Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 39, 27 September 1890 — KA AHAOLELO [ARTICLE]

KA AHAOLELO

K\T O ISOO. 1. \ HAN\ 82. () ka hoike a ke komite o na aina aupuni ro ko ulanui hou o Kalihi mai aianu! Moi aku a komo loa iloko o ke aw.i\\a, ! m waihoia mai e Bila Kamaki i im waihoia ma ka papa. (J ka a ke komile hookolokolo n» keia opiuma kauiahao i hooliloia ae i pohaku-i'la a me ke one, ua waihoia :nui e o ka manao nui o kela hoike, e ahewa ana ī ka liamuku i pau iho nei a e noho mai ia i na aina e, no ka n\ea. mamuli u kona makaala ole i ioaa at keia kamahao maloko o kon* 'awelawe oihana arj, Mamuii j neu hoike, ua komo koke kekahi mau hoa iloke o ka [>aio leo no kekahi muu mmule loihi, a oia ka Ka> nealn i luopokole ai i keia mau hahana ieo iiu ke noi ana e aponoia ua hoike la a ke komile. Nir.au ku I.oio Kuhina, ina paha e mai ana ke kouute hookolokolo i hoike no kela opiuma i hopuia iho nei ma ka h«aiiona F.T. Ua pane u mai, Ae. No la mea, ua nonoi ka Loio Kuhi na e waiho ia ka apeno la o keia hoike a makaukau ua hoike opiuaaa F.T. neii i h<x)kahi manawa e n>»nio ai.

Hv<o(uapaa hou na hoa a hiki i ka hoomaha ana, a ua hoopaapaa hou ma la akoukoa hou ana i ka auina la, a no ka hoi>ci.a, ua waihoia ua hoike la ma ka papa a r me ka hoikeo ka opiuma F. I.

Waiho uui v .K>- .wela he oleio bo* oholo e hoomanu ana i ka Ahaolelo e hook«mO im maU>ko o ka liiia Maawina » kekahi huina dala nui u»a na tausam no ka ho*>numa ana ae i kekahi ko.ko» o ka uie o ke Mii ka Moi

Aole i !>na|t"ijhuhj boa o ka Hale e ajK»no akll i keia n« « ano nui me ktkah» mau papalev> oiema» * a; b« i»ea ano kamahao iki ; puha ke«a i kahi mau hoa o ka lohe ana, a no ka hopena ua waihoia na kekahi kemiie wae e aoonoo a hoike hou mai

| Malilo oke poo ona haoa oka ■», jua laweia mai U ka Olelo Hoeholo Bi jli kanawai a Hakahada no ka h»a*ma | o $scco o na <i!o hou o ka Ahaolelo i j kona he«uhc!u tkoiu. Noe i e Kane ,alii e hookonao ia ma kabi o ka $5,000 i e $i0.20c. mvj 12 a h<yJe ia ? hoo hoio ia no e Ij«e me ke noi he $5.000. Noonoo :a kekahi mau iiaenu oka B»-a Haawina i;oko oke komi:e oka Haie, a a«;he ke ano nui o na mea 1 booh?ioia no ka haukae aaoh do o na hoopaapaa. , • LA HAN'A &y j MahoK o ke •{•onoia ana • ka eooleio o ka la hana 1 hala» «;a waiho mai !a o Wni;e he i/alapaia hoopii naai Laha;r.a e ni: ana 1 Aba Kiele hana Ku-m-ikanawai. Na Nawahi mai Hilo, a na Kaneaiii mai Kohaia Akau, o ia aoo oaiap.i.a hoopii like — 1 Aha Eleie Na Apui ht paUpala hoopn mai Kau ma: e noi atia, o ke kula Hawaii# ku !a nialaiia 1 keia manawa, e hooioh ae a i kula o!elo Beritania. Waihoia i ke komtte hoonaauao. Na ke Kuhina o ko na Aina e i heike ae i ka Haie no ke kakau inoa ana o ke Aiii ka Moi ia «lua mau bila kanawai. Ua heluhelu bi)a kanawai mai o Nawahi no na manawa elua e po ana i ka uku ia o na hoohlo aupuoi a pau mai ka Oihana Waiwai ae, aua haawiia i ke komite waiwai no ka noonoo a me ke pai ana. Pela ka Waipuilani bila kanawaī no ka hooluii ana i na pauku 2 rr.e 3 mok. 45 o }te Kanawai Hcjokuoono, no elua manawa, a haawiia 1 ke komite.

Pela me ka Bakahada biia kan. wai 8 pili ana i ka maemae o na waiu e kuai ia nei, no na manawa eiua, a haawiia i ke komite maiama ola no ka noonoo a n,e ke pai ana. Pela me ka Rikada bi'a kanawai no na manawa elua, e hoonoho ai i mau agena Papa Ola no na apana kuaaina, a me ka Whiie biia kanawai e pih ana i ka lawaia a baa\»iia i ke komite houkolokolo. Wahi a W. Y. Hona:—l kekahi raanawa i hala aku, ua lawe mai au he oleio hooholo e iawelawe ia kekahi mau hana oka Ahaoleio nei i ka po, a no keia manawa hoi, ua manao au he wa kupono ioa keia e hapaiae ai i ua wahi .olelo hooholo la mai ka papa a hooko aku; ke noi nei au e hapaiia ae. Ae ia. Hooloii o Wilimana—No na Sabati, e hoonuka ia na hana mai ka hora 8 0 ke kakahiaka a ka hora 8 o ke ahiahi. None i o Masadena e kapae ia ae ka ru!a 77 e pili ana i ke puhipuhi baka. Na Baiaunu e hoomaka ia na h?lawai po mai ka Poakolu aku; na Temaseke mai ka Poaha aku.

Na Nawahi e hoopanee loa olelo hooholo; ke ake nei na poe mahiko e pau koke na bana a hoi aku; e hoi no Ukou ma ka mokuahi mua t holo aku ana; ina c halawai pinepine i ka po, ua pau ka akahi hapalua o na hoa i ka nawaliwali. 1 ka ninau ia ana ua hoopanee loaia ka olelo hooholo.

Waiho mai o Balauwina i ka hoikea ka hapa uuku o ke komite ia lakou ka noonoo ana o na n>ea pili Hale Lct.i; a j no kekahi maa ahewa e hnoili ia ana i ka I.una Lcta nui, e hrole ana ua hoike nei, aohe kahua o ka oiaio a pela aku; haawiia e pai. Hapaiia ka noonoo ana o ka Bila Haawina iloko oke komite o ka ha!e a e pih ana i ka huina o $13,639.36 a kekahi poe waiwai 1 manawalea ai no ka holomua a kela pii o ka lua pele. Kamailio nui na hoa ma keia puu daia, oiai he daU keia i laweia mai a i hoohsnaia aku e ke Kuh;na Kalaiaina me ke ku ole ike kanawai. A e oleio 1 ana kahi mau hoa, he mea \x>no no ke uku ia keia huina dala oiai ua manawalea wale mai kela poe waiwai no ka pomaikai oka lehulehu. Oka hopena 0 ia mau kamailio loihi ana, ua hooholo la ua haawina la e uku ia. Nooooo ia ka puu dala he $5,000 o ke alanui o Puna, a ua hooholoia pela ma o ka hoeloli ana a Nawahi, no ka hana hou ana 1 ua alanui nei. No ke kuai lilo ana mai o ke aupuni » ke alanui a Pita Li i hana ai, ua noiia mai la i $10,000; ua ninau ia a hooholo ia pela. O ke koi a Alo i ke aupuni no kona hana ana i ka luawai hookio o Luakaha, ua hoopaapaa iho la na hoa a hiki i ke kapae loa ia ana o ua koi ia. LA HANA $4. Na Masadena t waiho mat ka hoike a ke komite kalepa e pili ana i ka bila kanawai o na k*lepa kukaa; he bila pakui hou ka ke komitc 1 hana ai.

Na Isenabagi i ka hoike a ke komitc hoonaauao e pili ana i ka bita kanawai helu kanaka, ua nonoi roai e hooholo aku'e like me ka ke koro»te i hooponopono ai. —No ke kukulu ana i buro maloko v ka oihana o ko na aina e no ka boonaauao % ana ina epio Hawaii ma na a na e, ua waiho mai ke korn;te he bila hou no ka hooholo u aku. —No ka mea e p»li ana i kekahi k«la ma Hamakua, a n»a Puako, Kohala Hema, a e hoo)o)i ana i kekahi kuia | Hawaii ma Kau i kula OWO Beriunia t ua waiho aku ke koome na ka Papa i Hoonaauao la haoa.

Na Kihookino i vaiho rr*i i ka *o ike a ke komrtc hookel ke'o r ana » "ti uku o kekahi pee mak» o Honoluiu nei i eku vlc u no ka h«na t booVq ia e 'iikou i!oko o ee-no nahi.'a. ua hcobok> ke kemite e ia ke a hihia mawaena o ka Kuhtna a cd< ka I amuku.

—K pili ana no kekahi mau aina i laweia e ea Pipa Hoonaauao ma Kun?hu, ua oonoi mai ke kom ie e hoopo nopono ia ke'a hana n e ka Peres:dena o ka Papa. - K pi 11 ana no ke kei a Keaiakai i ke aup::ni i $500 no kekahi Uhi o kona aina 1 iilo i ke alanui aupuni. ua hoo~ holo ke k> mi:e e uku ui i $200. No keia wahi koi mamua ae, ua papaleo iki iho la kekahi ouu hra a mamua o ke koiwo loa ana aku ikko o ka hahana, ua not aeu a; t.ou ka hoike a *e 4omitcWaiho mai ke korr,;ie wae ia lakou ka noonoo ana i na lnla e hooioli ai no kvkahi mau pauku e ke kumukanawai, a me ka b»la hoomana Aha E'ele KumukarAwai. So ua b:»a ahaelele nei, ua hoike ke kcn><te h« kue loa ia i ke kumukanawai. Ua kakau im a ia ka hoike e Konuwela, Masadvna, Haiauwina, l'aehaole, G N. Wilikoki a me Kanoa; no Kahookano hoi, ua kanalua oia i ke kakau inoa malalo o ktka. hi mau kumu. O Makuisa kekahi b!a o keia komite, a no kona loaa ana i ka naw;»!iwa!i, a me kena kakau inoa o'e ana r'alalo o kela hoike, ua ninau aku a ninau ae a ninau mai na hoa, ina paha e lawe mai ana "ia i hoike kue na ke am na ka hapa uuku.

Kamailio 0 Nawahi no ka pono loa |e laweia ae keia hoike 1 hana no ka } hale ma ka Poaha, ke oie e hwe \a mai kekahi hoike kue na kn hapa uuku. Manao o Balaunu iole no e lawe mai ana o Makuisa i hoike kue, oiai o kana bila kanawai e hooleli ai i ktkahi mau mahele o ke kumukanawa), eia ia imua o na hoa i keia manawa; pono e noonoo ia keia hoike i keia la. Mahope 0 ka paina awakea ana, ua akoakoa hou na hoa, a ua hoomau ia ka hoopaapaa a hiki i ka hooholoia ana e lilo ua hoike la i h.ina no ka la i ka Poakahi, Sept. 29. Heluhelu ekahi ia keia mau bila kanawai'. Na ke Kuh.n \ Waiwai no ka hoihoi ana ae i ka Buro Ltta malalo 0 ka Oihana Waiwai. Papai no ka aelike hoomoe waeaoleio moana me ke aupuni. Na Beka, e uili ana ika laikini ia o ka piliwaiwai pakapio. Ua noi hou ia a ua heluhelu elua ia ka Beka bila kanawai mamua ae a haawi ia i kekahi komite wae. Pela hoi ka Papai bi!a mamua ae a haawiia i ke komite kalepa.

Heluhelu o Kaheok .no no na munawa elua i ka bila hoomoe alahao 0 Haa haawiia i kekahi koinile wae. Noonoo ia ka bila kanawai e laikini ai i ke kuai ia o na waiona mama ma kona heluhelu elua a hoopanee loa ia. LA HANABS. Waiho ae 0 Pua imua o ka hale he palapala hooiilo mai ikt la i'ina mauka o Kapalama no ke aupnni n<ai na kahu waiwai o Bihopa, a ua haawiia aku i ke Kuhfha Kalaiaina. Ua hoomana pu ia ke kakauolelo o ka ahaolelo e hoouna aku i palapaia hoomaikai no ua poe kahu waiwai nei, a o ke 'lii Pua ke komite.

Komile iho la ka hale a ua hooholo ia na pauku 5, 6, 7, 8, 9, 10, u me 12 me ke poo a me na ok-lo hookumu me kekahi mau hoop nopono uuku; haawi ia no ke kakau poepoe a he'.whelu ekolu ma kekahi la o keia pule. Ua hoopauia ke konutc a ua he'uhe iu eiua ia keia mau bi'a kanawai: BiU ē hookaawale ana i haawina uku heomau no ka Moiwahme KapiJani, a haawiia i ke komite wae. Biia hoololi i ka |>auku 3 mokuna4s o na leanawai o iS$4 e pih ana i na pa aupuniJhoopaa holoholona. a ua hoo hoio ia no kona heluhelu ekolu i kekahi la ae. Hila hoololi i ke kanawai o na pa aupuni hoopaa holoholona a me na holoholona aea, a haawiia 1 ke komite hookolokolo. Bila e hoopau loa ana i na Pata Alanui a haawiia i kekahi komite wae. Bla hoololi i ke kanawai o 1888 no ka hookapu loa ana i ka haii ia ona mai lepera ma'una o na moku i 01 aku mamua o 250 tona, a ua hoopanee !oa ta a make. Bila no ke pai ana i na olelo ho<»holo oka Aha Kiekie ma na olelo T lawaii a me-Bentan : a, a haawiia ike kn tnite hookolokolo.

£īla e kukulu a e hooponopono ai i oihana wai no Wailuku, »haawita i kc kocnitc wae O ka b*la e papa ana i kc kuai ia o' na aina leiihi ua hehihelu eloa ia a ua komo iho U na hoa i ka hoopaapaa.. O ka manawa u o ka paina awakea, a ma ka akoakoa h u ana mai, ua hoo imau ta ka t ka hapanui o ia aoina la v a hiki i ka hot holo a ana o ia btla no ke kakau poe{>oc iue ka hduheiu ekolu > ka Poalua, Scpt ja O ka bila kanawai e pili ana no ka hookomo ana mai i na paahana m«htai k6 mai na ainl e, ua heluhelu elua ia a haawiia i ke kooitc kaiepa.

O ka biia e hoemana ana i kau hookok>koio k&ikava no ka aptrta hooko lokoioko kaapani elaa, ua heiahela elsa ia a baawt»a i ke kotnitc o ka 01 bana h» k<<t 4 io.

O k> bib kanawai e hoopao ai i ka oihaoa Lona Heoīa, oa hehihela ehaa ia a u!u maī L» na kalainianao (nai na hoa. O ke alii J. M. Hona ka maksa 0 keta btfa, a ua pato oia eee ka ikaika a rac ka noeaa o kana inau vebewebe i&a ke 2T)'j he oihana hoopomukai oie keia ike aupunL (£ hoike aku ana aiakou i ua mau U'mu la a ke *lit eiemakule.) Ua hoopanee !oa ta ua biia nei. H«luheSu elua ta ka bita kanawai e piu ana i na auhau kuloko a haawiia i ke konute wiiwai. He!uhtlu e'oa ia ka biU kanawai e heomana ana i ka Moi no ke kahea *ku 1 Aha Eieie haoa kumukanawai, a waiho loa ia aku la Kona ola me ka make eo ka Poakah?, Sept 29. He'<ube'«u elua ia ka bila kanawai e pili ana i ka lunakanawai hoomalu no Rilo Akau, a haawiia i kekahi komite wae. B<la kanawai e hoomaopopo ai 1 mau lunakanawai heomalu no na anana bookoloWolo a pa-.i o ke aupuni, ua heluhelu elua ia a haawiia i ke komite rua mua ae. O ka biia kanawai e hoomaopopo ai 1 ka unuln u o na waiona b>na ia, ua hflahclu elua ta a haawiia i ke komite kalepa. O ka b.la e hoonoho ai i lunakana wai apana no ke panalaau mai lepera o Mulokai, ua heluhelu elua ia a haawiia i ke komiie wae o na bila lunakanawai hoomalu.

Heluheiu elua īa ka bila kanawai e hoololi ai i ka mokuna 7 o ke Kanawai Kaiaima a haawiia 1 ke komue o ka oihana hookolokolo. Heluhelu elua ia ka bila kanawai e haawi ana i haawina dala kokua no ka laina mokumahu mai Sana Oiego, a ua hele aku ia malalo o na rula. Mahalo nui o Nawahi i ka nui maoli o na hana i ka ha\e, a ua noi mai la e hoopanee. Mahope iho o ka hookohu ana mai o ka Peresidena i kekahi mau komiteo ka bila oihana wai o Wailuku a me ka bila hoopau Papa Alanui, ua nonoi mai o Bakahada e hookuu iaia no ke koena aku oke kau. Aeia. LA HANA 86. Waiho mai o Pilipi i ka hoike a ke komite malama ola no ka bila kanawai e hooponopono ai i ke kanu ia ana 0 na poe make, ua hana lakou he mau hoololi no ka hooholo ana o ka Hale.

Mahope o ka hoopiha hou ana mai o ka Pcresidena i ka 'hakahaka o na komite i hoopiha ia e Bakabada oiai ua hookuu ia oia, ua waiho mai o Pua he koi o $i 128.25, he poho alanui ia \Vong Chong Sam & Co. no kahi o ka a.na i lilo 1 alanui no ka mahi raiki o Chong Sam.

He olelo hooholo na Wilimana e koho ia i komile elima lala no ka ho> punopono hou ana i ke kanawai Luna Hooia a hoiVe hou mai i ka Ahaolelo o 1892. Aponoia. Heluhelu ekolu ia ka btla kanawai e keakea ana 1 na pa uwea 001. Noi o J. M. Hona e hoopanee loa; nonoi o Nawahi e nooholo—koe nae kekahi inau mea i hookomo ole ia e ke komite hooponopono bila i ka wa i kakaupoepoeia ai, a ua hoihoi hou ia ka b.la i ua komite hooponopono nei.

Heluhelu ekolu ia ka bila kanawai hoo'uli i ke kanawai e pili ana i na laikmi kudala, a hooholoia. Heluhelu elua ia ka bila kanawai e haawi ana 1 haawina dala kokua no ka laina mokuahi niai S ina Diego a Hilo; noonoo pu ia me ka hoike a ke komite. Hoopaapaa loihi na hoa maluna o keia bila «0 ka pono ke kokua a no ka pono ole oiai ua noi ta ka haawina i aneane lawa ole ke haawt. Xo ke kulana 0 ua bila nei ia manawa irs ka hoololi ole ia, oia ka ka Loio Kuhina i hoike mai ai i kona manao kokua ole. Hoomau u ka i ka auina U a na "Ninau ano" i ho jp 'kole mai. Ma ka niniu ia ana ua hoopanee loa la ua h;li nei h 2j*kue ia 19. Oka hopena keu o ka bila laina mokuahi a Nawahi i hooikaika nui ai. No ke kowa o'e, ui ko<no ole na hoopaapaa. LA HANA 87. Waiho mai ka Peresidena he palapala hoopii inai na mai lepen o ke kahua h'X>lu!u mai o Kalihi e noi ana e h«x>mau ia ko kauka LuU Upaau sna v otat ua haalele n.ai oia i kona kuUoa hana mamuli o ka like ole mawaena ona a me C B Rt>"nolds, agena oka Papa t ame Cha&. Kahalehili, kekahi I luna oka halemai A oiai no hoi he ilehulehu na mai i hooluolu U.

Nonoi o Faeha>»le e baawi ia keia palipala hoopii i kekahi komite wae. Manao o*a he kuiono e komo pu na haole ma keia hana. He oiaio, lehulehu o na kauka lapaau i kanalua no keoUo keia mai, aoli» oae ia he mea no lakou e hoopalaieha ai. Lehulehu na ooe i hoooaa ia mamuli o ka hoohooi la he mai i hookuu ia e kauka Luta.

Not oJ. M. Hoiu e bu«i n ike Knhma KaUiama. NO4 c W*»p«iUm * h»»ti i kelahi kooūtc. Kokoa o Row i ka ha**i i ke kcwnrte o elim* Uli e hookoM pu tot ta Kiliun». a oa oūuua a tpooou peU. Eu ke ko ome: N'iwah», Babaao, Buki, Wiii auuu w€ ke Kuhioa KaUuma Ninao o Baki i ke Kuhioa Kilauioa ioi paha ua hookohu u o kauka Olira 00 ka Hak«vat Pupok e Uke me ka hoike kue a kekahi nupepa kakahiaka !OOCUL Paoe ke Kohioa—Aoie ihookohuia o» nae kekihi meho i manao ia oo a wihi , ma ka'u e hookohu ai, e auamo Ino au ī ke koikoi, a aole hoi e ae wa)e |i oa aUkai a kekahi oupepa. E hana no iui like roe ka ikaika i hiki »a'u, a e honnoho ma la wahi i ke kamka i kupono ma ia oihana. (Hehihehiu.)