Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 31, 2 August 1890 — HAIOLELO A KA Loio Kuhina Akepoka, NO KA PANE I KA Mea Mahaloia ke Kuhina Kalaiaina Iloko o ka Ahaolelo o ko Hawaii Paeaina. [ARTICLE]

HAIOLELO A KA Loio Kuhina Akepoka, NO KA PANE I KA Mea Mahaloia ke Kuhina Kalaiaina Iloko o ka Ahaolelo o ko Hawaii Paeaina.

Mr. Perestdena, mamua o ko'a «raiho ana *ku i keia kumuhan», be ake au e hoakaka aku i kekahi trau mea ma ko lakou ano oiaio oni ua antr paUka au no ke ano -wiwi loa, oia oot kekahi mea e_p»l» ana 1 na ahew* in* a ke Kuhina kahiain* ia Mr. V. V. Akepoka ma ke ano ua huiia oia iieko o ka haunaele o lulai 1889. Ke makemake nei au e hoike aku, ua ao mau aku o V. V. Akepoka maloko o na halawai a ka Aha Kuhma, a mawaho ae i ke Kuhina o -ko na Aīna e; aole nae au e aa ae ana e hoohiki i ka'u mau huaolelo no ia mea, aka ua maopopo lea no nae i kuu noonoo ua haawiia aku na ao ana e akahe\e t ma» loko o ka halawai Aha Kuhina, oiai e akoakoa ana na Kuhioa a pau, a ua olelo aku o V. V. Akepoka imua o ka Aha Kuhina, eia ke hoala ia mai nei na piiikia, oiai ua manaoie oia i kekahi mau lohe, e hoea mai ana kekahi mau poino mai a Mr. R- W. Wilikoki, a ke hoomakaukau nei kona poe e hooko ia mea, a he pono ke makaala nakou; aka, ua oi aku no kona poluai ana 1 ke Kuhina o ko na aina e, e hoolohe 1 kana, i kumu e halawai ai makou me ka makaukau, oiai aole i lawa loa ka puahkoa Raipela me na lako kaua, a aole no hoi a makou mau lako kaua, a oia maoli no ka pilikia, a ma ia mea, lakou e heao me ka lakou mau pu, a ua ike iho la lakou o' ka hapa iwakaluakumamalima wale no ka mea hiki e komo iloko o ka lakou mau pu, a htle aku la lakou i ke kahua o ka hana. Malaila lakou i olelo ae ai ua kaa la makou a hiki i ka lawa ana ia makou e hoolako i na kaei me na owili poka no ka Honolulu Raipela roa la kakahiaka. Nolaila, e Mr. Peresidena, ua maopopo no i na mea a pau i maamaalea i ka lawelawe ana 0 ka pu raipela, e hoopiha hou la ana ka owili mahope iho o ke ki ia ana o ka owili mua, a o ka hapanui 0 na pu a makou ma ia la he pu o ia ano, a o na keonimana i maopopo ia lakou ke ano 0 ia mea, ua ike ia no he mea hiki ole ke kupono ka owili i kekahi pu okoa aku ina ua ki ia he elua a ekolu paha manawa mai kekahi pu aku. Nolaila i ka hoolako ia ana o ka HoRaipela oia ka hapanui o na owili i hoopiha hou la, a ua hele aku ua hoole maopopo aku la no ke Kuhina Kalaiaina, a he mau pule i hoopalakaia ai me ka hana ole ia o kekahi hana; nolaila, ma ka wehe ana mai 0 ke alaula 0 ka la 30 o lulai, aole he mau lako kaua a ke Aupuni, a ma ia kumu, ua hele aku la makou ma o a maanei e huli hele ai i mau lako kaua kupono* a ua loaa raai la kekahi mai ko'u ha\e mai, a o kekahi mai kahi mai o ke Kuhina Kalaiaina, a ua ohi aku ke kulana ikaika i na enemi, oiai ua la wa lakou me na pu me na mea kaua a me na pu kuniahi, a ua nui hewahewa ka lakou mau mea kaua no ua mau pu la a me na pu kuniahi, a 0 makou hoi ua nele me ke ku wale aku no me na pu i piha ole a me na elau, a o na wahi mea kaua wale no a kela poe owili hahao palua, a no ia kumu ua hiki ole ia makou ke aa aku e hoohana i ka makou mau du. o lilo auanei ia i mea no makou e poino loa ai i oi aku mamua o ko makou ku kohana ana aku imua o na pu o na enemi, oia iho la na kuia ma ia kakahiaka. No ke aha ke kumu ? No ka mea, ua ae ole mai ke Kuhina o ko na Aina £ me ka hoopalaka i na mea i ao ia mai e ke Konela iaia iloko o na pule mamua aku he mea kupono e makaukau mua ke aia mai paha na pilikia e hana ia mai ana. Mr. Peresidena, e like paha me ka mamao o ka pule a ke manaoio nei no au he pule okoa io no, mamua iho o ka hoala ia ana o kela haupaele, ua hoopau aku la ke Kuhina o ko na Aina E i ke Konela o na koa" Pualu a me kana mau hoakaka ana ma ia mea, ma ke ano a me na mamalaolelo e like me keia: 44 Aole o'u wahi ike iki ma ia mea. Ua kamaiina au i ke ano o na kanaka maoli. Aole e aa na kanaka maoli e hana i kekahi mea. Aole o kakou nakemake i na mea kaua. n Nolaila, e Mr. Pert»dena, ina ao\e kela ulia laki o ka hiki ana ke loaa mai kela mau owili he 10,000 mai )Una mai o ka mokukaua Amenka Adamu oiai oia e ku ana ma keia awa, a ma ka auina la hoi i loaa mai ai [oiai ua ane pau no ka hapanui o ka auioa U] o ua la la, ina U ua ane hikī o'.e no la makou ke kaomi aku i kela mau hana me ka holoponu, oiai e iike me ko'u manao ua aneine no e pau na wahi Uko kaua. Oiai, ua uuku loa, a ua aneane no t pauaho ae, oia ke kumu o k« makou hiki ole ke ki pinepihe aku 00 kekahi wa loihi i ka waenakonu o ua U nei, a qa ki aku makou e like me ka hiki 00 k» hoopaa wale aoa oo i ka maoiwa i

m«a e paa li na ctremt »Toko i hiki o!r ai u lakou ke mii iwaho * ike i ko makou ktiUM r » » manao ai lakou ua Uku nukou me na roea kau*. lna i hoooianao mai Uk'»«i me r.a manao kapaa hke ileko o kekahi o i* wiu bora, ma no U ai Unakila Ukou ma ra U, eiai he mao po hakahaka wale iho no ka makou i ro< ru eUu no ke paie ana aku la lakoo Mr. Peresidena r ua ike lea u no r>a keU U 30 o luUi, aole i kukiU ta ke kanawai kaua. A ua i«e pu u no hoi ua Ulo i mea hoonauktuki na hooheneh?ne ana mai no ke kukaU o!e ia aaa o ke kina*at kaoa ma ua U la. Maha paha aoie no i hoomaopo;io loa īa, iti mahop€ o ki U 30 o luUi, nia hoi ka U 31, h« halawai ka i mi- ■ ma ia maloko o ke keena 0 ke Ku hina o k« na Aina F, ma la haUwai ua poloai la mai la na imkoa a pau 0 ka Honoluiu KiipeU e like hoi me ko'u hoomanao ana. MaUiU ka Ah.i Kuhina a pau a ire kekahi poe e ae e hke me ka'u e hoo manao nei, a o ka manao o kela ha!a wai ana, oia no ka manao ana ina he mea pono e kukaU ia ke kanawn kaua, a i ole e hana i kekahi mau mea e hiki ai ke hookolokolo ia ni pio imua 0 ka Ahakoa, aole hoi imua o na Aha Hookolokolo mao!i o ka aina nei, .1 nu ia mea, e Mr. Peresidena, ua ninau ae U ke Kuhina o leona Aina E i ke KoneU 0 na Puali Pualu e hoike mua ae i kona manao ma keU mea, ma ia mea ua pane mai la ke KoneU me ka hooinanao ana aku 1 ke Kuhina o ko na Aina E, oiai ma na kanawai koa. o ke aliikoa opio haahaa loa ke hoakaka mua mai i kona mamo ma ia kumuhana iioko o ia ano haUwai, a r>eU hoi e hoakaka like aku ai keU a me keia aliikoa ma ka nee papa ana iluna e like me ka papa inoa. Ua hoike io mai U ka mea opio loa 1 kona manao. aka ua kue loa aku la nae Ukou a pau ma ka manao e Uwe mai i na pio poino malaloo na UweUwe ana a ke kanawai koa, a ua hoohenehene loa ia ka Aha Kuhina ma ke kumu aole no he hoohaunaele maoli i hana ia a me kela kulana hemahema o Ukou ma ke kakahiaka. Mr. Peresidcna, oiai na olelo i hoike ia e Konela Akepoka ma kela wa a me kona haawiana ikonakokuama ke aU e hooleanaaole ehaawiiakela poe kanaka malalo o ke kanawai koa, a oiai hoi ua pau ia hana, a oiai hoi ua loaa ia ma* kou ke kulana ana i hanaaku ai ia Mr. Kakina, Kuhina Kalaiaina ma o na huaolelo o keia ano, no ka mea 01.1 maoli no ka mea nana 1 poloai ak 1 1 kela hoohaunaele ma 0 ke kumu 0 kona hookuu laula ana me ka uku aku, a me kona hoole aole e hoopii ia kekahi poe i huipu me na hana ohumu o iS$7, e nili ana 1 kela mavj keonimana i hele aku ai maloko o ka Halealii a koi aku i ka Moi e haalele iho i ka Noho Kalaunu, a e hoonoho aku hoi 1 ka Hooilina Moi ma īa wahi. Ua kamailio ponoi aku no ke Konela imua o kona mau maka ma ia wa, oiai, ua oi aku kona kupono e ahewa ia n a mua ae 0 na poe e ae mamuli o kona kau ana he uku maluna o ka poe ohumu a hoohaunaele, oia hof kekahi iwi aumeume mawaena o ia mau keoni* mana elua, a ua like hoi me he kokala la iloko 0 ka io o ke Kuhina Kalaiaina, a oia no hoi kekahi kumu 0 kona makemake loa ana ia V. V. Akepoka, a me kona hoopalaimaka ole i kona wa e kukakuka ai no na mea e pi\i ana i ke Konela. Mr. Peresidena, ua makemake au e haalele iho i keia UU 0 ka'u kumuhana, aka, mamua nae o ka hana ana pe la, he makemake au e hoopololei i ke* kahi wahi mea i pakelo ma ke alelo oia hoi, ua olelo ia ua hana ka wiu ina keia kakahiaka. O ka'u 1 manao ai, oia no kela nahelehele popopo iloko o ka oihana makai ua olelo mai nei ka maheleolelo ia'u ua olel® ae ka wau 0 ka nahelehele popopo iloko o ka Hale Leta. Ina ua olelo au pela, aUili ua ano like no. Ina ua hoopili aku au i ka Luna Leta Nui, alaila, oia no kekahi 0 kela mea lealea he halahu me ke kupono i ka hoailona, a no ia mea ua ku aku kekaKi mea i kupono e ku io aku. Ke manao nei au e Mr. Peres'dena, aole i pololei loa ka huikala loa ana aku i ke Kuhina W*twai, koe nae kekahi hapa paha. o na hewa 1 kau ia ma luna o na Kuhina"e ae o ka Aha Kuhina mamnli 0 ka makaokau ole ana roa keU U 30 o lulai, no ka mea, he hou loa kona komo ana mai iloko o ka Aha Kuhina a he mea hiki ole no ke mana*) 'ia ako ua loaa iaia na kumuhana e hiki ai ke hoonaue na ooonoo o ke koena iho o ka Aha Kuhtna, ka poe hoi iloko o UiU mai kinohi mai. NoUila, a mamuli o k*>'o manao e hana i ka pololei i kuu hoa'loha ke Kuhina Waiwai, ke manao nei 'au e haoa iioiime ka mama a me ke aleahele ma ia ma ke ano aole i like kona kamaaina ma ia mau mea e like Ja me Kona mau hoa Kuhina maluna o ke kulana. Ak», no ka mea e pih ana i keia mau kukakuka a'u i hoakaka aku nei i kuka ia mawaena o ke KoneU a me ke Kuh:na KaUUina, m« keU haUwai mabo pe iho o ka pau ana o ke kaoa, be ake

n-ii ko'u e hooula ho« aku i ka hoomarāo a'na o ke Kuhina Waiwai, ina ho mea oiaio ole p*ha. tna ke h<Kimanao nft no oia ma «a hope iho ua hele »ku oia 2 hui pu nie kuu V. V. Akep»)ka % oui, mahope koke iho o ko juua kukikuka ariA i ke mo n ke kuli|na me u a m? kor»j hai aku laia, ua Ihauoli loa ou iHo>, Kuhma Waiwai. i j kona lehe «na iaia iV. V. Aktp< ka>e j kamaiho ana jxla. a me kona hoakaka 'aku i ka nanaina o t\:. mea i kamaiiio ia, a ua kuhihe*® ioa ka Aha Kuhina ma ko lakou aoaa Aka» raa kona ano he hoa no ka Aha Kuhina ua hiki ote >aia ke olelo ae i kck.nt mea e ana la mea nia keia haiawai. Aka,eMr rcs\*ulen*, aoleau i lob« i keia kukakuia ana nu»\»cna o ke Kuhina Wai«rat a me *.? Konela, a no ta kumu, ao'.e au e hoohiki aku ana u'u no ka oiaio * me ka poloiei maluna o ia mea. ( A:>e t /J*. >