Kuu lei i puia i ke onaona.

______

 

Gaberiela Lenoa

 

-O KA-

Puali Kahiko Imeperiala

o Farani.

________

Koa Opio iloko o na Ulia o ka Laki.

____

 

Kukala Kaua a Perusia no kekahi Wahine.

___

 

He moolelo no ke Au- Weliweli Nui o Europa.

 

KA HALEALII O DIANA.

 

Oiai ke koa kiai Gaberiela e holoholo nei mawaho me na hoomanao ana no kela mau olelo oolea i kukai kamailio ia mawaena o Napoliona a me ka Elele o Auseturia, ua puka mai la ka Emerpera a ku ma ka ipuka komo, a o ka pa pololei o ka malamalama kukui iwahi o ke alanuipii, na ia mea i hapai ae i ka noonoo o Gaberiela, a puana malie ae la oia iaia iho—

"Akahi no paha oe a hoomanao ae ia'u e ke Emepera, no kekahi olelo hoopaa mua au i hoike mua mai ai, oiai kakou iloko o kekahi la i hala ae nei, e hono ana iloko o ka hauoli nui o ka lanakila ma ke kahua kaua."

Ma keia wahi e ike ia ai, ua launa mau no ke koa kiai Gaberiela me ka Emepera ma kana hoike i hai ae la, a e ike ana oe e ka mea heluhelu i kahi o laua i hui mua ai.

I ka wa a ka Emepera e ku nei ma ka ipuka o ka halealii o Diana, a nana loiho ia Gaberialea ma kona kulana o ke koa kiai e holoholo ana mamua o ke koa kiai e holoholo ana mamua o ke alanui pii, he oiaio, e noonoo ana oia iaia iho, ua ike mua no oia i keia wahi koa ma kekahi kahua kaua, aka, o ka manawa hea la ia ana i kamaaina ai i kona mau helehelena, a i ke kahua kaua la hoi ihea o ka wiwoole i hoo uka ia ai.

He mau niute ia a ka Emepera e ku nei ma ka ipuka-komo a noonoa, ua pane mai la oia i keia mau olelo mau o ka hoolauna ia Gaberiela,

"Ehele mai oe maanei e kela koa kiai."

O keia mau olelo a Napoliona i pane mai la ia Gaberiela, ua hoopuiwai nui loa i kona puuwai i ka lohe ana i ka leo o kona Haku, me kona manao, us poina loa no oia iaia oiai malalo o kana kauoha i kekahi la loihi inamua aku. Ua hele koke aku la keia a haawi i ke aloha pahikaua mamua o kona alo, a pane hoe mai la ka Emepera iaia nei e like me kona ano mau—

"Ke hoomanao nei au ia oe, ihea la ko'u wahi i kamaina mua ai i kou mau helehena? Ma ke kahua kaua o Marenego — e ke Alii," wahi ana i pane aku ai me ke kokoke loa e kaili ia ae kona aho no ka hanu hope loa i ka ua mea o ka pihoihoi launa ole. "Ae,--ma Marenego ka hoi," wahi a ka Emepera i pane hou mai ai me ka leo awiwi, e hoike mai ana i kona hoomanao i kahi mua ana i kamaaina ai ia na helehelena o kahi koa kiai.

 

'Heaha la hoi kou kulana iloko o ka puali i keia manawa."

"He puhi-ole au no ka Puali Kuresia Hela @."

"Ae, he puhiole ka hoi oe,"wahi kau a ka Emerpera i pane mai ai me ka hoomaopopo pu ana mai i kana hana wiwoole ma ua kahua kaua la o Marenego.

"Ke hoomanao nei au i kekahi ko a puhi ole i lawe pio mai i ka hae alihikaua o Kenela/aka, i ka wa a na aoao elua e hakoko ana no ka puupuu hope loa iloko o ke koko maluna o ke kahua kaua o Marenego.  O oe anei ua kanaka la i"

Ua holo koke ae la he nanaina o ka hauoli ia Gaberiela ma keia ninau ana mai a ke Emepera, ma o kona ikemaka ana i kana hana wiwo ole maluna o ia kahua, oia kana i pane aku ai—

"Ae, owau no ua kanaka la e ka Emepera. Ua kuhi au, ua poina loa oe ma ia hana wiwo ole ana a'u iloko o ia la hauoli o ka lanakila nui."

"E kuu hoaloha," wahi a ka Emerpera me kona leo o ka hoihoi. "Aole loa au e poina i kekahi koa Farani i lawelawe i kana hana a hooko i ke kauoha no ka noho haaheo ana o kona aina hanau."

Hoomaha iki iho la o Napoliona ma ia wahi a liuliu, pane how mai la i keia mau olelo

"aole anei au i hoike iki aku ia oe i kekahi wahi olelo ma ua kahua kaua la o Marenego?"

"Ae, —ke hoomanao nei au i na olelo a pau au i hoiki maiai ia'u.  Ua pane mai oe penei: Ua lawelawe oe i ka hana me ha eleu o Farani, o lakou na ano kanaka poin ole iloko o ko'u noonoo, a o oe e keia koa puhi-ole kekahi o ia poe.  Nolaila, i ko kaua wa e halawai hou ai ma kekahi wahi, e hoomanao mai oe ia'u, ua aie o Farani no kekahi kulana keikei nou iloko o ka pualii."

He wahi mino aka maluna o na helehelena o ka Emepera i kela wa, i ka lohe ana i no oello a Gaberiela no kana mau 0lelo hoopaa mua o ka hoomanao aku iaia, oia hoi kana i pane mai ai i ke koa kiai.

"Ae, ua loihi loa ae nei ka manawa no'u e hooko ai i ka'u mau olelo mua, aka, i keia wa nae au e lawelawe ai no i a mea.  He hiki anei ia oe ke kakau maikai.?"

"Ae." "E kakau mai i kou inoa, ka helu a me ka papa o ka puali.  I ka pau ana o kou manawa ku-kiai, e hai aku i kou aliikoa, ua makemake a @ e ike is oe maloko o ko'u rumi oihana o ka halealii."

Wehe ae la ka Emepera mai loko ae o kona pappake i ka pahu waiho @aka a haawi ia Gaberiela, me ka pane hou ana mai,—

"Aole oe e ae ia e ka aliikoa e komo mai iloko o ka halealii, aka, ke hoike aku oe i kuu pahu waiho loaka nei la, alaila, e ae ia ana oe e komo mai e ike ia'u.  He kumu hoopaa no hoi keia e mau ai ka hoomanao like mawaena o ka Kaua mea i kamailio iho nei ke hui hou kaua i keia ahiahi."

Ua haawi mai la ka Emepera i kona aloha ahiahi me ke koani a kon lima, a huli aku la a hoi no kona halealii e pu a iki mai ana maloko o na lau laau ma o.

 

 

HOOMANAO HAPENUIA.

 

 

Ma Manoa, Ianuari1, 1890, ua malama ae kela a me keia ohana, i ko lakou hoomanao.  Hapenuia o keia makahiki, ma ko lakou mau home iho, a ma ka hora 12 awakea, u a akoakoa ae ke anaina, no ka hoomanao ana i  ka lokomaikai o ke Akua, ma ka halepule ma Manoa, no ka makahiki i pau a me ka makahiki hou, a ua malama ia na haiolelo o ka ia a na G B Kahekula ka olohe naauao o ia uka i wehe mai i kana haiolelo no ka makahiki hou aia kana kumuhana ma Kinohi 1:14 a na ka loea hanohano J. Apolo i wehe mai i kana haiolelo e pili ana no ka makahiki i pau, a ua piha mahalo  ia kana, a na S. Koaehulukea ka haiolelo no na mea pili i ke Akua a me kana hana ana i na mea a pau, a ne J W Kahalewai i wehe mai i kana haiolelo oia hoi ke kulana o ke Aupuni Hawaii i keia manawa kana kumuhana, a na J Paainiani i wehe mai i kana haiolelo e pili ana i ke ano o ke kanaka a me kona kulana, aia ma Kipo@i 1:26-27 a us piha ke ainaina i ka hauoli, a ua piha ka hale i ka poe i akoakoa mai.

JW Kahalewai.