Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 18, 3 May 1890 — KA HAIOLELO A KA HON W. H. RICKARD, [ARTICLE]

KA HAIOLELO A KA HON W. H. RICKARD,

Imua o na Makaainana o Waipio, Aperil\ i2, 1890. £ na Ke>Mtma*a Hanohano y Aloha nui Oukon. Aohe no he mea nui e ae a'u 1 manao ai e halawai me oukou i keia la t koe wale iho no keia, i hele kiuo mai nei au e ike a e lohe i na manao a ou-1 kou 1 manao ai ni'u e hana īmua o ka Ahaolela Aole no au 1 uianao iho, o ke koho oleanaoka ekolu hap.ha, a i ol<\ o ka eha hapelima o oukou u'u, he ku* mu ia no'u e enemi ai a kele oie mai e lohe i ko oukou mau manaa Ke olelo nei «u, aole pela. No ka mea, mawaena o'u a me o'u mau hoa holo lunamakaainana, ka Hon J K Kaunamano» a me Z Paakiki, aohe kue 1 hanaia, aohe uuuenemi, a aohe no he mea e ae oke aloha wale no» nolaila, o ka poe no i koho ai ia lawa ina ka b koho he mau hoaloha no ia no'u, a pela no au i hele mai nei e lohe 1 ko oukou mau aanaa Eia no hoi, aole au i manao iho o ka pomaikai wale no o ka poe nana i koho la'u a puka ma ka 1« koho ka'u e hooikaika ai imua o ka AKaoIelo: he mea ole ia. Eia wale no ko'u manao,

e hoo&aika ana au no ka pomaikai holookoa o oa makaainaoa o ka apana o Hamakua, aole oo hoi ao e oana ana ma ka vaihooicu oka ili, ma paha be keokeo ulaula a pela akn: aka, no ka mau o ke Kookoa o ke Aupuni Hawa«aii, oia ko'u kahua. He hauoii nui kuu oaau ke ike aku e map ana ka wek> ana o kona hae Hawaii naei, pela hni ko'u manao e koho ana o ke Aopu ni Hawau oia ko'u aupuni, o kona Moi oiako'u Mei, a o kena miu kanawai, ou ko'u mau kanawai. He mau wabi manao pokole wale no ka'u i manao ai e ho«ke imua o oukou; aka. e noi aku ana au i ko oukou oluolu e haalele loa oukou i na manao eneenemi o ka wa i hala t a e kikooaku kakou i na mea o mua, a pelan au aku. * t E kokua like kakou. Oiai roa na ano a pau, ua pono kakou ke kokua aku a kokua mai, {>ela e holopono ai na han*. Aole nae au i manaoe ko-| no aku la oukou e holo [u no kakou imua o ka Ahaolelo e hooikaika pu z\ no ko kakou mau pono, aole ia o ka'u kokua i manao ai e kokua mai ana oukou ia'u. Eia ko'u manao, e | hana ana au he mau bila imua o keia Ka'» Ahaolelo; o ka'u kokua wale no i manao ai, o ko oukou kau >ho i ko ot - kou mau inoa ma ia mau btla, ke kaullke la mau bila me ko oukou niakemake.

2 E hoomau Ina hana p no. O na hana pono a pau a kakou i ikemaka iho nei, ua manao au, he mea peno no ke hoomau ia e like me ka hookele ia ana o ko kakou aupuni i keia wa ka holomua ma na ano a pau, f.ia mau ano a pau, he mea pono no e hojmau ia ia kulana hookele aupuni.

3 Na hana hou. E hooikaika ana au e kokua i na hana hou a kuwaho ina he mpa ia e pomaikai ai ke aupuni Hawaii a me kona mau makaa nana. 4 Ke kuikahi. O ko'u manao ma keia he me pono ke hoomau ia ke kuikahi mua i hana ia mawaena o ke au puni Hawaii a me kekahi mau aupuni nui o ka honua nei, e like me Enelani, Farjni, Cureniania a me Amenka, oia», aole kakou i ike i ka hewa o ia mau kuikahi i hana ia ai, oiai no hoi, he mau makahiki ae nei ke ku ana o ia mau kuikahi. Aka, ina e hana la ana he kuikahi hou e hooi aku ana i ka pomaikai i kekahi o keia mau mana niuo ke ao nei, manao au e ala mai ana kekahi mau mana e keakea a heaha ta ka hopena o ia mau hana, he mau hookahe koko paha, a he pau piha o ke Kuokoa 'o ko kakou aupuni 5 Ka pono kaulike. O keia ko'u kahua a'u i manao ai, a maluna o laila au e kukulu ai i ka'u mau hana. Oiai ua komo au ma ka helu a kekahi poe aia au ma ka aoao o ke Aupuni Hoomae eku nei, me ka manao ia paha e haawi ana au i ka'u mau kokua a pau ma na kumuhana a pau a ka Aoao Ho-

omaemae Aupuni e nou mai ai imua o ka Ahaolelo, a e kue aku hoi i na kumuhana a pau a ka Aoao Hoomaemae La hui, ke hai aku nei au he kuhihewa ia mau koho ana, eia ko'u manao, e kokua no au i na kumuhana o kela a me keia aoao a'u i ike ai he maikai a he mea hvi e pomaikai ai o ko kakou aupuni a me kona uiau makaainana. Aole au no ka aoao hoomaemae aupuni a aole hoi no ka aoao hoomaemae lahui, aka, aia au iwaena o ia mau aoao. 6 No ke aianui hao. Ua manso au o ka hi omee ana i alanui hao mai Hilo a i Waipio nei he mea la e holomua ai na hana kuk ko iloko oko k&kou apana, eia nae, ae-le au 1 manao o ke dala o ke aupuni ke dala e hoohana ai; aka, o ke elala o waho mai, o ka'u nae i manao ai, e kau ia i wahi pa keneta kupono. 7 Ka wai o Ulu. Ua manao au o ka lawe la ana mai o ka Wai o Ulu iwaena o ka apana o Hamakua he mea ia e holomua ai.o na mahiko e ku nei ma ko kakou apana. Aole no me ke dala o ke aupuni e hoohana ai aka, me ke dila no o ka poe mea hana nui. 8 Na paahana. 1 ka hana ana i na hana nui a pau, o ka nui o na limahana ka mea e holomua ai, e like no hoi me ka'u i hai mua ai eaela na limahaoa e komo mai i o kakou nei ma k« kepa nae, a pau ka wa kepa hoi no lakou i ko bkou aina, ke ole e kepa hou; aole e ae aku ia lakou e hele wale iwaena o kakou me ka lawe pu aiu i ka kakou mau* hana e ola ai o ka noho ana o ka ohana a pilikia kakou. 9 I halemal Ua manao au he mea pono e kukulu ia i halemai ma keb ame keia 9j>ana me ona hale haawi laau a i kauka no hoi no ia mau ha* lemai. Malaila e nana la ai na mai a maopopo pono ke ano oka ma% ina pahā he lepen, alaila, hoouna oo Kalawaa

10 I alanui pali hou no Waipio nei Oiai mai keia apaoa aku o Waipio nei e loaa nei ke ola iwaeoa o ka apana o Hamakua a me Kohala-hema, nolaila, o ka hana ana a maikai ke alanui oia ka mea e hiki pooo ai ka malama ana i ke oU o na kanaka o keia mau apana eiua. v | ii No ke alanui o Waimanu. £ hooUaika ana au i mau da!a no ka h.iomaemae ana.i ke alanuio ia mauapana. 12 Ka aina Lei Alii. Ht kue ko'u noonoo 1 ka manao o kekahi poe, e koi ana e kuai la na aina lei alii a o ke da«

la oo ke kaUunu, o ko'o, 4k>ooo aole au e ae, koe vraie no, ina paha e ae ana ka Moi ka mea kuleana la mau aina, no ka mea, o kona mau vai«ai ponoi 00 ia. l oko o keia mau mea a pau a'u i heike aku neu he huokahi no mea qji 1 ko'u manao, o ka Koomau ia o ke kuokoa o ke aupuni Hawaii, a e hke ai hOt roe ke kumu la*u i luluu me na huamomona. Me keb wahi maoao pokole, ke ho oki nei au me ke kaiokalo ae i oa Ma* na Laoi, na ka Haku e malama a!oha mai ia kakou a pau. S. K. Honokaa, Hamakoa.