Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 31, 2 August 1890 — NANEA KAMAHAO O KE KEIKIALII ROMEALA; KA Ui Kila Mageneti O Parameri. [ARTICLE]

NANEA KAMAHAO O KE KEIKIALII ROMEALA; KA Ui Kila Mageneti O Parameri.

Ka Nani e hau/< ai ka lionua, Ka \fahina Mtti o Salaredina\ Ka La alohi 0 Afulised<ra\ Xa Kulu Koho kamahao Ekolu.

Na Ui Hookelakela o ke Ao holookoa.

Na Nani l'uuwai l'ahoa o ka Honua m A O KE Kila Mageneti o ke aloha—"O Pata• meri no ia"

A aia i ke kiko waena o ua kumulaaw va bila aia, e kau haaheo ana he wahi opuu-pua va-bila, ka opuu pua hoi a Komeala i hooheno* hou ae ai: i "O oe ko'u hoa lai ke kaunnu, I ke kai mawehe ili a ka maiihini." K like me na hana mua a ua keiki'lii nei i na ui mua pela no oia i haaheo hou iho ai i keia ui, a ma ka olelo pokole ana ae, ua pakolu ka noho alii o Parameri i ka lanakila ma o kona hooil.na kaiaunu la, (Romeara) a o keia mea paha ka mea 1 olelo ia ai: "O'u mau hoa ekolu 1 ka puali 1 ke alialia liu o Mana, Ciouve hete iho oe, ha ha gi no/' Nolaila, mahope iho o ka haaheo ekolu ana ae o ke keiki'lii RomeaIa i ka lanakila ma kona aoao, hoomaik&i hope aku la oia i ke anaina me keia mau olelo. "Ua haaheo ae nei o RomeaIa he ekolu nianawa o ka lanakila, a no ka hope loa o kana mau hana, ke kono hope aku nei la i ke anaina e leha aku ko oukou mau maka ma ka paia hikina o ke keena a e ike no auanei oukou, na ke pohihihi iloko ona e puana mai keia niau olelo, "na ui kamahao iloko o ka lewa'na hoku hele oluolu eha iloko o ke aouli Ano e makaala, a e hoolohe pono i ka leo o ka pukaua o ka lanakila.'' Alaila kahea ae la o Romeala me ka leo moakaka: E ka paia hikina kamahao o Sapeira, e wehe i ke pohihihi iloko ou, a e ka pua hooheeo i ke kuluaumoe e ala, eia au ua hiki mai. ahea la oe onioni ae, oiai o kou aloha no eia me a'u, a ua makaukau hoi au e haha aku i kt kupaa o kou puuwai» oo ka mea ua īke aku la au eia oe ma ka'u pae-opua, a ke hooheno ae au, Hao na ke-pa hau o Lihue Huki kapakahi oa kaulawaha j [o Haleauau, Maholehole i ka uhu a ka lio, Holo, lilo i ke kula o kanoeooe, Momomoe hewa paha auanei kaua Hihihina lalau i Moeawakea." °Ae, eke aloha, aole io oo oe he ipo okoa, aka o ka mea i o me ka inoa ke Alaaumoe o na pua, Auwe—o ke Alaaumoe io ka oe o na pua alaila, ua eo oe ia Romeala a hookahi cffea i koe o ke kino kamahao a hoea mai, ioRomeala ke hoa e Iealea ai" I ka hooki ana iho o Romeala īkaoa mau olelo, olapa koke mai la ka uwila, oakolokolo ae la ka hekili me ka ikaika no ka hoike ana aku imua o na kupua o ke aupuoi o Aioa Ala, ua kahulihuli ka papa o Maukele. aona hoku heie o Kealohilani, ua hopipi ko lakou alohiIohi i ke suita aila hoopahee i ka welowelo a ke keikialii Romeala o Parameri a oia ka ua poe kupua la i oaka haalulu iho ai me ka weliweli oui no ka loea o ke ao holookoa; aka e ka mea heluhelu e hookuu aku kaua ia lakou pela, a e hoomao aku ko laua kamailio ana no mua o ko kaua moolela A ailohia aku la oa hana hookala kupua a ka uwila me ka hekili, la manawa no i hamama koke ae ai ka paia hikina o ua keeoa la a ike ia aku la ke kihapai pua o Sapeira e waiho kahelahela mai ana me kooa mau luhi ehu oaoi o na poa like ole, a o ko lakou mau ea aala waianohea ke hooheno mai la ia i na aa kM ihu o kamahele me keia mau kaoaeoae: "Po wale ke kinl o Hilo i ke ala, Puia i ka lehua me ka maUe,

Lei kahiko ia o kuu aina f O Panaewa mokulehua nuihoaeae.' Oiai keia mau haawina ae la o ka nan» e hooheno ala imua o na maka o kamahele, puana hou ae la o Romeala 1 keia mau olelo: "He oiaio o na laan a me na iaunahele aala e ae o kela kihapai, ua noa ia ia'u nei, ke hoopa ma na kanawai o Aiahe, a o kela iaau e kupooo ala īwaenakonu o ke kihapai ua kapu ia ia'u aole e hoopa; no ka mea i ke sekona a'u e hoopa ai he oiaio e make ana au e like me ka make ana o na anela haukae aka, ma ka inoa haaheo o Dubelo ke alii nui o ka po ke lawe nei o Romeaia a haaheo iho i ka pua o kela laau iwaenakonu o ke kihapai ma ka oieio ana he hae oiioli no ke aioha, e kuikahi ai ka lewa me ka honua." 1 ka pau ana o keia mau olelo a Romeaia, ku ae ia oia a hele aku ia no kahi a ke kamahao e ku ana a īloko o kona mau iuhiehu i naio aku ai ua ioea hookeiakeia aia a i ka hala ana o kekahi raau minute boea mai ia oia me ka pua "Hooheno Aumoe" (night biooming) ma kona lima, a iioko o na kunou a me na hoohie aka ana a ua kiia mageneti nei. noho iho ia la iiuna 0 kona noho, me ka hoopuka pu ana 1 keia mau oieio. "E ka pua Hoheno Aumoe, eia āu ke hoonoa nei i kanawai i kau paa loa ia ai maluna o oukou, aoie hoi e a'e ia ko oukou mau mokuna; aka, e ka pua kamahao, o ka mea i hanau īa e ka wahine he hapa kona mau la, a ua piha me ka popiiikia." "N'olaila ma ke kaupaona ana ia'u a me ko'u hoa hookelakela noeau, ke hai aku nei au, eia au o— Hakoi wai o Auki—ma ke ano he loea hookelakela no ka honua, a o kuu hoa o ka naueue a hoa hoi o ka inea aia oia ma ka hapa o na aupuni honua a me ka iewa i huiia; a i mea e ike ia ai ka moho lanakiia o maua nolaila ke muki lehelehe nei au ia oe ma ke ano ua ikea ka nani iloko ou, alaila hooki iho la ua loea nei i kana mau kahoahoa. Ia Komeala i hoomaha iho ai i kana mau olelo, ia wa oia i hoomau iho ai i kona mau lehelehe me na lihilihi palupalu o ka pua 'Hooheno Aumoe/ a iloko o ka imo ana a ka maka, nalo aku ia ua pua 'Hooheno Aumoe' ala, a ma kona wahi he pua hooheno aumoe okoa me kona mau kiionohi e hele ai a— Lihilihi lehua makanoe, Pehia e ka ua waii ka naheie. A e ka mea heluhelu, waii 10 aku la ka nahele i neia ho >heno aumoe, a wali wale ka hoi ka lihi kai o Ohele he ihu lio wale no ia, a o keia ka hoi he kihei pili maoli e mehana ai ke aioha kakia iwi, nolaila ua hooheno io aku la no. Pohihihi paha oe e ka mea heiuhelu no keia hooheno aumoe.a ka mea kakau e poahi nei, alaiia eia ka pane: Aole keia he mea okoa, aka o ke kino maoli no ia o kela pua hooheno aumoe a kaua i ike mua ae nei, a nona hoi ka inoa a kaua e hoomanao iho ai o ke Alaaumoe o na pua, nolaila ua maopopo aku la paha keia hooheno aumoe ia oe e ka mea heluheiu, alaiU e hoi hou ae ko kaua kamailio ana ma ke alahele poioiei o ko kaua mooielo. Oiai ua ui Alaaumoe ala e ku hooheno ana i ka waahila, ua awala e mai la no ota i na mana ai a Wahie e hele ai a kanono pono i ka puniu lae o ke keikialii Romeala, a ina no he holona ina ua kala kahiko» poeieele mua ai ka la, aole hoi e hihi he DubeIo elua oia i poni ia no ke ao holookoa; nolaiia ua lilo na olelo uahoa a me na hana hookelakela a ua ui Alaaumoe ala i mea ole, a oia ka ua loea kila ma£eneti ala i hookuu iho ai i kana ipu aila e pabee malie i ka welowelo, a i ka wa a ua keikialii la i kuupau iho ai na iniha he mea oiaio e ka makamaka heluheiu, ua nahaha a weluwelu liilii ka puuwai hao kila o ka ui Alaaumoe, a o kona kupaa ua hioio iho la ia ilalo a palahe ka paiu me ka puana ana ae i keia mau olelo: 4 0 Romeala ! O Romeala ka helu ekahi oka hookelakela a puni ke ao, a o Parameri hoi ke pookeU a puni ka honua; no ka mea, wahi hou a ua ui U, ka leo oo wau kupiiikii—paa ole mai ka manao ohu ke uwalo aku." A ma ka olelo pokole ana ae no kaua e ka mea heluhelu, ua haulehia ua ui la malaio o Romeala e like ne ka haule ana o na ui ekolu, a o na hoaoklo kaoaenae oo ka lilo aku o R«meala i ipo na ua hooheno aumoe nei, o ia na huaolek> i puai ae mai na lehe'lehe mai o ka ui Alaaumoe.