Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 18, 3 May 1890 — NANEA KAMAHAO O KE KEIKIALII ROMEALA; KA Ui Kila Mageneti O Parameri. [ARTICLE]

NANEA KAMAHAO O KE KEIKIALII ROMEALA; KA Ui Kila Mageneti O Parameri.

A'a Nani e haule ai ka lionua, Ka Mahina Sf<li o Salaredina\ A'a l.a alohi o Afulisedera\ JVa A'u/u Koko kamahao Ekolu. Na Ui Hookelakela o ke Ao holookoa. h \mii Puuwai,l!ahoa 0 ka Honua nei

A O KE Kihi Afageneti o ke a/oha—"O Faram<ri no ia." Ac; e knu mikua, eia wau ke hele nei no ka hooko ana i ka niea a'u i ole lo ai ma ke alahele i maopopo ole ia'u konn hopena, no ka imi ana i ka hano hano o ka inoa o na mamo a Kupelina maluna o ka umauma akea o ka honua holookoa, a e hookaulana aku hoi i ko kaua aupuni me ka haaheo nui iwaena o ke"ao holookoa a.hiki i na hanauna lehufehu o na makahiki he nui mahope aku o kaua. Aka, e hoomanao e kuu mau makua, i keia la, ao lc au he keiki na olua, aole hoi he hooiltna kalaunu no Paramer» nti, aka, he loea kila mageneti hookelakela no ke ao holookoa, a hiki imua o na kupua a pau o ka lewa, a na ka la hope loa o ka piha ana o ka nukahiki hookahi mai keia la aku, e ike hou mai ai olua i k'u ma ke ano owau keia o Komeala ka olua keiki ka hooilina kalaunu hoi o ke aupuni o rarameri nti.

Nolaila, o ka'u olelo hope wale no ia olua, e kali olua ia'u iloko o na malama he 12 oia ka piha ana oka maka hiki hookahi, a i hoi oie mai au, alaila, e hoomanao hou iho olua ua make ka uoi au ke kila mageneti o Paramerf, a e kanikau iho olua ia'u i na makahiki 1 koe o ko olua ola ana. I ka pau ana ona hui aloha ana a ka makua me ke keiki, kau aku la o Ri meala iluna o ka moku me kona m»u hoa aukai, hemo ka laina, o Maleka ka hoa e—lila £ motio pono ana ka ihu o ,ka moku 1 ke ao lewa i ke kai me kona mau pe'a e hele ana a hihimanu i ka ihkai. No ka maikai oka makani a me ka holo launa ole mai oka moku, nolaila ua nalo h kiwawe aku ka aini, a mamua ae o ka uhi ana mai o ka po, aia ka halelana aukaio ke keikialii Komeata e palau ana me na ale huhu o ka moana nui akea. Oiai ka moku alii mi kona alahele moana, ua ninau aku ia ke kapena i ko lakou haku alii no ko lakou aina e ku aku ai, a o ta ka Romeala i pane mai ai 1 "E kau aku Ika ihu oko kakou moku ike aupuni pouli Volegana, no ka mea, he makemake au e ku e Ilaila; mamua o ka hala ana o na malama tkolu ina e mau ka holoo ka moku me keia ana'*

E hoomanao iho oe e ka mea helu. helu, o keia aina o Volegana, oia no ka aina kahi a ua keikialii la i ai i ka malamalama kamahao e like me ka kaua mea i īke mua ai, a o oa mea kamahao la ke kumu o ua keikialii nei i ake nm loa ai e ku e ilaila mamua o kona ku ana aku 1 kekani mau aupuni okoa, nolaila, e kamai io hou kaua no lakou. u

I ka manawm i k»a ako ai o ke aupum i makemake la e ku ka moku, ua hao koke ae la ke kapem i kooi lcet ma holomoana, a iloko o na mmote helo wale no aia ka iho o ua haielana nei e kau pooo ana keiu

niau |iaina ihu no kahi i ma*em.ilte ia, aka ine, a hala ae na la lehuiehu loa aoJc lak u ī ike hoailona iki no k*»ike ao aina ia aku. No keia mea ua ana kanalua maDa na manao o ke kapena no ko lakou palekana oiai ua hala ka wa k»jpono no ka ike ia o ka aina.

Nubi!a, hoi aku la oia ilaio o kona keena e nana ai i ka paiapala-aina a ne ke panana o ka moku, aia hoi he >ia mau no ka ihu o ka moku e iike ine kona i kinohi, aka, pehea L e loaa ole nei ka aina. Ua lilo keia mau mea 1 mea p.«no ole no ka manio o ke kapena opio, a hala na mahina ekolu he oia mau no '<a nele aohe ike aina ia aku, nolaila, ua hai aku la oia i ke keikialii Romeila 1 keia pilikia nut o lakou, a oia ka na alii opio la i pane mai ai : 'Ua la'au paha ko kakou ihu, oiai ke ike nei pu he mau piina ke paewa " "Aole kakou i lalau," wahi a ke kapena opio, •'oiai, e like me ka mau mai kinohi mai pela no keia, aka, 1 mea nou e ahewa ole mai ai i kau kauwa nei, e oiuolu oe e nana mai i ke panana." I kela manawa i leha aku ai na maki 0 ke keikialii Romeila maluna 0 ke pjnana, a no na minute pokole, pane /iini b oia 1 kona kapena : "Aia hoi paha h —ua lalau i~> kakou he mau paina ke paewa, a ke ole e hoo punipuni mai na huahelu o keia panana ia'u, alaila, e Mr. Kapena, aia ke aupuni o Vclegana inahope o kakou he mau haneri mile ke kown." No keia mau olelo a ke keikialii, ua hoole hou mai la ke kapena me ka hoo pakiki ana ma kana mau o'elo, a iloko oko laua papa leo loihi ana, lawe ae j la o Romeala i ka huahelu o ke panana a me ia mau <nea oia i imi aku .11 i na'lonitu a me la(itu' ho!o moana nie kona loea nui, a he mau sekona wale no e waiho ana imua o ke alo o ke kapena opio ka ihu holo moana o ka moku e kau nei a me ka aina kahi a lakou e ku ai, a rae ka lonilu a latitu kahi a ua aupuni la e waiho ana.

O keia mau mea a ke kapena e ike nei. mai ka noeau mai ]no ,ia o ko la kou alii opio, a i ka wa ana i nana ai i ke panana a me ka palapala holomoku ua like loa me na mea i hoike >a e ke alii opio, a oia ka ui kapena nei i akena iho ai me ka hoopuka ana ae i keia mau huaolelo, —"He lohe olelo wale no i ka noeau o ke keikialii Romeala a akahi hoi a ikemaka, a ua pomaikai nae au i ka loaa ana o kekahi alii moku e like me ia, oiai ua lawa oia mr na haawina o ka ike a me ka naau uo, a he anoa' ka halawai aku me na haawina e like jho 1a mc keia, alaila ua hiki loa ia'u ke haawi i na hookele ana e pono ai ka moku."

Me keia mau olelo, hoomaikai aku la oia i ke aiii opio me ka ninau ana mai ina paha e hoohuli hou ana ka ihu o ka moku ihope no keaupuni o Volegana. "Aole," wahi ake alii opio, U ua bala loa kakou iwaho nei, eia wale no e hoo mau aku kakou ma keia ihu no ekolu la, a ke ole au e kuh hewa iloko o ia mau la ekolu e ku ana kakou i kekahi aupuni ika hora 12 ponoi oke awakea." 1 ka pau ana o na kukai oleio mawaena o ke keikialii Romeala a me kona kapena, huh hoi aku la oia no kahi o kona'mau ukali e noho mai ana } a o ke kapena opio hoi ua hao ae4a oia i kona mana ke hele la a ' lnoino ka moana hakukoi I ka hookele akamai." A no na la holo elua komo aku la ko moku iloko o ka noe, a ma ke kakahiaka ae o ke kolu o ka la aia lakou iloko o kekahi ehu nui e uhi poipu ana maluna o ka ili moana, ka ohu hoi na na i hoopihoihoi mai manao o ke kapena oiai aohe ike ia aku o mua o ke alahele. Ua hoonoho ia na kanaka kiai ma kela a me keia wahi o ka mo- j ku no ka nana ara 1 ka aina oiai ke kapena e pio e paa ana i ka huila o ka hoe me kona mau maka hia-a e au ana ma kela a me keia aoao o ka moku, a i ke kani pono ana ae o ka hora 12 o ke awakea oua la nei, ua hoobo mai la ka leo o na kanaka kiai, He aina ! he aina ! Aia mamna o kakoo, he hnokahi mile «ale no ka mamao !

I kela wa i ikeia ai o ka aina ua ano mawehewehe iki ae ka poipu ana o ka ohu, a ua hok> aku hi na me* a pau mamoa o ka moku e nana ai 1 keiaaina a mahalo aku la lakou i ka nani a me ke kilakila o keu aupuni.