Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 34, 23 August 1890 — NANEA KAMAHAO O KE ROMEALA; KA Ui Kila Mageneti O Parameri. [ARTICLE]

NANEA KAMAHAO O KE ROMEALA; KA Ui Kila Mageneti O Parameri.

Ka Nani t hauU ai ka Honua, Ka Mahina Aft/i o Salartdina\ Ka La alohi o Muiistiera\ Na Kulu Koko kamahao Ekolu. Na Ui Hookelakela o ke Ao holookoa. j Na Nani Pauwai l'ahoa o ka Honua nei A O K.L Kila Magtntti o ke aloha—"o Paramtri no ia." I kela wa i hala aku ai o ka nani o ka aina a o ka hoino a me ka hoowahawaha ia na mea i hoea mai, aia hoi pii ae la kekahi keikialii o ke koko alii kiekie loa ma kekalaunu alii o ua mau aupuni Ia no ka hoopiha ana i ka'makalua o kona luaui i hala e aku i ka make; a ma ia kulana oia i noho ai a hiki wale i ka manawa i hoea mai ai ka moolelo kamahao loa o ua mau aupuni la." Maanei i hoomaha iki iho ai ua keikialii la me kana moolelo kamahao, a i ka hala ana ae o kekahi mau minute hoomaka hou aku la oia e kamailoa hou penei: "E hke me ka'u i kamailio mua iho nei. ua piha ka aina me na kakalaioa a me na l.iau ooi pela io no i hoomaka mai ai ua mau aupuni la e mokuahana nona iho, a o ka hopena o ia mokuahana ana nona iho oia no kona hiolo ana ilalo, a pela paha i palapala ia ai, "Oke aupuni mokuahana iaia iho—aole loa ia e mau atia;" a he mea oiaio e kuu kapena maikai, mai kela la i kahul l ai kela aupuni a hiki i ka piha ana o hookahi hanen makahiki aole loa he loea, aole hoi hekilo nanaiwaele ahoomaemae hou iaia a pela i nohoaln ai ka moolelo kamahao o kela mau aupuni iloko o ka pouli a hiki wale i kela manawa a'u i j hai aku nei, oia hoi ke au a kela keiki- j alii e noho kalaunu ana no ua mau | aupuni la." j "Oiai ua keikialii la e hooponopono ana i ke aupuni roe ka noeau nui, a i ka hala ana ae o kekahi maū makahiki,, mare ia iho la oia me kekahi opuu rose | (wahine) ka mea hoi a ua keikialii la I aloha toa ai." i

"O kela ui e Mr. Kapena, he nam i mohai a i alana ia me na haawioa o ka ui a me ke kilakiia, a he waipahe hoi ma na kihele olelo ana a ua kapaia oia e ka lahui o kana kane; "Ka La napoo ole o na Paemoku Uliull"

Iloko o ko Uua maula hikimua oka noho'na mare ua kakiwi ke aloha ipo mawaena o laua, me he Uhe hookahi wale no o laua puuwai, a no kekahi mau makahiki pokole, aia hoi uilani ae la ka haaheo iloko o ua ui la, a na kela mau olelo keha a ko Uua lahui e pili ana Uia, na U mea i hookiekie loa ae ka haaheo iloko o ka naau o ua aliiwahine U, a hoomaka mai U oia e hana i na mea i ku i ka hoowahawaha U, a iloko o na la pokole, aU na hora hauoli o ko laua noho ana, ua— "Ua haunaele Ewa i Moae, Ke ohi hapuku U ka U o [ua aina la." "Ae—e Mr. Kapena, ua lilo io ko Uua noho'na maikai i wea ole, a o na Uau ooi a me na kikania, kupu paapu ae U a uhi ihp U i ka naoi o ko Uua kihapai, amaka olelo hoopokole 19« ae, aU ua La napoo ole nei o na Pae moku Uliuli Hoko o na- uiUm manao aoa a ke aloha nowelo i ka pili *oao oU hoi ka *lpi> Kapaepae*

1 "Mamuli o keia mau ano ae U, i loaa 1 mawaena o ua mau alii opio nei o oa Paemoku Uliuli, aU hoi ua ono ole mai U ka ai i ke alii opio, a o oa kipona 0 ke iloha a me ka hauoli, ua mamao aku U U mai UU aku, a o kona mau hora o ka ehaeha ke haawe iho U U maluna o ka hokua o ua alii opio U; a me U ano i waiho aku ai ou no kahi «noe m« ka ehaeha, t 0 oa huaoi«lo e lohe mau la aku ana i ua alii opio U oU 00 keU: E hoopokolo mai i ko'u mau kon o ka tha#ha."

"Aka, e kuu ieapena maikai—r.o kekahi mau !a lehu.'ehu loa o ka waih«> ana o ua keikialii ala iloko o k** mai kulipoupo o ke aloha wahine, aia hr,i ma kekahi po, ua hiki ole iaia kti honmanawanui hou aku 1 ke a'oha o ka wahme, oiai ua hele mai la kona puu* wai a paila e like me ke ahi a wela pu no hoi kai naau like pu ka nioL "Nolaila, ala ae la oia mai kona wahi moe ae a kauoha aku la 1 ke kauwa e lawe ia mai kana pahikaua oilua; kahiko iho la ua keikialii la iaia iho me kona aahu piha o ka noho moi a hala aku l.i oia ma kana huakai i maopopo ole ka hopena, aka nae o kana mau huaolelo hope loa i puana ae ai mamua o kona haalele ana iho i kona rumi moe, ou keia: £ make pu au me ka wahine nana i hoehaeha mai i kuu puuwai." "Alaila e hoomanao iho kaua e Mr. Kapena, be huakai pepehi kanaka keia a ua keikialii la, a o ka hopena o ia mau hana weliweli oia ka kaua e nana aku ai." "I ua keikialii la i haalele iho ai 1 kona keena moe me kana pahikaua i huna ia ma kona kua, huli hele ae la ia ma na keena a pau o ka haleaiii aole loa he loaa iki o kana wahine, a i ke keena hope loa, loaa aku la ua wahine la iloko olaila, ke keena hoi oia wale' no kai ae ia e komo iloko olaila ma ke j ano o kona keena malu ia (private apartment). "Oiai ua keikialii la e ku ana ma ka puka o ua keena la, naka haalulu ae la kona kino, a o ke aloha o kana wahine haawe iho Ia ia maluna ona me he I haawe kaumaha ala, a iloko o ia mau j haawina o ka luuluu, lohe aku la oia i kani wahine i ke kaukau ana ae i keia mau olelo:"

; "E l)amiera ! E Damiera kuu alohal E kamailio niai īa'u i hookahi huaolelo! Auwe —e kuu Damiera h?la ole, aole anei oe e kamailio niai i hookahi huaolelo, aole anei oe e hooluoulu mai i kuu puuwai; a-e kuu Damtera e hai mai i hookahi huaolelo a e heoko no wau, ina o ke ao holookoa nei kau i makemake ai Auwe! aole ka oe e pane mai ana i hookahi huaolelo." °Alila me kela mau olelo a ua wihine ala a ka lokoino, lele iho la oia a hoohalike iho la'e like me ka Solomona ka hooma-u ana iho i na honi aloha, a me ka hooluliluli ana ae i kana mea i aloha." O keia mau hana ani a ua wahine la, ua papalua ia iho ke kaumaha o ke alii opio, a i ka hala ana ae o kekahi mau minute o kona noho puai leo ole ana, alaila, kapae ae la oia i ke aloha wahine mahope ona, a o ke kuakoko o ka huhu a me ka inaina, oia kana i hoopiha iho ai a hanini mawaho, a me na kaina wawae paianehe komo aku la oia iloko me ka ike ole mai o kana wahine ; a iloko o na sekona pokole, aia ka pahikaua a ua alii opio Ia i ka lewa kahi i kau ai me ka makaukau e hooko piha i ka mea a kooa lehelehe i hoohiki ai.

Emoole haule iho U ua pahi U ilalo me ka ikaika, ama ka olelo pokole ana ae, ua pakele ua aliiwahine la ma ka apua, a o kana ipo Damiera oia *a mea i loaa i ka hauna pahi ake alii opio, aka, aole nae i make ua moku lihilihi wale no ke kani a-i, a o ka poohiwi kahi i knkonukonu loa. Ua hoopuiwa a hoohikilele ia ua alii wahine U e keia mau hana kimopo a kana kane, a i ka wa a ua aliiwahine la i ike mai ai o kana kane keia Umakoko ua hoowela U kona puuwai me ka huj hu, luai mai U oia i na olelo hailiili me ke kapa ana mai i ke alii opio, he lapu wale o na Upuwale, a no ka hape loa o na olelo a ua aliiwahine U kipaku mai U oia i kana kane e hele ma kahi e.

O keU mau olelo nae a ua wahine U, aole loa U i Uwe U mai e ke alii opio a noonoo, aka, o na huaolelo o ka waipahe, oia kana ilu aku ai, aka, e kuu kapena maikai, ma ka aoao o k«U wahine lokoino, aole loa he mau huaolelo panai o ka oiuolu.

Mamull o keia mau hana a ua wahlne U, ua hoowela pu ta me ka pouwai o ke alil opio, a 0» kana t paoe aku ai imua o kaoa wahine penei:

"Ma ka inoa o na Uni, e hai mai e keu wahine puuwai ekaeka, heaha ke aoo o keia mau hana au ? E kumaka* ia mai ana anei oe ta'o, a i ole, e hoohaahaa ana auei oe i ka Uahia a me ka ihiihi oka nohoalii o kuu makuakaoe, ma ka iona o AUhe, e Uwe aku ana ao 1 kou oU a me k|U kanaka komobewa 7* Kolaila, e hoooiaoawanui e na makamaka heluhelu a keU pole ae. (AēAr ifmL)