Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 10, 8 March 1890 — Page 1

Page PDF (1.51 MB)

This text was transcribed by:  Lori Kau'ileialoha Au Nakamoto
This work is dedicated to:  na kikohua

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XXIX,         HELU 10.             HONOLULU, POAONO, MARAKI 8, 1890.                               NA HELU A PAU, 2275

 

NANEA KAMAHAO @ KEIKIALII ROMEALA; @ Ui Kila Mageneti O Parame@.

 

                A@ Nani @ Hawaii @ Ka H@ @. Ka Mah@ @. Ka la @ @ @. Na A@ @ k@ F@. [unreadable text under first title]

 

Na Ui Hookelakela o ke Ao hookoa. Na Nani Puuwai @ahoa o Ka Honua nei. @. Kila Mageneti o ke aloha “O @ @ @ @”

 

                Manua o ka noho ana iho o R@meala maluna o kona noho, ua poha mai la ka leo o kona makuakane i ka i ana mai.

“Pehea, ua loaa anei ka haina o ka’u ninau ia oe e kuu Romeala aloha? A ua makaukau anei oe no ka wiaho ana mai i kau hoike, @ lua hiki mai ka manawa?”

“Ae, ua loaa ia’u ka haina o kau ninau e kuu makua aloha, “ wahi a Romeala.

“He aha ua hana la au i makemake ai ia’u e ao hou aku ia oe e kuu keiki, oia@ ua makaukau na manowai hohonu o ka naauao o kou loa@ nei e hoohuai aku i kona mau ma@una wai aliali @oko ou no ka loaa ana ia oe o ka ike e like me kau i koho ai?”

“O ke kili Mageneti o ke Aloha, o @ ka hana a me ka ike a’u i makemake ai ia oe e ao mai ia’u, wahi a Romeala.

“Auwe heaha la ka waiwai nui e loaa mai ana ia @e, @ he pap@a hao wale iho no ia i hana ia e ka noonoo a me ka akamai o ke kanaka no ka ume ana mai i na mea manao a akoakoa i kahi hookahi?” wahi a ka moi Homehoa me ka okalakala.

“Ua loaa mai la ia oe ka nane huna o ka hana a’u i koho ai, “wahi a Romeala, “ka hana pookela loa nana e papahi mau i ka haaheo iwaena o na lahui a pau o ke ao nei, ma ka puana ana ae, o ke aupuni o Pa@ameri ka helu ekahi ma ke ku’i hao kila mageneti.”

No keia mau olelo a ke keikial@ Romeala ua minoaka iho la @a Moi Homelina me ka pane pu ana aku.

“E hai mai e Romeala, heaha la ke kumu a me ke ano au i kapa ai he hana pookela loa keia e haaheo ai ke kanaka e loaa ai ua mea la?”

“E kuu makua aloha,” wahi a Romeala, “aole anei oe i hai mai nei he papaa hao wale no ia i hana ia e ke akamai o ke kanaka, a nona hoi na aoao i piha me ka mana ame e hiki ai ke hoakoakoa i kahi hookahi i na hunahuna hao kila i hookalulii ia ko lakou ma heluna?”

“Ua olelo au pela e kuu keiki,” i pane mai ai ka moi Homelina.

“Alaila,” wahi a Romeala, “aole anei e hiki ia oe ke hoomapopo iho, o ka ike e like me ua hao kila mageneti la o ia ka’u i makemake ai?”

“No ka me,” i hoomau aku ai oia i ke kamailio ana, “ua koho au no ka hanohano a me ka wai wai he mau mea pau wale no ia i ka m@ a me ka popo; no ka noeau hoi a me ke kaulana, e iho pu ana no lakou me a’u i ka lua hookahi; kaupaona ae la au i na mea a pau o keia ao, ua haule wale no lakou a pau malalo o ka’u mea i manaolana ai. Nolaila, i mea e haaheo loa ai ko’u inoa a me ka nohealii o Parameri, ua k@ @ la a@, o ka ike a me ka noeau o @ @ @ o ke aloha o ia ka @ana a @ i makemake @ @ ao mai ia’u. A ke ha@ aku no @ ia oe e kuu makua aloha, e @ h@a a@are@ lakou ma na k@ eha o ka honua ao e loa e loaa, no ka mea, o ka hae olioli ia o ke aup@ parameri i hookumu ia e Romeala ka loa o na haaheio @ ‘O ke @ a o kia makan@ hoowaena o @ keiki o ka honua.

A He @ pau pono loa ae na olelo a ke k@kia@ Romeala, ua puoho kuke ae @a ka @ hooho o ka moi Homelina me keia mau huaolelo.

@ ka hoowalewale i ka hoowalewale @ ka hana ka ia a kuu keiki i k@ho ai,” a kulou iho la kona poo ilalo ma kekahi mau @kona, a i kona ea ana @ pane hou mai la oia.

He oiaio e kuu keiki, o keia la mea nana i ki@aku mai ia’u mailuna mai o ka aina maha nani o ke Ao Olino, a o keia no hoi ka mea nanai hokihune mai ia’u e like me ke kanakak@ew@, a he mea oiaio kau i koho mai nei, he hao k@a mageneti io kona mau aoao no napoe a pau e loaa aku ana i kon mana. Nolaila, ano e kuu keiki, e hoomakaukau nou iho no ka moni ana aku i ka ike au i makemake ai, a mai keia hora aku a hiki i ka hopena o keia ao @ o mau auanei kou inoa, o ke kaikia@ Romeala, ka hao kila mageneti, a o ka nani hoi e haule ai ko ka honua.”

Me keia mau olelo hope a ka moi Homelina, ao iho laoia i kana keiki i ka ike ana i makemake ai, a no na malama pokole wale no, aia hoi, aohe ike i koe i ka moi Homelina e ao hou aku ai i kana keiki. Nolaila, hookuu aku la @a i kana keiki mai ka noho haumana ana, a kuaha@a ae la oia i na kilo a me na loea o ke aupuni o Parameri no ka hele ana mai e hoao i ka @ o ke keikialii Romeala.

I ke kuahana @ i laha aku ai ma kela a me keia wahi o ke aupuni, ua ku ae la kela a me keia kilo a kamoe aku la ko lakou mau kapuai no ka halealii o ka moi Homelina.

Ia lakou i hoea aku ai i ka halealii, ua hookipa ia aku ia lakou me ka hanohano e ka haku puuku, a ma kahi i hookaawale ia no lakou malaila lakou i noho iho ai, me ke kali ana o ka hoea mai o ka mea nona ka la hookelakela nui o Parameri.

Oiai ke anaina e kali ana, aia ka leo hoene o na mea kani ke hookuu la i ko lakou mau leo nahenahe ma kekahi o na mele kaulana o Arabia, a i ke kuu ana iho, ia wa i komo mai ai ke keikialii Romeala i ukali ia e kona mau makua a me ka ohana alii.

Ia lakou i komo aku ai, ua ku koke ae la ke anaina iluna no ka haawi ana aku i na hoomaikai i ka ohana alii e like me ko lakou kulana,a ia lakou i noho iho ai, ua noho pu iho la me ke anaina.

Ua kahiko ia ke keikialii Romeala me kekahi lole silika nani loa, a ma kona umauma e kuuwelu ana na hoailona alii o Parameri.

Oiai ke anaina e hamumumu ana @oko o ke aheahe malie, aia na maka o Romeala ke au la maluna o ke anaina, a i ka hope loa o kana nana ana, minoaka iho la oia me he la e i okoa iho ana no nana ka eo o ia la.

No kekahi mau minute ka noho hamau ana o ke anaina, ua olowalu hou ae la ka leo o na mea kani, a i ka hope loa o ke o ana o ko lakou mau leo, ia wa i ku ae ai ka moi Homelina iluna a hai mi la i ka hana o ia la a me kumu o ke kahea ia ana o ia anaina, oina no ka hookelakela ana i ka ike a me ka noeau o kana keiki.

I ka pau ana o na hoakaka ana a ka moi Homelina imua o ke anaina, huli ae la oia a kunou aku la i kana keiki, a ia wa i ku ae ai ke keikialii Romeala a hoomaikai mai la i ke anaina, a mahope o kana mau kamailio pokole ana me ka naaauao nui, ua waiho mai la oia i ka papahele o na hana hookelakela naauao no ko ke anaina palena, a noho iho la oia ilalo me ka hali@ pono ana mai imua o ke anaina.

I ke keikialii i noho iho ai, ua ku ae la ke kilo Melina, kekahi o na loea kaulana i ke au o Habara ke kupuna alii o Parameri, a waiho mai la oia i na ninau hohonu a kona puniu i manao ai aohe ike akeakamai nui nana e wehe, aka, ia Romeala ua puehu liilii ia mau ninau.

Ua hoomau ia na kukai hookelakela mawaena o ke kilo Melina a me ke keikialii a hiki i ka manawa a ua kilo la i ike ai @ a hiki iaia ke hoopapa @ aku i ke keikialii, nolaila, ua noho @ @ @ me ka haawi @ ana aku i na hoomaikai he @ i ke keikialii.

I ka pau ana o ku ke kilo Melina manawa, ua ku mai ia ka elua o na kilo, a e like me ka mua pe@a @, @, a pe@a no i ke ekolu a hiki wale i ka pau ana o na loea kilo he elua haneri, aole loa he h@kahi o lakou e hiki ke hoohaule i ka noeau o ke keiki alii.

Nolaila, ua ku ae ia ka moi Homelina kona a hoakaka pokole mai la mea o ke anaina no ka hoike ana o kana keiki i kona loea piha, a o ka mea nana e hai mai ka haina e lilo oia i kakaolelo nui no ke aupuni o Parameri.

I ka pau ana o na olelo a ka moi, huli like ae la na mea a pau e nanai ke keikialii Romeala, a o ia ka ua Roomeala la i pane mai ai me na huaolelo waipahe i ka i ana mai penei.

“Maluna o ko’u wahi moe i ka po, imi lakou ia’u aole nae i loaa, a ma ka ka hihio o ke akaku, ekahe auanei ka waiu a me ka meli.”

I ka hooki ana iho o ke keikialii i kana mau olelo, ua nei koke ae la na leo hauwalaau o ke anaina me ka ninau ana, heaha ia ke ano o keia mau olelo? A o na kilo hoi aia lakou iloko o ke pahaohao nui, e olelo ana kekahi, aia ka mana o Alahe maluna ona, a o ka kekahi hoi, ke imi nei oia i auwaha no kakou, a e hooie ana hoi kekahi poe. Pela iho ia lakou i hoopaapaa ai a ano haunaele me ka loaa ole o ka haina, me ko lakou kapa pu ana, na na kupua mai keia ike o ke keikialii.

Akai, oiai no lakou e haluku ana iloko o na manao like ole, ua hoohikilele ia lakou i ka pa e ana mai o kekahi leo me ka moakaka ma ka olelo Arabia penei.

“Abediela Abediela” Abediela ke @iniai o ke ao!!”

“Auwe!” wahi a na leo olowalu o ke anaina, “o Dubelo ka ka haina o ka ninau a ke keikialii, kei ka lua ole o kou naauao e ke alii! Nolaila, e kala mai i aku poe kauwa ne, a e hookuu mai ia makou e hoi me ka maluhia no ko makou mau wahi, a na makou auanei e hookalulan aku i ko ka honua, o ke aupuni o Parameri oia ka helu ekahi o ke ao nei.”

He mea oiaio e na makamaka heluhelu, me keia mau olelo a na kilo i hoi aku ai lakou no ko lakou wahi i hele mai aia a hookaulana aku la i ka noeau a me ka ike o ke keikialii Romeala.

Lohe ae la na moi o kekahi mau aupuni, hoouna mai ia lakou i ko lakou m@u kanaka akeakamai i ke aupuni o Parameri no ka hoao ana i ka ike o ka mea nona ke kaulana i hiki aku i ko lakou mau aupuni.

Aka, e like me ka haule anan o ka poe mua, pela no keia poe; me ka hoi ana aku i ko lakou mau aupuni a kukala aku la, aohe lua e like me ke aupuni o Parameri; o ka palena o kona noeau aole e hiki ke ana ia, no ka mea, ua hana mai oia i na hana i oi aku i ka Dubelo, ka mea i oleloia ka haku alii nana e hoohaule i ko ke ao holookoa.

I ka lohe ana o na moi o ua mau aupuni la, ua naka haalulu iho ia lakou iloko o ka makua nui, a kahea ae la lakou i halawai kuka nui no ka noonoo ana i ka mea pono a lakou e hana aku ai, a i ka hope loa o ka lakou kukakuka ana, hooholo iho ia lakou e hoouna ia na keikialii a pau o ko lakou mau aupuni, ka poe hoi no lakour na puuwai uahoa o ka lokoino i like loa me ko Sake@a, ka moi puuwai konahao o @@ia i ke au i hala. Nolaila, i ka makaukau ana o na mea a pau, boouna aku ia lakou i na elele me ka lakou olelo hooholo @a no ke aupuni o Parameri.

I ka hoea ana aku o na elele i Parameri, waiho aku ia lakou i ka olelo hooholo a ko lakou mau aupuni ma ka lima o ke kuhina nui, a huli hoi aku ia lakou no ko lakou mau aupuni me ka huaolelo, ua ae ke aupuni o Parameri e hookelakela ma na ike a pau e hoea aku ana imua ona.

O ke kuhina nui hoi, ua hui pu aku la oia me kona moi no ka noonoo ana i ka mea pono, a ua hooholo iho ia laua me ka ae pu ana mai o ke keikialii Romeala e hookelakela i kona naauao ina no ka hapalua a i ole o ka honua holookoa no paha ke @ mai e hookelakela @u me ia ma na ike ake akamai a pau (Aole i pau.)

 

KAHI ANO E.

I.

                E inu ana ka Moi i ka waina maikai loa,

                Pela no au,

                A ua lawa oia i na manawa a pau ana e inu ai,

                Pela no au,

                Aka, aole hiki iaia ke kauoha i ka malamalama o ka la a me ka ua, 

                Aole no e hiki ia’u;

                Nolaila, auhea ke ano-e, ua makemake au e ike,

                Mawaena o kuu Haku ka Moi,

                a me a’u.

II.

                E hoopuni ia ana kona Nohoalii e na hoaloha,

                I ke ao a me ka po;

                E hoopuni ia ana kana papaaina e na punahele,

              I na wa a pau ana e ai ai;

                E hoopuni ia ana oia e na Fulu Hoo makeaka,

                I ko lakou wa e paani ai;

                Aia pu me ia na pualikoa a me na aumoku kaua,

                He nui ko lakou ikaika;

                Aka, he hookahi no haawina like e loaa mai ka Lani mai,

                Nolaila, auhea ke ano-e, ua makemake au e ike,

                Mawaena o kuu Haku ka Moi a me a’u.

III.

                Ua noho au iloko o ka hale-lua, a he hale kakela kiekie kona,

                Heaha no ia?

                Ua komo au he papale-kapu ekaeka ma ko’u poo, a he kalaunu kona,

                Heaha no ia?

                A ina oia ka Moi a i Akua-Hoomakeaka au,

                Haha iho la ko maua like?

                Ina e noho au iloko o ka hauoli, a o ka Moi iloko o ke kaumah,

                Heaha ko maua ano-e?

                Oia iho la ko’u mea i makemake nui ai e ike,

                Malia o huli mai kuu Haku ka Moi a like pu me au,

                Alaila, oia wale iho la no kahi ano-e.

 

HE KAAO

NO

HAPIKALA-Hapaikamahina

 

KA HUA OHIA NANI

I LOAA MA KA

Piko Mauna o Farani

 

Ka Ui nana i Kakele ke Aupuni o ka Lihilihi o na Manu.

 

Kokua ia e HULUPAINA kona Pokii.

 

U@ ia i M@ss Ma’@

 

                Ia wa i lele mai ai ua poe keko nei maluna o lakou nei, a o ka manawa no hoi o ke ko@ opio i hoohamama aku ai i kana eke kalena, a p@u poo ana ua poe keko nei i ke poholo iloko o kana eke.

                I ka piholo ana o kona mau enemi, ua malaelae kona alanui hele mua, a hoomanao ae la ka kakou koa no ka hele ana e hooko i ka mea ana i makemake ai e hana.

                Ma keia wahi kakou e na poe heluhelu e waiho iki ai no ka kakou koa, a e halia ae kakou a nana aku i ke kupua A@ba, ke ahikanana o ke aupuni akoako’a lewa i ke kai.

                Oiai o Akipa i @e mai ai aole kona poe ma kahi ana i olelo aku ai ia lakou ua hoomanao iho la oia ua p@ kona poe i ka make, ia wa hapai ae la oia i kona kookoo hao kila a hahau mai la imua o kahi a ke koa opio e hele aku nei, a o ka wa no ia i lilo ae ai ua kookoo nei i pali aniani, a ike iho la oia ua paa kana mea i hana ai, ua hoi aku la oia no kona wahi.

                Oiai ke koa opio i ike mai ai i keia pali aniani e ku aku nei mamua ona, ia wa oia i pane iho ai i kana ilio.

                Ea he pali hoi keia e alai mai nei mamua o kaua?

                Pane aku la kana iho, ae, aole kena he pali okoa, aka, o ke kookoo no o Akipa, me ka manao o ia ko kaua mea e hiki ole aku ai imua ona.

                Pane hou aku la kana iho, e pa-ki aku oe i kau ohe pa-miliona ia ka ike ma na paia o keia pali aniani, a e lilo koke no auanei oia i laau kakalaioa.

                Ia wa i hopu iho ai keia i kana ohe pa-miliona ia ka ike a paki aku la ma ka aoao o ua pali nei, a o ka wa no ia i lilo ae ai i laau kakalaioa, a ia wa laau nei i hele aku ai a poholo ana ma kela aoao.

                I ke kokoke ana aku o laua nei i kahi o ua keko kupua nei, ia wa i pane aku ai o Bulionababela imua o kona haku i ka i ana aku:

                E hoomakaukau ia oe e kuu haku, oiai ua kokoke loa kaua e hui me na kiai o Akipa.

                Ia wa i kau aku ai laua nei iluna o ka aina a hoomaka aku la e hele imua, a iam wa i lele kaua mai ai na kiai maluna o laua nei, a o ka wa pu no hoi ia a ka ilio Bulionababela i lele kaua aku ai maluna o lakou me ka weliweli nui, a iloko o ka manawa pokole ua pau loa iho la na kiai o Akipa i ka make.

                I ka ike ana o ke koa opio aole he enemi i koe mamua o ko laua alahele ua hoomaka aku ia laua nei e hele a hiki i ka halealii o Akipa.

                Oiai laua nei i hiki aku ai mawaho o ka halealii, ike iho la ke koa opio aole kanaka o keia hale, a ia wa oia i ninau iho ai i kana ilio:

                Aia ihea kanaka o keia hale, aohe hoi o’u ike aku i ka maaloalo mai?

                Pane aku la kana ilio, aia no kanaka iloko kahi i noho ai.

                Pane aku la ke koa opio, e komo hoi @a kaua iloko?

                Ae mai la ka ilio me ka pane pu ana mai i kona haku:

                I komo auanei kaua iloko o keia hale a i ike oe i kekahi pua e kau ana iluna o ke pakaukau, o ke kino ia o Akipa, ua hoolilo oia iaia i kino pua i ike ole oe iaia.

                Ia wa i komo aku ai laua nei iloko, a ike aku la keia e kau mai ana ka pua iluna o ke pakaukau a hoomanao ae la keia i na olelo a ka ilio o ke kino keia o Akipa, a ia, wa i ninau aku ai keia i kana ilio i ka i ana aku:

                Aia ihea ka lei gula o ke kaikamahine alii?

                Pane aku la kana ilio, e hele ae au e huli iloko o keia hale.

                Ia wa i hele aku ai ka ilio iloko o ka hale e huli ai, a he ole nae ka loaa, a hoi mai la oia a ku ana imua o kona haku, a pane aku la ke koa ipio:

                Pehea, ua loaa mai la ia oe ka lei gula o ke kaikamahine alii?

                Pane aku la ka ilio, aole i loaa, oi noke aku nei hoi au i ka huli ia loko nei o ka hale aole he loaa iki, eia wale no ka mea i koe, e pai mai oe ma kuu lae a i oili aku auanei he hua ohia, alaila e ninau iho oe i ka hua ohia , ua ike anei oe i ka lei gula i lawe aihue ia mai ai e Akipa?

                Ia wa i pai aku ai keia ma ka lae o ka ilio a oili mai la ka hua ohia a waiho ana imua ona, a ia wa i hopu iho ai keia a paa ae la ma kona lima a hoomaka iho la keia e ninau e like me ka mea a ka ilio i hai mai ai iaia.

                I ka pau ana o kana ninau ana, o ka wa no ia i o@a ae ai ua hua ohia la a hamama ae la i na apana like elua, a i nana iho ka hana e kau ana na hua palapla iloko o ka hua ohia e olelo ana penei:

                Aia iloko o keia pu akahi i waiho a@ o ka lei gula o ke kaikamahine alii o Kelemania e lalau iho oe i keia pua a pa-ki iho maluna o keia pakaukau, alaila, e ike no oe i kona kino. (Aole i pau.)

 

Gaberiela Lenoa

 

@

Puali Kahiko Imeperiela o Farani.

 

Koa Opio iloko o na Ulia o ka Laki.

 

Kukala Kaua a Perusia no kekahi Wahine.

 

He Moolelo no ke Au-Weliweli Nui o Europa.

 

KE KOKOKE ANA I KE KAHUA KAUA.

 

                I ka manawa a Gaberiela i haalele aku ai i ke keikialii Posetama e noho ana ma kapa alanui iloko o ka ehaeha nui, aole oia i hooko i kana olelo mua e hoouna aku ana oia i pokake huila a me ke kauka lapaau. I kona wa i hiki aku ai no ke kulanakauhale o Munika, ilaila oia i lohe iho ai, ua nee aku na koa Auseturia malalo o Kenela Maka no ka halawai pu ana me na puali @arani ma ke kahua kaua o Ulama.

                Mahope iho o na minute pokole o ka hoomaha ana, ua kamoe hou aku la ka laua huakai no kahi mua i hoike ia ae la.

                O ka Gaberiela mea i ake nui ai e ike aku, oia no kona halawai me na puali kaua o ka Emepera, a komo hou aku iloko o na lawelawe ana me kona puali Kuresia malalo o ke alakai ana a Konela Lenoa.

                O ka ia nei mau kuko ana pela, ua hooko koke ia ia mea ma o ka pii ana mai o ka puali Kuresia iluna o ke kahua kaua o Ulama, no ka wehe ana i ke kukala kaua mawaena o na aupuni elua     o Farani me Auseturia

                O ika leo kupinai o na pukuniahi e kani mau nei mai na kiekiena mai, oia ka mea nana i hoopouli ae i ke kahua kaua me ka pouli uwahi p@uda, a i keia wa o Gaberiela i ike aku ai i kekahi lio e holo hope mai ana ma ke alanui kahi a ko laua kaa e ku nei.

                Ua holo mai la ua lio nei me ka pu ahi ni a ku ma ka aoao o ko laua nei mau lio kaa, a ike aku la o Gaberiela i ke ano o na kahiko lako kaua e kau ana maluna o@a, he lio keia no kekahi aliikoa Auseturia kiekie i haule a make paha ma ke kahua kaua.

                I keia manawa o Gaberiela i makemake ai e hoike iaia iho, imua o Hans ke kahukaa, me ka pane ana aku keia mau olelo----

                “Ano, e Hans, o ka pahuhopu keia o ka kaua huakai makaikai i hele mai nei, a e haalele ana au ia oe a komo aku i kahi a kela poe e hakaka mai la. I keia wa oe e ike pono ai i ko’u ano,” wahi a Gaberiela e hoomau nei i kana kamailio ana me ka wehe pu ana ae i kona kapa aliikoa Farani a komo. “Ua kuhihewa oe ia’u he kanaka Hanova au ma ka oihana, aka, o ka oiaio maoli he kanaka Farani au malalo o ka oihana @iu no ka noho mana ana a me ka lanakila o ko’u aina.”

                Ua lele aku keia mai luna o ke kaa a kau maluna o ua lio nei, huli ae la a uhai mahope o na koa Kuresia e holo la imua o ke kahua kaua.

                O na minute la a ua puali la i komo kino aku la iloko o ka enaena o ke kaua, a e hiolo makawalu ana na poka a ka enemi ma ko lakou mau aoao, o keia ka wa i kaalo like ae ai o Gaberiela @ ma ka @, a i ana i ka puali holokoa ia Gaberiela.

                O na @@na kaua o na Auseturia e ku laina mai ana ihope, aia ilaila na ko@ o Gaberiela e hele la no keia hakoko, a iloko o na minute pokole o keia kaua ana iloko o ka huikau, ua emi hope aku la ka enemi me ka lawe ana ae i ko lakou kulana hou ma kela aoao mai o ka ohana aina o Ulama.

                I keia manawa i haawi ae ai o Gaberiela i kana kauoha no ke ku ana o ka puali, a kaalo koke mai la kekahi kanaka e ukali ia ana e na aliikoa mahope, a nona ka papale hulu mahiole huinakolu e kau ana ma kona poo me ka hiehie nui, oia ka Gaberiela i hoomanao ae ai, o Muraka paha keia, ke kaikoeke o ka Emepera, a aliikoa nui hoi o ke kahua kaua.

                He oiaio, aole oia i ike mua i keia kanaka o Muraka, Koe kona lohe wale no i kona inoa, oia ke kanaka piha haaheo nui maluna o ke kahua kaua, a pela oia i manao ai, o Muraka ae keia e holo mai nei.

                I ka wa a ua kanaka la i kokoke mai ai, ua hapai ae la o Gaberiela i kana pahikaua mamua o kona alo a haawi i ke aloha, oia ka Muraka i pane mai ai me na huaolelo o ka mahalo no kana alaki wiwo ole ana aku la i na koa Kuresia.

                “Ke haawi aku ne au i ka mahalo ia oe e ke Kapena, ma keia alakai o ka wiwo ole au i hooauhee aku nei i ka enemi”

                Hoomaha iho la o Muraka ma ia wahi me ka nana pono ana mai iaia nei mai luna a lalo, a pane hou mai la no ka lio ana e kau ana, ---

                “Ua make anei kou lio ponoi, oia ke kumu o kou kau ana maluna o kena lio Auseturia?”

                He wahi mino aka maluna o Gaberiela i kela wa, mamuli o ka ike ia ana mai la o kana hana wiwo ole e Muraka oia kana i pane aku ai, --

                “Ae, e Monasiua le Muraka. Aka, o ka oiaio, aohe o’u kuleana ma keia wahi, he hana okoa e ae no ka’u i hoouna ia mai e ko’u aliikoa kiekie e imi i kekahi mau mea e ae ma ke kahua kaua nei.”

                Na kela mau olelo i hoopuiwa aku ia Muraka ma kona ano he kuleana ole, oia kana i pane hou mai ai i keia mau olelo, --

                “Aohe ou kuleana ma keia wahi? Alaila, owai oe e keia kanaka?

                “Owau o Kapena Lenoa, ke kakau olelo a ka Elele Farani i ke aloalii o Perusia.”

                “Ina o oe ke kakauolelo a ua Elele la i ke aloalii o Perusia, alaila, ua makemake au ia oe e hoi iloko o ka hale paahao ma ka’u kauoha, a e hoike aku oe ia oe iho i keia manawa imua o Ilamuku Besia. E hele koke ano me ka pane hou ole mai.”

                O keia mau olelo o ka hoopaahao @ Muraka i haawi mai la, ua like ia me he puupuu ikaika la i loaa mai ia Gaberiela me ka maopopo ole o kana mea e hana ai, ina no ka hooko aku i kela kauoha a me ka ole.

                Mahope iho o kona noonoo akahele ana, ua hooholo iho oia e hooko i kela kauoha a hoike aku imua o ka Emepera no keia huakai.

                Ua kauoha aku la keia ia kakiana Fo@o@a e lawe mai i kaa, i holo pu ai laua no kahi o ka hoopaahao.

                Ma ke ahiahi o ia la, i hiki aku ai laua nei imua o Ilamuku Besia, a haawi aku la oia iaia iho malalo o ka olelo kauoha hoopaahao a Ilamuku Muraka, oia kana i pane mai ai---

                “Oiai, aia oe malalo o ka hana kiu no ka pomaikai o ka aina holookoa, nolaila ma kou hooko ana i kana kauoha, ua hookuu ia oe mai ka hoopaahao ana malalo o kau oihana, oiai, he mea hiki ole ke hana ia pela.”

                Ua hookuu ia iho la keia, a hele aku la imua o ka Emepera no ka hoike ana iaia iho.

                Ua hiki mai kela kaikamahine ui opio Ine@a de Rila i ke kahua kaua ma ke kauoha a Napoliona, a e hoouna ia aku ana he puali koa no ka lawe loa aku iaia i ke kulanakauhale o Berelina, no ka hooma@e aku ia@ me ke keikialii o Posetama, i kumu e ala ole mai ai he kue ma ko Perusia aoao ma keia kukala kaua me Auseturia i keia heu ae.

                (Aole i pau.)