Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 34, 23 August 1890 — KA AHAOLELO [ARTICLE]

KA AHAOLELO

K\ I - > l-'i"

LA HANA 54. Mahope iho o na bana niau o k* ako«oka ana o ka Ahaolelo ua kaheaii na haoa nialalo iho: Na Rikada he noi mai Hanaakua e hookapu loa ia ka laikini waiona, a ua haawiia i ke komitc o na waiooa. Na A. Hona, he no» no $«000 no ka hoomaewae hou ana i ke awt o Laupahoehoe; waihoia a noonoo pu «ne ka bila haawina. N» Kamaki, kelihi lala o ke komile pai i waiho n»i imua o ka hale i keka hi mau bila i pau i & paiia. Okekahi hoike koiuiie ahaoleloo iBSB a me ka biU kanawai helu kanaka, ua waiho ia mai e ka Petcsidcna ke ooi e uku ka Ahaolek) i kekahi puu dala oo ka hoomakaukau ana ia mea. . No ii niea i heluhelu omu ai o Pi»pi i kana b«la kanawai helu kaoaka i hoo makaukau ai no ka wa mua, a ua kauohaia e pa». Na Paehaole i heluhelu no ka.w» mU a i kana bila kanawai no ka unuhua

0 na oieio hoohoio 0 ka Aha Kiekie ma ka oleio HiwaiL, a ua bele aku malalo o na mla mau. Xa Ka'ua, 1 ka bi a kanawai e kukulo ana 1 o:haru Wu no U'aīluku, Maul a ua hele aku malalo o oa rula mau. Na Buki, i ka biia kanawai hoopono pono i na hana kue a paewaewa a na Komisma o na aina leiain, roe ke kuda!a ana ina aina hoelimaiima. Nana no 1 ka bila kanawai e hoonoho ana i na Kiaaina ma na mokupuni o Hawaii Mau;, Oahu me KauaL Na Piiipi, no ke kaohi 1 ka ulu lanakila ana o ka laau cx>i lan-taca; he hoopu i hui pu ia me ka biia kanawai no ka nronoo pu ana i ka wa hookahi. Na Beka, he bila kanawai e hooponepeno ai i kekahi mau hana ma'oko 0 na mahiko, a ua hele aku malalo o na ruia. Na Hookano he bila e hoomana ai i kau hoekolokolu kaapuni hou roa ka apana ho kolokolo kaapuni ekolu. Malalo oke poo o na hana o ka la, ua heiuhelu eiua ia ka bila kanawai e hoopunopono ai i ka uku o na waapa hooiimalima, a ua waihoia no kekakau poc|>oe me ka heluhelu ekolu 1 ka Poalua, Aug. 19. Heluhelu ekolu ia na bila kanawai e hoomaopopo hou ana i na palena paie ahi, e hoohui ai la Kahoolawe me U'ailuku, a me ka hoonoho ana 1 lunakanawai hoomaiu no £wa, a ua hooholo loa ia. He olelo hoohoio na Kalua e koho ia ona komite wae e huli pono i ke ano o kekahi mau hana a Kaie Kahalehili ma ka haiemai ma Kalihi, e pih ana i ka make o Kipela Heiuhelu o Papai ma ke poo i ka bila kanawai e hoomalu ai i na holoho-i lona, a ua waihoia malalo o na rula. O ka bila kanawai e hoomaopopo hou ai i mana hou no na lunakanawai hooinalu, ua heluhelu ekolu ia a hooho'io loa ia. O ka hoike e pili ana i ka makeke hou, ua noonoo ia a waihoia ma ka lima o ke Kuhina Kalaiaina. Heluhelu elua ia keia mau bila a aponoia no ke kakau poepoe me kaheluheiu ekolu penei : Kanawai hoonoho lunakanawai hoo- | malu no Hamakua, Hawaii; heluhelu ekolu ia, Aug. 18. Kanawai hookupa o na kanaka o na aina e, aponoia no ke kakau poepoe a heluhelu ekolu ia Aug. 15. Kanawai hoonoho lunakanawai hoomalu n:> Kau, Hawaii; heluhelu ekolu ia Aug. 18 Kanawai hoonoho lunakanawai hoo< malu no Hana, Maui; heluhelu ekolu ia Ai;g. 18. Kanawai hoonoho lunakanawai hoonialu no Molokai; heluheiu ekolu ia Aug. 18. O ka bila kanawai no na home noho liiiii, ua haawiia ike komite. Bila no na pa uwea ooi, hoopaneeia ka noonoo no kekahi wa. Bila hoonoa mare o na mea mai lepera, ua hoopanee loa ia.

LA HANA 55. HOIKE KOMITE. Na I.aiki i ka hoike a ke komite wae no ka itamu o kn bila h: awina nn ka uku kauka aupuni h€ $40 000. U aiho ia a noonoo pu mt- ka b»la haawina: Na Pua i ka hrike a ke komite wae e pili ana i ka uku o ka malama ilina aiii o Maemae, e like me ka olelo hooholo a ke 'lii Pua. Na Kalua i ka hoike a ke komiie wae e ptU ana i ka uku makana i ka laina mokuahi he $48,000. Uaihoia a noonoo pu me ka bila haawina. OLEI.O HOOHOLO ME NA BILA. Komite wae no ka bila kanawai o na home: Waipuilani, Bakahadn, Uilimana a me Kanealii. Na Kalua i ke kanawai kukala koho elele hana kumukanawai hou. Na lJikahada i ke kanawai hoakea mana o na komisina t»ihana makai. Kapaeia na rula; waiho mai o Baka hida he hoopii e noi ana 1 $7,000 no ka hoomoe ana i mau paipu wai no ka apana o Kohala. W'aihoia a noonoo pu me ka bila haawina. Na Hona i ke kanawai e hoopau loa ai 1 ki oihana l.una Hooia o ke aupuni. Na Kanuka i ke kinawai e hoohuihui ai i na kanawai auhau kuloka Waiho ia maialo o na rula. Na Luka he noi e hipai bou ia ka nooaoo o ke koho ana ma ke kaoawai e hoohui ai ia Kahoolawe no Wailuku. Na Beka i ke kanawai e hoololi ai i ka Mokuna 2 o na kanawai o 18$*. Na A. Hona he kanawai e hoonoho ai i Luaakanawai Hoomalu no Hilo Akau. Na Nawahi he hoopii mai Puna a me Hik) inai e noi ana i aha elele hana kumukinawni. Waihoia ma ka papa a noonoo pu me ka bila. Na Buki he kaoawai e hoonoho ai i na luna alaoui nui ma na mokopuni a pau. Kapaeū na rula a heluheluia ka bila kanawii. Na Kahookano i ke kaoawai e hoonama ae ai i na kaumaha mawaena o na hako hana a me na kauwa.

Kapaeia oa nila; waiho ma» o Buki he hoopii mai Koloa, Kauai mai, e noi ana i aha elele hana kumukanawai. a—Mai Haoa mai e noi ana » aha elek haoa kumukaoawal

Ni Kicca.ii hc ho»pi: mai Wai'aku mu. e hana ta i kina«rai koho ek»< hana kumukanawai. Hapai ii n« Hana o ka la roa ka fce luhelu ekolu aei i ke kaoawai e hookupa ani i m kaoaka o r.a atna e. Noemoo ia ka bila haawina īmua o ke koroite o ki hile: Pilipi ki lunihoo maiu, i o keia iho na ttarnu i hoohoioia: KomiMni Luna He>u Auhau o VVailuku ii C. R. B:>bop 4Co 5 i.655 Kokua Liim Mekuahi Hc!o Moana 4S,coc oo Hoemi la nui ia W. l„ r»reen 1 5 1 5 5 Uku Lunak. Ap- Kona A\:iu lee oe •' " * 4 Hema .... leo oe " 4 * u Hamakua ■ 250 ee *• " " Honuaula.. 35 ee " " M Hana'ei ... 125 00 " M " Koloa 150 ee " " " Wiimea • I*soo Uku Lunak. Ka*puni o Kauai 122 25 Kakauoleio Aha Kjai>um Elua 50 00 Luna Heiu o Hawan 261 50 Hoihoi hau 1 na auhau i i>a palua la 247 7° Waihona HaK'inai 7,00000 Na loaa 1 hookaawaie i.t »u na hana hou aupun» o na makahiki elua e hiki mai ana t $1.541.247. Hooholoi?. OIHANA KAI.MAINA. Hoonui ae i ka Hale Leta. $4,000. Hoopauia ke konnte o ka h'iie no ka inanawa. Hoea mai ka elele alii me ka p«lapala aln e pili ana i na haaa a ke komite o na makaainana o ka la 14 i hala. ISOi o Buki e kohoia i komite wae no ka pane ana aku i ka palapala alii. Hooholoia. Noho ke komite o ka hale e noonoo i ka hale dute a hale hoahu ailamahu 0 Hilo $5,000. Hooholoia. Hale hana me papaa ma Ainahou $10,000. Makeke hou o Honolulu 19,000. Hooholoia. Kahua kikowaena Oihana Kinaiahi o Honolulu $50,648. Haawi la i ke komite wae. Wahi waiho dala pale ahi me opiuma $12,000; Halepaahao me hookolokolo ma ka mokupuni o Ilawaii $9,500. Hooholoia.

Na Halstead no ka hana hou 3na i ka hale hookolokolo me paahao o Makawaor $200. Hooholoia. Hale hana poi o Honolulu $12,000. Noi o Waipuilani, Wilikoki e hoopanee loa. Kue o Paehaole, Kuhina \Yamai a me J. M. Hona, a hooholo loa ia. Hale kukui 0 Makapuu $8,500; hale kukui o Kahului $7,500. Hooholoia. Na Laiki no ka hale kukui o ke awa 0 Nawiimii $1,000. Hooholoia. Na Waipuilani i hale kukui ma ka lae o Keaholo, Kona Aknu, Hawaii, i $200. Hoopaapaa ka hale a hoopant-ei3. Hoopauia Ke komile a hoikeia aku ka hale ua hooholoia kekahi mau haawina, a ua haawiia i ke kom te wae kekahi LA HANA 56. OLELO HOOHOLO MK NA BUA. Na Kalun he hoolaha kanawai e pili ana i na lawe leta ana mawaena o Hajwaii nei a me Amenka. 2—Kanawai e 1 pili ana i ka ojh.ina wai 0 ke aupuni. ! Na Hakahaila he mau mnau ika Loio Kuhina: I—Ma na wahi hea ia 0 na mokupun» o Maui, Oahu a me Kauai, e malamaia ai na poe mai lepera. 2—Ua hookaawale ia anei he mau hale kupono no na kane, wahine a me na kamalii.

Na A. Hona i ke kanawai e hoonoho ai i Lunakanawai Hoomalu no Hilo Akau. Na ke 'iii Pua he hoolaha kanawai e hoonoho ai i Lunakanawai Hoomalu no Hanalei. Na Waipuilani 1 hoomaopopo mai i ke Kuhina Kalaiaina no kana mau ninau 1 waihoe aku ?i mamua, e pili ana i na uku moku o na kauka mai na aina e mai. Pane k£ Kuhina Kalaiaina ua uku ia elua kauka pela. Pane ke Kuhina Kalaiaina i ka ole* lo hooholo a P. Kamai e noi ana e hookaawale ia i $500 no ke alahaka 0 Hana. Pane ke Kuhina Kaiaiaina ua ana pono ia a loaa na lilo he $tso. Pane hou ke Kuhina Kaiaiama i ke noi a P. Kamai no ka pono o Haloa a me kekahi poe e uku la no ka hana ana i ke alanui, ua hoole ke Kuhina a ua kauoha na Kamai no e uku ia lakou, no ka mea. nana no i hoohana ia lakou. Pane hou ke Kuhina Kaiaiaina no ke noi a W. H. Kamaki no ka pooo kiai o Gcorge Kekua; ua hoole ke Ku hina i ka uku ana. Pane hou ke Kuhina Kalaiaina no ke noi a Halstead no ka pono o na poe hookai* auhau o ka apana o Makawao e hookuuia na puka pa i keakeaia. Ua kauoha ke Kuhina e hookuu akea ia na wahi a pau i keakea u ko ka lehulehu mau pono. Pane hou ke Kuhina Kalaiaina no ke noi a J. K. no ka peoo o kekahi poe hookaa auhau no na haoa apoka a Okuu me Kaohko; ua hoole ke Kuhina 1 ka oku ana i ke poho o ta poe. Pane hou ke Kuhina Kalaiama 1 ke noi a Paehaole no ka peoo o ko Kauoakakai poe e koii 1 na aina aupuni o

Kiunakakai me Kapaakea, oi hx>Ce ke Kuhini 01 o ka Luna Aiu irna Nui. he mau nni Na ke 'lii Mula he hooUhi kanawa t e hoehio ana lei Aha Apn a j 0 ke r;puni 1 auu Ahi Hcorr.ii*j. S\ HANA O K\ LA. Heiuheiu eiui u keu mau bi*: Kanawii e hoooiu ai i ke kepa ma o na lumi Hawiii ira na moku o ni ama e, i hui pu me ki ho;ke a ke kt> roite. Kakaupoepoeu * heluhelu eko!*j ma ka Poahi. Kanawai £. hoomaopopo hou ai i ke kuai ana o na waīona, i hui pu 11 me ka heiie a ke komiie, ui noi u e hoo ? nee i<«a. Heoho'ou. Kanawai e kaupale ai 1 Ve ano ona waiona, i hui pu ia me ka hoike a ke komitc. Hoooanee 'oa la. Kanawai e hoohaihui ai i na auhau kuloko oke aupuni. Haawiia ike komite waiwai. Kanawai e koho ai i na kiure hui mi ka Aha Kiekie. Kakau{>oepceia a he;uhe!u ekolu raa ka Poaha. Kanawai e papa ana 1 ke puhi ia ana o ka waiona iloko nei o ke aupuni. Haawiia i ke komue waiona. I.A HANA 57. Mahope o ka heluhelu a me ka apono ii ani o ka moolelo o ka \a hana 56 ua kaheaia mai na hana mau penei: Na Kahookano mai he noi e kapae loa ia ka hooholo loa ana i ka bila ka* nawai AhaeKele hana kumukanawai; ua waihoia a noonoo pu me ka bila. Na Buki he noi e wehe akea ia kela alanui mai Makiki e pii la iluna o Ualakaa; haawiia i ke Kuhina Kalaiaina. Na heluhelu mai na hoike a ke komite wae e pili ana i ka bila kanawai keakea 1 ka holo o na Hawaii | i na aina e; ua waihoia a noonoo pu i« ! mt ka bila. Heluhelu o Mula 1 ka bila kanawaie hoonoho ana i mau lunakanawai hoomalu no ke aupuni; na Pilipi 1 ka bila kanawai hoololi pauku 47 0 ke kumukanawai—heluhelu elua hou ia ma kej poo a haawiia i kekahi kon>ite wae no ke kuinukanawai, a ua koho ia mai la i elua lala no na mokupuni pakahi a me hookahi lala no Molokai. Na Pilipi hou no i ka bila kanawai e hoololi ai i ka pauku 59 o ke kumukanawai e kapae ana i na huaolelo "ekolu tausj>ni" a e hookomo mahila "Umikumamalima Hancri." Na Kalua, i ka bila kanawai |hooulu a kuai opiuma, a me ka hani ana i ka waiona, paka, a pela aku. Ua heluhelu elua hou ia a haawiia i ke kon»ite o na opiuma. W. Y Hona—he olelo hooholo hooloihi i na hora hana o na lima lawelawe o ke aupuni, a ua aponoia. Hoolaha o Pilipi he bila kanawii no ka hoololi ana i na pauku 31, 34, 36, o

kē kumukanawni. Ma o Robata Wilikoki mai Honolulu mai he noi e hooholo ioa ia ke kanawai Ahaelele har»a kumukanawai. Ma o J. M. Hona mai Honolulu, he noi e hooholo ia na kanawai hoomoe alahao no Oahu me Hawaii. O ki pane a ke komile wae no kela pane a ka Moi i ke noi a ke kemUe o na makaainana i kumukanr<wai hou, ua waihoia mai e Huki a ua haawiia no ke kakau poepoe. He elua hoopii mai ia Kalua e noi, ana e hooholo loa ia na kanawai hoo* moe alahao. Na Kamaki he noi e hullikaika loa| ke aupuni i kauka hoola lepera mai lapana mai; haawiia i ke komite wae o na lilo kauka aupum. Waipuiiani—i ka bila kanawai e hookomo kaokoa mai ai i na lako ai o na aina e; oana hou be mau ninau i ke Kuhina Kalaiaina. O ka bila kanawai hoonoho lunakanawai hoomaiu no Hamakua, Hawaii, ua heluhelu ekolu ia a haawiia i kekahi komile wae; o kekahi mau bila e iho o ia ano like, ua haawi pu ia aku. Imua o ke kooiile o ka hale ua hoo* holo ia keia mau itarau o ka Bila Haawina malalo iho: Na uwapo o liiio $ 20,00« Uwapo & palekai Ainahou. 63,000 Makek»\ nalekai awa Lahaina* 3,000 Kli ho.i awapae Laupihoehoe 1,000 Eli hou awa o Honolulu.... 200,000 Palewai kahawai o Waialua.. 3*ooo Palew#i Waimea, Kauai >tSoo Paiewai, apana o Koolaupoko 2,300 Kuai aina o Hanaukamalama 8,000 Oihana wai Koloa, Kauai ... 2,500 Oihana wai Wailuku, Maui.. 14,000 Oihani wai Laupahoehoe ... 1,000 Oihana wat Hilo 13,000 Oihana wai Kohala 7,000 Na poho aianui Alanui mai Hilea a Pahaia .. tS,ooo Alanui & alahaka Kona-hema 37,500 Alanui & aUhaka Kona aluio 45,000 No Kohala Akau, 10,000 Alanui rrai Kohala-ak. a hem. 10,000 No Hamakua... 12.000 Na aianui o Hilo 20,000 Alanui k ahhaka o Wailuku. 15.000 Ona haawin'a daia 291,000 i p«kui oihanm wai o Honelulu, roe $28,500 00 kekahi mau )ik> e ae, ua haawiu aku i kekahi kom«te wae. Pda me na haawioa be $55,000 no ke alanui o ka lua pele a me $20,000 00 ke alanoi i Kukulu, ua haawiia i ke komiee wae. O ka haawina o $12,000 no ke alanui mai Makeoa a Kamaole, Kola, ua hoopaapaa u ibo la a ua hoopaoia'e la ke koo}ite me ka holopooo oie. Hoopaoee ka hale.