Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 18, 3 May 1890 — Page 3

Page PDF (1.79 MB)

This text was transcribed by:  Garriss Akiona
This work is dedicated to:  My keiki's

Ka Nupepa Kuokoa

Poalima           2  9 16 23 30

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Mei, 1890.

 

NA LA O KA HEBEDOMA

 

Poaha              1  8 15 22 29

 

Poaono            3 10 17 24 31

Sabati              4 11 18 25

Poakahi           5 12 19 26

Poalua             6 13 20 27

Poakolu           7 14 21 28

 

KE KAU ANA O KA MAHINA

 

4-Mahina piha             10.34 A.M.

11-Hapaha hope          5 50 A.M.

18-Mahina hou            9.47 A.M.

26-Hapaha mua           0.02 P.M.

 

PUKA A ME KA NAPOO ANA O KA LA

 

               Puka      Napoo

 4-Sabati         5.31     6.22

11-Sabati         5 27     6.24

14-Sabati         5 25     6.29

25-Sabati         5.23     6.30

 

I NA OPIO HAWAII

 

            E wehe ia ana h@ ahahui humuhumu @@ na wahine ma Kuini Ema Holo i kela a me keia kakahiaka Puakahi, mawaena o na h@@ @ me 12 awakea, malalo o ke alakai ana a Miss M. E. @@een me Miss Judd. Ano ka manawa nona kaikamahine Hawaii opio e @@omahele ai i keia ike o ka noho’na @@ana ana.

 

KELA ME KEIA

 

E alawa aei na hoolaha hou.

 

Lehulehu na ohua kamaaina i huli mai ka ma ka Australia inehinei.

 

Ua hookaulua ia ka Manao Akea a keia pole ae.

 

Inehinei ka Australia mai Kapalakiko mai.

 

Keaka o Uncle Tom’s Cabin ko keia auwina la.

 

Ke mau nei no ka iho ana mai a ko luna poe i keia mau kakahiaka.

 

Ua huli hoi mai ka Moi i ka Poakahi nei.

 

Ke kokoke mai nei ke kau kikina o ka manago.

 

Haule-ilalo-o Migini, oia ka inoa o kekahi leo mele a ka Bana e puhi mau nei.

 

Hele ulululu ka wai o na kahawai i keia kakahiaka, ke hele la a subalaka i ka ipuka o na kauhale hiamoe loa.

 

Eia o Hon. Wm. Wm. White o ka laiaehu i Honolulu nei kahi i walea ai i keia mau la.

 

Inehinei i holo aku ai ka Lunakanawai Kiekie no ke kau kiure e malama ia ana ma Hilo i keia Poakahi ae.

 

Ua hipuu paa loa ia ae kekahi mau paa mare i keia pule iho nei, a ke noho nei iloko o ka hauoli palena ole.

 

E halawai ana ka Ahahui Liliuokalani ma Wakinekona Hale i keia kakahiaka.

 

E hoopuni ia aku ana me ka pa kiekie launa ole ke kahua kinipopo hou o Makiki.

 

Ke pii nei ka hahana o na moho holo balota o ka apana o Koolaupoko i keia mau la.

 

Ua nee ae nei o A L Kamika maloko o kona hale uinihewa hou ma ke alanui Papu.

 

Ua lohe mai makou, ua lilo ae nei ke Ahi D.W. Pua i Luna Hoohana Nui no ka hui kalepa Hawaii. Oia maoli no ka pololei.

 

E hana ia aku ana i kahua kinipopo no ka hui alahao o Oahu nei ma ke kula laula o ke palahalaha nui wale ma Ewa.

 

He poe puhipuhi samoka opiuma ka i hopu ia ma ka apana o Kaumakapili i keia mau po iho nei. He hewa iho ka ipu awa aole e hopu ia malalo o na kanawai a pau o keia aupuni. Paadidi no hoi la.

 

 Owai la hoi kela poe hoohaunaele me na pila-ole a me na leo e walaau ana maluna o na kaa ma ke alanui Nuuanu i ke ahiahi Poakolu nei? Auhea na makai kiai po i ike ole ai a hoomalu ae i kela poe walaau ano ole o ke aumoe?           

 

E hoomoe ia aku ana, i uwea olelo moe moana hou.

Inehinei ke Kinau no na awa o ka hikina.

 

I ka Poakahi nei i hoomaka hou ai na Kula Aupuni.

 

Ua huli hoi mai ma ke Kinau na poe makaikai i ka lua huna o ka Madimosele Pele.

 

O Jarksure ka inoa o kekahi negero nui ma ka papa inoa o na malihini ka ahele i keia mau la.

 

Paki liilii ka wawae o kekahi kanaka i haule ia e ka poka nui nou pou o na uwapo.

 

Ua hoopanee ia mai ka hulahula a ka Ahahui Manawalea Pukiki mai ka la 15 a i ka 14.

 

Ke pai nei na halepai i ka hoike a na Kuhina no ke kau Ahaolelo ae e hiki mai ana.

 

E akahele ko heluhelu i ke mele o ka pahikaua oilua a Gaberiela maluna ae o kona moolelo, i manawalea ia mai e Mrs. C. D O lai!

 

I keia la e halulu mai ai ke Zealandia mai ke Panalaau mai o ka Hema, ma ke ala moana no kona awa o Kapalakiko.

 

Iluna o ka puu o Puowaina kekahi poe kahi i hiu-balaka ai malalo o ka malamalama o ka mahina piha pono loa i keia mau po iho nei.

 

E kukulu ia ana ma keia kulanakauhale he ahahui kinipopo no ke kuai kahua aina no ia hana lealea, nona ke kumupaa o $5,000.

 

He anaina hoolaulea ma ka Home, ka ke kapena a me na alii moku o ka Nipasika i ka auwina la Poahanei. Ua hiki kino aku ka Moi a me ne hoa i kono ia.

 

E lilo aku ana na Rev. Paaluhi me Lutera i huli hoi mai nei ma ka Hoku Ao, i mau elele misionari hoeueu i na ekalesia Hawaii a pau ma na mokupuni.

 

E haiolelo hou ana o Rev Z S K Paaluhi i ke koena o kana moolelo o na mokupuni Hema, i ke anaina haipule kakahiaka o Kawaiahao. E naue ae e na makamaka.

 

O ka hoopii koi poho a Sam Macy ia W R Kakela no ka huina o ekolu kaukani dala imua o ke kiure hui, aole i loaa he olelo hooholo ia lakou a hoopanee wale.

 

Ua hoole aku ke Kuhina o ko na Aina E i ka lele ana mai o kekahi mau keiki Pake i loaa ole mai ko iaua palapala ae holo mai ke Kanikela Hawaii mai o Honokaona.

 

Hu ka makanii kekahi mau iiwi polena o ka maalo ana ae mawaho o ko makou halepai nei, e ole i ike e i ke keikialii o Posetama, ina paha ua hala loa no ke kulanakauhale o Parisa. Oia sa hana.

 

Mamuli o ko make ana o Hon. E. Preston, ua hookohu aku ke Alii ka Moi ma ka hookiekie ana ia Hon. R. F. Bickerton a me Hon. S B. Dole, i Kokua Lunakanawai Elua me Ekolu o ka Aha Kiekie.

 

UA HALAIA MAKUAHINE O KA MOKU.

 

Ma Hilo, @@ perila io, hora 8 a.m., ua haale’e mai la i i keia ola ana kekahi o na makua kahiko o ka pono. Ua hanau ia o Rebecca Howard Hitchcock ma kahi kauhake o Owasco ma ka mokuaina o Nu loka, i ka la 2 0 Deke maba, 1808, a i ka 18 0 kona mau makahiki ua hookomo ia oia i ka la ekalesia, a ua noho kumukula pu oia ia manawa a i ka la 27 o Augate, 1831, ua hoohui ia oia ma ka mare me Rev HR Hitchcock, a ua holo mai la no Hawaii nei maluna o ka moku Averick, a o na Misionari i holo pu mai ma ia huakai, o Limaikaika, Polepe, Emekona, Alekanedero, Laimana, Laiana, Spaulding, Dr. Chapin, a me ka lakou mau wahine a ua ku ma Honolulu i ka la 17 0 Mei 1832, a ua hoonohoia laua me kana kane ma Molokai, a o laua no hoi na kumu o ua loa ma ia mokupuni, ua lawelawe laua i ka hana malaila ma ka 1832 a hiki i ka 1852, na hookuu ia laua e hoi i Amerika e imi ai i ke ola kino, he elua makahiki ma ia huakai imi ola, a aaole nae he loaa o ka ikaika kino hou, a ua hoi mai la no me ka nawaliwali a hiki i ko laua kihapai i ka 1854, a i ka 1855, oia hoi, he mau mahina wale no mahope iho o ko laua hiki ana i ke kahua o ka laua hana ua make aku la kana kane ma Kaluaaha, Molokai, i ka la 29 oAugate, 1855, a ua noho no o Hikikoki wahine malaila me ka malama no i ka hana o ke kihipai, mai ia manawa mai a hiki ka wa i hiki aku ai o Polepe opio (Rev A O Forbes) e noho kahu ma Kaluaaba, a i ka 1866, ua kii mai la kana mau keiki iaia e hoi a noho pu me lakou ma Hilo, a ua ae aku oia me ka pau ole no nae o ke aloha ia e ko laua kihapai i noho puai me kana kane, a ua noho oia me kana mau keiki a hiki wale i ka wa a ka Haku i kii mai la iaia e hoomaha pu me Ia, a ua ae aku la oia me ka hauoli ame ka lana pu no o ka manao e hui pu me kona Haku aloha. Ua piha iaia na makahiki he 8t 4 malama a me 8 la ma keia ola  ana ai ke 55 a oi iki na makahiki ma Hawaii nei. Ua malama ia kona halawai hai pule  ma ka luakini o Haili, a ua akoakoa nui ae na Haole me na Hawaii no ka hoomanao hope ana no keia makuahine aloha, ua malama na hana e ka Rev S D Desha ma ka olelo Hawaii i unuhi ia e ka Hon F S Lyman ma ka olelo Haole, a ua kai aku ke anaina o na makamaka a hoomoe aku la iaia ma ka ilina o Home Lani, e waiho ana iaia no ke kali ana i ka leo o ka pu a ka luna anela i ka la mahope. O kona mau la hope ua hoomanao mau oia no ka hana p@ no iwaena o na ekalesia Hawaii @e ka hoomanao mau i na kihapai o Molokai a me kana keiki hookama Rev H Manase e noho kahu nei ma Kaluaaha Molokai, wahi ana, “o kuu kino kai Hilo nei, aka, o kuu mau iini, aia no me na Ekalesia o Molokai.” Aloha no hoi keia makuahine o ka pono..

“Lobe aku la au i ka leo mai ka Lani mai, i mai la, e palapala oe; Pomaikai ka poe make ke make iloko o ka Haku ma keia hope aku; he oiaio, wahi a ka uhane, e hoomaha lakou i ko lakou luhi.”

 

KO NA AINA E.

 

Lono o ke Ao Holookoa

 

Kanaha tausani poe haalele uku hana haahaa ma Sepania, a he umi tausani hoi ma Auseturia.

Ua kipa makaikai aku ke Keikialii o Wale ma Sana Pedero a me Cane.

Ua kauoha ae nei o Farani no ke kapili ana ia kanakolu mokukaua t@pido o ka papa ekahi. He lono hoopihoihoi keia i na aupuni e ae o Eoropa iloko o keia mau la.

Ua papa ae nei ke aupuni o Auseturia i ka hoopae limahana nui ia o ka ano kanaka opiopio.

E kahea aku ana o Italia he hapalua miliona kanaka e komo mai iloko o ka hookahakaha nui e malama ia aku ana o kona mau pualikoa.

 Ke hoopuipui nei o Kina iaia iho ma ka akau o kona mau okana aina no ke pale aku ia Rusia ina e lele kaua mai ana oia.

Ma ka hoao ana mai nei a kekahi kanaka Amerika lele Baluna e haule i ka honua, ua hihia ae oia i na kaula o kona mamalu, a pela oia i iho iho ai me ka pakele o kona ola.

 

KA HAIOLELO A KA HON W.H. RICKARD,

Imua o na Makaainana o Waipio,

Aperila 12, 1890

 

E na Keonimana Hanohano, Aloha nui Onkon.

            Aohe no he mea nui e ae a’u i manao ai e halawai me oukou i keia la, koe wale iho no keia, i hele kino mai nei au e ike a e lohe in a manao a oukou i manao ai na’u e hana imua o ka Ahaolelo.

            Aoleno au i manao iho, o ke koho ole ana o ka ekolu bap@ha, a i ole, o ka eha hapatima o oukou ia’u, he kumu ia no’u e enemi ai a hele ole mai e lohe i ko oukou mau manao. Ke olelo nei au, aole pela. No ka mea, mawaena o’u a me o’u mau hoa holo lunamakaainana, ka Hon J K kaunamano, a me Z Paakiki, aohe kue i hanaia, aohe mau enemi, a aohe no he mea e ae o ke aloha wale no, nolaila, o ka poe no i koho ai ia laua ma ka la koho he mau hoaloha no ia no’u, pela no au i hele mai nei e lohe i ko oukou mau manao.

            Eia no hoi, aole au i manao iho o ka pomaikai wale no o ka poe nana i koho ia’u a puka ma ka la koho ka’u e hooikaika ai imua o ka Ahaolelo; he mea ole ia. Eia wale no ko’u manao, e hooikaika ana au no ka poomaikai holookoa o na makaainana o ka apana o Hamkua, aole no hopi au e nana ana ma ka waihooluu o ka ili, ina paha he keokeo ulaula a pela aku: aka, no ka mau o ke Kuokoa o ke Aupuni Hawaii, oia ko’u kahua. He hauoli nui kuu naau ke ike aku e mau ana ka welo ana o kona hae Hawaii nani, pela hoi ko’u manao e koho ana o ke Aupuni Hawaii oia ko’u aupuni, o kona Moi oia ko’u Moi, a o kona mau kanawai, oia ko’u mau kanawai.

He mau wahi manao pokole wale no ka’u i manao ai e hoike imua o oukou; aka, e noi aku ana au i ko oukou oluolu e haalele loa oukou in a manao eneenemi o ka wa i hala, a e kikoo aku kakou in a mea o mua, a pelemau aku.

1.       E kokua like kakou. Oiai ma na ano a pau, ua pono kakou ke kokua aku a kokua mai, pela e holopu no kakou imua o ka Ahaolelo e hooikaika pu ai no ko kakou mau pono, aole ia o ka’u kokua i manao ai e kokua mai ana oukou ia’u. Eia ko’u manao, e hana ana au he mau bila imua o keia Kau Ahaolelo; o ka’u kokua wale no i manao ai, o ko oukou kau iho i ko oukou mau inoa ma ia mau bila, ke kaulike ia mau bila me ko oukou make make.

2.       E hoomau i na hana pono. O na hana pono a pau a kakou i ikemaka iho nei,ua manao au, he mea pono no ke hoomau ia e like me ka hookele ia ana o ko kakou aupuni i keia w aka holomua ma na ano a pau, oia mau ano a pau, he mea pono no e hoomau ia ia kulana hookele aupuni.

3.       Na hana hou. E hooikaika ana au e kokua i na hana hou a kuwaho ina he mea ia e poomaikai ai ke aupuni Hawaii a me kona mau makaainana.

4.       Ke kuikahi. O ku’u manao ma keia he me pono ke hoomau ia ke kuikahi mua i hana ia mawaena o ke aupuni Hawaii a me kekahi mau aupuni nui o ka honua nei, e like me Enelani, Farani, Geremania a me Amerika, oiai, aole kakou i ike i ka hewa o ia mau kuikahi i hana ia ai, oiai no hoi, he mau makahiki ae nei ke ku ana o ia mau kuikahi. Aka, ina e hana ia ana he kuikahi hou e hooi aku ana i ka pomaikai i kekahi o keia mau mana nui o kea o nei, manao au e ala mai ana kekahi mau mana e keakea a heaha la ka hopena o ia mau hana, he mau hookahe koko paha, a he pau paha o ke Kuokoa o ko kakou aupuni.

5.       Ka pono kaulike. O keia ko’u kahua a’u i manao ai, a manao ai, maluna o laila au e kukulu ai i ka’u mau hana. Oiai ua komo au ma ka helu a kekahi poe aia au ma ka manao ia paha e haawi ana au i ka’u mau kokua a pau ma na kumuhana a pau a ka Aoao Hoomaemae Aupuni e nou mai ai imua o ka Ahaolelo, a e kue  aku hoi in a kumuhana a pau a ka Aoao Hoomaemae Lahui, ke hai aku nei au he kukihewa ia mau koho ana, eia ko’u manao, e kokua no au in a kumuhana o kela a me keia aoao a’u i ike ai he maikai a he mea hoi e pomaikai ai o ko kakou aupuni a me kona mau makaainana. Aole au no ka aoao hoomaemae aupuni a aaole hoi no ka aoao hoomaemae lahui, aka, aia au iwaena o ia mau aoao.

6.       No ke aianui hao. Ua manao au o ka hoomoe ana i alanui hao mai Hilo a i Waipio nei he mea ia e holomua ai na hana kuloko iloko o ko kakou apana, eia nae, aole  au i manao o ke dala o ke dala o waho mai, o ka’u nae i manao ai, e kau ia i wahi pa keneta kupono.

7.       Ka wai o Ulu. Ua manao au o ka lawe ia ana mai o ka Wai o Ulu iwaena o ka apana o Hamakua he mea ia e holomua ai o na mahiko a ku nei ma ko kakou apana. Aole no me ke dala o ke aupuni e hoohana ai aka, me ke dala no o ka poe mea hana nui.

8.       Na paahana. I ka hana ana in a hana nui a pau, o ka nui o na limahana ka mea e holomua ai, e like no hoi me ka’u i hai mua ai e  ae ia na limahana e komo ma ii o kakou nei ma ke kepa nae, a pau ka wa kepa hoi no lakou i ko lakou aina, ke ole e kepa hou; aole e ae aku ia lakou e hele wale iwaena o kakou me ka lawe pu aku i ka kakou mau hana e ola ai o ka noho ana o ka ohana a pilikia kakou.

9.       I halemai. Ua manao au he mea pono e kukulu ia i halemai ma kela a me keia apana me ona hale haawi laau a i kauka no hoi no ia mau halemai. Malaila e nana ia ai na mai a maopopo pono kea no oka mai, ina paha he lepera, alaila, hoonua no Kalawao.

10.   I alanui pali hou no Waipio nei Oiai mai keia apana aku o Waipio nei e loaa nei ke ola iwaena o ka apana o Hamakua a me Kohala-bema, nolaila, o ka hana ana a maikai ke alanui oia ka mea e hiki pono ai ka malama ana i ke ola o na kanaka o keia mau apana elua.

11.   No ke alanui o Waimanu. E hooikaika ana au i mau dala no ka hoo maemae anai ke alanui o ia mauapana.

12.   Na aina Lei Alii. He kue ko’u noonoo o ka manao o kekahi poe, e koi ana e kuai ia na aina lei alii a o ke dala no ke kalaunu, o ko’u @oonoo sole au e ae, koe wale no, ina paha e ae an aka Moi ka mea kuleana ia mau aina, no ka mea, o kona mau waiwai ponoino ia.

Ioko o keia mau mea a pau a’u i hoike aku nei, he hookah no mea nu ii ko’u manao, o ka hoomau ia o ke kuokoa o ke aupuni Hawaii, a e like ai hoi me ke kumu laau i luuluu me na huamomona.

Me keia wahi manao pokole, ke hooki nei au me ke kalokalo ae in a Mana Lani, n aka Haku e malama aloha inai ia kakou a pau.

S.K.

Honokaa, Hamakua.

 

PANE IA KEONI KAUPO.

 

Ua ike au maloko o ka Nupepa “Kuokoa,” Helu 9 @ka la i o Maraki o keia makahiki no na mea e pili ana i ka Hui Aina ma ka hale o Kaaipalaoa. Eia ka’u pane ia oe e Keoni Kaupo, aole makou i hui ma ka hale o Kaaipalaoa, he mau olelo wale no. Ma ka hale o Kike i hui ai ma na la hana, aole ma ka la Sabati e like me kau, a malailami hooponopono ia ai ka uku o na holoholona o na kanaka i komo i keia hui, a e hoike mai kela kanaka keia kanaka pakahi i ka nui o kona mau hololholona iho. Ua ae ia kanui o na lio o ke kanaka hookahi, he ekolu lio o ka poe kupono ole i ka hana, a he eko’u dala no ke poo hookahi o ka makahiki a o ka poe kupono i ka hana he eono lio o ke kanaka hookah o ka makahiki. No ka bipi, ua ae ia kela kanaka keia kanaka e hanai i mau bipi e like me ke kupono no hookah dala me ka hapalua o ke poo hookah no ka makahiki. Eia ka’u ninau ia oe e Keoni Kaupo, Owai la ke kanaka au i ike ai ua kipa kuia e a’u ae noho nei m@ Mana? Ke hoike nei au, aole loa hookah; o keia poe e noho nei ma Mana ua hele mua mahina ka loihi, aole i ka wa i hanaia ai keia hui. No kau e Keoni Kaupo e hoike nei no ko’u hana aloha ole in a kupa o Nuu, ke ninau nei au ia oe, Ua ike oe he mau kupa kekahi a’u i kipaku ai ? Eia hou keia ninau ia oe e Keoni Kaupo, Owai la ka mea nana i hana i ka hale ukana e ku nei ma Nuu a me ka uwapo palekai? Owau no ia, ka mea au e hoolaha ne ii ka hana aloha ole, ua hana au me ka uku ole. Eia hou i ka wa e hele ana na holoholona o ka Moi a me ka Moiwahine, a me oukou na kupa o Nuu, Owai la ka mea nana i hana in a kula –wai a me ka hooponopono ana i ka pauma? Owau no ia, ua hana au me ka uku ole. E nana iho ou mau maka e Keoni Kaupo i ka nui o ko’u mau lilo no ka makahiki i hala no ka aina o ka Moi a me Nakula, he $565.00 ka hoolimalima o kela a me keia makahiki, a o ka nui o na dala i loaa mai main a kupa aina mai, he $219.00 wale no, no na holoholona i hoikeia mai ia’u he 164 bipi a me 110 lio, a ua like me 274 poo, ua oi ka nui o na holoholona mamua o na dala i hookaaia mai. Pehea ka hoi keia $386 na Keoni Kaupo paha i hookaa i keia? Aole; na Keoni Flores a me ko’u mau hoa i hoo kaa i keia $386, me ka hele ole o kekahi o ko’u mau holoholona inaluna o ka aina i kela mahina keia mahina o ka makahiki mua a loaa ia’u he 800 poo a oi no kela mahina keia poe, aole e like me ka helu i hoikeia. No keia makahiki, o ka nui o na holoholona he 113 bipi a me 61 lio, huina pau 174 poo, a o ka nui o na dala i hookaaia mai he $247.00; ko’u mau holoholona ponoi he 106 bipi, aole lio, ekolu dala no ka makahiki o ke poo hookahi, ua like me $318.00. Phea oe e Keoni Kaupo i keia, ua hana aloha ole anei o Keoni Flores Pukiki ia oukou na kupa o Nuu? E nana mai oukou e na Puuku o ka Mo ii keia mau hoike, ua ku anei o Keoni Flores i ka hoopilikia in a kupa o Nuu, a na oukou ia e kaupaono iho. Pehea la oe i hol pee ai malalo o kela inoa Keoni Kaupo a huna i ka inoa oiaio, no kou ike aole ho pololei o kau mau olelo oia ke kumu o kou huna ana i kou inoa oiaio. Ina oe e hooni hou mai, ua lawa au me ka pane ana aku ia oe. Ke hooki nei au maanei. Owau no me ka oiaio,

J.C. Flores & Co.

Waiopai, April 12 1890.

 

HOOHALA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI.

 

Ua hookohu pono ia mai ka mea non aka inoa malalo iho ne ii Lunahooponopono Waiwai no ka waiwai o John McColgan o Honolulu, Oahu, I make, nolaila, ke hoike ia aku nei ka lohe in a poe  apau he kuleana ko lakou mau koi i hooiaio pono ia, ma kona keena ma Honolulu iloko o na mahina eono mai ka la aku o keia hoolaha ana, a i ole pela, e hole mau loa ia aku no.

JAS. F. MORGAN

Lunahooponopono Waiwai o ka Palapala Hoolina a John McColgan, i make.          2278-8wks

 

OOLAHA HOU

 

                        MAKE KEENA o ka Lanakana wai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae A@@@. Ma ka waiwai o S. KAMALI (k), no W@@@@@. Kau, Hawaii, i make.

            Ua helaheluia , e noi ana e hooia ioia ka Palapala Kanoha Hope a S. Kamali no Waiohino, Kau, Hawaii, i make. Nolaila, wa kauohaia na mea a puu i pili, o ka POAHA, oia ka LA EMMA o I U N E, M. H. 1890, i ka hoia 10 kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia kahi a me ka manawai i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me ni mea kue ke hoikeia.

F.S. LYMAN,

Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, H.P.A. Hilo, Hawaii, Aperila 28, 1890. 2283-3t

 

MA KE KEENA o ka Lunakawai kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o PAELE (a), no Aleamai, Hilo,Hawaii, i make.

Ua heluheluia a ua waihoia mai ka palapala noi a Kawa (w), e noi ana e hooponoponoia ka waiwai o Paele (k), no Aleamai, Hilo, Hawaii, i make kauoha ole, a e hoomaopopoia na mea i kuleana iloko o kona waiwai. Nolaila,ua kauohaia na mea a pau i pi i, o ka POALIMA, oia ka LA 20 0 IUNE, M. H. 1890, i ka ho@a 10 kakahiaka, ma ka halehookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia kahi a me ka Manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me ni mea kue ke hoikeia.

F.S. LYMAN

Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, H.P.A. Hilo,Hawaii, Aperiola 28, 1890.

2283-3t

 

            MA KE KEENA o ka Luna kanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KAMANOHAKA (k), no Hilo, Hawaii, i make kauoha ole.

            Ua heluheluia a ua waihoia mai ka palapala noi a Keakapoo (w), e noi ana e hooponopono ia ka waiwai o Kamanaohaka (k), no Hilo, Hawaii, a e hoomaopopoia na mea i kuleana Hoko o kona waiwai. Nolaila, ua kauohaia na mea a pau i pili, o ka POALIMA, oia ka LA 30 o IUNE, M. H. 1890, i ka hora 10 kakahiak, ma ka hale hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia kahi a me ka Manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoikeia.                        F.S. LYMAN, Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, H.P. A. Hilo, Hawaii, Aperila 28, 1860. 2283-3t.

 

            MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii PaeAina. Ma ka waiwai o KALOPI (k), o Waiohinu, Kau, Hawaii, i make.

            Ua heluheluia a ua waihoia mai ka palapala noi a Manu Bernal, e noi ana e hooponopono ia ka waiwai o Kalopi (k), no Waiohinu, Kau, Hawaii, i make kauoha ole. Nolaila, ua kauohaia na mea a pau i pili, o ka POAHA, oia ka LA ELIMA o IUNE, M.H. 1890, i ka hora 9 kakajiaka, maka hale hookolokolo ma Waiohinu, Kau, Hawaii, oia kahi a me ka Manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoikeia.               F.S. LYMAN, Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, H.P.A. Hilo, Hawaii, Aperila 28, 1890.          2283-3t

 

            MA KE KEENA o ka Lunakaniwai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KAUA (k), ANA (w) a me KAMAKA (k), na keiki oo ole a Kamaka (k), no Kohala Akau, i make.

            Ua heluheluia a ua waihoia mai ka palapala noi a Neil Campbell e olelo ena, ua hookohuia aku oia i Kahu Malama Waiwai no ia mau keiki oo ole ma ka la 16 0 Sepatemaba, 1881, a ua waihoia a ua noi ia e hoaponoia kana Papa Hoike no ka malama ana i ua waiwai la.

            Nolaila, ua kauohaia na mea a pau i pili, o ka POAONA, oia ka LA o o IUNE, M.H. 1890, i ka hora 10 kakahiaka, ma ka halehookolokolo ma Kapaau, Kohala Akau, oia kahi a me ka hora i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoike ia.                 S.L. AUSTIN, Lunakanawai Kaapuni. Aperila 28, 1890.      2283-5t

 

            MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni, Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o Keliikelekahi (k) no Pueopaku, Hilo, Hawaii i make.

            Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka Palapala Noi a Kalama w, me Kenao Kauhi K, e noi ana e hooponopono ia ka waiwai o Keliikelekahi k. no Pueopaku, Hilo, Hawaii, i make, a e hoonoho aku ia laua i mau luna hooponopono no ia waiwai, malalo o ia Kauoha hope. Nolaila, ua kauohi ia nan a mea a pau i pili, o ka             Poakolu, Aperila 30, 1890, ma ka hora i oka auwina la ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia kahi a me ka Manawa i koho ia no ka hoolohe aku i ua noi la a me na mea kue ke hoike ia. F.S. LYMAN, Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, H.P.A. Hilo, Hawaii, Aperila 1, 1890.            2280-3t

 

            MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o Kahaleiwi (k), no Kamaee, Hilo, Hawaii, i make.

            Ua heluhelu ia a waiho ia ka palapala noi a Keliikuewa k, me Pau k, e noi ana e hoopau aku i ka hana a ka lunahooponopono no ia waiwai, oia o Moi k, noka mea, ua make aku nei oia: a e hoomaopopo ia na hooilina no ia Waiwai, a e hooholoia ka waiwai in a hooilina. Nolaila, ua kauoha ia na mea a pau i pili, o ka         Poakahi, Mei 5, 1890,               i ka hora 10 kakahiaka, maka hale hookolokolo o Hilo, Hawaii, oia kahi a me ka Manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoike ia.         F.S. LYMAN, Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, H.P.A. Hilo, Hawaii,Aperila 1, 1890.             2280-3t

 

Hoolaha Hui.

            KE HOOLAHA IA aku nei ma kea, o Joseph Goo Kim, Goo Yin Fook, Lee Fung, Lam Kam Chin, Ho Li Shee, Li Kong Fee, Li Chan Shee, Wong Muk, Ching Koon Heen a me Goo Chan Sam, i keia la ua lilo ae ne ii hui no ka lawelawe ana i kekahi oihana ma ke ano Tela Humuhumu Lole a me ke Kalepa ana i pa waiwai o kela a me keia ano ma kahi kahiko iho nei o Mr. Goo Kim, Alanui Nuuanu, Honolulu, malalo o ka inoa hui GOO KIM & Co.

            O li Kong Fee ke poo o ka hui i olelola, a aole kekahi mea e ae io Li Kong Fee wale no oleloia ka mea mana e kakou i ka inoa hui ma na lawelawe pili oihana ana.              GOO KIM &CO.                   Li Koong Fee, Luna Nui. Honolulu, Mei i, 1890.            2283-2t

 

JAMES M. MONSARRAT, (MAUNAKEA)

Loio a he Kokua ma ka Kanawai        He Luna Hoolele Palapala,

            E hana ia no na Palapala Kuai, Pala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e ne ma ka olelo Hawaii. Dala no ka hoaie ma ka moraki ma na waiwai paa.

            Keena Hana: Hale Pohaku hou ma ka aoao ma Waikiki o ka Halewai, Alanui Kalepa. 

 

Olelo Hoolaha.

E NOHO ANA  o S.L. Austin, Lunakanawai Kaapuni no ka Apana III o ko Hawaii Pae Aina ma ke Keena, penei:

Ma ka hale hoolokoloko ma Hamakua, hora 10 kakahiak, la 30 a me 31 o Mei 1890.

Ma ka hale hookolokolo o Waimea, Kohala Hema, hora 10 kakahiaka, la 30 Iune, 1890.

Ma ka hale hookolokolo o Kapoau, Kohala Akau, hora 10 kahahiaka, Ia 6, 7, a me 9 o Iune, 1890.

Ma ka hale hookolokolo o Kailua, Kona Akau hora 10 kakahiaka la 13 me 14 0 Iune 1890.

Ma ka hale hoolokoloko o Hookena, Kona Hema, hora 10 kakahiaka, la 17 me 18 Iune 1890.

Ma ka hale hookolokono o Waiohinu, Kau, hora 10 kakahiaka, la 23 me 24 o Iune, 1890.               S.L. AUSTIN.        Lunakanawai Kaapuni.           Aperila 15, 1890.        2282-3t

 

AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI Apana Elua, o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai.

Ma ke Keena.

Ma ka hana o ka waiwai o Kekai w, a me Kailianu k, no Aapueo, Makawao Maui, i make kauoha ole.

Ma ka helehelu a me ka waiho ia ana mai o ka Palapala Noi A Kaniho Wagner w, me John Wagner, no Makawao, Maui, hoike ana ua make kauoha ole o Kekai w, a me Kailianu k, no Aapueo, Makawao, ma Makawao, Maui a e noi ana e hoopuka ia ka Palapala Hookohu Luna Hooponopono Waiwai ia laua.

Nolaila, ua kauoha ia, o ka

Poakahi, Mei 19, 1890, i ka hora kakahiaka, oia ka Manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Wailuku, a maia Manawa a ma ia wahi no o hele mai ai na mea a pau i pili e hoike ma ii ke kumu, ina he kumu oiaio ke lakou e ae ole ia ai ua Noi la.

Kakauia ma Wailuku, ko Hawaii Pae Aina. Aperila 14, 1890.           GEO. E RICHARDSON, Lunakanawai Kaapuni Apana Elua. 228@-2t

 

Kudala Akea Nui

O na

BIBIMOMONA!

 

E kuai ia aku ana i ke akea na waiwai malalo iho ma Kahikihui, Maui, ke hiki aku i ka        Poalua, Mei 20, ’90       HE       100-Poo Bibi-100        oia na   Bibi Wahine Waiu     Bibi Wohi, a me Bibi Keiki.

 

E ike ia no keia mau Bibi no ka makaikai ana ke kipa ae ma ka pa bibi ma Kahikinui, in a Manawa a pau mamua o ka la kudala.            J.C.FLORES & CO. 2282-4t

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

 

KE HOIKE ia aku nei ka lohe, mamuli o kekahi mana kuai i i hoike ia maloko o kekahi palapala moraki, i hanaia ma ka 27 o Maraki, A.B. 1889, e QU WA o Honolulu, Mokupuni o Oahu, (a i keia wa ma Kahului, Mokupuni o Maui), ia JAMES T. LEACH, o Honolulu, i hope ia ma ke Keena Kakau Kope ma ka huke 112, aoao 407, 408 a me 409, a mamuli o ka uhai ia ana o na kumu aelike i hoikeia maloko o kela moraki, oia hoi, no ka hookaa ole ia o ka ukupanee i ka Manawa i kaupalena ia e ke kanawai, a me ka Manawa e hoike ia aku ana, e kuai kudala ia aku ai mamuli o ka uhai ia ana o na kumu aelike i hoike mua ia ae nei.

O ka waiwai i hoike ia maloko o mka moraki i oleloia, aia ke wa ho la ma Kaumakapili ma Honolulu i oleloia, a i hoike ia kona mau palena penei:

E ho maka ana makai kihi komohana a hui me ke hiki akau o ka pa-hale o D.P. True, holo Ak 38   Hik 50 kapuai, u ai laila aku Hem 51 Hik 15 kapuai, mai laila aku Hem 36 45’ Kom 50 8-12 kapuai e pili ana me ka puhale o D.P. True a hiki i kahi i hoomaka mai ai; o keia kahi e waiho la mawaena o na alanui Nuuanu a me Kamika, a o ia no hoi kahi i hoolilo ia aku i ka mea i moraki ia e Limikipi ma kekahi palapala i hanaia ma ka la 19 0 Iune. 1883, a i kope ia ma ke Keena Kakou Kope ma Honolulu i oleloia, ma ka buke 81, aoao 391-2.     JAMES T. LEACH, Mea Moraki mai.     J.M. Monsarrat, Loio no ka Mea Moraki mai.            Hanaia ma Honolulu, April 26, 1890. 2282-4t

 

Olelo Hoolaha.

E ike auanei na kanaka a pau, owau o S.AH MI & CO. o ka hui Aina o Kamaole ma Kula, Maui, ke papa a ke hookapu loa aku lei au i na kanaka a pau loa, aole loa e hele wale maluna o na aina o ka Hui o Kamaole ma Kula, Maui, a lawe wale i kekahi mea malena o na aina la, a aole loa hoi e hopuhopu in a holoholona e hele ana maluna o ua aina la; a o na holoholona hele wale hui, e iike me ka pena, bipi, hipa,lio, kao, a me na manu e ae e holo ana ma ua wahi la, ua kapu loa me kuu ae ole aku. A na kapu pu no hoi me @a Kai Lawaia o ka Hui o Kamaole, aole e hele wale kanaka e lawaia me kuu ae o’e aku. O ka mea e kue ana i keia, e hoouku ia no e like me ke Kana wai; a e lilo keia i iula paa no ka Hui o Kamaole.  Ma ke Kauoha a ka     HUI O KAMAOLE.              Kahului, Maui, Feb. 22, 1890.   2276-2@@@