Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 39, 27 September 1890 — KA OIHANA LUNA HOOIA [ARTICLE]

KA OIHANA LUNA HOOIA

I mea e ikeia ai na weh«vrehe noeau a ke 'lii I. M. Hona iloko o k.\ Ahaoleloe i ih ana i ka Oihana I .nna Houia, ke hoopuka aku n«i mak. u i na kumu o kona n )onoo » kaiai ai malaio iho: Kuuii: i V i lilo keia i oihana waiwai olc r no ka mea. ua loaa ia kakou he lehulehu wa!e o na luna hooia hoopono a iv*r ka makankau inawaho ae o nei lu»a hooia e noho nei.

O kela a me keia p >o oihana kuhina a me ko na hur<> oihana nialalo iho, he pc>e luna hooia wale no lakou a pau oiai e nana a e h<'v>ponoi>ono ana i na moowaiwai a na poe malalo o lakou. O ke kuhina Waiwai ka "I!io Kiai" 0 ka Waihona Pala o ke Aupuni, a un kauohaia oia iuamuli o kana oihana e hooia « hooi>onopono i na moowaiwai. O ke kakauolelo buke helu kona kokua, ka mea i hoopaa ia malaloo kek? hi b«>na hoopaa, e malama pono no na buke helu dala o ka Oihana Waiwai. O na Kuhina ke kiai makaala i na hana a ka i>oe a pau malalo o iakou, a pela hoi kekahi i kekahi. Na ke Kuhina Waiwai a me ke kakauelelo !>ukc helu e kiai ka Waihona I >ala, a e makaala i kela me keia mea. Ke olelo ia mai nei paha he mea pono e loaa ona Luna Hooia no ke kiai ana ia lakou; alaila e ninau *ku hoi au Nawai hoi e kiai ka I.una Hooia ? Alaila, he mea pono e loaa hou ona luna hooia helu elua i kiai no ka luna hooia mua, a i luna hooia helu ekolu i kiai no kela mau luna hooia ae la elua, a i>ela aku O keia ka'u hoakaka no ke kumu mua, a'n e olelo nei he oihana waiwai ole ka Oihana Luna Hooia, oiai ua lawa no ke aupuni n>e na luna hooia ma kaukau. Kumu Wahi a ka Luna Hooia i kana hoike iloko o ka Ahaolelo nei, "Ua loaa ole ka wa e hiki ai ke hoolilo 1 manawa kupono no ka noii akahele j ana i na buke a me na moowaiwai o na | buro pakahi, * * * a ua hihnai wale no oia ma na hoike i hoohikiia, i waihoia mai e ua mau buro nei me na oihana e ae. ' o keia ke kahua i ku ai kana mao moowaiwai: ua kakoo loa ia ko'u manao, he mea pono e hoopau ia keia oihana, eiai ua ae maoli mai la ka Luna Hooia. Ina mamuii o ka loaa ole o ka manawa, ua hiki o!e no i ka Luna Hooia ke noii akahele i na meowaiwai o kela r.« keia buro a nuu oihana e ae. he a,ea maopOpo. aohe waiwaī iki o kekah» ho ike, ke ole ia he hoike no loko mai u ka noii akahele ana. O ke koi a ke kaiuiwai i ka Luna Hooia e hana, aok no ia i hana ia, a aoie no hoi u he haoa i hiki iaia ke hana aku. Aole anei be mea pono ke hoepau ia kekahi ka nawai e koi ouu ana e hana ia kahi hana i hiki ole ke hana ia ? Wahi hoo no a ka l.una Hooia maloko o kana hoike, penH: "Oiai aole i loaa u'u kekahi maaawa e makaikai ai i ka hoike a ka mea hanohano ke Kuhina Waiwai» noiaiLa ua hiki oie ia'u ke hoakaka aku ta m«a tmoa o ko ookou aha hanohano, e Hke me ka mea ī kaooha ia ma ke kaoawai; aok oo hoi ao i manao iki be mea ano nui keia a'u

« heike »u aUo,aik«hiliMi « «hwUkap.h» meoleo o rj 'oii Wi* rs " '** W J "" 1 Kc m»r.ww rei au. he ae c*»e cīc , M WUiU M {U-ia. o« ao: U ~U o> »u k< "»=• e !,ir "■'« ** * ka-u«»i C kot mai nei i eei inau hoike r.ur.ui o n* buro ame na oih.ini ieoulehe. Oko u ntx r.ov>a icc kou aianao. ua iike naia - meka manao o ia 1.-:na !!•*>•» «•aHm» »«• A " ,JI n0 hei »uit i hanaia kei» hanl, « »ote nu 'h.'! ehikike han» ia, « u» «ai«ai o e |bj ke hana u. u» »e maoii n:ai ka LuIn» llx:i ii wea. Ai» «>ahea ke k» h-a 0 ka h.«:uau »na »ku i kei» olha | :u hoor.ui Uiw ? ' lna i Alu ua w.hui W.e k* : jvoik> ana ae o ki l c Uua.na he ktWrc «loko. kekahi buro, a oihana kuhina paha. e hoopapau auir.ci eii i Wa ula* ae u mes, m» «o e mai n» hora «uw.ihoaeo krra mau hc>ra hana mau; aka, ua hVc t«anao n.e ko u. i'i* h i, o na iu na hooia e ae. he pee makaukiu lakeu a ua hooko pono i ka lakou hana, e li'o ai kana oihana i mea waiwai ole. a [V ,!ai!a, e ole'o l'.ou ae kakou e heopau \ kc;a oihana waiwai v»!c Kumu 3 —K noonoo kak«ni ika na auao o ke kanawai a ka At»aoleto o ke kukulu ana i oihana e lilo ai ke kinaka e noho ana nn aiia i Luna Hooia—a aole hoi o ia wale no. aka, 'he luna aupuni mana nui maluna o na Knhina o ke aupuni u.amuii o ke kumukanawai. Auhe kanalua no ka mea e i iii ana i ke kuleana o ka Ahaoielo e hoakaka i na hana a na Kuhina; a ke |au la, aiali.i o ka |h.hu> } »»tU e hoonoho aku maluna o iakou i luna auj>uni nuna nui; e ;>ono nae e hoom?oj>opo ih«\ ke koikeM a i»au m; iuna o na Kuhu.n wale no A!ail.i, e hoonoho huu aku anei I

iuna aupuni mana nui ii).i!i-'na o iakor, ka mea hiki ke olelo mai ' Maanei I•, pau kau wahi e nee «i aole eoi aku." NLi ku'u nunau, he ae ana keia 1 kekahi kuleana hiki ke ninau la, he keehina l'awelawe oihana naauao anei keia ? O ka Ahaolelo a nie Kanawai o ke Aupuni, o iaua wale 110 na huku ku » ke kanawai nialuna o na Kuhma i' ke Auj»uni, a uuua o laua 1 kono ia ai !:- ki»u e kulou aku. O kela a me keia kekee i hanaia n amuii o ka makaaia a maiMi!,' o k:» 111ar.au m.vj!i ihu } aha o kekahi bur » oihana e ae, a ke !-;a.i « !c u kekee i na luna hooia o na bv.ro a me na oit:ana ». ae i hoea mai ai ia mea, he mea r.iaoj>opo e loaa ana n«> i:i nu*a nuloko <> ke Keena Waiwai, akt ). aa «»*e maiaila, he mea m3oj-ti|» > ie no e loaa nna ia mea i ka I.una ilooia, e iike me kana i ae mauli ai, "ao!c iona i.iia ka ma nawa no ka r,oii pono ana," a { (laaku. Ano, ina e hiki ole i ka I.una Ho ua ke noii i na l»tirj ano nui e laa ka Oi hana lKae, Oihana Leta, Oih uu Wai, a {>eia aku, a e hiiinai waie no oia n< na hoike i hoohikiia mai keu uuu l>or<> a me n.i oihana e ae, *!ui! . to!<s e apono ia ; na krī.\ Halr ma kt ko'io ana e hooh'<> ia ke eiala n ka Uhi'Mui no ke* kahi h.»na i hiki oie ke ho-.»hana ia e like me ka «>lelo a ka L ina Ilooia K hoea mai ana no imua o keu H.ile na hoike i hoohikiū•-, i hke n\> a like ka oiaio, ina he l.nna Hoi>ia kekahi a Luna Hooia «ie paha. l-.a u;*lava ka makemake o ke kanaw-ai Oil ana Hooia mamuli o na hr ikc i hooh»kiia, 'nlaila e loaa ana no ia kakou ia mau hoike mr ka uku ole ana $5000 no ka makahiki houkahi, 1 luna hooia nana e waiho ae ia mau mea imua o kakou, me kona noii ole ana la mau hoike. -Ua mao;w>po ia'u, e hoohoia mai ana aohe oihana nui i iawelaweia roe kekahi luna hooia ole. K ae no kakou j>ela Aka, aohe mau lawelawe oihana noeau ana i malama ia elua a oi aku mau luna hooia e hooiaio ai 1 ka moowaiwa* hookahi. Kia kekahi, oka mea i noii 1 ke kulana Oihana Luna Hoeia ma Hawaii nei, me ka waiho aku i na mea ano nui ole a j>au, e ae mai ana oia o ka Oihana Waiwai, oia aku ka 01 oka kololea a lawa pono i oihana h<*>ia. K manao ia mai paha, e hooiaio ana no ka moowaiwai hookahi e ia mau oihana elua, a oiai no hoi ua hooia la na moowaiwai a mu e ka Oihana Waiwai, a ua malama pololei ia nv. hoi, ua oklo mai la ka Luna Hooia aole i pau i ka nana ia e u; nolaila, auhea ka naauao a kahua paha e apono ta ai nei Hale ma ka hoopaa ana iho i keia nihana wr»iwai o'e, ina o ka Oihana W«iwai oia ka Oihana Heoia Hooloiea oiai nae aele pela ia oihar.a i kapaia ai. Kumu 4 Oka malama ia ana o nei oihana, he hoomaunaona wale ana no la 1 ka waihona dala; be puu dala nui, aia ma ka aoao lilo aku no keia oihana a o ka u mau noii ana 1 pao aole i loaa iki kauwahi hoike e hooiaio mai ana, -* loaa he wahi dala hookahi i hoopa' ke*»« la e keia oihana no ka pomaikai 0 kt aupuiiL Aole keta he oihana wii. wai, oiai o ka hooia aoa i hanaia e ka Lun* Hooia, ua pau 00 u , kt hanaia, oo hookahi paha manawa ma ka helu haahaa ana, mamua o ka hoea ana aku imua ona.

AI» Poakahi ae nei, akaka ke ola e me ka make o ktU Kanawai Aha e | t | e hana kumukanawai. ke ole e puikaika a me kekahi mau koeoa apanapana hauoka Hale.