Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 9, 1 March 1890 — Kela Hihia Koho Balota. [ARTICLE]

Kela Hihia Koho Balota.

Ahewa ia ka Moho Lunamakaaioana o Koolaupoko imua o ka Aha Hoomaiu.

Hoohalahala ka Aoao-Pale no ke Kau Hookolokolo nui o ka Aha Kiekie.

O kela hihia 1 ki Moī kue u Rer. I. N. Fa«kuli, ki meho hoia halou i t:-uk» o ki »pan» keho cc>r.o o Koolaupok-.\ u» mal»ma ia kona hihia imua o ka Aha H wmi'u »k» Poalua ne!. h ho..>manao u. o Paikuli a me Kaulukou

na nioho » ho!o paonioni no ka nuho iunan.akaair.ana » ka la koho t>a}ou i hala, a o Paikui» ka mea o iaua i ma o c!ua ha'oea oi. Mamu'i o kona waihn i,ie ana aku i kana paj\a hoike ī hoohikiia e iike v e ke koho baiota hou, ua hopu ia oia maiaio o na kumu hoopii el Ja, oia kana pa|*aho»ke i hot hiki oie ta a me ke kipe.

Lia ka heluheiu ana uki Pauku 40 no ka hoihoi aku o ka u.ea holo i kana papi hoike i hoohikiia imua 0 na Luna Nana īluko o na la he umi, a roe l'ajia CameD no ka luike o na li'.o, i hoakaka »a ina ka Pauku 90 me 91 o ke Kanawai Koho Balota :

"Pauku 40. lioko o um» la uiaho|)e iho o kek&hi koho haioia ana e haawi aku kela a nie keia mea hulo balota l na l.una Koho Hal u i hoifee i hoohiki ia a i hoike pakahi ia kela a me keia lilo e pili ana i ke koho ana mamua iho a inahope iho o ia koho ana. K hoouna koke ia ua hoike la \ ke Kuhina KuLiama a ua hiki e nana ia e na mea a pau rue ka uku ole. "Papa C, 1 hoakaka ia ma ka Pauku 90. ,4 Ka poe iaeia e ke Kanawai, hoohana ia no ka uku e kekahi mea holo haloia. (i.) Ilookahi mea kiai no kela a me keia pahu balota, aole oi ae. (2.) Klua ma i kakauoielo a me na elele no ka hana ana i ka h*na, ma na Keena Koaiiie, aole e oi ae mamua o hookahi kakauolelo a me hookahi elele no kela a me keia wahi koho ma kahi

apana. "P»pa h, i hoakakaia ma na Pauku »yo me 61. "N.i hlo i ae la ma ke Kanawai no ka mea hoio balota. i>)Na lilo piiikino t> ka mea holo balcta. (2) Na lilo 0 ke pai a hoolaha ana ma na nupepa. (3) Na liio no na lako palapaia me uooleta. (4) Na Ulo ona halawai makaainana akea ana. (,5) Ukuhooiimalinulima a hoolako na keena koniite. (6) Kela a me keia iilo aole e 01 aku mamua o kanalima dala. Eia nae, aole e ae ia kekahi mau hoolilo ana, a ae ana e hoolilo no ia mau mea ma ke ano kue kekahi mea i hoakaka ia ma kela Kanawai, a eia hou no hoi, o na lilo a pau o kekahi aoao hookahi no ka poe holo balota Alii a pau e like no ia me ka mea holo balota Lunainakaainana hookahi, no na lilo pono a me na iilo no kela a me keia, aole e oi ae niamua 0 hookihi haneri daia ma kekahiapana hookahi."

O keia malaio iho na o'elo ike a nā hoike : A Kaulia—Owau kekahi iaia oka Papa Nana Koho BaU ta ma Kaneohe Ikaia 5 0 Fcberuan. Aole 1 loaa iki ia'u kekahi hoike o ko Paikuli mau liio hoio baiota mahope mai o ka ia koho, ano la mea ua kakau inoa aku au maiaio o kona pahpaia hookohu lunamakaaina. Ninau a kekahi aoao—V\ halamai au me ko'u mau hoa mahope mai, aoie nae ma ke ano Papa Nana l'a hai ia mai ia'u e kekahi hoa o ka Papa Nana ua loaa mai he hoike ona hlo i pili i ke koho halota, ua oleloia ua haawi aku o Paikuli i ka hoike o kona mau liio holo ltvaiota a ua hoike ia mai la'u mai aMr Rose nut Mahope iho o ka ha!a ana o na ia he umi k«ia hoike ia ana m:it u*u, a aoie no hoi au i hui a launa kamaiiio pu ene Paikuli miho mai o ka ia koho.

J O ds—Oiriu kekahi lala o ka Papa N'ana o k- .Apana Koho Helu 6. a mahope iuat o ka La koho Ba!ou. ao!e i !oaa ia u kekahi hoike o oa lilo mai a P*ikuti mai. Ninau a kekahi aoao—aole au i ike u Paikuli mahope mai o ka ia keho babtaM Rose—Owau ka Luoahoomalu o ka Papa Naoa Koho o Koolaupoko i ka U kobo halou Ua loaa mai ka Paikuli lioike o na hlo ma ka ia 15 o Feberaari a mai kuu «ahme mai ka loaa ana mai ia'u o tta hoike U, ua hele au ou kahi mahiai i ka wa i haa«ita mai ai ii'u, m aole hoi i hoopiaia« a no la mea, ua Hoouna la 1 ke Kuhina KaUiaina i ka Poakahi U 17. a ua ike hoi au aole i hoohiki ia b hoike. Nmaia a kekahi aoao—Ke noho oei ao ma kaihi kokoke he umi miie mai

ko'a wihi» aoa wu wahine i Kia*i t_j.i u'u i ua i heike la m< ka hat P?; mai, «4 W* Hen!*;* i hiawi aku uu i 3i - ?«k e <JL W H«in ka rcca nana s haavi aku i ka p4la; »aU u Rc>e, a ua bujuo ?k"h ae. rk ir.«a U i ka Poaono mahepe nus o ke keho haloea. Ua loiu mai bi>i ia n ua y-4pa hoike U mai a Kailaa noi, a mi kona kao-oKa pQ mu e b*»»i i ra U'a o ka papa* Kailaa— Ke H.> rr.ani > n<: au a ke: hoonuopep») nei hoi iko u b-u*t ana i ka palapala i ka luna nakai i keikahi mana«a nuhop* nui e-k he balcta. A?ie i haaw; la aku *a Hcr.ry. a aele hoi au ; ke i ka hlum makiL He hapahao e ma. a ua haa«i tku aa iaia i ka auw ni ia Pewonoi maUiīa no hoi o H<nr\ a n>c ~ckahi poe eae i ka «ra a'u i haawi aku a« »a ia, a na Paiku» hoi i hjawt mai i kuu wahine me ka elele e la«e aku a haawi i ko'u hoi ana aku, oka Vaia aku no ia 0 ua o Paikuli, ma ko'u nana ana i ka paiapila, ua ike a hoomaopopo peno au, oia no ko Paikuli hma kakau j*.?not 1 kakau la ma>una o »4,» palapa'a a » 3 aole nae e niki ke hoomaopo ia ia wii !a i kakau la ai. a no la mea, aole e hi kī ia'u ke hooiaio loa o ka jūlapala oia io keia. Makahalupa—Na Mr R>se i haawi mai i ka pilapala tau e lawe mai i ke ke Keena Kalaiama, a ua lawe l.>a »a a imua o ke Kuhina Kalaiaina. Owa'i kekahi niea e noho ana ma Kaneohe i ka wa a Kailaa i lawe ae ai i ka paiapala, ao ka Poai-no hoi ua ia ala me kona oleio ana mai he mta kana na Piikuh mai.

1 A Hassinger~ Hc Kakauolelo Nui au no ke Keena Kalaiaina. Ia wa ua unuhi ae la oia i «eekahi }>aiaixi!a, a | hoon>aka mai la i kana kanuiiio ana. j Na ka mea hoo]>ii ia i hiuwi mat i keta| ia'u; he ekolu mau wahi palapala o ka lawe ia ana mai/ hookahi o keia pa!apala, o kekahi o ka palapaia hookohu o ke koho ia ana, a o ke kolu he palapala i kakau ia 1 ka mea hoopii ia, a hoihoi ia aku keia iaia. l'a wehe ia a ua heluheln ia kei.i palapaU imua o ka mea hoopii ia. O kela ma ka'u lux>manao ana, o ke kope oiaio o ka palapala niua, a aoie e hiki ia'u ke hoike j>ehea la ka loaa ana ia'u. Ma keia wah' ua 'nookuu la ka hoike e kii 1 ka paUpala kumu. Hoi mai oJ A Hassinger a olelo: Aole hui ia'u ke lawe mai i ka palapaia kumu elikemeka! manao ia ana mamua. uo ka n>ea ua mao|x>po, ua haawi mai o l'aikuli ia'u he c3folu wahi leta, a ke makemake nei au e hoo[)ololei ia ka'u olelo hoike i hai mua iho nei. Ua loaa mai he paiaoala oka la 170 Feberuari, hoike ana i ka hoouna ia ana mai maloko o na hoike lilo holo balota o Paikuli a me Kaulukou, aka, o ko'u hoomaopopo ana no na kope o na pahpala imua oka aha oia waie no ke kope ma ka lima o ke Kuhina Ka'aiaina, a aoie loa hoi e loaa kekahi palapala e ae, a ua kakau ia hoi ka paiapaia ina ka inoa o J H Urown 1 hoolimaiima ia hui i kakauo|elo no ka manawa.

1 ka pau ana ae la o ka Mr Ha*sin 1 ger mau hokie ana, ua ku tnai o Mr Davidson kekahi loio o ka mea i hoopii ia, a noi uiai la, e hookuu ia ka hi* hia, malalo o na kumu aohe hihia ma ka aoao hoopii, ro ka mea, he iauwili a maopopo oie ka Mr Has»inger mau olelo ike, a nolaiia e hookuu ia ka mea hoopii ia no na ku>nu kanalua a pau. Nolaila, e hoakaka iki aku au i na kuhikuhi a roe kekahi mau kana«rai, a penei no ia : Aole i papa mai ke kanawai aole e hiki ke hana ia kekahi rnau hoike mahop aku o na la he umi mai ka la koho aku, a o ke kaupalena ia ana hoi o ka manawa, he kohikuhi a aoie hoi he kauoha oiaio maoli. Ano na mea e pili ana i ka hoike ana i keia t me keia lito, ao'e ia he mea e ahewa la ai, aka, ua hiki no ke manao koh<> ; wa)e la aku no, he kipe ia mau ano hana, aka, he hiki no ke hooiaio ia ke la mau manao ke lawe ia mai na hoike maopopo e hiki ai ke hooia ia no ke kokua ana u mea. Aka, ina me na hooiaio maopopo ole o ka manao ino waie aku i ka mea » hoopu ia, ma o ka maoao aloha a me ka hooikaika waie no hoi o na hoaioha e koho ia oia, ao le he kue i ke kanawai; no ka mea, ua ae ia ka huina o na hoolilo ma na mea e pili ana i na lilo holo baiota aole e oi aku mamua o kanaiima daia, a o na | henke nae i waiho ia mai imua o keia iha, oia hoi, $36 35 waie no i hoohiki u oolak> o ke kanawal

P»ne o Mr Kinn*y, loio o ka mti hoopn, he mea pono ke hoomaopopo pooo ia ka hoike lilo i hoihoi ia mai iue ka hoahiki oie ia r Aole h'.»i he mea por.o ke noi e ana mai mamua e hookuu ia ka hihu, no ka mea, ao'e loa he hoike t la«t ia mas e ka aoao pa)j e hoike ana ua hana o Paikuh i hoīke okoa e ae. Ina aole e Kaavt u mat kctahi mau hooiaio ua hana oia i hoike e aku, alaila, ke minao oei makou o keia «ale oo na hoike. He hthta keia no ka hoopooopono ana o ke luuuiwai aele hoi oo ka hoapono ana i ai aoao kaiai aupuni, aka, ao!e loa he mea e hoohuoi ta ai ma ka aoao o ka mea hoopii ia ua hana kekahi aoao me ka maaao mo» aka ua hooko ok ota i

ka rr-ara:> oke kanawa», a o»a k€ k«mu «e h vpai u ai ou no kooa oio. I > ' o-ok j mai ka iha i kana oiek» hr*v ' > : «.V,.i aoh< 'eU> tkc ua hatu maon a njv ka nwaao mo, aka tu kue u nae ke kana«at n*> k»>na hookoa O la ninau nu>, ua hana to an<t ka owa i JKvjm la t hoike hoohiki » ta ona iuo h<.?io luiou ? l*a hana oia t hotke a j-j5« he kana'ua ana no ta »>ea, e»j ?«tua oka aha a aok nae i hoobrktra. Mc na nunao kanaiua ole no ka wehe ««he ana t na kanawai o ka'u haaa o «e kau aka t ka hvV{>at a hikī i ka wa a <a Aha Kuhtna e hv\>porK>po»o ai t ak nmau. ke kau n-eti au t ka hoopai ma nii, no ka ruca, i ka uhaki u ana o r* karuirat aohe manao karatau i hoikeu maL Ina aohe t U-oa keu hoo;viu ua hut no ke hoouw u e ka aha uu'uni ae. njlj 4 -a, ke kau nct au tka hoepai. ne eiima tnmute hoopoahao raa ka haiia oolea me ekolu dala koma.