Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 3, 18 January 1890 — Page 2

Page PDF (1.64 MB)

This text was transcribed by:  Rob Escuadro
This work is dedicated to:  ko'u kaikaina Rowan Napua Escuadro o Maili, Oahu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MA KE KAUOHA.

KUKALA

NO KE

KOHO BALOTA

 

     I kulike ai me ke Kanawai Koho Balota o ke AUPUNI, ke hoolaha ia aku nei ma keia, e malama ia ana ke kau Koho Balota no na Alii a me na Luna makaainana a puni ke Aupuni, mawaena o na hora 8 kakahiaka a 5 ahiahi, o ka  POAKOLU, FEBERUARI 5, 1890.

     O na Mahele Koho, na Apana, kahi e Koho ai, a me na Luna Nana o ke Koho Balota, oia keia malalo nei:

 

MOKUPUNI O HAWAII.

 

Mahele Ekahi - Hilo Hema.

     O Puna a me kela wahi a pau o Hilo hema a ke awawa o Pukihai.

     Apana Ekahi.  O kela wahi o Puna mai Kau mai a hiki i Kehena.

     Wahi koho, halekula o Kehena.

     Luna Nana:  J M Kauila, S H Haaheo, J Kahoomana.

     Apana Elua.  O kela wahi o Puna mai Kehena a hiki i ka palena o Hilo, a @ o Keaau me Olaa.

     Wahi koho, hale hookolokolo o Pohoiki.

     Luna Nana:  J E Eldart, W H Shipman, J N Kamoku.

     Apana Ekolu.  O na aina o Keaau a me Olaa ma Puna, a me kela wahi o Hilo mai ka palena mai o Puna a hiki i ke awawa o Pukihai.

     Wahi koho, hale hookolokolo o Hilo.

     Luna Nana:  F S Lyman, C C Kenneduy, A B Loebenstein.

Mahele Elua - Hilo Waena.

     Oia no kela wahi o Hilo mai ke awawa o Pukiha a ke awawa o Hakalau.

     Apana Ekahi.  Mai ke awawa o Pukihai a ke awawa o Honolii.

     Wahi koho, halekula o Haaheo.

     Luna Nana: -

     Apana Elua.  Mai ke awawa o Honolii a Kawainui.

     Wahi koho, halekula o Papaikou.

     Luna Nana:  Geo Weight, D. Kamai.

     Apana Ekolu.  Mai Kawainui a hiki i Hakalau.

     Wahi koho, halekula o Honomu.

     Luna Nana:  Jas A Low, B H Scholtzy, J Palau.

Mahele Ekolu - Hilo Akau.

     Oia no kela wahi o Hilo me Hamakua, mai ke awawa o Hakalau a ke awawa o Kalapahapuu ma Hamakua, me ke komo pu ana o Kukaiau.

     Apana Ekahi.  Mai ke awawa Hakalau a ke awawa o Laupahoehoe a kela aoao mai o Hamakua.

     Wahi koho, hale hookolokolo o Laupahoehoe.

     Luna Nana:  E W Barnard, D K Makuakane, J Lightfoot.

     Apana Elua.  Mai ke awawa Laupahoehoe a ke awawa Kalapahapuu.

     Wahi koho, halekula o Kukaiau.

     Luna Nana:  Geo F Renton, R Horner, S Bolabola.

Mahele Eha - Hamakua.

     Oia no kela mau wahi i koe iho o Hamakua me Kohala Hema.

     Apana Ekahi.  Mai ke awawa Kalapahapuu a ke awawa Kuaikahia.

     Wahi koho, hale hookolokolo o Honokaa.

     Luna Nana:  R A Lyman, Nakipi.

     Apana Elua.  Mai ke awawa Kuaikahia a ka palena o Kohala.

     Wahi koho, halekula o Kukuihaele.

     Luna Nana:  C Williams, W Horner, W A Mio.

     Apana Ekolu.  Ka Mahele o Kohala Hema

     Wahi koho, hale hookolokolo o Waimea.

     Luna Nana:  Paul Jarrett, Paakiki, W Frodenburg.

Mahele Elima - Kohala.

     Oia no kela wahi o Kohala Akau.

     Wahi koho, hale hookolokolo o Kohala.

     Luna Nana:  E E Bond, John Hink, J W K@lewa.

Mahele Eono - Kona.

     Oia no o Kona Akau me Kona Hema.

     Apana Ekahi.  Mai ka palena o Kohala Hema a hiki i na aina o Kealakehe.

     Wahi Koho, halekula o Kalaoa.

     Luna Nana:  J W H Isaac Kihe, J W Kaihemakawalu, S W Kaumuloa.

     Apana Elua.  Mai Kealakehe a hiki i Kapalaalaea.

     Wahi koho, halepule o Holualoa.

     Luna Nana:  Jacob C@per, Manuel Gouveia, E Kahulanui.

     Apana Ekolu.  Mai Kapalaalaea, Kona Akau, a K@, Kona Hema.

     Wahi koho, halekula o Popopiia, Kona waena.

     Luna Nana:  H n Mack, M D, W W Johnson, Chas Kaimiki.

     Apana Eha.  Mai Keei a Honokua..

     Wahi koho, hale hookolokolo o Hookena.

     Luna Nana:  G Waiau, S M Kekoa, T K Robert Amalu.

     Apana Elima.  Mai Honokua a ka palena o Kau.

     Wahi koho, halepule ma Papa.

     Luna Nana:  J W Kuaimoku, Joseph Holi, John R Smith, Jr.

Mahele Ehiku - Kau.

     Oia ka apana o Kau.

     Apana Ekahi.  Mai ka palena mai o Puna a hiki i ka aina o Ninoole.

     Wahi koho, halekula o Pahala

     Luna Nana:  R Ziegler, Geo T Timoteo, S Beke.

     Apana Elua.  Ke koena o ka apana holookoa o Ka@.

     Wahi koho, hale hookolokolo o Waiohinu.

     Luna Nana:  J H S Martin, L R Maombver, Jno C Searle.

    

MOKUPUNI O MAUI, MOLOKAI, LANAI A ME KAHOOLAWE.

 

Mahele Ekahi - Molokai.

     Oia no ka Mokupuni o Molokai.

     Apana Ekahi.  O kela wahi o Molokai mai Kalawao a Kalaupapa.

     Wahi koho, halekuai o Kalaupapa.

     Luna Nana:  T E Evans, J Kahaulelio, J Kopena.

     Apana Elua.  O ke koena o ka Mokupuni o Molokai.

     Wahi koho, hale hookolokolo o Pukoo.

     Luna Nana:  R W Meyer, D Kailua, W A Kakamana.

Mahele Elua - Lahaina.

     Oia no o Lahaina, Kaanapali a me ka mokupuni o Lanai.

     Apana Ekahi.  Lahaina

     Wahi koho, hale hookolokolo o Lahaina.

     Luna Nana:  H Dickinson, D Kahaulelio, Wm Y Horner, Jr.

     Apana Elua. Kaanapali.

     Wahi Koho, halepule o Honokohau.

     Luna Nana:  D H Kaialiilii, K Wahinehookao, G Kauhi.

     Apana Ekolu.  Mokupuni o Lanai.

     Wahi koho, halekula o Kaohai.

     Luna Nana:  S Kahoohalahala, Michael Macfarlane, M Kealakaa.

Mahele Ekolu - Wailuku Akau.

     O kela mau wahi a pau o Wailuku e waiho ana ma ka aoao akau mai ke awawa mai o Iao (ma ka aoao hema o ke kahawai) a hiki i na puu one, alaila holo ma ke kualapa o na puu one a hiki i ka nuku o ka muliwai o Wailuku.

     Wahi koho, hale holo hau.

     Luna Nana:  Albert Barnes, A N K@ kai, R W Gill.

Mahele Eha - Wailuku Hema.

     O kela mau wahi a pau o Wailuku e waiho la ma ka hema o ka Mahele Akau o Wailuku me ke komo pu ana mai o Kahoolawe a koe o Honuaula.

     Apana Ekahi.  O kela mau wahi i oleloia e waiho la mawaena o na puu one a me ke kuahiwi a me ka mokupuni o Kahoolawe.

     Wahi koho, hale hookolokolo o Wailuku.

     Luna Nana:  H G Treadway, E Bal, Geo Richardson.

     Apana Elua.  O ke koena iho o kela mau wahi o Wailuku hema i oleloia.

     Wahi koho, hale dute, ma Kahului,

     Luna Nana:  W F Mossman,  G P Wilder, Geo Ross.

Mahele Elima - Makawao.

     Oia no kela mau wahi a pau o Makawao e waiho la ma ka hema a me ke komohana o ke awawa o Halehaku a me Kula.

     Apana Ekahi.  O kela mau wahi a pau o ka Mahele i oleloia, oia hoi o Kula a me kela mau wahi o Hamakuapoko e waiho la ma ka hema a me ke komohana o ke awawa o Maliko a me ka aoao mauka o ka laina e moe ana mawaenakonu o ke alanui a holo ma ka laina like mai Kaluanui a hiki i ka halepaahao o Makawao.

     Wahi koho, hale hookolokolo o Makawao.

     Luna Nana:  E H Bailey, F W Hardy, Charles Copp.

     Apana Elua.  O ke koena o ka Mahele o Makawao.

     Apana Elua.  O ke koena o ka Mahele o Makawao. 

     WAhi koho, halekula o Hamakuapoko.

     Luna Nana:  C H Dickey, Peter Noa, J F Noble.

Mahele Eono - Hana.

     Oia ke koena iho o na wahi koho o ka mokupuni o Maui, mai Honuaula a hiki i ke awawa o Halehaku.

     Apana Ekahi.  Mai Honuaula a hiki i Kahikinui

     Wahi koho, hale hookolokolo o Honuaula.

     Luna Nana:  M Kealoha, Charles A Buchanan, John Brown.

     Apana Elua.  Mai Kahikinui a hiki i Kipahulu.

     Wahi koho, halekula o Kipahulu.

     Luna Nana:  Moke Manu, C Lake, P H Kauimakaole, Jr

     Apana Ekolu.  Mai Kipahulu a hiki i Keanae.

     Wahi koho, hale hookolokolo o Hana.

     Luna Nana:  F Wittrock, John E Lyons, Beni Kahoopai.

     Apana Eha.  Mai Keanae a hiki i Halehaku.

     Wahi koho, Keena o ka mahiko o Huelo.

     Luna Nana:  John A Palmer, D Namaka, Charles Betts.

 

MOKUPUNI O OAHU.

 

Mahele Ekahi - Honolulu.

     O kela wahi o Honolulu e waiho la ma ka Hikina Hema o ka laina e holo pololei ana mai ka piko mai o ke kuahiwi o Konahuanui, a ma ka lapa mauna mai e hookaawale ana i na awawa o Manoa me Makiki, mai Nuuanu a me ke awawa o Pauoa a hiki i ka pahuhae kipu o Paewaina, holo aku a hiki i ka hookui o na alanui Kinau a me Alapai, mai laila aku a ke alanui Moi, mai laila aku a ke alanui Hema, a mai laila aku a hoea i ke kai.

     Apana Ekahi.  O kela mau wahi a pau o ka Mahele i oleloia e waiho la ma ka hikina o alanui Punahou ma kekahi laina e holo ana mauka a me makai.

     Wahi koho, pa mea kanu o ke Aupuni, ma ka hookui o na alanui Moi me Waikiki.

     Luna Nana:  E G Schuman, J Lucas, J M Camara.

     Apana Elua.  O kela mau wahi a paa o ka mahele i oleloia e waiho la ma ke komohana mai kekahi laina e holo pololei la i ke alanui o Punahou.

     Wahi koho, ma ka halekula o Alanui Beretania.

     Luna Nana:  Albert Lucas, G K Wilder, J A Magoon.

Mahele Elua - Honoluliu.

     O kela mau wahi a pau o Honolulu ma ka akau o ka Mahele Ekahi a maloko o ka laina mai ka pahuhae kipu mai o Puowaina a @ i ka hookui o na alanui Kula nae @, mai ke alanui Kula aku a hiki i ke alanui Papu @ ke alanui Papu aku a hiki i ke alanui Beritania, holo pololei a hiki i ka uwapo a Kamika, a mai laila aku holo pololei ma ke kahawai o Nuuanu a hiki i ke alanui Kula, a mai laila aku a ke alanui Liliha, a mai laila aku a ke alanui Kauka, a mai laila aku a hiki i ka lapa moana ma ka aoao akau komohana o ke awawa o Nuuanu, a mai laila aku a hiki i ka piko mauna i kapaia o Lanih@.

     Apana Ekahi: @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @

     Wahi koho, @ ka ha e@ ma ke @ o na alanui Nuuanu me Pauoa.

 

     Luna Nana:  A W Carter, H @ Holt, M @

     Apana Elua.  O kela mau wahi a pau o ka majele i @loia e waiho la ma ka @ makai @ alanui @ a me @ a ma ke komo hana o na alanui Nuuanu me Papu.

     Wahi koho, ma ka hale @ @ ma ka aoao ma Ewa @ @ @ @ alanui Kula.

     Luna Nana.  J@ Shaw, T H @ , J P @ .

Mahele Ekolu - Honolulu.

     O kela mau wahi o Honolulu e pili la me na mah@ ekahi a me elua o na alanui Alapai a me @ ma ka aoao ma Waikiki o ke alanui Kala mauka, o ke alanui Kala a hiki i ke alanui Beritania, mai laila aku a hiki i ke alanui Kokeke, a mai laila aku a hiki i ke kai.

     Apana Ekolu.  O keia mau wahi a pau o ka mahele i oleloia e waiho la mauka o ke alanui Beritania.

     Wahi koho, ma ka Halekula Alii.

     Luna Nana:  F W Wandenburg, Jno M Vivas, J Mahiai Kaneakua.

     Apana Elua.  O kela mau wahi a pau o ka mahele i oleloia e waiho la makai o ke alanui Beretania.

     Wahi koho, Kapuaiwa Hale.

     Luna Nana:  Henry Smith, Barney Ordenstein, I A M Osorio.

Mahele Eha- Honolulu.

     O kela mau wahi a puu o Honlulu, e waiho komohana nei ma ka Mahele Elua me Ekolu, nona keia mau palena:  E hoomaka ana mai ke hoi ai a pii ma aianui Kikeke, mai laila aku a alanui Beritania.  a hiki i ka uwapo a Kamika, pii ma ka muliwai i Nuuanu a hiki i alanui Kuia, a hiki i alanui Liliha, holo i kai i alanui Moi, mai laila aku a hiki i ka uwapo o ka muliwai Nuuanu, a he kai mai makai.

     Apana Ekahi.  O kela wahi a pau e waiho la ma ke komohana o alanui Nuuanu.

     Wahi koho, Hale Kaawai Pake.

     Luna Nana:  F B McStocker, Saml Mahelona,  W Mcfarlane.

     Apana Elua.  O kela mau wahi a pau e waiho ia ma ka aoao hikina o alanui Nuuanu.

     Wahi koho, Hale Kai wai Helu 2.

     Luna Nana:  C T Rodgers, H W Auld, Porter

Mahele Elima - Honolulu.

     O kela mau wahi o Honolulu e waiho la ma ka aoao Akao me Komohana o na Mahele Elua me Eha.

     Apana Ekahi.  O kela wahi o ka Mahele e waiho Hikina nei ma ke alanui o ke awawa o Kalihi, a makai o alanui Moi.

     Wahi koho, -

     Lna Nana:  Fred Turrril, Marcus Colburn, J A Diaz.

     Apana Elua.  O kela wahi o ka Mahele e waiho nei ma ke Komohana o ke alanui o ke awawa o Kalihi, a ma ka aoao makai o alanui Moi.

     Wahi koho, halekula Hoopololei.

     Luna Nana, W L Wilcox, T a Lloyd, A Fernandez.

Mahele Eono - Koolau.

     Oia ka apana o Koolaupoko.

     Wahi koho, hale hookolokolo o Kaneohe.

     Luna nana:  M Rose, A Kaulia, James Olds.

Mahele Ehiku - Waialua.

     Oia na apana o Koolauloa me Waialua.

     Apana Ekahi.  Waialua.

     Wahi koho, hale hookolokolo o Waialua.

     Luna Nana:  Frank Halstead, E S Timoteo.

     Apana Elua.  Koolauloa.

     Wahi koho, hale hookolokolo o Koolauloa

     Luna Nana:  Jas Donnelly, John Kaluhi, Jas Aylett.

Mahele Ewalu - Ewa.

     Oia o Ewa me Waianae.

     Apana Ekahi.  Ewa.

     Wahi koho, hale hookolokolo o Ewa.

     Luna Nana:  Alex J Campbell, Victor Kapule, L K Halualani.

     Apana Elua.  Waianae.

     Wahi koho, hale hookolokolo o Waianae.

     Luna Nana:  John F Scott, J Kekahuna, Samuel Andrew.

 

MOKUPUNI O KAUAI ME NIIHAU.

 

Mahele Ekahi - Waimea.

     Mai ka lae Puanaaiea me Kalaheo a i ka mokupuni o Niihau.

     Apana Ekahi.  Mai Kalaheo a hiki i Hanapepe.

     Wahi koho, halekula o Eleele.

     Luna Nana:  Alex McBrice, H C Norton, J Kaluna.

     Apana Elua.  O na wahi o keia Mahele i hoike mua ia, mai Hanapepe a kekahi laina e holo pololei ana i ke kuahiwi mai ke k i mai a he @ iwilei ma ke komohana o ka ahiko o Waimea, oia ke awawa o ka muiiwa o Waimea me kona mau apana.

     Wahi koho, hale hookolokolo o Waimea.

     Luna Nana:  David Kua, E Kopke, C @.

     Apana Ekolu.  O kela wahi o ka mahele i hoike ia, mai ka apana ekahi mai a i ka Ise o Puanaaiea.

     Wahi koho, halekula o Kekaha.

     Luna Nana:  T H Gibson, J Kamakanui, C B Hi@gard.

     Apana Eha.  Mokupuni o Niihau.

     Wahi koho, halekula.

     Luna Nana:  Geo S Gay, J B Kaomea, M W Keale.

Mahele Elua - Lihue.

     E hoomaka ana mai Kalaheo a hiki i Hanamaulu.

     Apana Ekahi.  O Lihue.

     Wahi koho, hale hookolokolo o Lihue.

     Luna Nana:  S W Wilcox, K W T Parris, J Kala.

     Apana Elua.  O Koloa mai ka palena o Lihue, a komo ai aina o Lawai.

     Wahi koho hale hookolokolo o Koloa.

     Luna Nana:  J K Barkett, J K Farley, A K Mika.

Mahele Ekolu - Hanalei.

     O kela wahi mai Waialua mai a ka lae o Puamaalea.

     Apana Ekahi.  O kela wahi mawaena o Waimea me ka muliwai o Kalaheo ai.

     Wahi koho, hale hookolokolo @ @ Waioii.

     Luna Nana:  @ K@elling, J Kakina, J C Long.

     Apana Elua.  O kela wahi e hoomaka ana mai ka muliwai o Kalihiwai a hiki i ka aina o Papaa.

     Wahi koho, halekula o Kilauea.

     Luna Nana:  H H Garstin, W B Starkey, J B Alexander.

     Apana Ekolu.  O kela wahi mai Papaa mai e hiki i Wailua.

     Wahi koho, hale hookolokolo o Kapaa.

     Luna Nana:  K C Sparkling, S Kai.

     LORRIN A. THURSTON,

Kunina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina.

Ianuari, 1890.

 

 

Hoolaha Keena Kalaiaina

 

     Ua hookohu ia aku i keia la o Mr. M. Makalua i Agena Hoolalo Palapala Kepa no ka Apana o Lahaina, Maui, a he notari no ka lehulehu no ka Aha hokolokolo Kaapuni Elua ke AupunI

L. A. THURSTON,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Ian 2, 1890.

2267-3t

 

     Ua hookohu ia aku i keia la o H. G. Treadway i Lunahoomalu no ka Papa Nana Alanui o Wailuku ma kahi o W. H. Cornwel i waiho mai.

     Eia na hoa o ka Papa i keia wa:

     H. G. Treadway Esq, Lunahoomalu.

     H Morrison Esq.

L. A. THURSTON,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina., Dec. 30, 1889.

2267-3t

 

HOOLAHA MAKANA.

     I kulike ai me ka mana i loaa ia'u ma o ke kanawai, ma keia ke haawi aku nei he Kanalima Dala makana ($50), e uku ia i kekahi mea e haawi ana i na hooia e hiki ai ke hoopai ia kekahi mea e kue ana i kekahi o na hoakaka a me ka manao o ke Kanawai Koho Balota ma ka hana ana i kekahi mea i kapaia ma ua Kanawai la he hana "ino oa kolohe," ai ole na "ku ole i ke Kanawai."

L. A. THURSTON,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Ian 6, 1890.

2267 4t

 

     Ua hookohu ia aku i keia la o mr William T. Monsarrat V. S. i Luna Nana Holoholona no ka mokupuni o Oahu a i Kauka Lio no ke Aupuni o Oahu a i Kauka Lio no ke Aupuni ma kahi o A. W. Rowatt i waiho mai.

     Eia na hoa o ka Papa i keia wa:

    Wm. T. Monsarrat, Luna Nana Nui.

     John H. Brown.

     Paul Isenburg Jr.

L. A. THURSTON,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Ian. 1, 1890.

2267-3t

 

     E loaa no na Kope o na Kanawai Koho Balota o 1888 ke ninau ma ke Keena Kalaiaina, ma ka olelo Hawaii, a i ole, ma ka olelo Beritania.

     Kumukuai:  He 25 keneta.

L. A. THURSTON,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Dec. 9, 1889.

2267-4t

 

HOOLAHA I KA POE KOHO.

     Ua hooliia e ka Ahaolelo i pau iho nei na palena o kekahi mau Apana Koho, i kulike ai me ka loli ma o na kanaka.

     Ua hoololi ia iho nei na Apana i hoike ia malalo iho nei, a nolaila, e hele aku ka poe koho a pau e noho ana maloko o ia mau Apana i hoololi ia e kakau inoa imua o na Luna Nana Koho o ko lakou mau Mahele iho, i hiki ai ke koho i keia kau koho balota ae, penei:

MOKUPUNI O OAHU.

Na Apana Koho Elima o Honolulu.

 

MOKUPUNI O MAUI.

Ka Apana o Wailuku.

Ka Apana o Wailuku Akau.

Ka Apana o Hana.

Ka Mahele Elua, Apana o Makawao.

 

MOKUPUNI O HAWAII.

Ks Apana o Hilo Hema.

Ka Apana o Hilo Waena.

Ka Apana o Hilo Akau.

Na Mahele Ekahi a me Elua o ka Apana o Hamakua.

Ka Apana o Kona.

     Ma na Apana e ae a pau, o ka Papa Inoa o ka poe i koho ma ke Kau Koho Balota o 1887, e lawe ia no ia i kahua no ka Papa Inoa o 1890, koe wale no ma na wahi e hooponopono a e pakui ia ai e like me ke kauoha a ke kanawai.

     He mea pono i kela a me keia mea i kupono i ke koho, e nana pono i ka Papa Inoa o ka Mahele o kahi ana e noho ana, i maopopo ai iaia ina ua paa kona inoa malaila, ina no ua makemake ia e hoopaa i inoa hou a me ka ole, oiai, malia paha o haule mamuli o kekahi ulia.

L. A. THURSTON,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Ian. 6, 1890.

2267 4t

 

     Ua hookohuia e Philip MondI i keia la i hoa no ka Papa Alanui o Wailuku ma kahi o H. Morrison i waiho mai.  Penei ke ku ana o ka Papa:

H. G. TREADWAY, Lunahoomalu.

W. F. MOSSMAN,

PHILIP MONDI

L. A. THURSTON,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Ian. 14, 1890.

2268 3t

 

NUPEPA KUOKOA

NO KA MAKAHIKI…………..$2.00

NO EONO MAHINA…………1.00

KUIKE KA RULA.

Poaono, Ianuari 18, 1890.

 

HON. E PRESTON.

     Ma ka auwina la onehinei, ua lawe ia ae lono kaumaha iloko o ke kulanakauhale nei, ua haalele mai la i keia ola ana o Hon. Ed wada Peresetona, Kokua Lunakanawai Elua o ka Aha Kiekie, iloko o eha makahiki a oi o kona lawelawe ana i ka Oihana Hookolokolo Kaulike o ka Lahui Hawaii.  O kekahi keia o na looa ike kanawai o ka aina ma na ninau pohihihi o ke kau like, a o kona haalele ana mai i kekahi kulana oihana kiekie o ka aina, he puu puu ikaika loa ia i loaa mai i ka Aha Kiekie o ke Aupuni Hawaii.  I keia la e manele ia aku ai kona kino lepo i kahi mau e waiho ai o ko ke kanaka poo iloko i ka luakupanau.

 

E HOI HOU ANEI KAKOU IHOPE?

     Ke nee mai nei ka la koho balota no na alii a me na lunamakaainana o ka Hale Ahaolelo.  Ke waiho nei na inoa o na moho imua o ka lehulehu, a na kela a me keia e koho e like me kona ike he pono.  He mea ole ka waihooluu o ka ili a me ka helelehena o ke kanaka ma ka hoomaopopo ana i kona makaukau e lawelawe i na hana o ka Ahaolelo.  He mea ole ka manaoio hoomana a me ka inoa lahui, ina no Hawaii nei oia a ina ua loaa ka makaukau no ka hana i hoakaka ia ma ke kanawai, a i ikeia hoi e ka lehulehu ua kupono oia ke wae ia i moho holo balota no ka Ahaolelo.  Hookahi ninau ano nui e waiho nei imua o na makaainana i keia wa, a oia keia:  "E hoi hou anei ke aupuni ihope a like ke ano o kona kulana a me na hana me ke au ia Kipikona?"  A i ole ia, "E hoomau ia aku anei ka holomua o ka aina, e like me ka ikemaka o ka lehulehu mai ka makahiki 1887 mai a hiki i keia wa?  Ua ulu hou ae nei a mahuahua na hana hoonaauao, na hana hou, a me ka mahuahua o na pono kuloko ka aina, e laa na alanui hou ma na wahi a pau, na uwapo, na aina i mahelehele ia a kuai ia aku i ka poe makemake e hookuonoono i mau home ponoi no lakou iho, a pela aku.  Ua holomua anei ka aina ma ke alanui o ke aupuni kumukanawai ole?"

     Ke ake nei kekahi poe e hoihoi hou i ka aina a me ka lahui ihope iloko o ka nohona pono ole i haalele ia, e like me kela wa hookele hemahema o ka poe i hala aku.  Pela ko R. W. Wili koki manao.  Ua hoike akea ae no oia i kona manao pela, a ua hapai ae no hoi oia i kekahi hana e hoao ana e hooko ia manao.  A ua hele kuhihewa no hoi kekahi poe mahope ona, a oia hookahi no ka manao o Ailune Buki.  He mau kaulua laua me ka mea i olelo mua ia ma ia manao hookahi. Me ia ano oia e holaha mau nei ma kana mau nupepa, a pela no hoi e kamailio nei ma na halawai.  O ke ano o ko laua manao, ua hewa na hana o ka aina i keia wa, aia no ka pono a hoihoi hou ia e like me ka wa mamua, ka wa a Buki e noho kuhina ana me Kipikona, a e noho kiaaina ana no Kauai a e noho aiakai ana hoi no Mahetoa ma Samoa, ka wa no hoi a Wilikoki e ao ana i ke kaua ma Itaia, oia wale iho la no ko laua makemake.  na ka lehulehu e hooholo ina ua pono ia a pono ole paha.  O ka hoomau ia aku o ke ea o ka aina a me ke kuokoa mau loa o ke Aupuni Hawaii, he manao waiwai loa ia iloko o ka puuwai o ke kanaka Hawaii.  O ka manao a me ka makemake no ia o ka poe nana i hooponopono hou i ke aupuni i a makahiki 1881, a o ko lakou manao no ia i keia wa, a pela pu no me na Hawaii a me na haole iloko o ia manao hookahi, a ua hooikaika pu no lakou no ia mea.  Ma ke alanui o ke aupuni kuokoa mamuli o ke kanawai malaila lakou e hooikaika nei e hookele i ka aina, i loaa ai ka pono kaulike no na ano kanaka a pau, a i ulu mau ka malamalama a me ka waiwai iwaena o na mea a pau.  E hiki anei ia kakou ke hoi hou aku iloko o kela au i hala hope?

     O na ano kamailio maa mau me na hakoko ana no ka hanohano o ke koho balota, e olelo ana me na huaolelo hoino a me ka pelapela, oia na kalaimanao e puka nei ma na nupepa kue i ke ano o ke aupuni kumukanawai Leo o ka Lahui a me ka Akaiolelo o ka Lahui i kela a me keia la.  Ke hoakea ia ka noonoo maikai o ke kanaka a e kau ia maluna o ke ana kaupaona, he kanalua ole ke kapae a holoi loa ia na hoomanao ana no na olelo lapuwale a ku i ke ano hupo maoli o ke kulana haahaa loa, i ka hapuku ana mai i na manao kalai pilikino no na Mikanele, na Kuhina, ia mea ma aku, a me mea iho, a pela aku.  Aole keia he ninau pili i kekahi poe kanaka a ano kanaka paha, aka ua pili ka ninau i keaon o ke aupuni - ina e hoomau ia ana ma ke ano he aupuni kumukanawai, a aole paha.

     Ma ko Amerika manawa koho balota no ka hanohano o ka Hale Kaunawai, aia he mau aoao elua e hakoko ana me ka ikaika, a e huai puka nui ana i na hala a me na kee e like me ko keia mau la a kakou e ike nei, a e kila ana lakou he piikia ko ka aina ke hoomalu ia e ka aoao Repubalika ma ka mana hookele o ka lahui, a pela no hoi ka aoao Damokarata.  Ma ka hoohuihui like ana i ko laua mau waiwai io i ka aoao o laua e kaumaha ana, ua like no laua iloko o ke aloha aina a me ka hoomau i ka mana o ke Aupuni Kumukanawai no ka Lahui.  Pela anei kakou e hakoko nei iloko o keia mau la no ia manao hookahi, -  e aloha i ka aina a e hoomau i ka noho mana ana o ka Lahui no ka Lahui?

     He mea kanalua ole ia makou ke hai aku i ka lehulehu - aole!  Aole kakou e hiki e poina i na hookele aupuni o ke au i hala hope, a o Ailuene Buki kekahi i komo iloko o ia kamaa buki hookahi o ka hoopilime-ai, aia he mau uhauha palena ole i ke ola o ka lehulehu a me ko lakou mau pomaikai e kahe ana e like me ka ikaika ume o ka wailele o Niagara, a ua hoomau ia @ au a hiki i kona walawala pahu ana aku la i ka 1887; ua komo mai he au hou a kanu aku la i kana mau hili kalo, a oia ka kakou e ike nei i keia la, aia he pono nui no ka aina mai o a o, na alanui kahi e hiki ai i ke kanaka makapo ke hele me kono kookoo ole, a e pale ia ai na ulia o ka hookui o ka waewae me ka pohaku, a hina aku ilalo a haki pu ka ihu.  Ke uu hou ae ne ka ninau ia makou - "E hookomo hou anei kakou i keia poe iloko o ko kakou Hale Kaukanawai, a e hana lakou i na kanawai e like me ko lakou makemake iho, a no ka pono o ke kanaka hookahi wale iho no?

     Ke lana nei ko makou manao, e hooho mai ana ka lahui mai na kane a na wahine - Aole, ua Latea Kakou.

 

HOIKE HAPAHA O KA WAIHONA LAHUI.

     I ka Poalua nei i panee mai ai ke Kuhina Waiwai i kana papa hoike hapaha o na loaa a me ua lilo o ka Waihona Lahui o ka lehulehu, no ka hapaha makahiki e pau ana i ka la 31 o Dekemaba, 1889, oia keia mau huahelu malalo iho:

     Keena ma ka Waihona

     Okatoba 1, 1889…………………………………………………………….  $   12,795.77

     Koena aie Lahui……………………………………………………………..       343,442.26

     Huma ma ka Waihona……………………………………………………….       356,238.03

                    NA LOAA.

     Na loaa Aupuni o na ano a pau ……………………………………………..        585,312.11

     Hale Leta…………………………………………………………………….          80,000.00

     Huina………………………………………………………………………..        665,312.11

     Huina nui……………………………………………………………………     1.021,550.14

                    NA LILO.

     Huina lilo o na keena oihana a pau o ke Aupuin no ka hapaha i hala………..        396,098.03

     Na hana hou kuloko…………………………………………………………          04,660.04

     Uku no kahi aie kahiko………………………………………………………           8,100.00

     Huina lilo nui…………………………………………………………………      498,858.07

     Koena ma ka Waihona o na loaa Aupuni, Dekemaba 31…………………….        202,009.85

     Koena ma ka Waihona Aie Lahui…………………………………………….       320,682.22

     Huina nui…………………………………………………………………….     1,021,550.14

     Ianuari 1, 1890 Koena ma ka Wainona………………………………………    $   522,692.07

 

KE ANIANI KILOHI O AILUENE BUKI.

     "O ka pono ke hana ia a haule mai na Lani," wahi a Buki e kukala mau nei i na la a pau maloko o kana mau nupepa, oia ka hoaloha no na kanaka paahana a me na poe haahaa loa no keia kau koho balota wale no a pau ae, oia ka makou i makemake ai e hoomaikeike aku i ka lehulehu i ke aniani kilohi ana i hana ai i kekehi hana kana wai ole a me ka pololei ole no ka pono o ka lehulehu.

     I ka wa e noho Kuhina Kalaiaina ana o Ailuene Buki i ka 1883, ua hoohinahina aku oia me ka malu ma ke ano uhauha wale i na eka aina aupuni o 7,000 no ka $100 o ka makahiki holookoa i ka Moiwahine Kapiolani, a ua hoolimalima hou ia aku ia Konuwela no ka pomaikai o ka Moiwahine, he $700 no ka makahiki me ke koe okoa no o kekahi mau wahi. Ua ike no o Mr. Buki i kela wa i ka pololei ole o kana mea i hana ai e like me ka waiwai io o ka aina a imua hoi o ke akea e like me ke kanawai, a i keia la, ua hoopii iho nei ke aupuni a ua hooko ia e ka Aha Kiekie ma ka Banako, a e okioki liilii ia aku ana ua mau aina la no ka pomaikai o na mea a pau malalo o ke Kanawai Hookuononnon Ma keia kakou e ike ai i kona @ @ @, aole oia no ke kaulike a me ka hooko pono i kana hana, aka, no ka pomaikai wale no o ka mea nana oia hoonoho aku ma ia wahi, a oia wale iho no ke ano nui o kana Pila Ogana @ kani mau nei i na wa a pau

     Ke ulu ae nei ka ninau ia makou - O keia anei ka wa a kakou e hookomo hou aku ai i na Kuhina Kalaiku Bukuhauha aina e Elele Komisina a Kiaaina iloka o ko kakou Hale Kaukanawai e hana i ka pono kaulike o ka lehulehu?

    

HOOLAHA HOU.

 

APANA EHA Mahele Elua

I kaupaleia e na Alanui Kikeke Beritania Nuuanu a me ke Awaku@.

Aoao Hoomaemae.

I na Poe Koho!

E noho ana na Luna Nana @ kahi koho i hoikeia maluna ae ma ka

Hale Kaawai Helu Elua.

No ke kakau ana i na inoa o ka @ kupono i ke Koho Balota

a e hoopololei pu i ka Papa Inoa o ia poe ma ki

POAONO, IAN. 18,

Mai ka hora 4 a hiki i ka hora 8 ahiahi a ma na hora like no hoi o na la

POAKOLU, Ian. 22,

POAONO, Ian. 25,

POALIMA, Ian. 31

C. T. Rodgers,

W. H. Auld,

T. C. Porter

2268 2t

 

Hoolaha Hooko Moraki.

     Mamuli o kekahi mana kuai iloko kekahi palapala moraki i hauaia o @ W. P. Kahananui me Kapule kana wahine, o Kalihi, Oahu, ia Eli Gordon o Halawa, Molokai, ma ka la 13 o Okatoba, 1883, a i kopeia ma ka Buke @ aoao 191, a i kulike hoi me ka hooaha no ka hooko aku i hoopukaia Novemaba, 1889, nolaila, e kuai kudala akea ia ona e J F. Morgan, ma kona keena kuai, alanui Moiwahine, Honolulu, i ka  POAKAHI, Ianuari 27,  Ma ka hora 12 o ke awakea.

     O ka aina e kuai ia ana, ke waiho la i Mokauea, Kalihi, Oahu i hoakaka ia ma ia Palapala Moraki i kopeia ma ka Buke 79 aoao 230, i hoolioia e Kaha nanui i oleloia ia D. K. Kekino ma ka la 13 o Okatoba, 1883, a i kometa ma ka Buke 84,= aoao 228.

     He apana aina no hoi e waiho la ma Pelekunu, Koolau, Molokai, i hoakaka piha ia ma ka Palapala Sila nui @ ia Pihi, makuakane o D. W. P. @ hanai i oleloia, nona ka ili he @ uka. 2 @ me 10 @

2268 2t

 

HOOLAHA HOIOKO MORAKI ME KE KUAI.

     Ma ke kauoha a Hyman @ @ Luna Malama Waiwai o kekahi oaraki i hanaia mawaena o Acheon@ @ Way, Alim, Kum Sing a me Ahe, o lawelawe oihana nei malalo o ka ma hoohui o Tong Hong Wai Companyu, o Kahaluu, Koolaupoko Oahu, ia @ chee a me Ahung, i kakau ia i ka la @ o Novemaba, 1886, a i kakau kope ia ma ke Keena Kakau Kope ma Honolulu, ma ka buke 103, aoao 81 me @ a na ua Conchee la a me Ahung, i hoolilo ia aku ia Hyman Brothers, o Honolulu, i hana ia ma ka la 26 o Novemaba, 1886, a i kope ia ma ke Keena Kakau Kope ma ka buke 103 aoao @ me 83, a ma ke kauoha a ua @ Malama Waiwai la, e kuai kudala @ aku ana ma ko'u keena kukala ma Honolulu, i ka   Poaono, Ianuari 25, 1890, hora 12 awakea, i keia mau waiwai malalo iho:

     O kela Mahi Raiki o Tong, H @ Wai Company, ma Kahaluu, a me na mea ulu, na hale hana, na holohoio na mea hana a me kekahi palapala hoolimalima a T A Loyd ia Aohee i hanu ia ma ka la 20 o Ianuari, 1882, o ka aina o ka Apana i o ka Palapala Sila Nui Helu 6741 ma Koolaupoko, i oleloia, a he elima makahiki o kela apana aina i ike ia ma Luukoi, i hana ia ma ka palapala hoolimalima a Mrs. @ J Steward ia Ah Yan & Co., i kakau ia ma ka la i o Iulai, 1880, a i kope ia ma ka buke 65 aoao 267 me 268.

     No na mea i koe, e loaa no ia W O Smith Esq., ma Alanui Papu, Honolulu, a ia Hyman Bros.

     Kuike ke Kuai O na lilo palapala, na ka mea kuai mai.

LEWIS J. LEVEY,

Luna Kudala.

2266 3t

 

GEORGE P. KAMAUOHA.

He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

- A HE MEA -

ANA AINA.

E loaa no ma Kohala, Akau, Hawaii.

2001-1y